Alþýðublaðið - 26.10.1948, Blaðsíða 4

alþýðublaðið
Þriöjudagur 26- okt. 1948.
Útscfmstfl ilþJ'SifieKkuda
Sltstjóri: Stef&æ Fjetomwa.
Fréttastjári: Benedlkt Grönd&i
Þtngrfréttir: Heliri Sæmundastw
íiiísíjórKarstmar: 4901, 4902
í&E^Iýstogar: Emilía Möller
4®glýsingasSmI: 4906.
AfgreiSslusími: 4900.
&ösetur: Alþý'öuhúsiS.
Alh-e^wrentsmlSlAU fe.f.
erfcm
HIN TRYLLTA BARÁTTA
kommúnista í Vestur- og
Nor.ður Evrópu gegn við-
reisHaráætlun Marshalls hef-
ur tskið á sig margvíslegar
og sérkennilegar myndir; og
hefur hver þj-óð þegar sína
sögu af því að segja. Én
hvergi hefur þessi barátta
enn verið háð með jafn sam-
vizkulausum skemmdarverk-
urn og á Frakklandi síðustu
vikurnar. þar sem verið er að
f.ylla þjóðnýttar kolanámur
vatni og gasi og gera þær ó-
hæfar til starfrækslu um
lengri tíma undir yfirskinj
þess að verið sé að berjast
fyrir kjar-abótum til handa
námumönnum.
*
Það út af fyrir sig þarf
enga undrun að vekja, þótt
verkfall sé í frönsku kola
námunum; það er ekkert nýtt
og í sjálfu sér ekki nema
•skiljanlegt við þann stöðuga
skrúfugang dýrtíðarinnar upp
á við, sern jafnharðan hefur
gert hverja kauphækkun á
Frakklandi að engu eftir
styrjöldina- En hrein og bein
skemmdarverk á námunum,
sem fránskir kommúnistar
hafa nú fyrirskipað og eru að
•láta framkvæma, eiga ekkert
skylt vð baráttu fyrir bætt-
um kjörum námumanna;
þar er um verknað að ræða,
sem hefur alveg þveröfugan
tilgang; því að á engum getur
það komið harðar niður en
eimnitt á námumönnum sjálf
um. ef hámurnar skemmast
bannig, að ekki verði hægt að
vinna í þeim um langt skeið;
þá stoðar það Iftið, þótt verk-
fallinu lyki með einhverri
kauphækfeun, því að fyrsta
skilyrðið til þess að sú kaup
hækkun kæmi námumönnum
að einhverju haldi er það, að
hægt sé að vinna í námunum.
En það er frönskum komm-
únistum bsrsýnilega algert
aufeaatriði.
Sjaldan hefur það því kom-
ið greinilegar í Ijós en í kola
verkfallinu á Frakklandi. hve
•jar^kyld markmið komrnún
ista eru markmiðum verka-
lýðsins. Tilgangur námu-
rnannanna er að tryggia sér
vel borgaða atvinmu; en til
gangur kommúnista er að
eyðileggja atvinnulíf og fram
leiðslu landsins og kalla hrun
og nevð yfir það, einnig yfir
námumennina. Þess vegna
fyrirskipa þeir að fylla nám
urnar vatni og gasi.
'i'
Það er vitanlega ekki af
skammdarverkafýsn einni,
að hinjr kommúnistísku verk
íallsforsprakkar á Frakklandi
láía fremja slik ódæðísvsrk;
hau^ eru þáttur í markvissri
bai’áttu þeirra gegn viðreisn
aráætlun Marshalls, fyrirskip
Nýr svartur markaður opinberra verzlana. —
Þörf á harðari refsingum. — Bréf um vaxandi
snillingu.
FYRIR NOKKRU birti ég
bréf, þar sem sögð var saga um
svaríamarkaðssölu í verzlnn
meS silkisokka. Konan, sem
keypti, hafoi fengið lánaðan
heíming verðsins, en þegar hún
kom til að borga, bað hún um
nóíu, en búðarmaðurinn neitaði
að láta hana. Konan neitaði þá
að borga — og sagði þá búðar-
maðurinn að „alít væri í Iagi“.
ÞESSI SAGA er sú fyrsta,
sem mér hefur borizt um svarta-
markaðsbrask í opnum verzlun-
um, en upp á síðkastið hefur
bað farið í vöxt. Ég kalla það
ekki svartamarkað, þó að kaup-
maður selji „bakdyramegin'1
vöru. sem erfitt er að fá og láti
kunningja sína ganga fyrir, því
að stundum fá kaupmennirnir
svo lítið, að varla er hægt að
selja það yfír búðarborð. En
þegar kaupmáður selúr „bak-
dyramegin“ við uppsprengdu
verði, þá er það svartur mark-
aður — og hann af verstu teg-
und — og slíku ber ekki að
hegna með sekt, heldur með því
að svipta viðkomandi kaup-
rnann verzlunarleyfi sínu. Al-
þingi það er nú situr, verður að
herða allar refsingar fyrir sölu
á svörtum markaði og okur.
GARRI SKRIFAR: „Það er
nú löngu orðin skoðun hugsandi
manna, að allra ráða verði að
leita til þess að draga úr dýrtið-
inni og verðbólgunni, og margt
er gert og margt er reynt.
Stjórnarvöldin ákveða hámarks-
verð, sem kaupmenn sýna alveg
undraverða leikni í að snið-
ganga. Gefnar eru út tilskipanir
um að álagning eigi að lækka á
ákveðnum vöruflokkum, en leit-
un mun á þeim kaupmanni sem
£er efíir slíku ótilneyddur.. Svo
mikið er víst, að ekki verða
verkamenn og' aðrir launþegar
varir við það, að dýrtíðin sé í
rénun, þrátt fyrir góðan vilja og
tilraunir hins opinbera til þess
að halda henni í skefjum.
HITT MUN SÖNNU NÆÍt, að
aldrei hafi kaupmáttur krón-
unnar okkar verið minni en nú,
og svo ört rýrnar hann núna
upp á síðkastið, að það líggur
við að menn finni muninn frá
degi til dags. Þótt rætur þessa
ástands liggi djúpt og verði
engan veginn raktar í stuttu
máli þá hygg ég, að það sé
einkum tvennt, sem geri það
mun verra en þyrfti.
I ANNAÐ ER lélegt verðlags-
eftirlit og hitt er alveg óskiljan-
; lega slælegt eftirlit hins opin-
bera með því gegndarlausa
svartamarkaðsbraski, sem nú er
rekið hér af fullum krafti og
fyrir opnum tjöldum, og það
verður að segja það eins og er,
að þar eru kaupmennirnir
fremstir í flokki. Það er t. d. á
allra vitorði, að flestir þeir kaup
menn, sem eru svo lánsamir að
fá eitthvað áf eftirsóttri vöru,
láta sér tæplega til hugar koma
að selja hana á réttu verði í búð
um sínum. Að vísu mun víðast
vera seldur einhver lítill hluti
vörunnar í búðunum, því slíkt
lítur betur út, en hitt er svo selt
enhvers staðar ,,baka eða
m. ö. o. á svörtum markaði og
auðvitað á upp sprengdu verði.
ÞAÐ MA RAUNAR SEGJA,
að almenningur eigi þarna
nokkra sök, þar sem honum
ætti að vera innan handar að
kæra þessa braskara, en þá ber
að athuga, að oft er hér um að
raeða nauðsynjar, svo sem skó-
tau og álnavöru, sem. tilfinnan-
legur skortur er á og fólk neyð-
ist til að kaupa, og jafnvel hrós-
ar happ'i yfir að eiga kost á að
fá, þótt á svartamarkaðsverði
sé , og svo liitt, að ,piótur“ fylgja
vitaskuld aldrei vörum á svört-
um markaði, svo ekkert er við
að styðjast, þó að reynt yrði að
kæra. Og oftast er séð um að
ekki séu aðrir viðstaddir en
seljandi og kaupandi, þegar
„verzlun" fer fram.
ÉG ER EKKI í neinum vafa
um það, að ef stjórnarvöldin
réðust af fullri alvöru og ein-1
lægni gegn braskinu, þá léti al-
menningur ekki sitt eftir liggja
að veita aðstoð sína, þótt reikna
megi með því, að svartur mark-
aður verði ekki að fullu upprætt
ur meðan skortur er á nauðsynj-
um í landinu. Víða erlendis er
iitið á svartamarkaðsbraskara,
sem uppvísir verða, sem þjóð-
hættulega glæpamenn, og þeir
dæmdir samkvæmt því; en hér
virðist ekki við neinum blakað,
þó að ástandið sé vissulega orð-
ið ískyggilegt og fari síversn-
andi. Hér er um að ræða þjóðar-
mein sem er vafalaust erfitt við
að eiga, en mikið mun þó mega
úr bæta með strangara eftirliti
og róttækari refsiaðgerðum, og
það má ekki dragast,, að ráðizt
sé gegn því.“
Ajllir, sem. hafa í hyggju 'f járfestingu í vél-
um, bátum eða skipum á árinu 1949, er nemi
meira en 10 þúsund krónum <að gjaldeyrisverð-
rnæti (fob-verði) skulu vegna iundirbúning inn-
flutnmgsáætlunar næsta ’árs sesnda fjárha'gs-
ráði tilkynningu um bað fyrir 15. nóv, n. k.
Skal í tilkyrmingunni tekið fram frá hvaða
landi umirædda vél eða ákip eigi að kaupa, og
ef um vél er að ræða til hvers bana eigi að nota.
Þeir, S’dm ekld senda tidcynningu þessa
fyrir 15. nóv. n. k., mega búast við að miklir
örðu'gleik'ar verði á því að veita slík teyfi síðar,
bar sem ekki verður unnt að taka tillit til beirra
í innf'lutningsáætlun ársins.
Fjárhagsráð.
á Akureyri flyfur í
nýti húsnæði.
FIMMTUDAGIN N 14. b.
m- bauð bókasiafnsnefnd Ak-
ureyrar bæjai's-tjórn kaup-
staðardns og fréttamönnunx
blaða að skoða nýtt húsnæði,
seni Amisbókasafnið er fluít
í og var opnað almanningi iil
afnota þenna dag eftár flutn-
jnginn. Áður hefux safnið
vieráð ti'l húsa í gamla baxna-
skólahúsinu nr. 53 við Hafn-
arstræ-td — gömlu timbur-
húsd — og bafur oftar en einu
sánni legið við borð að það
brynná þar til kaldra kola. Nú
hefur það flutt í nýtt stein-
hús, nr. 81 vúð sömu götu.
Hefur bærinn keypt miðhæð
» r 5»
fjölmennum fundi
AFENGISVARNA NEFND
AKUREYRAR'BÆJAR hélt
furi-d mnð xiáðiamönnum bæjar-
Lns síðastl'iðinn fimmtudag, og
var umxæðuefnjið éfengismáiin
cg skemmtanalífið í bænum.
Ræð'ur fluttu héraðslæknir,
yfirlæknir sjúkrahússins, bæj
arfógeti, fógistafulitrúi, s'kóla-
stjóri baa-naskólans og gagn-
íræðas'kclans, Brynleifur Tobí-
assmr, yfixikennari, Eiríkur Sig
urðsson, kennari, Fílipía Krist
j'ánsd'óttii*, skáldkona, Sesselja
EldjáxxL, formaður Kvenna-
deiMar Slysavamaífélagsins,
Stsfáni Ágúst Kristjánsson
hússins til afncta fyrir safn- framkjvæmdaTstj óri sjúkrasam
ið, — stærð gólffiatar um bigsins teg Þorsteinn Þorstein-s-
200 fermetrar — og komið , son, bókari.
því þar svo haganlega fyrir,
sem kostur er á.
Foi'maður bókasafnsnefnd-
ar, Olafur Jónsson fram-
kvæmdastjóri, hafði orð fyrir
niefndinni og skýrði frá gangi
liúsnæð''smálsins. frá því 1935
að ákveðið var að þyggja
„Matthíasarbókhlöðu11 og lóð
fengin fyrir þá byggngu, sem
enn bíður ónotuð. og þar til
nú. að safnið hefur veirið flutt
í áðurnefnt húsnæði. Á eftir
skoðuðu gestir húsakynni
safnsins og leisit vel á, þótt
Ijóst sé, að hér er ekki nema
úm bráðabirgðaúrlausn að
ræða. Er þarna um rúmgóð-
an lestrarsal, útlánapláss og
bókavarðarherb&rgi að ræða,
Skorað var á fprmer.n féliaga
saniíaka í bænum, að hafa
ekki víinveitingar um hönd í
samlvcmum. sinum; að efla eft
irlit með skemmtistöð um bæj-
ariinis; virnia ge'gni áfenglsnaut'n
unigmenua og láta þá sæta á-
bytrigð, sem stuðluðu að henni.
Funduriim var fjörí'egur og
umræður fjörugar. Virðist
vera vaxandi áhugi 'fyrir þess-
um málum meðal almenníings
í bænum.
— HAFR —
auk bó^ag-ymslunnar, sem er
svo rúmgóð, að allgott er til
afgreiðslu.
— Hafr. —
uð austur í Moskvu og fram
kvæmd af þeirri skilyrðis-
latisu undirgefni við hio
rússneska stór\,eldi, sern
kommúnisíar allra Ianda eru
aldir upp í. En hugsun vald
hafanna í Moskvu er þessi.
Marshalláætlunín má ekki
heppnast. Vestur Evrópa má
ekki rísa úr rústrum, því að
þá eru möguleikar kommún
isrnans þar í þetta sinn a’ð
engu orðnir, og fimmta her-
deildin orðin Rússlandi ao
litlu liði í baráttunni við hi'nn
vestræna heim lýðræoisins.
Rústirnar og neyðin — það
er sá jarðvegur, sem komm
únisminn þarfnast til þess að
geta átt sér nokkra framtíð.
Þetta vita valdhafarnir í
Kreml af gamalli reynslu; og
bví ier kommúnistaflokkun-
um nú einbeitt til þess aö
hindra viðrejsn Vesíur- og
Norður Evrópu, jafnvel með
glæpsamlegum skemmdar-
verkum eins og þeim, sem nú
er verið að fremja á Frakk-
landi.
Það gæti verið mcnnum
lærdómsríkt íhugunarefni,
hvað gei’t yrði við þá menn,
sem slíkan verknað fremdu
austur á Rússlandi Þar ejga
verkföll, sem kunnugt er,
ekki upp á pallborðið hjá
valdhöfunum. Þá sjaldan, að
einhver "dirfist að belta sér
fyrir verkfalli, þótt ekki sé
nema í eimii verksmiðju eða
námu austur þar. má hann
eiga það vjst, að hverfa ævi
langt á bak við háa múra og
gaddavírsgirðingar fanga-
búða, ef ekki undir græna
torfu þegar í stað. Og menn
geta þá nokkurn vegfnn gert
sér það í hugarlund, hvað
þaatti hæfileg- refsine fvrir
þá, sem beittu sér fyrir-því.
að fylla þjóðnýttar r.ámur
hi-ns rússneska kommúnista-
ríkis vetni eða gasi!
Kommúnistar skáka að
vísu í ölium lýðræðisríkj um
í.því skjóli, að þar njóti þeir
allt aninarra og meiri réííinda
og ólíkt mannúðlegri löggjaf
ar en í íyrirmyn darríki
sínu austur á Rússlandi; og
víst er það saitt. En sizt sætx
á h»Jnri. að æðrasl, þót! lýð-
ræðið sýndi þeim öðr.u hvoru,
að cinnig það kann að verja
hendur sínar, þegar þörf kref
ur-