Alþýðublaðið - 11.07.1948, Blaðsíða 7
Sunnudagur 11. júlí 1948.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
7
I fjötrum forneskjunnar
Framh. af 5. síðu.
því fyrst fyrir að leita skjóls
fyrir istourmmim.
Á sillu í kktthiurn stóð
fornt og boldiguirt tré og var
sillan þakin feyisknu: limi og
fiiasprekum. Við fclifum upp á
silluna, sóttum þanigað 'gnægð
eldiviðiai' og hlóðurn ibálköst á
sandin-um. Kom sér vel, að ég
ihafði í vasa miínum leldspýtaia-
stokk í vatnslþéttu íhylki og
innan sfcammsi 'logaði wermandi
bálið iglatt í kietfctaskúitiaaium.
Við náð'um í nokfcra iskotna
fug'la, sem sjórinn íhafði ekfci
náð að skola 'úr bátnium við
strandið, sfceiktum þá á iglóð-
unum og 'árfcum með bieztu' iyst.
Þietta var ekki ámialagur kvöld-
verð'ur, lað ofckuir þótfci, þar eð
ég átt'i ilíka væina lögg á vasa-
pelanum, sem við druilikum
með kræsinigunium.
í h'elilis'skútanum létum við
svo fyrirberast unz birfca tók
af degi. Þá rann á leiði, og við
tókum að 'hyggj'a til heimferð-
ar. Mér varð gengið niður að
bátoum, en Pukaitawa kl'eif
upp á siiluna til að sækja sprek
í eldinn.
Þá var það, að Pukatawa rak
allt í einu upp angistaróp
hvellt og nístandi. Ég brá við
skjótt og kleif upp á siilluna
til hans og spurði hvað að
honum ‘gengi. Hann evaraði
ekki, stóð þamia ititramdi og af-
myndaður af ótta og starði að
trénu. Þegar mér varð lliltið
þangað, þurfti ég ekki ífrekar
að spyrja. Tréð var holt að
innan, og í stórri sprungu,
neðst við rætur þess, máttá sjá
haus'kúpur margar og manna-
bein. Við vorum staddir á
,,W'áhi-taboo“, ikiikj'ugarði Ma
oring-a.
Á stundum virðist sem ó-
gæfan verði lefcfci umflúin.
Eyjamar í árósunum voru ailt
að því hundnað talsins, og í
teinni þeirra, Taupiri hét hún,
höfðu bein Maorihöfðiinigja
verið ium margra al'da sbeiið
lögð í fylgsni. Það hljóta að
hafa verið iM, forlöig, sem réðu
ferð okkair að þassu sinni, fyrst
við kom'umsit lekki hjá því að
* stranda einmifct við þessa eyju,
sein í laugum allra Maoringa
var bölhieilgáéifli staðurinn, er
urn 'gat. Þar réðu andar fram-
liðinna böfðinigja þeirra ríkj-
um, og vei hverjum þóim
manná, öðrum en pre'stunum,
sem þar siteig fæti á 'land. Og
við 'höfðum lefckii aðeinB 'glist
þennian. váþrungna stað, held-
ur og dvalið þar nætur'lamgt,
— og það sem verst var, við
höfðum framið þau fáheyrðu
helgispjöll >að neyfca matar, sem
steiktur var við éld, ier kyntur
hiafði verið með igreinum af
hinu iginnhelga tré, sem veitti
beinum og önidum höfðinigj-
anna fylgsni o,g 'skjól. Við vor-
■ urn „tabbo“ frá hvirfli til ‘ilja,
á því gat eng'inn vafí leifcið.
Og þar eð „men!n!inig'im“ hafði
enn ekki fést djúpar rætur í
sál Maoribúai, yair harla líklegt
að þess'i h'elgispjöS, yrðu okkur
að fjörtjóni. Við höfðum gerzt
brotlegár vdð þau lög, sem þeir
héldu inest í heiðri, svívhrt
þann átrúnað, sem þeim var
helgastur.
Andspænis þessari stað-
reynd félil hamur me'nntunar
O’g mennimgaTkynn'a alf Puka-
tawa í ein'ni svipani. Hin ógn-
um þrungna, dularfulla rödd,
sem blj'ómiað hafði í sál for-
feðra hamcs um aldir, :lét þegar
til sín heyra, og hann hlýddi
kall'i benmar, ósjálfrátt og mót-
spyrnulauslt. Hann vildi flýja
á brott af istaðnum áni ,tafar, en
ég ákvað að rueyta morgun-
verðair áður og lét mig engu
sikipta hjátrú Maorimga og
bindurvitn'i, eða þær afleið-
ingar, sem helgibrot okkar
kynni að hafa. Pukaitawa
fékkst ekki ,til :að bragða á
m'atmum. Ég þóttist sjá', að
hann hefði þegar fengið smert
af „pouiTd“, — þumglyndi —,
en sá sjúbdó'm'ur getur orðið
Maoxibúum banvænn. Eg
•gætti þesis því vamidleiga að láta
engan bilbug á mér fimna,
enda þótt mér dyMist ©kki, að
ég væri sjálfur illa á vegi
staddur. Sæju leyjaskeggjar til
tferða okkar, er við lagðum af
stað frá eynni, mátti ég búast
við því, iað æ ttflokkurinn í
þoi'pinu risi igegn mér, eyði-
legði leignir mínar og heimáli
og il'eitaðist við að svipta mig
M.
Enda þótt ég væri ekki í
góðu skapi á hieimleiðinni,
reyndi ég eins og mér var unnt
að tala kjark í Puikatawa, en
sú viðileitni reyndist með öllu
áranigurslaus. Hann var ger-
samilega, á valdi fornieskju'nniar
og svaraði hreystiyrðu'm mín-
um með fölvu brosi. ,,Eg er
„taboo“,“ sagði hann. „Ég
finn það.“ Er ég benti honum
á, að eyjan ilægi svo langt frá
fj'á'llaþoi’pinu, að ólíklegt væri
að líbúarnir befðu fylgzt með
fe'rðum okkar, svaraði hann
því einu, að ,,tohun;ga“ vissi
allt, enda þótt hamn sæi það
'ekfci. ,,Tdhuniga“ er prestur
eða töframaður Maoringa og
nýtu'i' geysimikils álits meðal
þeirra.
Þegar við lögðum að landi
hjá verzlunaa'húsunum, varð
ég þess þegar var, að eitthvað
uggvænilegt anundi vera á
seiði, því hvergi sást þar mað-
ur á ferli. Gat það átt sér stað,
að Puketawa hefði rétt fyrir
sér, og að þorpsbúar hefðu á
einhvern dularfuilan hátt þeg
ar hloitið vitniesfcju' um þaö,
sem fyrir okkúr halfði' komið?
Við hélduan til íbúðarhúss
míns og dvöldum þar það sem
'eítir vair dagááms. Puketawa
vildi engan mat bragða, neit-
aði jafnvel romm'sitaupi og
svarað'i 'fáu er ég yrti á hann.
Þeigar fcvöMa tóifc, Jiaigðist hann
ifyrir og smeri sér til veggjar.
Ég gekk til bvílu og reynidi að
sofna, en ég' verð að játa, að
ihier l'eið ’ekki siem 'bezt. Ég
bafði bu'gboð uim iað einhverj-
iai' óignir biðu mlín; ógnir, sem
ekki væru að öllu leyti1 af
maimlegum uppruna og ekki
yrðu umflúhar.
Þegar daga tók, undi ég
ekki óvissunni lengur. Ég
klæddi mig í skyn.di og hélt til
þorps'ims. Þegar ég átti nokk-
Maðurinn minn,
Þorsteinn Finnssen
véigæzlumaður, Sörlaskjóli 40, verður jarðsunginn
frá dómkirkjunni mánudaginn 12. júlí kl. 2 e. h.
Athöfninni verður útvarpað.
Olavía Einarsdóttir.
Sonur ok'kar,
Jóhannes Jónsson,
Brávallagötu 48, verður jarðsunginn frá dómkirkj-
unni þriðjudaginn 13. júlí ki. 11 árd. Athöfninni í
kirkjunni verður útvarpað.
Blóm og kransar afheðið, en andvirði iþess mætti
leggja í minningarsjóð, sem hr. Björgvin Fredriksen
hefur stofnað tii minningar um hinn látna. Minning-
arspjöld fást 1 Bókaverzlun ísafoldar, Austurstræti.
Júlíana Björnsdóttir. Jón Jónsson.
urn spöl ófarinm að þorpshJið-
inu, kom vopnaður hermaður
út úr einum kofanum og gaf
mér bendingu um að fara ekki
lengra. Og 'sfcömmu síðar birt-
ist h'ötfðingi'nn sjálfur með al-
væpni og í fullum berskrúða.
Hann skók að mér spjót sitt
og kabaði 'alvöruþrungnum
rómi: „Vér vitum afbrot þitt.
Bölvundn bvílir á þér og þjóni
þímum. I kvöM mun prestur
vor tala nánar við þig. Verið
getur, að þú verðir dæmdur
t:I dáuða. Ég veit það 'ekki. En
kom þú ekki nær oss 'eða hý-
býlum voi-um, svo að bölvun
afbrots þíns ko'mi eOklci einnig
yfir osis.“
Ég hélt heimledSis og hélt
allan idaginn 'kyrrU' fyrir hjá
þjóni miínum, sem lá í rúm-i
sínu, hálförvita og rænulítill.
Ég fann ekki lengur til ótta,
en uppr'eisnarlöngun og vax-
andi reiði náðu tökum á mér.
Ég, fcristinn og upplýstur
Breti, var kominn i örgustu
vandræði ve'gna hjátrúar og
hmdurvifcna fáfróðra heiðingja
og þjónn minn var að dauða
kominn sömu orsaka vegna.
Þetta var heimskulegra ien orð
gátu lýst. . ..
,Þegar fcvölda tók kom prest-
urdnin. Hamn vair hár vexti,
gáifulegur og einbeittur að
svip, allmjög tekinn að eldast
og 'hærugrár. Hann nam stað-
ar spölkom. frá húsinu og bauð
mér að ganga út og hlýða á
boðskap si'nn.
,,Þú ert óhreinn,“ mælti
hann. „Þú hefur framið helgi-
spjöll og reiði 'hinna voldugu
anda hvílir á þér. Samt sem
áður mun ég veita þér upp-
redsn og létta af þér bölvun-
inni, ie£ þú 'hlýðir boðum mín-
um. Hús þitt og alla' búsmund
verður að brerana itil ösku
þegar í staÖ. Það er fyrsta skil
yrðið.“
Þetta var meiri ósvMni em ég
gat þolað. „Hypjaðu þflig á
brott, gamli skröiggur,“ hróp-
aði ég. „Eg á lefcki aranað eftir
en að ég fari að brenna 'hús
mitt og leálgmir vegnai hjátrúar
'þinraar. Burt með þig.“
,,Ungi maður,“ svaraði haran
rólega en með myndugleik.
„Þú getur lökki barizt gegn
valdi andarana. Lattu á þjón
þinn. Hann er þegar að dauða
komimi.“
Og hanra spurði ekki frek-
ara um álit mitt, heMur Iiagði
eld að húsinu, sem þegai' tók
að brenna fyrir augum mímum.
Að því búnu bauð hann mér
og þjóni' mínum að aíklæðast
og varpaði fötum okkar á bál-
ið. Mótmæli múi vixti hann
e'klki leinu’ sirani svars.
En raunum okkar var efcki
þar ctneð lofcið. Hann bauð
okkur að f>d,gja sér að tjöm
njokkurri. Vatnið lí henrai var
ískailt. Og ofaii' í það urðum
við að Æara og stamda þar,
•ti'traindi og 'kkjálfamdi af kulda,
á meðan töfrapresturimi lais
yfiii* okfcur særimgaþu'lur sín1-
ar. Reiði mín var th'orfim, en
ég skammiaðist rnlin sem mennt
aður maður og Breti 'fyrir að
véírða að hlíta slíkri sm'ánar-
meðferð.
En hvað um það. Ákrifin,
sem þesisar hedmskulegu kredd
ur höfðu á þjóra minn, voru
sannarlega 'Undrav'ei’ð. Hann
tók' þegar aftuir 'gleði sína,
þegair prestui'inn lýsti því jdir,
að bölviuramni væri aflétt. Við
igengum aJIsnaktir til verzlun-
arhússins og valdum ofckur föt
úr klæðabirgðun'um. Að þvi
búnu tókum við 'úr okkur
hrol'linn með sterku rommi,
sem þjónn minn hafði ekkert á
rnóti að drefcka í þetta skiptið.
Næstu dagana kepptust
þorpsibúar við að sýna' mér
með öllu móti, að þeir hefðu
tefcið mflg í sátt. Höfðingi
þoipsins gekfc þar á undan
með góðu eftdrdæmi, þar eð
hamn bauð mér yngstu dóttur
sína fyrir konu og álitlega
landspildu í heim'anmund. Sið
ar befur 'mig stundum iðrað
þess, að ég tók ekki boðdnu.
Enra.1 í daig fæ ég 'ðkkii skilið
með hvaða hætti þorpsbúum
hefur borizt vitneskja um
ferðir ökkar og þá a'tburði, er
gexðust úti í eynni. Puketawa
hafði raunar ökýringuna á
reiðum höndum. „Presturinn
veit þótt hámm sjái iekiki,“ sagði
'hann.
Grunsamieg
smygltilraun
Framh. af 1. síðu.
töskuna týnda þegar tollvörð
urinn spurði hann. Þegar toll
verðir ætluðu að gera leit í
m-eð töskuna eða alveg eins
tösku og fyrsti vélstjóri hafði
verið með. Tollverðir athug-
uðu innihald þessarar tösku
og reyndist vera í henni vítis
sódi og ,fittings“.
í sambandi við þær 18 spól
ur af upptökuvír, sem fund-
ust í vélalager skipsins, skal
það tekið fram, að fyrst, er
tollverðir litu þar inn. sáu
þeir auk upptökuvírsins. ein
hverja rafmangshluti aðra.
sem allir voru horfnir, er þeir
komu þangað klukkustund síð
ar til að gera hlutina upp-
ítæka; aðeins spólurnar 18
voru eftir.
Sakadómaraembættinu
barst ekki kæra út af atburði
þessum fyrr en Tröllafoss var
lagður aftur af stað til Banda
ríkjanna og hefur þriðji vél-
stjóri skipsins því ekki verið
yfirheyrður, en hann er með
skipinu.
Stálþráð-stækin, sem gerð
voru upptæk, eru frá Wabst
er verksmiðjunum í Ame-
ríku og eru ætluð til upptöku
á tali og tónum gegnum hljóð
nema eða frá útvarpstæki,
magnara eða hátalara. En sér
fræðingar hér segja, að auð
velt sé, að setja tæki þessi,
með litlum breytingum, í sam
band við tengikassa símans
og hlera þannig símtöl. Segj a
þeir. að hver laginn maður,
sem nokkra reynslu hefur af
rafmagr.stækjum, geti gert
breytingar þessar á tækjun
um. Slíkar breytingar mun
þó ekki hafa verið búið að
gera á tækjunum, er þau
voru gerð upptæk.
skipinu kom þriðji vélstjóri
Kvennfélag Álþýðuflokksins
í Reykjavík
efnir til skemmtiferðar um Suðurnes með
viðkomu á Keflavíkurflugvelli n. k. mið-
viíkudag. Farið verður af stað frá Alþýðu-
'húsinu kl'. 9 árdegis.
Þátttaka tikíynnist í eftirtalda síma;
2496, 1299, 5056, í síðasta 'lági um há-
degi á þriðjudag.