Alþýðublaðið - 01.06.1948, Síða 5

E»riðjudagxxr 1. júní 1S48.
ALJÞÝÐUBLAMÐ
Mörg varfarinförinbröft
FYRIR tiltölulega skömmu
er útkomin bók, sem heitir
Fjöll og firnindi. Eru þetta
frásagnir, sem Árni Óla rit-
stjóri hefur skrifað eftir hin
um aldraða garpi, Stefáni
Fiíippussyni, sem er f jöl-
mörgum kunnur, einkum^ á
Suður- og Aústurlandi. Út-
gefandi bókarinnar er Iðunn
arútgáfan, og er bókin hin
snctrasta að öllurn frágangi
og í henni er fjöldi af Ijós-
myndum.
I formála gerir y\rni Óla
stutta grein fyrir Stefáni
Filippussyiii, kynningu
þeirra og þeim reglum, sem
hann heíur fylgt við val frá-
sagna. En frásagnirnar skipt
ast í tvo höíuðbætti. Sá fyrri
heitir Úr heimahögum, og er
hann sextíu stórar og þétt-
Ietraðar blaðsíður, hinn heit
ir Ferðalög og hrakningar, og
er um hundrað síður.
Síðustu áratugina hefur
margt verið skrifað um hætti
og atvinnulíf íslendinga á
19. öld, og er orðið allvand-
gsrt að ritá um það almenn-
asta á því svioi, án þess að
úr verði leiðinleg endurtekn
ing á margtuggnum smámun
um. Þetta hefur Árna Óia
auðsjáanlega verið ljóst, þeg-
ar hann skrifaði kaflann Úr
heimahögum. Raunar er þar
ritað um híbýlaskipun, liín-
aðarhætti og atvinnulíf -á
Ferðaþæffir úr víðri verö
HER A LANDI eins og
annars staðar er blaðaínönn
unum mörgum hverjum ekki
nóg að skrifa í blöðin, þó að
srnannfæðin og skipulagsleys
ið innan stéttarinnar valdi
því, að þessi einkennilegi
snannhópur verði löngum að
vinna svo langan og st-rang-
an starfsdag, að heízt líkist
vinnuskilyrðum sjómanna í
fiskihrotu á vertíð eða
bænda að sumri í f-yrstu
jburrkaviku eftir rosamanuð.
Blaðamennirnir skrifa ljóð,
smásögur og skáldsögur og
vinna við þýðingar margs
konar þóka slík stórvirki
hvað framleiðslu snertir, að
það hálfa mætti teljast til
mikilla tíðinda. Hins vegar
gera íslenzkir blaðamenn lít
áð að því að skrifa þækúr um
efni, sem,- sé .tengt starfi
þeirra, en slíkar bókmenntir
eru erlendis miklar að vöxt-
um og vinsælar og víðlesn-
ar. Er þetta illa farið, því að
hið daglega starf blaða-
mannsins veitir honuín ó-
venju góða aðstöðu tjl að
lýsa samtíðinni, viðhorfum
hennar og atburðum, um-
fram það, sem gert er í dag-
legum fréttum og venjuleg-
um blaðagreínum.
En þetta kemur í hendi
eins og fleira, enda má sjá
þess vottinn. Nú fyrir nokkr
um dögum er komin út bók,
sem er skrifuð af blaðamanni
ig byggS á reynslu og við-
horfum sjálfs hans. Þetta er
bók Thorolfs Smiths Af stað
burt í fjarlægð.
Thorolf Smith er löngu
þjóðkunnur sem fréttamað-
ur, greinahöfundur og út-
varpsfyrirlesari. Það er því
með öllu ástæðulaust að
kynna hann. En það er
ástæða til að minna á út-
komu þessarar bókar hans,
sem flytux nokkurs konar
úrval úr ferðaminningum
þessa fróða og athiigula lang
ferðamanns. Bókin er sér-
stæð í bókmenntum okkax
pg gefur lesendum sinum
kost á að ferðast um víða
veröld, þótt þeir sitji kyrrir
á sama stað, og það er engin
hætta á, að ferðafélagarnir
uni ekki fararstjórn Thorolfs
Smiths.
Það er ungum manni mik-
Thorolf Smith.
ill skóli að hafa farið ferðir
Thorolfs Smiths. Sú hlið
snýr þó aðeins að einstak-
lihgnum, sem hlut á að máli.
En fyrir okkur hin verðui
þessi skólaganga Thorolfs
Smiths nokkurs virði vegna
þess, að honum tekst að láta
lesendur bókarinnar njóta
með sér þess, er hann sá og
heyrði og á daga hans dreif.
Menntun hans og fróðleikur
leiðir til þess, að hann getur
greint frá fleiru en því, sem
bar fyrir augu hans og eyru
og sneri að honum persónu-
lega. Þessir hæfileikar og
eiginleikar, ásamt fjörlegum
stíl, vönduðu en látlausu
máli og skemmtilegri frá-
sagnargleði, — allt þetta gef
ur bókinni gildi umfram það
að vera tilvalinn tómstunda-
lestur. Að auki kann Thorolf
mætavel að túlka .persónu-
legar skoðanir sínar á mönn
um og málefnum án þess að
gera þann málflutning að
innantómum áróðri. Og þó
dylst ekki, hverja Thorolí
metur og hverium hann hef-
ur vanþóknun á, hvað hann
álítur heillavænlegt og hvað
skaðvænlegt — hann þorir
og kann að gera greinarmun
góðs og ills.
Af stað burt í fiarlægð
sýnir, að Thorolf Smith kann
mætavel þá list að skrifa
góða bók fyrir fólk, sem lifir
í heimi raunveruleikans og
vill fræðast um veröld sína,
lönd og þjóðir, háttu og ör-
lög.
Helgi Sæmundsson,
Núpsstað, en þar er frá ýmsu
sérstæðu og fornlegu að
segja, og kaflinn er fróðlegur
og skemmtilega skrifaður.
Þá er sagt frá villtu fé á af-
réttum Fljótshverfinga, kola
gerð í Núpsstaðarskógum,
erfiðum ferðum í fjárleitum
og til aðdrátta, viðureign við
jökulmóður, sérstæðum
hrafnasögum -—- og ýmsu
fleiru, sem dregur að sér at-
hygli lesandans. Hefur höf-
undi bókarinnar tekizt að
litka ýmsar þessar frásagnir
sérstæðum blæ, samræmum
umhverfinu og háttum og
gerð þess fólks, sem frá er
sagt. Á þetta ekki lítinn þátt
í því, hve lesandanum þykja
frásagnirnar hugþekkur lest
ur. |
Eins og nafn siðari og
lengri þáttarins bendir - til,
er þar einkum fjallað um
ferðalög og mannraunir í við
skiptum við náttúruna. Frá
sagnirnar í þessum þætti
mætti flokka í tvo höfuð-
flokka, lýsingar á ferðalög-
um sögumannsins sem fylgd
armanns erlendra ferðalanga
og sögur um hrakninga og
mannhættu, sem hann hefur
lent í eða lagt sig í utan
þeirra ferða. í þessum þátt-
um fáum við mjög glögga
mynd af sögumanninum,
greindum manni, sem er
glettinn og gamansamur, en
þó alvörumaður eigi að síð-
ur, er djarfur, en samtímis
athuguil, harðgert karl-
ménni, en þó tilfinninganæm
ur, raunsær, en samt gædd-
ur dulúð og ákafr iþrá til
ævintýra og mannrauna.
Þarna er líka brugðið upp
minnisstæðum myndum af
ýmsum öðrum, svo sem hinni
merkilegu. konu, móður höf-
undar, Þórunni, sem nefnd
var grasakona, Steini, afa
Þórbergs rithöfundar Þórðar
sonar, en frá honum hefur
Þórbergur nokkuð sagt, en
ætti að skrifa um ýtarlegan
þátt, — og ekki má gleyma
Stúart hinum brezka. Af sér
stæðum köflum vil ég nefna
Milli'heims og heljar -— um
se'Iveiði og mannhættu í
Hvalsýki, Ofdirfskuför, um
fjárrekstur sunnan úr Fljóts
hverfi og austur á Fljótsdals
hérað að vorlagi. þá er menn
voru yfirleitt heylausir í
flestum sveitum og víðast
litlir og lélegir hagar, Lækn-
is vitjað, lýsing á mikilli
svaðilför að vetrarlagi, Ein-
kennilegur ferðalangur, um
ferðalög Stefáns með Stuart,
og loks og ekki sízt hina
sönnu, en eigi að síður furðu
legu frásögn, Huugurvist í
nr. 13.194S frá skömmfciiMnfjóra.
Samkvæmt heimild í 3. gr. reglugerðar frá 23. sept.
1947 um vöruskömmtun, takmörkun á sölu, dreifingu og
afhendingu \Tara, liefur viðskiptanefndin ákveðiS að fram
lengja skömmtunartímabilið fyrir vínnufatnað og vinnu-
skó þannig, að vinnufataseðill nr. 2, prentaður með rauo
um ht, skuli áfram vera iögleg innkaupaheimild fyrir of
angreindum v,prum, unz annað verður ákveðið.
Jaínframt heimilar skömmtunarskrifstofan afgreiðslu
á samfestingum stærð nr. 44, gegn vefnaSarvÖrueining-
um til unglinga yngri en 14 ára, ef þeir geta ekki notað
minna húmer.
Reykjavík, 31. maí 1948.
S kömmtxmarstj óri.
í öðrum byggingarflokki.
Félagsmenn sendi umsóknir til stjórnar íélagsins
fyrir 6. þ. m.
.... .. Stjórnin.
Tilkynning
Viðskiptanefnd hefur ákveðið eftirfarandi hámarks
verð á
I heildsölu I smásölu
Pepsi cola .......... kr. 0,75 kr.1.00
Hámarksverð þetta gildir í Reykjavík og Hafnarfirði,
en annars staðar á landrnu má bæta við verðið sam
kvæmt tilkynningu nefndarinnar nr. 28/1947.
Söluskattur er innifalinn í verðinu.
Reykjavík, 29. maí 1948.
Verðlagsstj órinn.
Fafaefnl frá Hoífandi
útvegum við klæðskerum og öðrum leyfishöfum.
'Gæðin 100% ul]. Smekklegir litir. Afgreiðsla strax
Sýnisihorn fyrirliggjandi'.
Umboðsverzlun.
Sími 7015. Pósthólf 891.
Bjarnarey . . . Sögur þessar
eru mjög vel sagðar og veru-
lega skemmtilegar, og er í
þeim margt, sem vert er að
geymist.
Yfirleitt er þessi bók bet-
ur skrifuð og skemmtilegri
en sú, er út kom eftir sama
höfund fyrir fáum árum, þó
að hún væri fróðleg um sitt-
hvað og margt þar vel ritað.
Og þau sjónarmið, sem höf-
undúr hefur háft um efnis-
valið, mættu vel verða til
leiðbeiningar ýmsum, sem
síðar kunna að skrá minning
ar sínar eða annarra. Höf-
undur notar ekki stafsetn-
ingu, sem Iöggilt er í skólum
og á ritum útgefnum.itil notk
unar í skólum eða fyrir al-
mannafé, og finnst mér það
ljóður á hans ráði. Látum
menn berjast fyrir þeim
breytingum á því sviði, sem
þeim þykja skynsamlegar og
til bóta. En það er mikill
bjar/argreiði við unga fólkið
í landinu og eykur á erfið-
leika um vandaða bókagerð,
að rithöfundar og ráðamenn
blaða haldi fast við ein-
hverja sérstæða stafsetn-
ingu, hvað þá að þeir skipti
um svo að segja með hverri
nýrri bók, sem frá. þeirra
hendi kemur — eins og dæmi
eru til hér á landi.
Guðm. Gíslason Hagalín.