Alþýðublaðið - 23.11.1948, Blaðsíða 9

Þriðjudagtur 23- rióv. 1948.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ö
Skýrsla Stefáns Jóh. Stefánssonar: Framhald af 8. síðu
verði fyrir dollara og einnig
Wokkuð af lýsi og mjöli. En í
samráði við Efnahagsstofnun
Evrópuríkjar.na og Banda-
ríkin, hefur hvert þátttöku-
ríki um sig gert áætlun um
framkvæmdir næstu fjögur
ár, sem vænta má aðstoðar
til frá Marshall-hjálpinni.
Ríkisstjórn ísilands hefur
með aðstoð þar til kjörinna
manna gert slíka áætlun fyr
ir sitt leyti og hefur verið frá
henni skýrt á alþingi. Gert
er í áætlun þessari ráð fyrir
fnamkvæmdum í landinu fyr
ir 542,8 millj- kr- á árunum
1949—1952, eða um 135,7
millj. kr. á ári hverju þetta
tímabil. Kostnaður viði þess
ar framkvæmdir verður 361,
69 miillj- kr. í erlendum gjald
eyri, en 181,11 millj. króna í
ísl. gjaldeyri. Ríkisstjórnin
hefur gert ráð fyrir að fé
þessu verði varið til að
hrinda í framkvæmd þeim á
hugamálum, sem hún telur
nauðsynleg, og skiptist fé
þannjg til framkvæmdanna:
Til 12 togara 61,3 millj. kr.
Tjl síldarverksmiðja 31,2
millj. kr.
Til lýsisherzlustöðvar 7,8
millj. kr-
Til fiskimjölsverksm- 10,4
miillj. kr-
Til kaupskipa 70,4 millj.
kr.
Til hraðfrystihúsa ofl. 26,
0 milljónir kr.
Til þurrkvía 27,9 millj. kr.
Til landbúnaðarvéla 61,7
millj- kr.
Til raforkuvera 130,0 millj.
kr.
Til raflínuefnis 40,9 millj.
kr.
Til áburðarverksmiðju 44,
8 milljón. kr-
Til semsntsverksmiðju 19,
5 miil:Hj5,n. kr.
Til kornmyllu 6,5 millj. kr.
Að sjálfsögðu er það svo’
að ekkert verður um það full
yrt á þessu stigi málsins,
hvort imnt verður að fram-
kvæma þessa áætlun, og kem
ur þar margt til greina, bæði
það, hver hlutur íslands verð
ur í Marshall-hjálpinni á
þessu tímabili og hvernig
háttað verður um vinnuafl og
! annað í landinu. Má með
sanni segja, eins og Emil Jóns
son tók fram í ræðu sinni á
alþingi, að þetta er nánast
óskalisíi íslenzku ríkisstjórn
arinnar, en um leið fjögurra
ára áætlun, sem hún íyrir
sitt leyti vildi kosta kapps um
að framkvæma að svo miklu
leyti sem aðstæður frekast
leyfa. Það er þó engum efa
undiforpið, að ef unnt yrði
að fr.amkvæma áætlun þessa,
myndi gerbreyting verða í ís
lenzku atvinnulífi og að unnt
yrði með þessum framkvæmd
um að leggja traustan grund
völl að fjárhagslegu öryggi
land'sins og- einnig með því
móti tryggja áframhaldandi
næga og ör.ugga atvinnu í
landinu- Er fjögurra ára á-
ætlunin vissulega þess virði,
að fólkið í landinu fylki sér
saman um h'ana og styðji að
því, að unnt verði að fram-
fylgja henni út í yztu æsar,
ef aðstæðurnar leyfa.
Flokkssfarfið
ÞAÐ ER ÖLLUM LJÓST,
er til stjórnmála þekkja,
hversu miklum erfiðleikum
það er bu.ndið þegar þ.arf að
hafa samstjórnir í löndunum-
Nú er högum svo háttað á
íslandi, að enginn einn flokk
ur hefur aðstöðu til að
stjórna landinu með meiri-
hluta þings og þjóðar að baki
sér og engar líkur til að svo
skipist á næstunni. Er þá að-
eir.s um tvennt að ræða:
Minnihluta stjórn eins flokks
eða samsteypustjórn tveggja
eða fileiri flokka. Minnihluta
stjórn á í flestu við sams kon
ar örðugleika að etja og sam
steypustjórn. Hún verður að
sækja undir andstætt löggjaf
arþing til þess að geta lög-
fest áform sín og aflað fjár
til þeirra og þar af leiðandi
að semja við aðra flokka um
framgang mála. Það er ijóst
og greinilegt, að margra ein-
kenna samsteypustjórna hef
ur gætt á undanförnum tveim
ur árum,, sem! núverandi ráðu
neyti hefur farið með völd.
Þrátt fyrir það, hi.ka ég ekki
við að fulilyrð.a, að slík stjórn
armyndun var hin eina, sem
hugsanleg var eir.is og högum
var háttað-
Ég get sagt það, að innan
ríkisstjóxnarinnar hefur sam
starfið yfirleitt verið mjög
gott og hver ráðherra um sig
reynt að skilja og meta að-
stöðui ráðherxa úr öðrum
flokkum. Hins vegar hefur
það komið í ljós, að innan
stjórnarflokkanna, einkum
sumra þeirra, hefur borið á
nokkurri óánægju með sam
starfið um ríkisstjórn og kurr
nokkur verið í mönnum i því
sambandi- Ef til vill er þar
aði finna ýmis öfl, er vildu að
því vinna, að stjórnarsetan
yrði eigi of löng. Ég vil engu
um það spá, hvernig til muni
takast, en í lok þessarar
skýrslu minnar eða hugleið-
inga. mun ég þó á það minn
ast, hversu brýna þörf ég tel
á því að áfram geti haldizt
Samstarf lýðræðisflokkanna
og að þeir samhæfi sjónarmið
sín á þann hátt að án vand-
kvæða verði.
Stjórnarandstaðan
Að forminu til eru kommún
istar einir í stjórnarandstöðu.
Er albjóð kunnugt, að frá því
að stjórnin tók til starfa hef
ur andstaða þeirra beinzt að
því af öllum mætti, irnan
þings og utan, að torvelda
allt starf stjórnarinnar og
reynt með öllum þeim fleyg-
um, er þeim hafa hugkvæmzt,
að verða þess valdandi, að
stjórnarsamvinnan gliðr.aði.
Getur ríkisstjórnin hrósað
happi yfir því, hve andstaða
þeirra hefur verið ofsafengin
og ililvíg og því marklausari
en ella myndi, því að enginn
greinarmunur hefur verið
gerður á því, sem raunveru
lega mætti telja aðfinnslu-
vert og hinu, er til tvímæla-
lausra bóta hefur horft. Þetta
er skiljanlsgt þegar athugað
er eðli og hugsanakerfi komm
únísta- Þéir eru ekki nema að
forminu til íslenzkur- flokk-
ur. Þeir eru hlufi af hinni
stóru alþjóðahejld, sem hefur
það að markmiði að koma á
með góðu eða illu, ofbeldi
eða á -annan bátt, því stjórn
arkerfi, er beir sumir í blindri
trú, aðrir af misskilningi.
fylgja. Þetta sést bezt á af-
stöðu þeirr.a tii Marshall-
hjálparinnar, því að það er
engum efa bundið, að hún er
stór og mikiil fengur fyrir ís
lenzka hagsmuni - tiil þess að
geta byggt upp efnahagslega
traust kerfi á landi hér, sera
útilokar atvinnuleysi og örð
ug kjör verkalýðsins- En í
blindu ofstæki og eftir á-
kvörðunum. utan að, hafa
kommúnistar m. a. barjzt
gegn þessari framkvæmd. Og
það er yfirleitt s-ama, hvaða
mál ríkisstjórnin ber fram, að
annað hvort beita kommúnist
ar sér gegn því eða koma með
yfirboð.
Stjórnarandstaðan er því
alls ekki leiðbeinandi fyrir
ríkisstjórnina svo sem stjórn
arandstaða á að vera. Að
mínu áliti er það alveg
greinilegt, að ekki get-
ur komið til mála hokkurt
'stjórnarsamstarf við komm-
únista, nema því aðeins að
þeir breyti algerlega um
stefr.u og hug-arfar, en þvi
þarf vart að gera skóna. Þeir
eru algerlega ósamstarfshæf
ir og beimlínís hættuleglr
þjóðarhag, vegna stefnu sinn
ar og starfsaðferða í innan-
ríkis- og utanrikiismálum, og
má eingöngu á þá líta sem
urnbo.ðsménn og 5. herdeild
erlends stórveldis, sem síefn
ir að heimsyfirráðum-
Það er margt, sem bendir til
að innan borgaraflokkanr.a
séu nokkrir úfar með mönn-
um. i garð ríkisstjórnarinnar,
en ég hygg þó ao flestir á-
hrifamenn í borgaraflökkun
um tveimur, gangi að því
með alúð að samstarf þetta
beri sem beztan árangut og
vilji ekkj að nauðsynjalausu
rjúfa það.
tlórnarsamsfarfi
ÞAÐ VERÐUR AÐ JÁTA
eins og fyrr, ,að starf ílokks
ins, a. m. k- að' sumu leyti,
hefur eigi verið eins mikið
og æski'legt hefði verið. Veld
ur því rnargt, og fyrst og
fremst skortur á fjármagni
og öðru því, sem nauðsynlegt
er til mikillar útbreiðslu-
starfsemi- Flokkurinn hefur
því miður ekki getað haft
nægilegan blaðakost, ekki
getað haft skipulagðan erind
rekstur og því eigi getað stað
ið í- jafn nánu sambandi við
flokksmennina og æskilegt
hefði verið. Vonir -standa þó
til, að úr þessu verðj þó bætt
bráðlega og verður það hlut
verk þeirrar miðstjórnar, sem
kosin verður nú á flokksþing
inu, að hrindp því nauðsynja
máli áleiðis. Margir áhuga-
samir flokksmenn hafa þó
farið' út um land og rætt við
flokksmenn sína og nokkrir
fur.dir hafa verið haldnir úli
um land.
Blaðakoslur flokksihs hef
ur verið með liku móti og
undanfarið, en þó hefur sú
breyting á orðið í samræmi
við samþykkt síðasta flokks-
þings, að blaðið Skutull á ísa
firði er nú gefið út af flokkn
um þar á staðnum og sömu
leiðis er Alþýðumaðurinn
gefinn út af flokknum á Ak
ureyri- Ætlunin er að efla A1
þýðublaðið meira en nú er, og
um næstu áramót eða á
næstumij muin verða gefið
út sunnudagsblað með því.
Fyrir utan höfuðblað flokks-
ír-s í— Alþýðublaðið •— eru
nú gefin út bilöð á ísafirði,
Siglufirði, Akureyri og á
Akranesi hefur verið stofnað
nýtt flokksblað og öðru
hverju kemur út blað flokks
ir.s í Vestmannaeyjum. Er
mikil nauðsyn á því, sérstak
lega þar sem liðið e.r á kjör-
tímabilið; að efla blaðakost-
inn og gera hann sem beztan
og öruggastan í baráttu.nni
fyrir hagsmunum flokksins.
Eitt merkilegt starf hefur
verið rekið af miklu kappj á
síðasta kjörtímabili af hálfu
flokksins og það er verk-
.lýðsmálastarfsemin. Verk-
iýðsmálanefnd flokksins, sem
skipuð hefur verið hinum
traustustu og beztu mönn-
um, hefur i.nnt af hendi ómet
anlegt istarf með því að
standa í sambandi við verka
■lýðsfélögin sem víðast úti um
land og styðja að því eftir
því sem frekast er unnt, að
verkalýðsfélagsskapurinn
starfi á lýðræðisgrundvelli,
en verðí ekki háður ofbeldis
aðferðum kommúnista. Þetta
mikla starf verklýðsmála-
nefndar flokksins hefur nú
borið þann mikla árangur,
að kosningar til Alþýðu-
sambandsþings hafa farið á
þann veg, að kommúnjstar
eru þar í ákveðnum minni-
hluta. Er Alþýðusaimbands
þingi nú nýlokið og hafa Iýð-
ræðissinnar þar tekið öll
völd í sínar hendur, þrátt fyr
ir harða andstöðu og tilraun-'
i.r til ofbeldis af hálíu komrn
únista. Er það hinn merkasti
viðburður, og markar tírna-
mót í sögu alþýðuhreyfingar
innar- En það er eitt hið allra
þýð'ingarmesta í þjóðféíag-
inu, að verkalýðshreyfingin
sé ötul og þróttmikil og kunni
að meta og skilja barátturétt
sinn og þau- sjónarmið, að
í:ryggja með þrautseigju og
fyrixhyggju áhrif og kjör al
þýðunnar í landinu og hindr»,
allt bað, sem verða mætti tií
þess að leggja í rúst íslenzkt
atvinnulíf og þar með leiða
yfir landið atvinnuleysi og
öngþveiti. Þótt verkalýðsfé-
lagsskapurinn sé ekki háður
Alþýðuflokknum og eigi
ekki að vera, þá álííur AI-
þýðuflokkurinn réttilega, að
hann eigi að vera í sambandi
við öll framfara- og lýðræðis
öfl í .landinu og það einmitt
á þessum tímum þegar mjóu
má muna um atvinnu og
framkvæmdir. Er þá nauðsyn
legt, að' verkalýðssamtökin
geti haft sem nánasta sam-
vinnu og sem gagnkvæmast
ur skilningur ríki milli stjóm
ar ríkisins og verkalýðssam-
takanna. Vil ég fyrir mitt
ley.ti vona, að; svo geti orðið
í framtíðinni.
Þá er ástæða til-að gleðj'ast
sér-staklega yfir starfi ungra
jafnaðarmanna, er mjög hef
ur fæ,rzt í aukana. Hafa þeif
haldið marga fundi og haft
ötula og markvissa útbreiðslu
starfsemi. Spáir starfsemi
ungui mannanna mjög góðu
um, f.r,amtíðarhorfur flokks-
ins og ber flokknum að
styðja hana og styrkja af
öllu afli og hafa sem nánast
samstarf við æskumennina,
því að það eru þeir sem innan
tíðar eiga að takast á hendur
störf hinna. eldri, og er þvi
gott að þeir skólist í starfinu
og nái sem mestri hæfni til
að inna af höndum hin vanda
sömu verk í þágu íslenzkrar
alþýðuhreyfingar.
amfití og fíorfur
í ÞESSARI SKÝRSLU
MINNI hef ég dvalið við for
itíðina og reynt að rekja hina
helztu istjórnmál'aviðburði,
sem orðið hafa á síðasta kjör
tímabili og þátt. og afstöðu
Alþýðuflokksins til þeirra-
Af fortíðinni má mikið læra
1 en mest er þó um vert, hvað
framtíðin ber í skauti sínu.
Utanríkismálin verða nú æ
meiri þóttur i stjórnmálalífi
þjóðanna, — eins á íslandi
isém annars staðar. Á síðustu
árum hefur þróunin í utanrík
ismálunum verið uggvænleg.
Það er greinileg staðreynd,
sem eigi þýðir að leyna að
heimurinn skiptist í tvo and
stæða hópa, þótt mismunandi
deildir séu í heildunum- Ann
arsvegar er Sovét-Rússland i
ofurveldi sínu, miskunnar-
leysi sínu og harðri baráttu
fyrir sínum sjónarmiðum og
hagsmunum. Hefur Sovét-
' Rússlandi tekizts síðan stríði
lauk, að leggja undir sig eða
gera sér háð verulegan hluia
Austur-Evrópu. Hins vegar
standa lýðræðisþjóðirnar,
með Engilsaxa í broddi fylk
ingar, og yfirleitt Vestur-Ev
rópa, þar sem áhrifa jafnað-
armanna gætir hvað mest.
Svo er einnig að' sjá, að á al-
þjóðavettvangi harðni bar-
áttan milli austurs og vesturs*
Miskunnarleysi og tillitsileysi
hins austræna valds, sem
ekki hikar við að beita of-
beldi og öllum hinum hörð-
ustu athöfnum, gerir það að
verkum, að nú þegar tala
menn hátt og í hljóði um
þriðju heimsstyrjöldina. Af
þessu leiðir aftur, að Vestur
Evrópa og Bandaríkin ern
uggandi um sinn hag. Þau
hafa vissulega enga löngun
til nýrrar styrjaldar. Ef lit
ið er til Norðurlandanna
þriggja, Danmerkur, Noregs
Framhald á 10- síðu.