Alþýðublaðið - 28.02.1950, Side 4

I
ALÞÝÐUBLAÐÍD
ÞriSjudagur 28. febrúar 1950.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjórl: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4091, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 4906.
> Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Geng islækkunar-
frumvarpið
LESENDUR ALÞÝÐUBLAÐS-
INS kemur að sjálfsögðu ekki
á óvart frumvarp það, er ríkis-
ftjórn íhaldsins hefur nú lagt
fyrir alþingi. Alþýðuflokkur-
inn boðaði þjóðinni í kosning-
unum f haust, að hættan á stór-
felldri gengíslækkun væri yfir-
vofanþi. Framsóknarflokkurinn
hafði gengislækkun að megin-
stefnumáli, þegar hann rauf
stjórnarsamvinnuna í sumar,
og hún var rauði þráðurinn í
kosningabaráttu hans. Sjálf-
stæðisflokkurinn lézt hins veg-
ar ekki vera gengislækkun
fylgjandi þá af ótta við kjós-
endur. En eigi að síður var
vitað, að margir forustumenn
hans, svo sem Björn Ólafsson,
óskuðu eftir gengislækkun og
hugsuðu sér að framkvæma
hana eftir kosningar, enda er
gengislækkun hagsmunamál
þeirra aðila, sem eru og verða
máttarstólpar Sjálfstæðis-
flokksins. Alþýðuflokkurinn
lagði ríka áherzlu á að vara
þjóðina við þeirri hættu, sem
hér var á ferðum. En hún bar
ekki gæfu til þess að efla AI-
þýðuflokkinn í kosningunum;
þvert á móti efldi hún gengis-
lækkunarflokkana. til aukinna
áhrifa og valda.
Afleiðingarnar eru nú komn-
ar í ljós. Stjórn Sjálfstæðis-
flokksins hefur nú gert gengis-
Iækkunarkröfu Framsóknar-
flokksins í haust að sinni; og
það, sem gefið var í skyn við
afgreiðslu „bráðabirgðalausn-
arinnar“ á vandamálum báta-
útvegsins eftir nýárið, en ekki
mátti koma í dagsins ljós fyrr
en að afstöðnum bæjarstjórn-
arkosningunum, liggur nú fyr-
. ir. „Frambúðarlausnin“ hefur
verið boðuð þjóðinni, og hún
er fólgin í mun meiri gengis-
lækkun en nokkurn óraoi fyrir.
Nú þegar á að skerða gengi
krónunnar um 42,6%, en að
auki á ríkisstjórnin að fá frjáls-
ar hendur til frekari gengis-
breytinga í samráði við Iands-
bankann, en hingað til hefur
alþingi eitt ráðið gengisskrán-
ingu.
Blöð Sjálfstæðieflokksins
fagna þessum tillögum af mik-
illi hrifningu. Þau fullyrða, að
hér sé um að ræða „frambúð-
arlausn“, sem tryggi rekstur
og afkomu atvinnuveganna, án
þess að þjóðinni séu bundnir
baggar, svo að nokkrU nemi.
Er í því sambandi óspart á það
bent, að kaup skuli ekki lög-
bundið, en uppbætur greiddar
á laun og sparifjáreigendum
bætt gengislækkunin. Álit al-
mennings á frumvarpinu mun
hins vegar að athuguðu máli
verða mjög á aðra lund en
íhaldsblaðanna. Það liggur
nefnilega fyrir skýrt og skil-
merkilega, að samkvæmt frum-
varpi þessu á að taka af þjóð-
inni minnst 80 milljónir króna
og fá þær sjávarútveginum.
Sú tala er viðurkennd í grein-
argerð frumvarpsins sjálfs, en
kunnugir telja, að fjárupphæð
þessi muni í reynd verða miklu
hærri og nema allt að 140
milljónum. Þessa framlags er
krafizt af almenningi í land-
inu, hinir mörgu eiga að láta
þessa fúlgu af hendi rakna við
hina fáu. Slíkar ráðstafanir
hljóta að verða tilfinnanlegar.
Hitt er rétt, að löggjafarvaldið
bindur ekki kaupgjaldið lög-
formlega, en það gerir aftur á
móti ráðstafanir til þess að láta
allar launahækkanir missa
marks, þar eð ríkisstjórninni á
að vera skylt að taka sérstak-
lega til athugunar gengisskrán-
ingu íslenzkrar krónu, þegar
almenn breyting verður á kaup
gjaldi. Kauphækkun myndi
með öðrum orðum hafa í för
með sér nýja gengislækkun!
Jafnframt er gerð á vísitöl-
unni breyting, sem hefur.þær
afleiðingar, að verðhækkunin,
er af gengislækkuninni leiðir,
kemur til með að hafa tiltölu-
lega lítil áhrif á vísitöluna og
kaupuppbótin af þeirri ástæðu
að verða tiltölulega lítil. En að
auki á að greiða vísitöluupp-
bótina á aðeins hálfs árs fresti,
eftir að verðhækkunin er kom-
in á fyrir alvöru! Frumvarpið
gerir ekki ráð fyrir neinni
lækkun núgildandi tolla að
öðru leyti en því, að verðtoll-'
ur skal lækka úr 65% í 45%.
Sú lækkun er þó stórum minni
en gengislækkunin, enda er
gert ráð fyrir því í frumvarp-
inu, að verðtollurinn hækki
þrátt fyrir þetta um 26 milljón-
ir króna á ári. En aðrir tollar
hækka að sjálfsögðu um það,
er gengislækkuninni nemur.
Þetta er það, sem alþýða
manna á að taka á sitt bak,
svo að ,,einstaklingsframtakið“
telji sig geta haldið áfram
rekstri atvinnutækjanna. En
stjórn atvinnutækjanna á að
sjálfsögðu að haldast með öllu
óbreytt. Það er ekki til þess
ætlazt, að gætt verði aukinnar
sparsemi við stjórn hraðfrysti-
húsanna, bátaflotans og togar-
anna. Nærgætnin við efna-
stéttina kemur þó bezt í ljós í
sambandi við hinn fyrirhugaða
eignaskatt, sem leggja skal á
eignir aðrar en sparifé, pen-
ínga, verðbréf og útistandandi
skuldir. Hann á að greiðast í
jöfnum afborgunum á tuttugu
árum! -
Það er litlum vafa bundið,
að frumvarp ríkisstjórnarinnar
verður samþykkt af Framsókn-
arflokknum og Sjálfstæðis-
flokknum í aðalatriðum. Þeir
eru báðir innilega sammála um
nauðsyn gengislækkunar og
skerðingar á lífskjörum al-
mennings. Undanfarið hafa báð
ir þessir flokkar verið að semja
um stjórnarsamvinnu með
þetta fyrir augum, en grund-
völlur hennar á einmitt að vera
samþykkt hins framkomna
frumvarps, sem þeir eigna sér
báðir og það með réttu. Sam-
komulagstilraunir þessar hafa
þó um sinn strandað á því, að
flokkarnir urðu ekki ásáttir
um skiptingu ráðherrastólanna.
En nú hefur Framsóknarflokk-
urinn flutt vantraust á ríkis-
stjórnina. Tilgangur þess er,
samkvæmt frásögn Tímans, að
fella stjórnina, svo að Sjálf-
stæðisflokkurinn verði samn-
ingsliprari við Framsóknar-
flokkinn á eftir og að auðveld-
ara verði að ná fullu sam- í
komulagi um gengislækkunina!
En báðum borgaraflokkun-
um er hollt að hyggja að því,
að gengislækkunarfrumvarpinu
og árásinni á lífskjör og af-
komu almennings munu fylgja
eftirmál. Þjóðin á eftir að segja
sitt orð í bessu máli.
r
islenzk sendinefnd
hefur samninga
við Finna
Einkaskeyti frá TT,
STOKKHÓLMI í gær.
ÍSLENZK SENDINEFND er
komin til Helsinki til þess að
hefja samninga um aukin við-
skipti milli Finna og íslend-
inga. I sendinefndinni eru þeir
dr. Oddur Guðjónsson og Jón
Þórðarson, og tók aðalræðis-
maður íslands, Erik Juuranto,
á móti þeim á flugvellinum.
Viðskipti þjóðanna í fyrra
námu 500 milljónum finnskra
marka.
Aðvörun
frá bæjarsímasfjóranum í Reykjavík
Að gefnu tilefni skal á það bent, að símnotendum
er óheimilt að lána, leigja eða selja öðrum afnot af síma,
er þeir hafa á leigu frá landssímanum. Brot gegn ákvæð-
um þessum varða m. a. missi símans fyrirvaralaust (sbr.
6. lið skilmála fyrir talsímanotendur landssímans, bls. 20
í símaskránni 1947—1948).
Með tilliti til hins alvarlega símaskorts í Reykjavík
verður ekki hjá því komizt, að taka þá síma, sem svo kann
að vera ástatt um, og verður það framkvæmt mánudaginn
6. marz án frekari tilkynningar.
Verzlunarmaður skrifar um verzlunarmál. — Tvö
skýr dæmi. — Stjómmálin. — Foringjahæfileikar.
— Hégómagimi. — Skangallar.
VERKAMAÐUR skrifar mér
á þe ssa leiff. ,Þaff er víst satt og
rétt, aff verzlunarmálin bér á
landi eru í megnú ólagi. Þaff
kemur fyrst og fremst niffur á
okkur neytendunum, en það
kemur líka niður á framleiff-
endum. Ef til vill liggur megin-
vandi í búskap þjóffarinnar ein-
mitt í þessum málum. Þetta ætti
Ieifftogum þjóffarinnar aff hafa
orffiff ljóst fyrir langalöngu. En
annað hvort er aff þeir eru
meira en lítiff glámskyggnir, effa
aff svo ríkir hagsmunir void-
ugra manna séu aff verki að
engu sé hægt aff koma fram til
bóta..
ÉG HEF fylgzt með pistlum
þínum í fjölda mörg’ ár, eða
allt frá því að þú fórst að skrifa
þá, og ég veit, að þú hefur lýst
þessu ófremdarástandi oft og
Ekki gl&p, heldur metningssynd?
BÆJARPÓSTUR ÞJÓÐVILJ-
ANS birti á sunnudaginn bréf
frá „verkamanni“, þar sem
rætt er um skortinn á klass-
ískum ritum sósíalismans.
Segir bréfritarinn orðrétt,
þegar hann hefur gefið Þjóð-
viljanum þann vitnisburð, að
hann vanræki að veita lesend
um sínum fræðslu um, „hvaða
rit eru heppilegust þeim, sem
kynna vilja sér stefnuna“,
eins og hann kemst að orði:
„Þessi rit þurfa að fást í
venjulegum bókabúðum, og
dettur mér.helzt í hug Bóka-
búð Máls og menningar og
Bókabúð Kron sem fáanlegar
væru til að hafa þessi rit á
boðstólum fyrir viðskiptavini
sína. Hafi þessi fyrirtæki sósí-
alistísk rit nú,. þá eru þau
vandlega falin“.
HÉR ER HREÝFT MÁLI, sem
vert er að veita athygli Bóka-
verzlanir bæjarins eru reknar
af aðilum, sem ekki kæra sig
um að flytja inn og selja rit
uin jafnaðarstefnuna, auk
þess sem innflutriingur á bók-
um og tímaritum er svo til
einskorðaður við sora er-
lendra bókmennta. Þær tvær
bókabúðir, sem „verkamað-
ur“ minnist á í bréfi sínu, eru
engin undantekning i þessu
efni. Hins vegar hafa þær
flutt inn á löglausan hátt
áróðursrit prentuð á ensku og
þýzku austur í Rússlandi og
notið í því sambandi fyrir-
greiðslu og fulltingis rúss-
neska sendiráðsins hér!
EN í ÞESSU SAMBANDI er
að fleiru að hyggja. Komm-
únistar hafa að vonum síður
en svo áhuga á því að stuðla
að. útbreiðslu sumra hinna
klassísku rita jafnaðarstefn-
unnar. Lestur þeirra myndi
sem sé opna augu manna fyr-
ir þeirri staðreynd, að stefna
og starf valdhafanna á Rúss-
landi er í algerri mótsögn við
það, sem fram er haldið í þess
um ritum. En kommúnistar
hér eins og annars staðar eru
fyrst og fremst aldir upp í
hlýðni við Rússa og aðdáun á
Jósep Stalin.
ÞESSU TIL SÖNNUNAR má
benda á það, að tímaritin,
sem kommúnistar gefa hér út,
láta nær algerlega hjá líða að
fræða lesendur sína um sósí-
alisma. Tímarit Máls og menn
ingar og Réttur eru í þessu
efni jafnsek Þjóðviljanum.
En þau birta hverja lofgerð-
arrolluna annarri meiri um
þann afskræmda sósíalisma,
sem rússneska þjóðin og
leppríkin austan járntjalds-
ins eiga við að búa. Þess
vegna er ástæða til þess fyr-
ir „verkamann11 og aðra, sem
kynnu að hugsa líkt og hann,
að íhuga, hvort það muni vera
tilviljun, að hin klassísku rit
sósíalismaps sjást ekki í
Bókabúð Máls og menning-
ar og Bókabúð Kron. Það er
margt, sem bendir til þess, að
hér sé ekki um að ræða glöp,
heldur ásetningssynd. Og víst
er það athyglisvert, að þeg-
ar „æskulýðssíða“ Þjóðvilj-
ans birtir tilvitnun í rit um
sósíalisma, verður fyrir val-
inu bók, sem gefin var út að
frumkvæði Alþýðuflokksins
mörgum sinnum og birt sláandi
dæmi úr verzlunarlífinu. En
mig langar samt til að segja þér
eina sögu til viðbótar vegna
þess að hún er skýr mynd af
ástandinu. Kunningi minn,
bóndi ofan úr sveit, kom hing-
að til bæjarins fyrir nokkru
með kjöt af ungri kú. Hann
seldi kjötið í búð og fékk fyrir
það kr. 6.50 kg. Þetia kjöt var
svo selt út úr búðinni fvrir 18
til 20 krónur, eða þrefalt verð-
ið.
ÞAÐ KOSTAÐI því 12 krón-
ur að afgreiða það úr búðinni,
tvöfalt meira verð heldur en
að framleiða kjötið. Bóndinn
fékk gott verð. fyrir kjötið, að
minnsta kosti kvartaði hann
ekki yfir því út af fyrir sig, en
þegar miðað er við verðið út úr
búðinni, þá fékk hann sáralítið
verð fyrir það. Hér er verið að
rýja neytendurna. Og þarf eng
inn að segja mér neitt um það,
að þetta sé eðlilegt ástand.
ANNAÐ DÆMI vil ég taka.
Bændur munu fá 6 krónur fyr-
ir kílóið af ull. En kg. af lopa
með sauðarlitnum kostar hvorki
meira né minna en 36 krónur.
Það kostar því 6 krónur að
framleiða ullina, en 30 krónur
að búa til lopa úr henni og
selja hann. Getur tolk þolað
slíkt og þvílíkt til lengdar?
Væri ekki reynandi fyrir stjórn
málaflokkana að reyna að
koma lagi á þessi mál, áður en
þeir ráðast enn msir á lífsaf-
komu okkar launþeganna með
því að fella verðgiidi pening-
anna meira en orðið er?
OG FYRST ÉG stakk niður
penna vil ég rétt minnast á síð-
ustu atburðina í stjórnmálun-
um. Það mun vera rétt, að
Sjálfstæðisflokkurinn og Fram
sóknarflokkurinn hafi verið
búnir að semja í meginatriðum
fyrir svo sem viku síðan, enda
var Tíminn meira að segja far-
inn að eigna sér tillögur þær
sem kenndar eru við Benjamín.
En svo allt í einu slitnaði upp
úr, persónulegur metingur og
skapgallar einstakra leiðtoga
splundruðu samkomulaginu.
Enn bar að sama brunni og áð-
ur, að formenn þessara tveggja
Frh. á 7 síðu.