Alþýðublaðið - 01.05.1949, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ____ Sunnudaginn 1. maí 1949.
AMERÍKA hefur færzt nær
gamla heiminum, ekki ein-
vörðungu landfræðilega séð,
vegna bættra flugsamgangna,
heldur einnig í efnahagsmál-
um og stjórnmálum. Hvort
sem mönnum líkar betur eða
verr, eru Bandaríkin nú auð-
ugasta og öílugasta stórveldið,
og áhrifa þeirra hlýtur að gæta
mikið í þróun mála um allan
heim.
Hvað vitum við um þessa
þjóð, og hvað vitum við um
verkalýðshreyfinguna þar í
landi og vandamál hennar?
Þjóð Bandaríkjanna getur
naumast verið eingöngu for-
hertir kapitalistar og rauð-
hærðar glæsikonur? — Já, og
viðurkenna skal, að þekking
okkar á verkalýðshreyfingu
Bandaríkjanna er í molum,
jafnvel að sumu leyti byggð á
misskilningi.
iFræðslusamband verka-
manna í Noregi hefur látið
„Tidens Forlag“ gefa út litla
handbók um verkalýðshreyf-
inguna í Bandaríkjunum, en
Haakon Lie, ritari norska Al-
þýðuflokksins samdi. Þótt
bókin sé lítil, aðeins 146 blað-
síður, dregur hún upp frábær-
lega glögga mynd af verkalýðs-
hreyfingunni í Bandaríkjun-
um; hún er skemmtileg og
skýr að frásögn og á skilið að
verða lesin.
Hér í Evrópulöndum er
venja að meta styrkleika
verkalýðhreyfingarinnar eftir
fulltrúafjölda hennar á þingi,
en þar eð enginn verkamanna-
flokkur er til í Bandaríkjunum,
hafa margir gert sig seka um
þá villu að halda að þar væri
engi’n verkalýðshreyfing til,
ellegar þá, að hún hefði engin
áhrif á stjórnmálin.
Þá er og hitt, að verkamenn
Bandaríkjanna brestur alveg
hugsjónalegan grundvöll fyrir
baráttu sinni; þeir eru hvorki
jafnaðarmenn, kommúnistar
eða syndikalistar. Ber ekki á
neinum óskum meðal þeirra
um það að breyta hinu kapital-
istíska þjóðskipulagi. Verka-
lýðshreyfing Bandaríkjanna
hefur aðeins eitt markmið:
hærri laun, styttri vinnutími,
enda er líka bæði hart og vægð-
arlaust fyrir því barizt, svo
sem hin miklu verkföll, námu-
manna, hafnarverkamanna,
sjómanna, verkamanna í bif-
reiðaverksmiðjum og annarra
sýna ljóslega. Kemur hér fram
mótsögn því að verkamenn
kjósa borgaraflokka, enda þótt
óvíða sé kjarabaráttan háð af
meira vægðarleysi en einmitt
þar.
Sú spurning hlýtur að
vakna, hveru það megi vera,
að í landi, þar sem 15—16
milljónir verkamanna er í
verkalýðsfélögum, sé enginn
verkamannaflokkur til.
Skoðunakönnun, sem látin
var fram fara fyrir fáum árum,
varpar yfir þetta nokkru ljósi.
Spurningarnar voru á þessa
lund: Hvaða tekjuflokk og
hvaða þjóðfélagsstétt skipar ■
þú? Það vekur athygli að allt
að því þriðjungur þeirra, sem
spurðir voru, sögðust vera í
lægsta tekjuflokki, en um leið
töldu sig níu af hverjum tíu
til millistéttanna þjóðfélags-
lega séð.
VERKALÝÐSHREYFING AMERÍKU er um
marga hluti á öðru þróunarstigi og því öðruvísi en
verkalýðshreyfingin í Evrópu. Nýlega er í Noregi kom-
in út athyglisverð bók um amerísku verkalýðshreyf-
inguna, eftir Haakon Lie, ritara norska Alþýðuflokks-
ins. Er lýsing þessarar bókar dregin saman í grein
þeirri, sem Iiér birtist.
WiIIiam Green, forseti American Redration of Labor (A.F.L.)
Úrslit skoðunakönnunarinnar:
Tekjur: Stétt:
Hæstu tekjur 1% Yfirst. 6%
Meðaltekjur 47% Millist. 88%
Lagartekjur 21% Verkam. 6%
Lægstu tekjur 31%.
Könnun þessi er allfróðleg,
þar eð hún sýnir ljóslega að
stéttameðvitundin, eins og hún
kemur fram í Evrópu, þekkist
ekki í Bandaríkjunum. Orsak-
ir þessa eru ýmsar, en þá fyrst
og fremst sú, að bandaríka
þjóðin er ung þjóð. Allt fram
til síðustu aldamót voru gíf-
urlegar breytingar í landinu
og þróunin geipi ör; stórar
borgir þutu upp eins og gor-
kúlur, frjósöm sléttan beið eft-
ir þeim, sem vildi rækta hana.
Öllum gafst kostur á að
græða fé, eða svo héldu menn
að minnsta kosti. Hafði þetta í
för með sér að stéttaskiptingin
varð ógreinilegri og meira
breytingum háð en 1 Evrópu.
Önnur orsök þess. að ekki
var jafn mikil þört íyrir verka-
lýðsflokk í Bandaríkjunum og
í löndum gamla heimsins, var
sú, að verkamenn þar í landi
fengu svo snemma atkvæðis-
rétt og stjórnmálaréttindi, að
ekki reyndist nauðsynlegt, svo
sem raun varð á í Evrópu, að
stofna verkamannaflokk til að
tryggja verkamönnum þau
réttindi. Og þar að auki hafa
félagsbundnir verkamenn þar
aldrei virzt hafa neinn vakandi
áhuga á myndun verkamanna-
flokks.
Bandaríska verkalýðshreyf-
ingin er frjálslynd og hlynnt
einkaframtakinu, og innan
hennar ríkir rótgróinn andúð
á hvers konar afskiptum ríkis-
valdsins. Það eru ekki meira
en rúmir tveir tugir ára liðnir,
síðan hún var andvíg félagsleg-
um framfaramálum eins og
sjúkrasjóðum og ellilaunum.
Menn litu svo á, að hlutverk
verkalýðshreyfingarinnar
væri, að tryggja verkamönn-
um svo há laun, að aðrar fé-
lagslegar framkvæmdir væru
óþarfar.
Viðskiptakreppan laust eft-
ir 1930 hafði þó í för með sér,
að verkamenn tóku að hall-
ast að því, að afskipti ríkis-
valdsins færu að vera tíma-
bær, en þrátt fyrir það, kæra
þeir sig ekkert um það ríkis-
eftirlit, sem verkamenn Ev-
rópu krefjast.
Fyrsti annmarkinn á verka-
lýðshreyfingu Bandaríkjanna
er sá, að hún er klofin í tvö
verkalýðssambönd, sem keppa
hvort við annað, A.F.L., gamla
verkalýðssambandið of C.I.O.,
nýja verkalýðssambandið. Til-
drögin að þessum klofningi
voru deila um það, hvort
verkalýðshreyfinguna skuli
byggj a upp sem iðnsamband
eða fagsamband.
A.F.L., gamla verkalýðssam-
bandið var stofnað árið 1886.
Það var þá samband hinna fag-
lærðu manna, enda byggðist
framleiðslan þá enn á hand-
verki.
C.I.O. yar stofnað fimmtíu
árum seinna. Stofnendur þess
voru verkamenn í stóriðjufyr-
irtækjum. Margir virðast
halda að A.F.L. sé íhaldsöm
samtök faglærða verkamanna
en C.I.O. sé róttækara. En er
betur er að gáð kemur eigi að
síður í ljós, að munurinn er
ekki ýkja mikill. í báðum
verkalýðssamböndunum er
ráðandi sú skoðun, að einka-
framtakið henti Ameríku bezt,
og bæði telja það sína sjálf-
sögðu skyldu, að sjá félags-
mönnum sínum fyrir bættum
kjörum og vinnuskilyrðum inn
an hins kapitalistíska þjóð-
skipulags. Þá eru þær ástæð-
ur sem forðum urðu helzt til
sundurþykkju óðum að hverfa.
Hafa allmörg fagfélög gengið
í C.I.O. hin síðari ár, og sömu-
leiðis hafa félög iðnverka-
manna gengið í A.F.L. Oftar
en einu sinni hefur reynt ver-
ið að sameina verkalýðssam-
böndin, en til þessa hafa þær
tilraunir ekki borið árangur.
Verkalýðshreyfingin í
Bandaríkjunum, sem nú telur
innan vébanda sinna 15—16
milljónir manna, starfar með
nokkuð öðrum hætti, eins og
hér er stuttlega skýrt frá, og á
einnig að baki sér aðra þróun-
arsögu en verkalýðshreyfing-
Evrópulanda. Enginn skyldi
því telja Bandaríkin land án
verlcalýðshreyfingar, þvert á
móti fara áhrif verkalýðs-
hreyfingarinnar þar stöðugt
vaxandi. Sigur Trúmans í for-
setakosningunum í fyrrahaust
var gleggst dæmi þess, því að
án fulltingis verkamanna
Til í búðimni alan daghaií.
Komið og veljið eða símið.
SÍLD & FISKUR
Erl. verkafólk
Frh. af 3. síðn.
mesta máta, þar eð á engan
hátt hefur verið haft um það
samráð við allsherjarsamtök
verkalýðsins í landinu.
Verði hins vegar úr þessum
innflutningi, gengur miðstjórn-
in ríkt eftir því, að fólk þetta
verði tafarlaust svipt landvist-
arleyfi og flutt til heimalands
síns, ef það sýnir sig í því að
hverfa frá landbúnaðarstörf-
um eða leitast við að setjast að
í bæjum og þorpum landsins“.
hefði hann ekki borið sigur af
hólmi. .
Hlufafélagíð Hrafna - Flókl
Útgerðarfélag
Vesfurgöfu 12
HAFNÁRFIRÐI
Sími 9318 S