Alþýðublaðið - 25.10.1949, Qupperneq 4

trtgefandl: AlþýSnflokknrlnm.
Ritstjórl: Stefán Pjetnrsson.
Préttastjóri: Beneðikt Gröndal.
Þtngfréttir: Heigi Sæmundsson.
Bitstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
AfgreiSslusimi: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Aiþýðuprentsmiðjan hJL
Hin mikla kjörsókn
ÞÁTTTAKAN í kosningun-
um á sunnudaginn sýnir, að
íslendingar gera sér glögga
grein fyrir skyldu kjósendanna
í lýðfrjálsu landi. Þátttakan
var mjög mikil og það um allt
íand, enda voru veðurskilyrði
á kjördegi mjög hagstæð, þeg-
ar tekið er tillit til árstímans.
Vegna þess að ákveðnir voru
að minnsta kosti tveir kjördag-
ar í sveitum, gat talning at-
kvæða ekki hafizt eins fljótt
og venjulega, en þjóðin öll
bíður úrslitanna með mikilli ó-
þreyju. í dag munu þó úrslit
kunn í flestum kjördæmum
landsins og séð verða, hvernig
alþingi verður skipað á næsta
kjörtímabili. Þá vaknar að
sjálfsögðu hin stóra spurning,
hvaða stjórn muni fara hér
með völd á næstu árum, en um
það verður að sjálfsögðu
hvorki rætt né fjallað fyrr en
kosningaúrslit hafa borizt úr
öllum kjördæmum.
Á þessu stigi málsins verður
engu um það spáð, hver verða!
muni úrslit kosninganna. Allir
flokkar hafa háð kosningabar-
áttuna af mikilli hörku, og'
þeim hefur orðið vel ágengt í
hvatningu sinni til kjósenda,
að sækja vel kjörfundi. Þessu
ber að fagna, því að mikil
kjörsókn tryggir, að kosning-
arnar gefi rétta mynd af þjóð-
arviljanum. íslendingar hafa
við þessar kosningar enn einu
sinni sýnt, hve mjög þeir láta
stjórnmálin til sín taka, en það
er sannarlega eitt höfuðskilyrði
þess að lýðræðisfyrirkomulag-
íð njóti sín. Það verður ekki
um það deilt, að úrslit kosn-
ínganna hljóta að sýna vilja
þjóðarinnar, þegar svo almenn
þátttaka er í þeim. Verði kosn-
í'ngaúrslitin óhagstæð málstað,
sem ætla má, að eigi rík ítök
í hugum íslendinga, yrði þar
því um sjálfskaparvíti að ræða.
En vissulega er ekki ástæða til
að óttast slíkt. Hins vegar hefði
verið ástæða til svartsýni í
þessu efni, ef verulegur hluti
kjósenda hefði látið kosning-
arnar lönd og leið og setið
heima, en hinir áköfustu og
öfgafyllstu fjölmennt á kjör-
staði.
Kosningarnar munu hafa
farið mjög vel fram hvarvetna
um land, og ber það íslenzku
þjóðinni fagurt menningar-
vitni. Hins vegar var kosninga-
athöfnin í höfuðstaðnum mikl-
um erfiðleikum háð, þar sem
tveir aðalkjörstaðirnir eru ör-
skammt hvor frá öðrum í mið-
biki borgarinnar og umferðin
að þessu sinni meiri en nokk.ru
sinni fyrr, enda nam tala nýrra
kjósenda í Reykjavík þúsund-
um. Satt að segja má það furðu
legt teljast, að kjörstaðirnir í
höfuðstaðnum skuli ekki
ákveðnir fleiri og dreifðari en
ALÞVÐL'BLAÐIO
ÞriSjudagur 25. október 1949
tíðkazt hefur til þessa. Hag-
ræði breyttrar skipunar þess-
ara mála yrði mikið og ótví-
rætt fyrir kjósendurna, stjórn-
málaflokkana og lögregluna,
sem á kjördegi vann erfitt
starf og vandasamt af mikilli
prýði.
Erlingur Pálsson yfirlög-
regluþjónn hefur í blaðavið-
tali gert þetta mál að um-
ræðuefni og bent á nauðsyn
þess, að kjörstöðum sé fjölgað.
Þetta eru orð í tíma töluð. Það
er sjálfsagt mál, að hér eftir
verði að minnsta kosti kosið í
Laugarneskólanum og Austur-
bæjarskólanum auk Miðbæjar-
barnaskólans og Iðnskólans.
Réttir aðilar ættu að taka þetta
mál upp og koma fram nauð-
synlegri breytingu á fyrir-
komulagi kosningaathafnarinn-
ar í Reykjavík fyrir bæjar-
stjórnarkosningarnar í vetur.
Eftir að einu sinni hefði verið
breytt til, er ósennilegt, að
nokkur vildi hverfa aftur að
því fyrirkomulagi, sem nú er.
Tilmælum Alþýðuflokksins
um vinnu á kjördegi var þann-
ig tekið, að mun fleiri störf-
uðu á kosningaskrifstofu A-
listans nú en við kosningar
undanfarinna ára. Þeir, sem
fylgdust með því, er fram fór
á kosningaskrifstofu flokksins,
þurftu ekki að vera í vafa um,
að þar var starfsfúst fólk að
verki. Alþýðublaðið vill þakka
öllum hinum mörgu, sem lögðu
flokknum lið við kosningarnar
og vonast til þess, að hlutur
kjósendanna hafi ekki eftir
legið.
En að fengnum úrslitum al-
þingiskosninganna, fer í hönd
undirbúningur nýrrar orrahríð
ar. Eftir nýár fara fram bæjar-
og sveitarstjórnarkosningar í
öllum kaupstöðum og kauptún-
um landsins. Úrslit þeirra eru
á sína vísu ekki síður örlaga-
rík fyrir fólkið í landinu en
úrslit alþingiskosninganna,
sem nú eru um garð gengnar.
Það skiptir þess vegna miklu
máli að vandað sé sern bezt

einnig til þeirra kosninga. Al-
þýðublaðið heitir því á alla
stuðningsmenn Alþýðuflokks-
ins að hefjast nú þegar handa
um undirbúning bæjar- og
sveitastjórnakosninganna í
vetur.
BjörgunarkaSlar
við Tjörnina
Fagur kjördagur. — Mikil sókn. — Umferðin og
bifreiðafjöldinn.
SLY SAVARNAFÉLAGIIÐ
hefur nú sett kaðla á nokkra
staði við Tjörnina, en það
er siður félagsins á hverju
hausti þegar tjörnina fer að
leggja, þar eð oft ber við, að
börn og‘ unglingar fara út á
tjörnina meðan ísinn er ó-
traustur, og hafa kaðlarnir oft
verið notaðir í þeim tilfellum,
þegar óhöpp hafa komið fyrir.
Kaðlarnir eru nú á eftirtöld-
um stöðum: í anddyri Búnað-
arfélagshússins, í vinnuskúr
fyrir framan Miðbæjarskólann,
í ísbirninum við suðurenda
Tjarnarinnar og við Tjarnar-
bíó. Hver kaðalkippa er um 20
metrar á lengd. Stundum hef-
ur viljað á því bera, að kaðlar
Slysavarnafélagsins hafi horf-
ið, en félagið treystir því, að
almenningur sýni skilning á
þessari varúðarráðstöfun og
grípi ekki til kaðlanna nema í
brýnni nauðsyn, ef slys ber að
við Tjörnina.
Nú er mjög veikur ís á
Tjörninni, og er fólki ráðlagt
að fara ekki út á ísinn. í gær-
morgun fór barn niður um ís-
inn, ,en var bjargað af manni,
er gekk þar hjá, en við bað að
ná í barnið fór maðurinn sjálf-
ur niður um ísinn og stóð upp
í mitti í vatninu, er hann var
aðstoðaður í land. Þess má geta
í þessu sambandi, að lögreglan
er vön að hafa menn á öllum
vöktum við Tjörnina, þegar
veikur ís er á henni
ENGAN TALAÐI ÉG við í
uýafstaðinni kosningabaráttu,
sem gerði ráð fyrir eins mikilli
kjörsókn og raun hefur orðið á.
Þvert á móti töldu mjög marg-
tr að kjörsókn yrði lítil, að
menn væru óánægðir með svo
margt, en gætu ekki kosið
kommúnista og myndu því
taka þann kostinn að sitja
heima. Þessi hefur ekki orðið
raunin á. Það er ekki einungis
hér í Reykjavík, sem kjörsókn
hefur orðið meiri en nokkur
bjóst við, heldur er útkoman
eins í nær öllum kjördæmum.
í MIKLUM fjölda kjördæma
hefur kjörsóknin orðið yfir 90
af hundraði og í mörgum 95 af
þundraði og nokkrum kjördeild
um allt að 100. Það er alveg
víst að þetta boðar einhver
ptraumhvörf hver svo sem þau
eru, og engin getur sagt með
Vissu, þegar þetta er ritað, en
þið sjáið um líkt leyti og þið
iesið þetta.
VEÐRIÐ VAR dásamlega gott
hér í Reykjavík á kosningadag-
inn, og svo mun hafa verið um
land allt. Óþarfi hefði verið að
hafa kjördagana tvo, vel hefði
verið hægt að Ijúka kosning-
unni á einum degi í þessari veð-
urblíðu, en sú ákvörðun, að
hafa kjördagana fleiri en einn,
hefur dregið úr sókninni fyrsta
daginn í sveitunum að minnsta
kosti sums staðar. En þetta
gerði svo sem ekki mikið til.
Við fáum útrslitin aðeins sól-
arhringi seinna en annars hefði
verið.
SÓKNIN HÉR í Reykjavík
fyrir hádegi var furðulega lítil
og virtist benda til þess, að spá-
dómar þeirra, sem töldu að kjör
sókn yrði mjög lítil myndu ræt-
ast, og svona var það fram til
klukkan 3, en eftir það var
sóknin jöfn og hröð, svo að
klukkan rúmlega 11 um kvöld
ið voru 26 þúsund búin að
kjósa. Var þá, þegar sýnt að
allir spádómar um léleg'a kjör-
cókn myndu reynast rangir.
ÞAÐ VAR ERFITT að halda
uppi góðu skipulagi á aðalgöt-
um sem lágu að kjörstöðunum
tveimur, enda hafði ég óttast
það. En þegar á allt er litið verð
ur að álíta að lögreglunni hafi
tekizt vel starf sitt. Mörg
hundruð bifreiða voru í gangi
Cyrir flokkana fjóra, og svo að
cegja allan daginn var látlaus
bifreiðastraumur niður Lauga-
veg, Um Bankastræti og Lækj-
argötu. Stundum varð löng bið
hjá bifreiðum á þessari leið og
oft kom það fyrir að lestin var
alyeg óslitin allt frá Marteini
og að Miðbæjarbarnaskólanum.
ÞEGAR ÉG SÁ þetta síðdegis
taldi ég alveg víst að það myndi
tefja kosninguna og draga úr
kjörsókninni. En raunin varð
ekki sú og mun helzt hafa vald-
ið að gífurlegur fjöldi fólks
vildi heldur ganga á kjörstað en
iáta aka sér, enda var veðrið til
þess þennan fagra haustdag.
Yíirlýsing frá dóms
mála ráðuneyf inu
Afhjúpun

fíiia
fólksins”
Frá dómsmálaráðimey tinu
liefur blaðinu borizt eítir-
farandi:
ÞAÐ var fremur hljótt um
„fína fólkið“ í Þjóðvarnarfé-
laginu í sambandi við hinar
nýafstöðnu kosningar. Spar-
aði það þó ekki stór orð um
það í vor, eftir að alþingi
hafði samþykkt aðild íslands
að Atlantshafssáttmálanum,
að það ætlaði sér að bjóða
fram og bjarga þjóðinni við
næstu kosningar. En er nær
þeim dró, var sjaldnar og
sjaldnar á þetta minnzt í
„Þjóðvörn“, og kom það að
vísu engum, sem vel til
þekkti, á óvart.
HÉR í BLAÐINU var aldrei
nein dul á það dregin, hvers
konar félagsskapur Þjóðvarn-
arfélagið væri, — að það væri
gildra, útbúin af kommúnist-
um með það fyrir augum að
veiða auðtrúa sálir til fylgis
við flokk þeirra. Hitt var
aldrei meining kommúnista,
að Þjóðvarnarfélagið færi að
hafa menn í kjöri við alþing-
iskosningar og keppa þar við
þá. Og þegar „fína fólkið“,
sem þóttist ætla að bjarga
landinu og þjóðinni, fór að
hafa orð á sérstökum fram-
boðum, sögðu hinir austrænu |
nei. Og ekki var þá frekar i
um það talað. „Fína fólkið“'
lagði hreinlega niður skottið j
og lét reka sig á framboðs-
fundi kommúnista til að
„vitna“ þar fyrir þá og hvetja
til að kjósa lista þeirra. Má
þar til nefna Hallgrím Jónas-
son, Aðalbjörgu Sigurðardótt
ur og Sigríði Eiríksdóttur. Svo
ósjálfstæðir bandingjar reynd
ist þetta fólk vera í höndum
hinna austrænu, að einn úr
hópnum gerðist meira að
segja frambjóðandi fyrir
kommúnista, þó hann þættist
að vísu of fínn til þess að
ganga formlega í flokk þeirra.
Þ J ÓÐ VARN ARFÉL AGIÐ af-
hjúpaði sig þannig, er að
kosningum dró, sem alger-
lega viljalaust verkfæri kom-
múnista, eins og Alþýðublað-
ið sagði frá uppliafi að það
væri. Og í fullu samræmi við
hið vesalmannlega hlutverk
félagsins var og blaði þess,
„Þjóðvörn“, stjórnað, enda
margra ára laumukommún-
isti í framsóknargæru, Berg-
ur Sigurbergsson, svokallað-
ur viðskiptafræðingur, lát-
inn stjórna því eftir að Finn-
bogi Rútur Valdimarsson var
orðinn húskarl á heimili
Brynjólfs Bjarnasonar og
frambjóðandi hans í Gull-
bringu- og Kjósarsýslu. Þar
var síðustu dagana fyrir
kosningar sannarlega ekki
verið að fara í neina laun-
kofa með það, að Alþýðu-
flokkurinn væri „höfuðóvin-
vinurinn“ eins og hjá komm-
únistum. Var og öllu síðasta
blaði „Þjóðvarnar" fyrir kosn
ingarnar eytt í það, að reyna
að skaða Alþýðuflokkinn með
kommúnistísku fleipri um
„klofning“ innan hans. En
ekki voru það nú merkilegri
persónur, sem út úr honum
úttu að hafa klofnað, en séra
Sigurbjörn, Finnbogi Rútur
og aðrir álíka „fínir menn“,
sem ekki er vitað að hafi
komið nærri neinu flokks-
starfi síðasta áratuginn, enda
séra Sigurbjörn aldrei í
flokknum verið. Mun Alþýðu
flokkurinn standa fullkom-
lega jafnréttur fyrir því, þótt
slíkir menn gerist nú berir að
því, sem fyrir löngu hefur
verið vitað, að þeir gerðu, •—
að ganga undir hnútasvipu
Brynjólfs fyrir stríðsvagni
kommúnista.
„ÚT AF GREIN PÉTURS
GUÐMUNDSSONAR, biíreiða
stjóra, í Vísi hinn '13. þ m.,
vill ráðuneytið taka eftirfar-
andi fram:
I rannsókn þeirri, sem dóms
málaráðuneytið á sínum tíma
fyrirskipaði út af starfsemi við
skiptaráðs kom m. a. fram
grunsamlegt athæfi í sambandi
við innflutningsleyfi íyrir bif-
reið, er viðskiptaráð hafði sam
þykkt að gefa út á nafn Óskars
B. Bjarnasonar, efnafræðings.
Grein Péturs Guðmundssonar
er samhljóða því, sem af hans
hálfu kom fram í réttarhöldun
um um þetta leyfi. Studdist
framburður hans við ýmislegt
annað, er fram kom í málinu,
enda hefur ráðuneytið nýlega
ritað rannsóknardómaranum,
Gunnari A. Pálssyni, lögfræð-
ing, og lagt fyrir hann, að
halda áfram rannsókn þessa
máls, „og yfirheyra meðal ann
arra um það nánar þá Jón Ein-
arsson, Árna Einarsson, Óskar
B. Bjarnason og Hauk Helga-
son, svo og aðra þá, sem fram
haldsrannsóknin kann að gefa
tilefni til“.