Alþýðublaðið - 25.09.1947, Qupperneq 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 25. sept. 1947
Lánsviðskipíi afnumin. — Afstaða kaupmanna
og viðskiptamanna þeirra. — Áhyggjuefni íbúa
við Norðurmýri. — Um ákvarðanir fjárhagsráðs
og undanþágur þess.
KAUPMANNAFÉLÖGIN
hafa nú tilkynnt af nám allra
láns viSskipta. Bezt er að eng-
in þurfi að taka til láns. Það er
bezt fyrir þann, sem kaupir og
eins fyrir þann, sem selur.
Kaupandinn sparar áreiðanlega
meira með því að greiða við
móttöku og seljandi þarf miklu
minna að hafa fyrir viðskiptun
um ef ekki eru lánsviðskipti.
Ég hitti í gærmorgun mánaðar-
kaupsmann í Austurstræti.
Hann virtist hafa miklar áhygg
ur af auglýsingu kaupmann-
anna. „Ég þarf að borga tveggja
mánaða eyðslu mína í næsta
mánuði,“ sagði hann. „Ég skil
afstöðu kaupmanna, en er ekki
hægt að fara milliveginn? Er
ekki hægt að taka upp viku-
greiðslur?“
ÞETTA VAR HANS SJÓN-
ARMIÐ, En ég er hræddur um
að kaupmönnum myndi þykja
erfitt og erilsamt að þurfa að
búa út reikninga vikulega. Ég
held líka að þeim myndi finn-
ast að fara úr öskunni í eldin.
Annað hvort er að afnema láns-
viðskipti alveg eða að hafa þau
eins og verið hefur, þannig að
reikningar séu greiddir mánað-
arlega. Það getur staðið þannig
á fyrir fólki að það þurfi að fá
skrifað einn mánuð og ég hygg
að fólk geti komist að samkomu
lagi við kaupmann sinn um það
í einstöku tilfellum, þó að í
heild sé tekið fyrir lánsvið-
skipti.
NJÁLL SKRIFAR: „í auglýs-
ingu frá Fjárhagsráði dags. 15.
þ.’m., er m. a. komist þannig að
orði: „Jafnframt tilkynnist, að
samkvæmt heimild sömu grein-
ar, er hér eftir bannað, nema
sérstakt leyfi komi til, að nota
erlent byggingarefni til þess að
reisa bifreiðarskúra, sumarbú-
staði og girðingar um lóðir eða
hús“.
MÉR VAR GENGIÐ upp í
Rauðarárholtið í gær, og hvað
Aliir ferðamenn og áuiugalj ósmyndarar
þurfa að skoða
heldur þú, Harmes minn, að við
mér blasi? Á þessum, slóðum er
verksmiðjufyrirtæki sem heit-
ir Veiðafæyagerð íslands h.f.
Hefi ég heyrt sagt að hr. Sigurð
ur B. Sigurðsson formaður við
skiptanéfndar sé þar einn af
stærstu hluthöfum. En þetta fyr
irtæki virðist hafa fengið und-
anþágu frá settum reglum Fjár
hagsráðs, því heljarmikla girð-
ingu, bæði langa og háa er ver-
ið að byggja í kring um verk-
smiðjuhús þetta.“
ÉG GÆTI SVO SEM vel trú
að því, að efni það sem fer í að
steypa þessa girðingu, myndi
nægja til að steypa upp tvær
þriggja herbergja íbúðir. Nú
langar mig til að spyrja: Er
nokkur ástæða til að formaður
viðskipanefndar sé einn af þeim
fyrstu sem fær undanþágu frá
ákvæðum Fjárhagsráðs? Það
hafa verið gerðar miklar ráð-
stafanir sem allar eiga að miða
að því að bæta aíkomu þjóðar-
innar sérstaklega út á við. Það
verður að færa margar fórnir
til þess að þessar ráðstafanir
komi að notum, en þess verður
áð krefjast, af þeim mönnum,
sem falin hefur verið forustan í
þessum efnum, að þeir einnig
hafi forustuna um að fórna,
bæði hvað mál eins og þetta
snertir, og eins með það að
sýna fullkomið réttlæti um veit
ingu innflutningsj»gyfa“.
ÞETTA BRÉF gefur tilefni til
andsvara. Eg tel að e'fni þess sé
á þann veg að nauðsynlegt sé
að birta það og gefa skýringar
>á því. Bréf frá viðkomandi að-
ilum um þetta mun ég að sjálf-
sögðu birta undir eins og mér
berst það.
HERMANN SKRIFAR: Ég
get ekki látið vera að minnast
á óréttlæti það sem okkur bú-
endum í Norðurmýri er sýnd
með einstefnuakstrinum sem
fyrirskipaður var þar. Ástand-
Fcamhald á 7. síðu.
FERÐAFELAGS ISLANDS.
Opin frá klukkan 11 til 11.
við Rafveiíu Neskaupstáðar er íaus frá 1. janúar
næstkomandi. Umsækjendur þurfa að hafa há-
Spennulöggildingu.
Umsóknuim. sé sikilao til Rafmagnssftirlits ríkisins
fyrir 1. nóvember n.k.
Sveinbjörn Oddsson:
títgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Rií.’ítjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprenfsmiðjan h.f.
MEÐ AFTÖKU búlgarska
bændaforingjans Nikola
Petkovs hafa kommúnistar
bæitt nýjum glæp við hinn
blóðuga feril sinn í Austur-
Evrópu eftir ófriðinn, —
Iglæp, sem mun kalla yfir þá
íþungan áfellisdóm um allan
hinn frjálsa og siðaða heim.
*
Vesitan við járntjald hinn-
ar rússnesku og kommúnist-
ísku villiniennsku hefur eng
um blandazt hugur um það,
allt frá því að Petkov var tek
inn fastur í sumar og þar til
hann var tekinn af lífi fyrir
TÚmum tveimur sólarhring-
um, hvers kyns réttvísi það
væri, sem í máli hans var að
verki. Þótt aldrei hefði ver-
ið annað en það blygðunar-
leysi búlgörsku kommúnista
stjórnarinnar, að banna
bændaflokkinn og svipta
hann mörgum, löglega kosn-
um fulltrúum á þingi,
skömmu eftir að Petkov var
ftekinn fastur, hefur hverj-
um hugsandi manni mátt
vera það Ijóst síðan, að fang
elsun hins bulgarska bænda-
foringja, dauðádómurinn yfir
honum og aftaka hans. væri
ekkert annað en einn þáttur
inn í pólitískri ofsóknaher-
ferð gegn andstæðingum
kommúnistastjórnarinnar í
Búlgaríu, — ofsóknarherferð,
sem á að tryggja einræði
kommúnista þar í landi, áð-
ur en yfirboðarar þeirra og
verndarar, Rússar, verða að
‘fara með setulið sitt þaðan.
Það hefur og ekki legið~í
láginni, að slíkt hefur al-
imenningsálitið verið úti um
allan heim, þar sem frjáls
fréttastarfsemi viðgengzt og
menn em frjálsir að því, að
nugsa, tala og skrifa- Öll vest
ræn blöð, nsma hin ófrjálsu
blöð kommúnista, sem stjórn
að er frá sama stað og hin-
um blóðugu ofsóknum í Búlg
aríu, hafa fordæmt málaferl
in gegn Petkov; og bæði Bret
Iand og Bandaríkin reyndu
til þess síðasta, að fá dauða-
dóminn yfir honum tekinn
upp til éndurskoðunar. En
allt kom fyrir ekki. Petkov
þctti af hættulegur andstæð
ingur; og búlgörsku komm-
únistarnir trúa, eins og flokks
bræður þsirra um allan heim,
á morð og manndráp sem
æðstu stjórnvizku til þess að
■t^yggja völd sín þár, sem
þeix hafa einu sinni náð yfir-
itökunum. Rússland stappaði
einnig í þá stálinu gegn að-
vörunum Bratlands og Banda
ríkjanna. Petkov varð því
ekki bjargað. Réttarmorðið
var framið þrátt fyrir öll
mótmæli hins frjálsa og sið-
áða heims.
Við fregnina um aftöku
Petkovs mun hugur margra
hafa hvarflað fjórtán ár aft
ur í tímann, til málaferlanna
eftir ríkisþinghússbruna Gör
ings, þegar Georgi Dimitrov,
núverandi kommúnistahöfð-
ingi og einræðisherra í Búlg
aríu stóð fyrir rannsóknar-
rétti þýzku nazistanna, bor-
inn upplognum sökum um
hlutdeild í ríkisþinghússbrun
anum. Það munaði víst ekki
miklu, að örlög hans yrðu þá
þau sömu og Nikola Petkovs
nú- En óhætt er að fullyrða,
að það var almenningsáliitið
í heimdnum, sem þá reið
baggamuninn og bjargaði
Dimitrov úr kióm nazista-
böðlanna.
Margur myndi nú hafa ætl
að, að Georgi Dimitrov,
sem í dag er í svipaðri valda
aðsitöðu í Búlgaríu og Göring
þá í Þýzkalandi, hefði mátt
minnast þessarar þakkar-
skuldar, er JSTikola Petkov
stóð fyrir rannsóknarrétti
hans, einnig borinn upplogn-
um sökum, en iíka einnig
situddur af óspilltu alnaenn-
ingsáliti í heiminum. En
hann gerði það ekki. Nú,
þegar hans var mátturinn og
valdið, reyndist hann engu
betri en hinir nazistísku böðl
ar. Þvert á móti gekk hann ör
lagaríku feti lengra en þeir
í grimmd og mannfyrirlitn-
ingu. Það er einn af mörgum
þýðingarmiklumi lærdómum
réttarmorðsins á hinum búlg
arska bændaforingja.
-----------+
í DAG var upptekin mjólk
urskömmtun á Akranesi af
því, að sagt er, að ómögulegt
sé að útvega nægjanlega
mjólk til bæjarins, enda lít-
ur út fyrir, að mikið beri á
milli, þar sem skammturinn
færist niður í !4 lítra fyrir
fullorðinn mann og lú lítra
fyrir barn, en hvort tveggja
er Ví til lítra of lítið, eða
þessu minna, en naumasti
skammtur ætti að vera. Ann
ars er ekki ástæðulaust, ein-
mitt í þessu sambandi, að taka
upp nokkrar umræður urn
mjólkurmálin á Akranesi.
Á Akranesi eru íbúar 2300.
Þangað er fluíit mjólk úr nær
liggjandi sveitum. Þórður Ás
mundsson h.f. hefur á handi
mjólkursöluna í tveimur út-
sölustöðum. Mjólkin" er seld
á sama útsöluverði og mjóik
í Reykjavík, en á Akranesi
er mjólkin seld á alls eftir-
lits- Hún er aldrei fitumæid,
fevo vitað sé. Hún er ekki
hreinsuð. Hver brúsi er tek-
inn og úr honum helt í ker,
sem síðan er mælt úr. Með
öðrum orðum: Án alls eftir-
lits á mjólkurgæðum og því,
hvort mjólkin sé viðunandi
hrein, er mjóikin seld, þó á
sama verði og hreinsuð og
flokkuð mjólk í Reykjavík og
öðrum bæjum.
Það er ástæðulaust _að
drótta að heimilum, sem
mjólkina selja, sóðalegri með
ferð á mjólkinni; en það er
óviðunandi fyrir kaupand-
ann, að vera í algerri óvissu í
því efni. Það er einnig vitað,
að þar sem mjólk er flokkuð,
flokkasit hún í 1., 2. og 3-
flokk. Það er því óhugsandi,
að mjólkin, sem seld er á
Akranesi, sé öll í 1. flokki;
en þannig er húrrssld, og sem
1. flokks mjólk verða kaup-
endurnir að taka við henni.
Þar við bætist, að Akurnes-
ingar. eru í mjólkursvelti nú,
og verða það ef til vill í
fleiri mánuði, verði ekkert að
'gert. Er ástand þetta ekki í
fyllsta máta eins og það ætti
!að vera?
\ Það Jiggur ekki fyrir sem
'fullvíst, að mjólkursveltið á
Akranesi sé óumflýjanlegt;
það kunna að vera ráð til
þess, að afla nægjanlegrar
.mjólkur- Og ef svo væri:
i Hver vill þá bera ábyrgð á
því, að börnum er skammtað
ur aðeins Vz lítri til dags-
neyzlu? Því þó mjólkin sé nú
dýr, þá munu flestir síðast
viija láta börn sín vanta
mjólk, eða fara á mis við þau
bætiefni og næringu, er
■mjólk lætur mannslíkaman-
um í té.
Hitt er svo annað mál, sem
vaeri ástæða til að ræða sér-
staklega, og vonandi verður
tekið itil umræðu, og nú í
fullri alvöru: Af hverju er
mjóikurskortur á Akranesi?
Út frá btejartakmörkum
Akraness liggja ótæmandi
möguleikar til ræktunar, og
að því loknu itil mjólkurfram
leiðslu. Hvar er eðlilegt að
ræktað sé og mjólk fram-
leidd, ef ekki í næsta ná-
grenni við neytendurna? Eng
inn bær á íslandi e\ eins vel
settur, hvað ræktunarmögu-
leika snertir, og Akranes.
Segja má, að nokkuð hafi ver
ið ræktað þar, en mistökin í
því efni hafa verið mest áber
andi. Væri nú ekki ástæða til
að taka upp nýja háttu í
þessu efni?
Er ekki ástæða til, að hugsa
um það, að bæjarbúum verð-
ur að sjá fyrir nægri mjólk
allt árið? Hver einstakur hef
ur alls ekki aðsitöðu til að
vera sjálfum sér nógur í
þessu efni, en samfélag bæj-
arbúa getur það, og verður
að gera það.
Akurnesingar hljóta að
standa á því menningar- og
manndómsstigi, að þeir séu
viðbúnir, að færa sér í nyt
þekkingu og tækni í meðferð
mjólkur. Það hlýtur að vera
taiið eðlilegt, að Akurnesing
ar ætlist til þess, að mjólk,
sem þeim er boðin, sé áreið-
anlega seld í réttum flokki og
áreiðanlega hrein, úr heil-
brigðum kúm og óskemmd.
Akranesi 21- september 1947.
Svbj. Oddsson.