Alþýðublaðið - 02.03.1950, Blaðsíða 4

s
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Fimmtudagur 2. marz 1950.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingfréttir: Helgi Sæmundsson.
Riístjdrnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Aifglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
álþyðuffokkurinn 09
gengislækkunin
ÞEGAR ríkisstjórn Stefáns
Jóh. .Stefánssonaar tók við
völduift, beitti hún sér fyrir
hinni svonefndu stöðvunarleið
í baráttunni gegn verðbólg-
unni og dýrtíðinni. Þá var um
fjórar leiðir að velja í þessari
baráttþ: ríkisrekstur og þjóð-
nýtingu. stöðvunarleiðina, verð
hjöðnun og gengislækkun. Ó-
hugsaftdi var að ná samkomu-
lagi uto ríkisrekstur og þjóð-
nýtingu milli þeirra stjórn mála
flokka', er að ríkisstjórninni
stóðu. j Verðhjöðnunin þótti þá
þegar mjög varhugaverð, enda
vafalaust verst af þessum fjór-
um leiðum; og ALþýðuflokkur
inn tók ekki gengislækkun í
mál, þó að báðir borgaraflokk-
arnir hefðu þá þegaar helzt kos
ið, að hún yrði valin. Stöðvun
arleiðin var farin af því að
hún þótti skást af þeim ráð-
stöfunum, sem hægt var að ná
samkömulagi um. Aðgerðir rík
isstjórnarinnar á grundvelli
hennár báru þann árangur, að
dýrtíðarskriðan var stöðvuð,
en slíkt hafði ekki tekizt eftir
að verðbólgutímabilið hófst.
Framkvæmd þessarar stefnu
var þó ænð miklum erfiðleik
um þundin. Verkalýðsfélögin
unduj því illa að vonum, að
kaupgjaldsvísitalan var lög-
bundin og staðið á móti kaup-
hækkunum eftir mætti. Mest-
um ejrfiðleikum olli þó afstaða
beggja borgaraflokkanna, eink
um 'Framsóknarflokksins, til
afurðasölumála bænda, en verð
á landbúnaðarafurðum var
hækkað í berhöggi við yfirlýsfa
stefnjLi ríkisstjórnarinnar.
Alþýðublaðið benti á það, er
stjórp Stefáns Jóh. Stefánsson
ar fóir frá völdum, að hún hefði
reynt að vera hlífiskjöldur
verkalýðsins og launþeganna
og sþáði því, að alþýðan myndi
lærai að meta stefnu hennar,
þegar lagt hefði verið ign á
nýjajr og henni erfiðari leiðir.
Þá hafði Framsóknarflokkur-
inn knúið fram haustkosningar
og stöðvunarleiðin verið gerð
ófær! Gengislækkunarflokkarn
ir höfðu unnið á í kosningun-
um, ,en Alþýðuflokkurinn ekki
fengið nægilegan stuðning kjós
enda til að geta framkvæmt
stefriu sína í dýrtíðarmálun-
um, ihvorki þá flokkslegu og
fræðilegu né hina, sem áður
hafði náðst samkomulag um
milli þriggja annars óskyldra
og oft fjandsamlegra flokka. Þá
lá Ijóst fyrir, hvað við mundi
taka: Þjóðin hafði í kosningun
um kallað yfir sig úrræði geng
islækkunarinnar, vitandi eða
óvitandi, en stöðyunarleiðiri
hafði verið gerð ófær. Alþýðu-
flokkurinn gat því ekki tekið
þátt í myndun ^ nýrrar ríkis-
stjórnar. — Leiðinni, sem far-
in hafði verið undir forustu
hans, hafði veríð lokað, og sara
komulag um flokksstefnu hans
var óhugsandi.
Níðingarnir enn. — Ólæsilegn númerin. — Um
óþarfa vörur. — Skortur á hreinlæti. —
ítalskt „pikles“.
EITT AF BLÖÐUM BÆJ-
Nú ætti þjóðin að vera far-
in að sjá, að varriaðarorð Al-
þýðublaðisns fyrir síðustu
kosningar voru ekki sögð út í
bláinn. Gengislækkunarfrum-
varpið hefur verið lagt fyrir al-
þingi, og gengislækkunin á að
,-verða mun stórfelldari en
nokkurn óraði fyrir í sumaar
og haust. Alþýðuflokkurinn er
á móti þessu airræði borgara-
flokkanna af því að hann er
sannfærður um, að það felur
ekki í sér neina frambúðar-
lausn, en veit, hins vegar, að
gengislækkunin leggur á herð-
ar almenningi byrðar, sem hon
um er um megn að bera og eng
inn getur með sanngirni kraf-
izt, að hann taki á sig.
En nú bregður svo einkenni
Iega við, að Tímirin lýsir eftir
stefnu Alþýðuflokksins og
læzt hafa mikinn áhuga á því
að vita, hver hún sé. Hann
spurði ekki eftir henni í sum-
ar, þegar harin rauf stjórnar-
samvinnuna og knúði fram
haustkosningar rneð gengis-
lækkun að meginstefnumáli.
Þá fullyrti hann, að þáð væri
eins víst og tvisvar tveir væru
fjórir, að Alþýðuflokkurinn
yrði með gengislækkun efíir
kosningaar. Nú sér hann fram
á, að hann muni hafa tekio
munninn nokkuð fullan. En þá
gerir hann sér lítið fyrir og
ræðst á Alþýðuflokkinn og ber
honum á brýn, að hann hafi
enga stefnu í dýrtíðarmálun-
um.
■t
Ef Alþýðuflokkurinn nyti
nægilegs styrks með þjóðinni,
myndi hann leysa dýrtíðarmál
in á varanlegari hátt og leysa
vandræði atvinnuveganna til
frambúðar. Hann myndi láta
þjóðfélagið sjálft Taka í sínar
hendur allan útflutning og
innflutning og afnema þar með
hinn gífurlega verzlunargróða,
en þá væri fengin aðstaða til að
jafna á milli verðlags á fram-
leiðsluvörunum og innfluttum
nauðsynjavörum. Hann mynd:
beita sér fyrir gerbreytingu á
stjórn og rekstri atvinnutækj-
anna, minnka ríkisbáknið,
endurskipuleggja Verzlunina
og setja á róttæka og rétt-
mæta skattalöggjöf. Hann
myndi láta þjóðnýtingu og rík
isrekstur koma í stað glund-
roða og spákaupmennsku ein-
staklingsframtaksins. Fyrir
þeirri stefnu mun hann berj-
ast. En honum dettur ekki í
hug að fallast á gengislækkun-
arstefnu borgaraflokkanna.
En hver er svo stefna Fram-
sóknarflokksins? Vill ekki
Tíminn gera svo vel og útskýra
hana fyrir íesendum sínum og
þjóðinni í heild? Hefur hann í
raun og- veru nokkra stefnu í
þessum málum? Jú, stefna hans
er fólgin: í því að vera tagl-
nýtingur íhaldsins eins og
þegar hann bjargaði lífi Kvöld
úlfs sællar minningar, og þá
fyrst og fremst stórútgerðarinn
ar, og býður sverð sitt og
vopnfimi til atlögu á alþýð-
una jafnt í sveit og við sjó. 1
nágrannalöndum okkar taka
samvinnumenn og jafnaðar-
menn höndum saman til að
tryggja lífskjör almennings, en
skerða forréttindi og gróða-
möguleika auðstéttarinnar. En
hér á landi gerist aftur á móti
það, að hinn svokailaði-flo'kk-
ur samvinnuhreyfingarinnar
tekur höndum saman við auð-
stéttinaa til að .skerða lífskjör
almennings og auka forréttindi
og gróðamöguleika hinna ríku.
Það verður því naumast ofsög-
um af því sagt, 'hvílíkt verald-
arinnar viðundur Framsóknar-
íiokkurinn er orðinn.
ARINS skýrði frá því .fyrir
nokkrum dögum, að bifreið
hefðii ekið á dreng, fótbrotið
hann á báðum fótum og ekið
svo mjög hratt á brott án þess
að .skipta sér af stórslösuðu
barninu. Blaðið hefur stór orð
um, að glaepamenn Ieiki Iaus-
um halda. Ég tek sannarlega
undir það að slíkir níðingar eru
sannkallaðir glæpamenn og það
er hörmulegt til þess að vita
hve erfiðlega Iögreglunni geng-
ur að hafa upp á þessum mönn-
um, því að þetta er ekki eitt
einstakt dæmi, þau eru miklu
fleiri.
EITT FYRSTA SKILYRBIÐ
til þess að ekki sé hægt að haga
sér þannig, er að númer bif-
reiðanna séu skýr og greinileg,
en á þetta skortir mjög. Núm-
er fjölda margra bifreiða eru
ólæsileg, sum eru brotin, önn-
ur svo' óhrein, að ekki er hægt
að lesa þau. Lögreglan á að
gera útrás gegn þessum ólæsi-
legu númerum. Það getur hún.
Hins vegar er ekki réttmætt að
ráðast á hana með offorsi, þó
að erfiðlega gangi að hafa hend
ur í hári níðinganna.
HÚSMÓÐIR . SKRIFAR:
„Undanfarið hefur.. maður séð í
hillum matvörukaupmannanna
,,Pikles“ á kr. 16,00 pr. glas.
Kaupmaður sagði mér, að þessi
vara kæmi frá hinu sólríka ð-
vaxtalandi Ítalíu. Mér varð að
orði: ,Því í dauðanum kaupa
þeir ekki heldur þurrkaða á-
vexti, sem allar húsmæður hafa
þráð í mörg ár“. Við höfum að
mínu áliti ekkert að gera við
þennan súra skratta, sem eng-
in hollusta er í, en fólk glæp,-
ist á að kaupa, því girnilegur
er varningurinn á að líta.
MÉR ,'FINNST, að þegar
gjaldeyrir er af skornum
skammti eins og nú,/verði þeir
er innkaupin annast, að sjá um
að til landsins séu einungis
fluttar vörur er að gagni mégi
koma, og miða að hollustu. Nóg
ar eru skyssurnar, sem okkur
hefur orðið á í innkaupunum
undanfarin ár, og-'mál til kom-
ið að iæra af reynslunni. Nú
verðum við að spara við okkur
allan lúxús, en þessi ítalski
,,pikles“ er óþarfa varningur,
sem við höfum hingað til getað
verið án, og alls ekki tímabært
að flytja hann inn nú. En þurrk
aða ávexti er nauðsynlegt að
fá. Mér finnst, þegar við skipt-
um við hin sólríku Miðjarðar-
hafslönd, verði þurrkaðir á-
vextir að vera ofarlega á pönt-
unarlistunum — al.ls ekki
\
Hver á a8 horga hrúsann?
s
GENGISLÆKKUNARFRUM-
VARPIÐ, sem nú liggur fyr-
ir alþingi, er vissulega mik-
il völundarsmíð. Það má sjá
á því, að mikið hefur þótt við
liggja, að það tækist að
blekkja almenning og leyna
hann þeirri kjara,skerðingu,
sem samþykkt þess og fram-
kvæmd hlýtur að hafa í för
með sér. Það má segja, að
þetta frumvarp lofi öllum
öllu, hver og einn eigi að fá
sínar óskir uppfylltar án
þess að hann þurfi nokkuð
fram að leggja, — útgerðar-
menn gengislækkunina, launa
menn fulla uppbót verð-
hækkunarinnar, sem af
henni leiðir, og sparifjáreig-
endur uppbót þess tjóns, sem
þeir verða fyrir af völdum
hennar. Á hitt er ekki
minnzt, hvaðan þær 80—100
milljónir, sem gengislækk-
unin á að gefa útgerðar-
mönnum, séu teknar!
EN ÞÓTT ALLT sé þannig
gert í gengislækkunarfrum-
varpinu, greinargerð þess og
túlkun, bæði í ræðu og riti,
til þess að blekkja almenn-
ing, og þá fyrst og fremst
launastéttirnar, og til þess að
leyna þær þeirri kjaraskerð-
ingu, sem frumvarpið stefn-
ír að, fyrir þær, er það nú
þegar öllum Ijóst, að það eru
launastéttirnar, sem fyrst og
fremst eiga að borga brús-
ann. Hin fulla uppbót, sem
frumvarpið heitir þeim, á
verðhækkun lífsnauðsynja
af völdum gengislækkunar-
innar, er nefnilega , alveg
að vísu verða launastéttun-
um nokkrar sárabætur, en
hins vegar mjög fjarri því,
að bæta þeim verðhækkun-
ina á lífsnauðsynjum til
fulls.
GEN GISLÆKKUN ARFRUM-
VARPIÐ fer ýmsar króka-
leiðir til þess að draga úr
fullri uppbót verðhækkun-
arinnar launastéttunum til
handa. Ein leiðin til þess er
hin fyrirhugaða breyting á
vísitölunni. Það á að reikna
út nýja vísitölu framfærslu-
kostnaðarins og taka inn í
hana hina háu húsaleigu í
nýjustu og dýrustu húsum
svo og útsöluverð kjöts, án
frádráttar kjötuppbótarinn-
ar. Á grundvelli þessarar
vísitölu á svo framvegis að
reikna út verðhækkunina af
völdum gengislækkunarinn-
ar og þar með kaupuppbót-
ina. En það liggur í augum
uppi, að með þeirri breyt-
ingu, sem hér er um að ræða,
á vísitölunni, verður húsa-
leigan og kjötið svo mikið
meiri hundraðshluti í hermi
en áður, að verðhækkun er-
lendra nauðsynja af völdum
gengislækkunarinnar kemur
ekki nálægt því til fulls fram
í henni. Kaupuppbótin verð-
ur þegar af þeirri ástæðu
ekki nein full uppbót verð-
hækkunarinnar.
EN FRUMVARPID hefur fleiri
ákvæði inni að halda til þess
að draga úr verðlagsuppbót-
inni á kaup launastéttanna.
gegnsæ blekking. Hún myndi
Þannig á ekki að bæta verð-
hækkunina að neinu, nema
hin nemi minnst 5 vísitölu-
stigum. Þá á að vísu að bæta
upp kaupið mánaðarlega þrjá
fyrstu mánuðina. En eftir
það, eða þegar líkur eru til,
að verðhækkun erlendra
nauðsynja af völdum geng-
islækkunarinnar fari veru-
lega að gera vart við sig, á
að hætta að greiða verðlags-
uppbótina oftar en á hálfs
árs fresti! Þetta er önnur
leið tíl þess að hafa fulla
uppbót verðhækkunarinnar
af verkalýðnum og launa-
stéttunum og láta þær borga
brúsann!
ÞAÐ ER SVO kapítuli út af
fyrir sig, að verðlagsuppbót-
in er alveg sérstöku skilyrði
bundin, því nefnilega, að
kaupið sé ekki hækkáð af
neinum öðrum ástæðum.
Þeir, sem kynnu að semja
um kauphækkun eftir að
gengislækkunarfrumvarpið
væri orðið að lögum, eiga
ekki að fá neina uppbót verð
hækkunarinnar. En hér er
um annað mál að ræða,
nefnilega eitt af þeim mörgu
ákvæðum frumvarpsins, sem
að því miða að binda kaup-
gjaldið, þó að því sé svo
Framhald á 7. síðu.
„pikles“.
MÖRGIJM FINNST líka hlá-
legt að sjá í flestum vefnaðar-
vörubúðargluggum dýrindis
frönsk ilmvönt, um leið og ekki
er hægt að fá bót á flík, hvað
sem í boði er. Okkur húsmæðr
unum hefði fundizt gjaldeyrin-
um betur varið til kaupa á nauð
synjavöru, annað hvort í okk-
ur eða á. „Ilmvatns-tíminn“ er
liðinn hjá —» minnsta kosti í
bili, —, og það eru ekki margar
konur nú, sem freistast til að
leggja á búðarborðið hundrað-
kall fyrir einu ,vellyktandi“-
glasi. Nú látum við sápulyktina
nægja. Hún er líka bezt, því
hún ber vott um þrifnað.
EN UM LEIÐ og ég minnist
.á þrifnað, dettur mér í hug ó-
þrifnaður sem á sér stað í mörg
um brauðsölubúðum. Hann íýs-
ir sér í því, að víða er umbúða-
pappírinn hafður á afgreiðslu-
borðinu, og kaupendurnir látnir
telja peningan á hann. Ég kom
nýlega í brauðsölubúð. og var
skítugur lítill snáði að gera inn
kaup. Hann tók upp úr vasa
sínum skítugan seðil og hrugu
af smámynt og lét á umbúða-
pappírinn. Næst var ég í röð-
inni. Bað ég um bollur og vín-
arbrauð. Afgreiðslustúlkan ætl
aði að láta brauðmetið á ó-
hreina pappírinn. Ég andmælti,
og sagðist vilja fá hreinan papp-
ír. Stúlkan setti á sig snúð, en
skipti um örk. Mörgum kann
að þykja þetta smémunir. En
mér finnst það ekki.
FÁIR HLUTIR eru eins mikl
ir bakteríu-berar og peningar.
Það undrar mig hvað lítið er að
því gert, að nota tengur til þess
að afgreiða með alls konar kaffi
brauð. Erlendis — minnsta
Framhald á 7. síðu.