Alþýðublaðið - 28.02.1950, Blaðsíða 6

6
ALÞÝÐUBLAÐiö
Þiiðjudagur 2’8. febrúar 1950.
KOSNINGAR
&
HITAVEITA.
Því hefur löngum verið spáð,
að ísland og fslendingar ættu
eftir að hafa mikla þýðingu, —
sumir segja úrslitaþýðingu. —
í alþjóðamálum. Til munu þeir,
sem um nokkurt skeið hafa trú-
að þessu skilyrðislaust, og þá
ekki verið að hafa fyrir því að
reyna að gera sér grein fyrir
hvernig slíkt megi verða. Þeir,
sem trúa einhverju skilyrðis-
laust, gera sér sjaldnast þess
háttar ómak. Hins vegar eru
þeir og til, sem gjarnan vildu
trúa þessu; þó eklci væri nema
vegna landkynningarinn^r, - en
fá bara ekki séð hvernig spá-
dómurinn geti ræzt. Þykjast
ekki hafa séð neitt það í fari
þjóðarinnar, sem líklegt geti
talizt heiminum til viðreisnar.
Vér erum í hópl þeirra, sem
elrki hafa viljað taka neina af-
stöðu til spádómsins. Meðal
annars af praktiskum ástæðum.
Fari svo, að ei.nhver spádómur
rætist, :igr nefnilega auðveldara
að segja sem svo að þetta hafi
maður alltaf vitað, — ef maður
hefur ekki tekið neina afstöðu
áður. Hið sama verður og uppi
á teningnum ef svo fer, að
spádómurinn sannast ekki.
Vér erum því enn hlutlaus-
ir gagnvart spánni, — og öllum
spám yfirleitt, nema veður-
spánni. Það er langt síðan að
við harðneituðum að taka
nokkurt mark á henni. En
gagnvart fyrst nefndri spá þykj
umst vér ekki brjóta hlutleysi
vort, þótt vér bendum, '— á vís
indalegan hátt, •— á einhver
líkindi til þess. s.ð hún kunni
ef til vill að rætast. Vísinöi, —
það er að segja söníi vísindi, —
eru í sjáifum sér alltaf hlutlaus,
nama ef til vill sá þáttur þeirra,
sem fjallar um eríðakenning-
una og -erfðalögmáiin. Érfðasynd
in mun hins vegar ekki enn
viðurkennd sem vísindagrein.
En snúum oss afíur að efn-
inu. Nú virðist sem sé komið á
daginn, — eða í þahn veginn að
koma á daginn, — að til sé það
hér með vorri þjóo, er hafa
megi, og hafi þegar haft, nokk-
ur áhrif á gang alþjóðamála.
Nefnilega hitaveitan!
Já, vér sögðum hitaveit'm. Og
vér eigum þar okki við néina
andlega hitaveitú, heldur bara
þessa úr borholunum hjó
Reýkjum. Og vér erum ekki að
gera að gamni voru. Vér segj-
um þetta í fúlustu alvöru. Oss
er meira að segja alveg mein-
laust við hitaveituna, þar eð
vér búum við ko'akyndingu.
Um margra ára skeið hefur
flokkur einn hér í ba; þakkað
sér hitaveituna fyrir hverjar
kosningar, og jafnan unníð á
fyrir bragðið. Þá hefur og einn
maður þakkað sér hitaveituna
að verulegu leyti og hvarvetna
náð kosningu meira að segja
þegar hann bauö sig fram hjá
vondu fólki, sefrt mun hafa
deilt með því í þversummuna,
að eitthvað hlyti neðanjarðar-
hitinn að íninnlia, þegar þannig
væri af bcnum stolið-------—
Vér sjáum því, að hitaveit-
an hefur baft hreint' ekki svo
lítil áhrif á gang þjóðmála
vorra. Hingað til hefur kraftur
hennar ekki verið svo mikill, að
áhrif hennar næðu víðar, — en
síðan vatnið úr nýju borholun-
um bættist við, hefur þegar
komið í Ijós, að þau eru orðin
víðtækari. ,
Churchill er maður nefndur
á Bretlandi. Þekkja margir
hann þar, og ekki svo fáir hér
á landi, því að hann hefur með-
al annars unnið það afrek að
koma til . íslands. Hann hefur
talsvert verið orðaður við styrj
aldir og' stjórnmál, whisky og
tóbak, en við annað ekki meira
en góðu hófi gegnir. Hann er
maður forspár, á það til að
skrifa „ósjálfráða skrift“ og vita
á sig veður án aðstooar Theres-
iu.
Fyrir skömmu voru háðar
þingkosningar á Bretlandi. Var
Churchill í þeim flokknum, er
miður hafði í næstu orustunni
á undan, og þótti bölvað, því
að hann hefur aldrei getað fellt
sig við að íapa orustum. Hugs-
aði hann því fast um það, hver
ráð mundu álitlegust til þess að
sagan endurtæki sig ekki. Kom
meira að segja fyrir að hann
gleymdi snafsinum, — svo fast
hugsaði hann.
Og svo var það eitt k'völdið,
að hann sat og hugsaði svo
fast, að veggirnir bifuðust.
Blýant hafði hann í höndum og
teiknaði hann „gamansama
mynd“, eins og klerkurinn
sagði, af félaga Stalin.
Þá greip hann skyndilega
orka mikil, með straumi og
skjálfta og öllu tilheyrandi. Og
blýanturinn þaut í hendi hans
yfir blaðið, henni gömlu kempu
ósjálfrátt og óvið'ráðaniega. Og
þegar skjálftinn rénaði, sá
liann hvar stóð ritað þvert yfir
skegg félaga Stslins:
„Under the hottwater bann-
er you vill conquer stop bay-
werji stop“.
,,Baywerji“, tautaði Churc-
hill, „hver er nú það? Og hvað
vill sá skarfur vera að bendla
mig við heitt vatn!“ En skyndi-
lega breiddist bros yfir feitar
kinnar hans. „Oh, we rememb-
er mr. Víkvérji!“ sagði hann
fagnandi. „Ég hripa honum línu
á morgun og kref hann nánari
upplýsinga----------“
Þessa sögu kunnum vér svo
ekki lengri, nema það, að
tveim dögum síðar lét Churc-
hill einkaritarann baeta klausu
í ævisöguna, er sýndi bað svart
SJÖTTI KAPÍTULI
Graham stóð þarna hreyfing-
arlaus. Það var eins og raf-
magnsstraumur færi um allar
taugar hans. Þær voru spent-
ar til hins ítrasta og hanin fann
að hann var á verði, eins og
hann veðraði ógurlega hættu.
Hann heyrði rödd Mathis, eins
og hún kæmi úr órafjarlægð.
Hann spurði hvort nokkuð
væri að.
Graham svaraði. „Mér líður
ekki sem bezt. Ég verð að biðja
yður að hafa mig afsakaðan.“
Hann sá skyndilega svip-
brigði á andliti Frakkans og
datt í hug, að hann mundi
halda, að hann væri að verða
veikur. En hann beið ekki eftir
því að heyra hvað Mathis segði.
Hann snerist á hæli og án þess
að líta á hinn nýja farþega,
gekk hann yfir þilfarið og fór
inn í klefann sinn.
Hann lokaði dyrunum á eftir
sér, er hann var kominn inn.
Hann nötraði frá hvirfli til ilja.
Hann settist á legubekkinn og
reyndi að ná valdi yfir sér.
Hann sagði við sjálfan sig:
„Það er engin ástæða til þess að
sleppa sér. Þú getur fundið leið
til að bjarga þér. Hugsaðu þig
bara vel um. Reyndu að hugsa
skýrt.“
Það var bersýnilegt, að Ba-
nat hafði á einn eða annan hátt
komizt á snoðir um það,- að
hann væri með Sestre Le-
vante. Það yirtist honum held-
ur ekki hafa reynzt erfitt. Það
hefði verið alveg nóg fyrir
hann að spyrj^st fyrir hjá
skipafélögunum. Eftir að hann
hafði fengið að vita það, hafði
hann keypt sér farmiða með
lestinni til Sofia, stigið af henni
um leið og hann fór yfir grísku
landamærin og farið með ann-
arri lest um Saioniki til Aþenu.
Hann leitaði að shnskeytinu
frá Kopeikin í vasa sínum,
fann það og starði á það. „Allt
í lagi“. Bölvaðir bjánarnir.
Hann hafði ekki verið ánægður
með þessa skipsíerð frá byrjun.
Hann hefði átt að fara eftir eig-
in hugboði og ná sambandi við
brezka ræðismanninn. Ef þessi
sjálfumglaði en nautheimski
Haki hershöíðingi hefði ekki.
á hvítu, að hann Churchill,
hefði ekki aðeins stutt fram-
kvæmd hitaveitunnar með ráð-
um og dáð, heldur væri hann
og upphafsmaður hennar, og
hafði Erlingur gleymt að láta
þess arna getið, er hann ræddi
við herra kóng og hans nán-
ustu.
Að vísu vann Churchill ekki
sigur undir „the hott water
banner“, en hann vann á — —
Segjum, svo að spádómarnir
séu markleysa ein.
.... Nú hafði hann verið veidd-
ur eins og rotta í gildru. Banat
mundi ekki geiga skotið öðru
sinni. Drottinn minn. Nei; næst
mundi það takast. Maðurinn
var morðingi að atvinnu. Hann
mundi áreiðanlega ekki liggja
á liði sínu, hann mundi læðast
að honum utan úr myrkrinu . .
Einkennileg fjarræn tilfinn-
ing kom allt í einu yfir hann.
Það var eins og eitthvað væri
að koma fram í hugskot hans,
sem hann hafði ekki minnzt ár-
um saman. Hann fann jafnvel
nýjan ilm í klefa sínum. Og allt
í einu fylltist hugur hans af
angist og hann mundi allt. Það
bar við fyrir mörgum árum.
Þeir höfðu verið að reyna
fjórtán þumlunga byssu. I ann-
að sipn, sem þeir skutu af
henni, hafði hún sprungið. Það
var eitthvað í ólagi með innri
gerð byssunnar. Tveir menn
fórust samstundis og sá þriðji
særðist hættulega. Hann hafði
kastazt frá byssunni og lá þar
löðrandi í blóði og limlestur.
Hann hafði æpt af kvölum, æpt
og æpt þar íil sjúkrabifreiðin
kom og fór með hann og lækn-
irinn hafði gefið honum deyfi-
lyf. Óp hans höfðu verið mjó-
róma, líkast því að þau væru
ekki mynduð af orðum, heldur
skerandi ýlfri. Læknirinn hafði
sagt, að maðurinn væri meðvit-
u.ndarlaus, jafnvel þó að hann
æþti. Áður en byssan hafði ver-
m tekin burt, hafði blóðið verið
þvegið af henni. Hann hafði
ekki haft matarlyst. Um kvöld-
ið hafði gerí mikið regn, Hann
.... Hann heyrði sjálfan sig
allt í einu bölva. Orðin
streymdu af vörum hans, mein-
ingarlaus og innantóm, ijótustu
orðirx ,sem hann kunni......
Hann reis skyndilega á fæt-
ur. Hann var að tapa sér. Eitt-
hvað varð hann að gera og gera"
það fljótt. Ef hann gæ'ti komizt
af skipinu?
Hann svipti upp hurðinni og
gekk út 'á ganginn. Fyrsti mað-
urinn, sem hann sá, var féhirð-
ir skipsins. Skrifstofa hans var
þarna rétt hjá. Hann gekk rak-
Leitt inn í hana.
Gjaldkerinn sat fyrír opnum
dyrum, snöggklæddur, með
vindil ipilli tannanna, ritvél
fyrir framan sig og reikninga á
borðinu. Hann var ítalskur,
miðaldra, hár og allþrekinn.
Plann var að skrifa á ritvélina.
Féhirðirinn leit upp, þegar
Graham gekk inn. Þegar hann
kom. auga á hann, hlevpti hann
hrúnum. Iiar.u var önnum kaf-
inn.
„Signore?“
„Talið þér enskú?“
„Nei, Signore.“
„Frö • l;u? ‘
,.Já; hvers óskt?- þér?
„Ég þarf að tala við skip-
stjórann þegar í stað.“
„Og hvers vegna óskið þér
þess, Monsieur?11
„Það er mjög áríðandi, að ég
verði fluttur á land undir eins.“
Féhirðirinn tók vindilinn út
úr sér og sneri sér snögglega
við í stólnum.
„Ég er ekki sterkur í frönsk-
unni,“ sagði hann rólega. „Vilj-
ið þér vera svo góður að endur-
taka það, sem þér voruð að
segja?“
„Þér eruð Monsieur Graham,
eða er ekki svo?“
„Jú.“
„Því miður, Monsieur Gra-
ham. Þetta er orðið^ of seint.
Hafnsögumannsbáturinn er fár-
inn. Þér hefðuð átt . . . . “
„Ég veit það; en það er ákaf-
lega áríðandi, að ég komist í
land nú þegar. Nei; ég er ekki
geggjaður. Ég veit það vel, að
ef ekki stæði alveg sérstaklega
á, þá væri þetta ekki hægt. En
ástæður mínar eru fullkomlega
gildar. Ég mun greiða allan
skaða, sem skipið kann að hafa
af þessu ....“
Féhirðirinn virtist á báðum
áttum.
„En hvers vegna? Eruð þér
veikur?“
„Nei, ég . . . . “ Hann þagnaði
og hefði getað bitið sig í tung-
una. Það er enginn læknir um
borð, svo að ef til vill hefði
nægt að segja, að hann væri
orðinn dauðsjúkur. En nú var
það of seinþ „Ef þér viljið vera
svo góður að koma því til leið-
ar, að ég fái að tala við skip-
stjórann, þá skal ég undir eins
skýra málið.“
„Eg er hræddur um,“ svaraði
féhii-ðirinn kuldalega, „að það
-sé alveg þýðingarlaust að tala
um það. Þér skiljiö ekk't . .. . “
„Hið eina, sem ég bið um, er
að skipið snúi við tiltölulega
stuttan spöl og bið’ji um hafn-
sögumann. Eg er reiðubúinn til
að borga allan kostnað."
Féhirðirirm brosti afsakandi.
„Þetta er skip, Monsieur, ekki
leigubifreið. .Við flytjum vörur
og verðum að lialda áætlun okk-
ar. Þér eruð ekki veikur og . . “
„Ég hef þegar sagt yður, að
ástæður mínar eru fullgildar.
Ef þér viljið sjá svo um, að ég
geti fengið að tala við skipstjór
ann . ...“
„Það er alveg þýðingarlaust
að ræða um þetta. Ég efast alls
ekki um vilja yðar eða getu
til að borga allan áfallandi
kostnað. En því rniðúr er ekki
um þetta aðallega. að ræða. Þér
segið, að þér séuð ekki veikur,
en samt haíið þér fullgilda á-
stæðu fyrir kröfu yðar. En þar
sem ljóst er, að þér hafið liugs-
að um þessa ástæðu aðeins síð-
ustu tíu mínúturnar, vona ég