Alþýðublaðið - 05.10.1947, Blaðsíða 5

SBOiiudaMir .5 oV. 1947.
ÁLÞtlMÍIÍLABIÐ
5
MEIRA en þúsund fulltrú-
ar og embættismenn á öðru
allsherjarþingi hinna sam-
einuðu þjóða gera ráð fyrir
meiri eða minni samfelldri
þingsetu í að minnsta kosti
tvo mánuði. Þeir eru frá 55
löndum og meðal þeirra eru
að minnsta kosti átján utan-
ríkismálaráðherrar. Þeir
svartsýnustu eru jafnvel arg
i yfir því, að þeir verði ekki
búnir fyrir jól. Á þeim tíma
munu þeir hafa lokið við
verkefni, sem þegar nær yf-
ir sextíu og tvö mál, en þar
mun áreiðanlega verða bætt
við.
Þing sameinuðu þjóðanna
getur ekki tekið ákvarðanir,
sem skuldbinda rikin. nema
þá siðferðilega. Þingið get-
ur aðeins samþykkt með
tveim þriðju atkvæða meiri
hluta og atburðir liðins árs
færa heim sanninn um, að
ekki öll ríkin innir samein-
uðu þjóðanna eru reiðubúin
að fara eftir þessum álykt-
unum. Til dæmis ályktaði
þingið í fyrra. að sameinuðu
þjóðirnar skyldu kalla-heim
sendiherra sina á Spáni, en
Argentína útnefndi "nýjan í
stað þess að kalla sendiherra
sinn heim. En þing samein-
uðu þjóðanna hefur að einu
leyti yfirburði yfir öryggis-
ráðið. Það er ekb,ert neitun-
arvald á þinginu, þar ræður
vilji meirihlutans. en það
hefur í för með sér, að þing-
ið getur gert ályktun, enda
þótt eitthvert stórveldanna
neiti.
Fyrsta aðalverkefnið á
þingi hinna sameinuðu þjóða
er almennar umræður, sem
ætlazt er til að fjalli um
skýrslu aðalritarans um
störf liðins árs, en i raun og
veru er'u þær venjulega tæki
færi fyrir stefnuyfirlýsingar
hinna leiðandi fulltrúa. og
stundum kynning algerlega
nýrra mála sem bæta á á
dagskrá þingsins. Þangað til
hinar nýju aðalstöðvar sam-
einuðu þjóðanna í Manhatt-
an eru tilbúnar, er þingið
dæmt til að vera á hrakhól.
Almennu umræðurnar fara
fram í stóra þingsalnum í
Flushing Meadows, og er það
um það bil 15 mílur frá
miðri New York, þar sem
flestir fulltrúarnir búa f
hótelum. Almennu umræð-
urnar standa yfir í viku eða
10 daga, en á þessu ári á að
flýta öllu eins og hægt verð-
ur. Ræðurnar eru túlkaðar
samtímis. svo að fulltrúarnir
geta hlustað á ræðuna annað
hvort á frummálinu eða á
einhverju hinna fjögurra op-
inberu tungumála, og til þess
að þetta sé unnt, eru full-
trúarnir látnir hafa tal- og
hlustunartæki, svo að á göng
unum má s.já fulltrúa, starfs
menn og. ‘fréttaritara bera
móttökutæki á brjóstinu og
heyrnartól á höfðinu, og svip
ur þeirra þer vott um að
þeir séu frá sér numdir við
að hlusta. Þegar almennu
umræðunum er lokið, leysist
þingið- upp í sex aðalnefndif,
en þær koma saman í Lake
Success, 15 mílur frá Flush-
ing. Innan skamms munu
fregnir berast af þessum
nefndum og bezt er að festa
• sér í minni að þær eru ekki
nefndir í venjulegum skiln-
ingi. Þær eru raunverulega
mörg þing, þar eð hver þjóð
á fulltrúa í öllum nefndun-
GREIN ÞESSI er eftir
Bérnard Moore, frétíarit-
ara brezka útvarpsins hjá
sameinuðu þjóðunum og
fjalia rum þing sameinuðu
þjóðantia, störf þess og
vandamál. Kom hún út í
túnariíi brezka útvarpsins
.,The Listener“, en hér
birtist hún lauslega öýdd.
um. Stcrf nefndarma eru
þau. að undirbúa frumdræfti
að álitsgerðum, sem hið full
komna þing sameinuðu þjóð
anna tekur^svo fvrir t:l loka
samþykktar og þar eð hver
þjóð hefur fulltrúa í nefnd-
unum eru aðalstörfin unnin
af þeim og þeim þá um leið
mestur gaumur gefinn.
Hver nefnd fjallar um á-
kveðin málefni, og því miður
er sú nefndin, sem mesta at-
hygli er veitt, fyrsta nefnd,
sú er fjallar um stjórnmál
og öryggismál. Ég segi ,,því
miður“ viljandi, sökum þess
að það er stórílla farið, að
leitarljósnu skuli ætið vera
beint að pólitískum þrætum,
sem stundum eru nokkuð
hvassar, en önnur störf þings
ins falli í skuggann. Eða, svo
notað sé óvenjulegt orðalag,
nefndirnar eru svipaðar víg-
velli, þar sem bardaginn er
harðastur og vöskustu sveit-
irnar eigast við en einnig er
knálega barizt annars stað-
ar. Það er vissulega æði-
margt, sem kallar bæði á
mestu kappana og áheyrend
urna í fyrstu nefnd á þessu
ári og örðugt er að meta,
hvað sé mikilvægast. Ofar-
lega eru Palestinumálin.
Þing sameinuðu þjóðanna,
sem kom saman fyrr á þessu
ári, á sérstakan fund til þess
að vita hvort þar gætu menn
af speki sinni fundið lausn
á þessu vandamáli. sendi sér
staka sendínefnd til Pale-
stínu. Þessi nefnd hefur nú
lagt fram tillögu um skipt-
ingu landsins, og það er nú
hlutverk þingsins og senni-
lega fyrst nefndarinnar, sem
fjallar um st.jórn- og örygg-
ismál, að skera úr um það,
hvort tillaga nefndarinnar
reynist lausn á málinu. Þá
má telja Grikklandsmálin
eitt af höfuðviðfangsefnum
þingsins. en það er skráð á
þingmálaskrána eftir kröfu
Bandaríkjastjórnar gvona:
-Hótanir við stjórnarfarslegt
sjálfstæði Grikklands og á-
sælni á hendur þess.
Alveg augljóst er, að ekki
var það eingöngu umhyggia
fyrir óskiptu Grikklandi,
sem kom Bandaríkjastjórn
til þess að setja þetta mál
á dagskrá þingsins. Ógnun
við sameinuðu þjóðirnar
kom einnig til greina, en þær
hafa verið hindraðar í því að
taka ákvarðanir í Grikk-
landsmálinu. næstum því á
hverjum áfanga þess. Saga
Grikklandsmálsins hefur v.er
ið sorgleg frá rjónarmið:
sameinuðu þjóðanna. Eng-
inn neitar því, að gagnvart
meirihluta fulltrúanna, er
það prófsteinninn á það,
hvort sámeinuðu þjóðirnar
geta starfað eða ekki. Til-
laga Bandaríkjanna um að
ræða ógnanir við' G-rikkland
er í raun og veru tilraun til
að láta bing saméinuðu þióð
anna æra álitsgerðir án til-
lits til öryggisráðsins, og
mun það áreiðanlega vekja
m'kla . andstöðu. bjá Sovét-
ríkjunum, því að Rússland í
er viðkvæmasti varnaraðili j
sérréttinda öryggisráðsins,
jafnvel þótt það stuðli ekki j
mest að starfsheill þess; en |
hití er áthyglisvert, að.það
■er stórveldi með neitunar-
valdi í öryggisráðinu. sém
í þessu tilfelli reynir að fara 1
í kringum það. Á margan
hát-t eru Crikklandsmálin á
þinginu nú mál ,um neitunar
valdið í öðrum skilningi.
Merm muna, að á síðasta
þingi deildu nokkur smá-
ríkjanna á það, hvernig neit-
unarvaldið hefði verið not-
að, og leiddi af því langar
og harðar umræður. Þær
deilur enduðu með smávægi
legri ályktun, sem lagði það
til við öryggisráðið)Wað taka
upp þá starfsháttu, er væru
þannig, að neitunarvaldið
hindraði ekki störf þéss.
Þarna er um stórt mál .að
ræða og það á fyrir sér að
vekja deilur, vegna þess að
öryggisráðið hefur ekki fund
ið upp neina slíka starfs-
háttu. Nei'tunarvaldinu hef-
ur verið beitt nærri því eins
mikið og í fyrra, aðallega af
Rússum. og í-mörgum tilfell
um hefur álit hreins rneir.i-
hluta ráðsins. eins og forseti
þess sagði, .,verið gert ógilt
og hindrað“.
Ég get ekki horfið frá neit
unarvaldinu án þess að
greina stuttlega. frá einu til-
felli. þegar þvi var beitt á
þessu ári, en það getur kom-
ið smáríkjunum til að berj-
■ast sem óð væru, ef nota má
slíkt orðatiltæki í sambandi
við samtök, er helguð eru
friði. í fyrra andmæltu
nokkrar smábjóðir því harð
lega, á hvern hátt Rússar
beittu neitunarvaldinu gegn
inntökubeiðnum Portúgals,
írlands og Transjórdaníu.
Fulltrúar þeirra sögðu, að
stjórnarskrá sameinuðu þjóð
anna gerði mjög einfaldar
kröfur til innsækjenda. Inn-
sækjendur yrðu að vera frið
elskandi og yrðu að Vera
færir um og hafa vilja t:l að
be"a skyldur þær, sem stjórn
arskráin leggur þeim á herð
ar. Fullyrtu því þessi smá-
ríki, að Rússar þefðu en£an
rétt til þess að hindra með
hefjast í sundhöllinni mánudaginn 6.
október- Kennt verður bæði árdegi?-
og síðdegis. Upplýsingar í síma 4059.
útvégum vér gegn gjaldeyris- og" innflu
MJALTAFÉLAR
SKILVINDVR
ÁRNASON & CO.
hefst í sundhöllinni mánudaginn 6-
október. 1
Kennt verður frá kl. 10 árdegis til
12,15 og frá 1,30 til 4 s. d.
neitunarvaldi gegn ákvorð-
un meirihluta ráðsins ínn-
töku þessara þjóða. Og svo
var öryggisráðið beðið að end
urskoða ákvörðun sína og
það gerði ráðið. En úrslitiii
fóru á nákvæmlega sömu
lund. Hr. Gromyko'hinn bil-
bugslausi og ungi fulltrúi
Rússa, beiti neitunarvaldinu
nákvæmlega eins i þremur
tilfellum. seni táknar það. að
inntöku þriggia innsækj-
enda er neitað að minnsta
kosti eitt ár enn þá; og smá-
ríkin, sem heimtuðu endur-
skoðun fyrir ári, eru enn
þá gramari yfir því, sem þau
segja að sé viljandi notkun
sérréttinda, en þeim hafa
þau mótmælt.
Það er auðvelt að ásaka
SovétRússland fvrir öll vand
ræði sameinuðu þjóðanna,
en aðar þ.jóðir eiga einnig í
vændum gagnrýni á þessu
þingi. Ég hef í þvi sambandi
getið um Argentínu, sem for-
smáði ályktunina um Spán
Francos. og þá er bað Suð-
ur-Afríka, sem hafnaði álykt
un þingsins um að láta utn-
boðsstjórnarsvæðin í Suð-
vestur-Afriku í hið nýja um-
boðsstjórnarkerfi. Hún lendir
líka í deilu vegna þess mis-
réttis, sem sagt er að Ind-
verjar séu beittir þar, og að
því máli eru tveir ákærend-
ur. Indland og Pakistan, en
atburðirnir í Indlandi eftir
að það fékk sjálfstæði láta
’fulltrúa Suður-Afríku í té að
m'innsta kosti nokkrar varn-
ir, sem hann hafði ekki í
fyrra.
Hvað annað liggur þá fyr-
ir þingi hinna sameinuðu
þjóðlegu. eftirliti með kjarn-
mistökin á því að koma á al-1
þjóðlgu eftirlit'i með kjarn-
orku, eftirlit með fastaher
og skipulagning sameígin-
legs öryggis með alþjóðaher
'eftir ráðstöfunum varnar-
nefndar öryggisráðsins. Það '
tekur á dagskrá sína seina-
ganginn í því að koma á
laggirnar hinu nja umboð.s-
stjórnarkerfi, og í nefnd-
inni, sem um þau mál fjall-
ar. munu verða miklar um-
ræður, en þar byrja og enda
yfirráð saméinuðu þ.jóðanna
yfir ósjálfstæðum landssvæð
um. en það eru aðallega ný-
lendurnar.
Tveir nýir meðlimir munu
áréiðanlega fá inngöngu í
sameinuðu þjóðirnar á þing-
inu, Yemen og Pakistan.
Bæði styðja bau Arabasam-
-bandið, og er það mikilsvert,
þegar Palestínumálin koma
til sögunnar. Einnig getur
verið að inntaka Ítalíu verði
borin upp. Þá verða skýrsl-
ur efnahags- og félagsmála-
nefnda lagðar fýrir til athug
. unar.
Ég hef greint allmikið frá
aðalstörfum þingsins og ein
hver mikilvægasti þátturinn
er stjórnarmálefnin. Stjórn-
arskrá sameinuðu þjóðanna
viðurkennir fimm stofnanir.
Öryggisráðið er ein. skrifstof
ur aðalritarans, h'in alþjóð-
lega starfsemi. er önnur. Nú
fer árangurinn af* alþjóðleg-
um samningum mjög eftir
fólkinu, sem .vinnur í skrif-
stofunum, og í ákafa sínum
við að þenja starfsemi sam-
eirruðu þjóðanna út eins ört
og fljótt og mögulegt er. hef
ur aðalritar'inn, Trygve Lie,
laigt meira kápp á urtifang en
eðlisgæði hennar. Léleg
Frn. á 7. síðu.