Alþýðublaðið - 21.03.1950, Qupperneq 4

i
Útgefaadi: AlþýSuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
Þingíréttir: Helgi Sæmnndsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Anglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Óskir verkalýðsins
að engu hafðar.
ALÞINGI afgreiddi gengis-
Iækkunarfrumvarpið seint á
laugar-dagskvöld, og í gær-
morgun hófu bankarnir aftur
sölu erlends gjaldeyris á hinu
hækkaða verði. Áhrifa gengis-
lækkunarinnar á öðrum svið-
um mun skammt að bíða. Þær
koma í 1-jós næstu vikurnar og
vafalaust í enn ríkara mæli en
nokkurn hefur órað fyrir.
Gengislækkunin er sameig-
inlegt afkvæmi Framsóknar-
flokksins og Sjálfstæðisflokks-
ins, en hún er gerð að kröfu
útgerðarinnar og atvinnurek-
endavaldsins. Ranglátari að-
gerð í dýrtíðarmálunum er
i.aurnast hægt að hugsa sér, og
áreiðanlega verður sú blekk-
íng skammlíf, að gengislækk-
unin reynist lausn á vanda
aívinnulífsins. Reynsla næstu
rnánaða mun skera úr um það,
evo að ekki verði um deilt.
Þingmeirihluti borgaraflokk-
anna hundsaði við afgreiðslu
gengislækkunarfrumvarpsins
allar óskir verkalýðsráðstefn-
unnar, sem Alþýðuflokkurinn
tók upp í breytingartillögum
í báðum ' deildum þingsins,
nema eina: Ákvörðun gengis-
ins verður áfram í hondum
alþingis. Lög þessi eru því sett
gegn vilja verkalýðssamtak-
anna í landinu. Ríkisstjórnin
og borgaraflokkarnir virtu ósk-
ír þeirra gersamlega að vettugi
nú eins og við setningu gerðar-
dómslaganna sællar minningar.
Þó er viðurkennt, einnig af
frumkvöðlum gengislækkunar
mnar, að löggjöfin sé um mörg
atriði hróplega ranglát, en lag-
færingar fengust engar. Ríkis-
stjórnin lét við það sitja að
gefa Ioðnar yfirlýsingar, þegav
- fc>ezt lét, í stað þess að bæta úr
stærstu ágöllum frumvarpsins.
Afgreiðsla málsins er þannig
með endemum, enda var það
knúið í gegnum þingið af of-
forsi, sem sennilega á ekki sinn
ííka. Þar hallast ekki á um mál
og málsmeðferð.
Svívirðilegustu ágallat lag-
anna eru þeir, að engin breyt-
ing hefur fengízt á fytírkomu-
laginu við útreikning hinnar
nýju vísitölu og að fyrirsjáan-
leg hækkun innlendra landbún-
aðarafurða í haust verður ekki
bætt upp. En þar að auki fá
launamenn ekki neina uppbót
verðhækkunarinnar á erlend-
um nauðsynjum á öllu tíma-
bilinu frá byrjun júlímánaðar
tíl áramóta, með því að felld
var tillaga Alþýðuflokksins
um mánaðarlegar uppbætur.
Jafnframt skelltu ríkisstjórnin
og stuðningsflokkar hennar
skallaeyrum við þeirri sjálf-
sögðu kröfu verkalýðsráðstefn-
Unnar, að tekið væri tillit til
hækkunar vísitölunnar frá því
að hún var 330, eða að minnsta
kostí írá því að hún var 342 við
i
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞríSjudagur 21, marz 1950.

siðustu áramót. Meira að segja
breytingartillögur um að lægst
launuðum verkalýð landsins
gæfist kostur á að samræma
kaup sitt launum annarra aðila,
voru kolfelldar. Borgaraflokk-
arnir felldu þrjár tillögur Al-
þýðuflokksins um þetta efni, þó
að sjálfur forsætisráðherrann
neyddist til að játa. að hér væri
um augljóst réttlætismál að
ræða. En núverandi ríkisstjórn
er bersýnilega ekki í heiminn
borin til þess að fullnægja rétt-
læti. Erindi hennar er þvert á
móti að auka ranglætið með
því að gera hina fátæku íátæk-
ari, en hina ríku ríkar
Hæstu grunnlaun ófaglærðra
verkamanna á Islandi nú eru
ekki nema krónur 3,08 á
klukkustund. Alþýðuflokkurinn
fór þess á leit, að öllitm verka-
Iýðsfélögum væri heimilt að
hækka kaup sitt upp að þessu
marki, án þess að þau misstu
hina lofuðu uppbót á verð-
hækkun lífsnauðsynja af völd-
um gengislækkunarinnar. Sú
tillaga hans var felld. Þá lagði
hann til, að miðað yrði við veg-
Lð meðaltal af núgildandi
grunnkaupi allra félaga ófag-
lærðra verkanianna. Sú tillaga
hans var sömuleiðis felld, þó að
samþykkt hennar hefði þýtt að-
cins óverulega hækkun örfárra
verkalýðsfélaga. Þá lagði
Hannibal Valdimarsson til á
síðustu stundu, að miðað yrði
við, að grunnlaun verkamanna
mættu hækka upp í krónur
2,90 án þess að það varðaði
missi verðlagsuppbótarinnar,
en sú hækkun hefði náð til
smáfélaga úti um land, sem
hægt er að telja á fingrum ann-
arrar handar. Einnig sú tillaga
var felld af ríkisstjórninni og
aðstandendum hennar, en for-
sætisráðherra gaf hins vegar
loðna yfirlýsingu um, að við-
ræður skyldu fara fram varð-
andi þetta atriði milli ríkis-
stjórnarinnar og Alþýðusam-
ba ndsst j ór nar innar.
Þessi framkoma borgara-
flokkanna er hneyksli og hnefa
högg framan í verkalýðssam-
tökin. Það vill svo til, að verka-
lýðsfélögin, sem búa nú við
lægra grunnkaup en 2,90, eru
yfirleitt í kjördæmum borg-
araflokkanna, þar á meðal er
verkalýðsfélagið á Hólmavík.
En ríkisstjórninni dettur ekki
í hug að sinna því réttlætis-
máli, að þessi fáu og smáu fé-
löf eigi þess kost að njóta sama
ki.jpgjalds og aðrir aðilar.
Lermann Jónasson er á alþingi
að berjast gegn því, að kjós-
endur hans í Strandasýslu fái
sama kaup og verkalýðsfálögin
þar í nágrenninu þegar hafa.
Þjóðarheildina munar. ekkert
um það fé, sem sparast með
þessum nirfilshætti. Eri hlutað-
eigandi verkamenn munar
hins vegar um það, og þeir eiga
siðferðislegan kröfurétt á því,
oð vinna þeirra sé. greidd sama
verði og vinna annarra. En
mestu skiptir þó hitt, að ríkis-
tjórnin og borgaraflokkarnir
Fagur sunnudagsir orgunn. — Ófagrar morgun-
fréttir. — Þesar krónan brast. — Flúið úr borg-
Frostbrestur.
mni.
ÞEGAK MENN vöknuðu á
Erunnudagsmorgun fengu þeir
þær fregnir, að um nóttina
liefðu alþingismemi í einni
irvipan lækkað verðgilcli krón-
unnar. Með einu pennastriki
höfðu þingmenn gjörbreytt
kjörum mikils fjölcla maiina,
hækkað verðlag á erlendum
vörum, svo að kolatonnið fer
iafnvel yfir 400 krónur og allt
eftir því. Flestum þeirra gengur
ekki nema gott eitt til. Þeir sjá
ekki annað en að með þessu séu
þeir að tryggja afkomu at-
vinnuveganna og þar með at-
hafa með þessari furðulega af- vinnunnar í landinu, en aðrir
stöðu sinni sýnt lægst launuðu gengu að verkinu í vitundinni
fjandskap,
misskilinn.
verkamönnunum
nem ekki verður
Lágmarkskrafan í sanibandi við
[oessa lagasetningu var sú„ að
alþýðusamtökin ættu þess kost,
að samræma kaupið þannig,
að allir byggju við sama hlut,
þótt skertur væri. Ekki einu
sinni þeirri lágniarkskröfu
verkalýðsins var sinnt.
Gengislækkunin er árás á
allan almenning 1 landinu.
Andstæðingar hennar á alþingi
gátu að sjálfsögðu ekki hindrað
meirihluta borgaraflokkanna í
að samþykkja hana. En þjóðin
mun verða minnug þess, hverj-
ir að þessari árás stóðu á al-
þingi og hverjir ekki. Og síð-
asta orðið í þessu máli mun hún
segja. .
um það, að þeir væru að
iryggja gróða fárra einstak-
finga á kostnað allslausrar
heildarinnar.
ÞAÐ ER ALVEG SAMA við
hvern maður talar um þessi
mál. Ef maður vill í eínlægni fá
að vita hvaða áhrif gengis-
iækkunin kemur til með að
hafa á framtíðina, segja allir
hið sama. ,,Það lagast í bili, en
aftur sækir í sama horfið. Þetta
er skottulækning,: sem ekki
kemur að haldi nema rétt í
evíp.“ Ég spurði sfórútgerðar-
'tnann um þetta. Hann svaraði:
„Jú, þetta hjálpar útgerðinni.
Við hefðum annars ekki getað
gert út.“ Ég spurði: „En trygglr
þetta framtíð hennar?“ ,,Nei,“
Umrœðuhindir stúdentafélagsinS'
SÚ VAR TÍÐIN, að Stúdenta-
félag Reykjavíkur var blóm-
legur félagsskapur, sem lét
mikið til sín taka í bæjarlíf-
inu, naut mikillar virðingar
og gekkst fyrir alþýðu-
fræðslu og alþýðufyrirlestr-
um. En félagið lognaðist út
af og um langt árabil hefur
það lítið sem ekkert starfað,
þar til nokkra seinustu mán-
uðina, að það hefur vaknað
til lífs á ný og hefur haldið
hvern umræðufundinn á fæt
ur öðrum í vetur.
FYRSTUR VAR fundurinn
frægi um „andlegt frelsi",
þar sem þeir deildu Tómas
Guðmundsson og Þói'bergur
Þórðarson. Sá fundur sýndi
(þegar undanskildar eru
framsöguræðurnar og ræður
Gylfa Þ. Gíslasonar og dr.
Matthíasar Jónassonar) held-
ur litla ,,fundamenningu“, og
voru flestar ræðurnar áróð-
urskenndar, en fáir virtust
hafa skilgreint hugtakið
„andlegt frelsi“, enda var það
nær eingöngu rætt út frá
pólitísku sjónarmiði, og
gagnrýndi annar hópurinn
andlegt frelsi austan járn-
tjaldsins en hinn vestan,.
Engu að siður var verk stú-
dentafélagsins gott, — slíkar
umræður eru fróðlegar og
hljóta að vekja umhugsun.
NÆST KOM fundurinn um
gengislækkunina, þar sem
íjórir hagfræðingar töluðu.
Sá fundur bar af hinum fyrri
að því leyti, að þar fluttu
menn mál, sem þeir kunnu
góð skil á, rökstuddu kenn-
ingar sínar og sýndu stórum
betri málflutning á allan
bátt, enda ræðumenn færri
og allir valdir (nema Haukur
Helgason, sem bauð sig sjálf-
ur fram og stóðst ekki sam-
anburð við hina).
ÞRIÐJI FUNDURINN verður
haldinn í kvöld, og er um-
ræðuefnið „trú og vísindi",
eitt umdeildasta andlega við-
fangsefni samtíðarinnai. Eng
inn vafi er á, að hægt er að
fá marga til að leggja orð í
belg í þeim umræðum, hvern
ig sem fundurinn kann að
takast.
ÞESSUM FUNDUM verður
stúdentafélagið að halda á-
fram. Það verður að velja
umræðuefnin Vandlega og fá
hina færustu menn sem frum
rriælendur, eins og það hefur
gert. Ef hægt er að gera slíka
fundi að föstum viðburðum
í bæjarlífinu, helzt mánaðar-
lega á vetrum, þá er andlegt
líf þessa bæjar fjölskrúðugra
en áður.
SUMS STAÐAR ERLENDIS,
þar sem svipaðar samkomur
tíðkast, hefur það reynzt vel,
að leyfa hlustendum aðeins
að leggja fyrirsþurnir fyrir
annan hvorn frummælenda.
Má vera, að það væri betra
en að leyfa fundarmönnum
að flytja heilar ræður. Ef
menn geta aðeins lagt fram
stuttar spurningar, einbeita
þeir hugsun sinni betur og
setja oft skýrar fram, það,
sem þeim býr í brjósti. Þá er
og minni hætta á misnotkun
ræðufrelsis, og loks getur það
verið hm skemmtilegasta og
fróðlegasta prófraun að
heyra frummælendur svara
snjöllum spurningum, þótt
þeir geti auðvitað neitað að
svara, ef þeim býður svo við
að horfa. Loks komast fleiri
að með athugasemdir síhar á
fundunum með þessu móti.
Fyrsti fundurinn, um and-
legt frelsi, benti heldur til
þess, að spurningakeríi
mundl gefast betur en ræðu-
kerfi á eftir framsöguerind-
um.
FUNDIR ÞESSIR hafa verið
takmarkaðir við stúdenta
eina, og kann húsnæði að
valda því. En æskilegt væri,
að leyfa öllum aðgang, því
að vissulega mundu umræðu
fundirnir þá ná tilgangi sín-
um enn betur. Hvernig, sem
þessu verður varið, þá á
Stúdentafélag Reykjavíkur
og stjórn þess þakkir skilið
fyrir framtak sitt, og vonandi
verður áframhald á því.
OG HVERNIG á maður svo
að trúa á þetta? Svona mál eru
ákaflega dularfull í augum
allrar heildarinnar. Það er svo
óskiljanlegt að hægt sé meS
einu pennastriki að, lækna sjúkt
fjármálalíf. Menn álíta að þaS
þurfi meira til. Alþýðuheimilin
þekkja ekkert ráð annað til aS
bæta afkomu sína en vinnusémi
og sparnað. En um það segir
gengislækkunarfrumvarpið ekki
nokkurn skapaðan hlut. Þess
Vegna skilur fólk ekki þetta. Og
kalla frumvarpið bara skamma-
strikið, því að fólk er alltaf
andvígt þvi, sem það ekki skil-
ur.
EN SLEPPUM ÞESSU bann-
setta máli, sem er að gera alla
gráhærða. Hugur manna var
þungbúinn á sunnudagsmorg-
uninn yfir þessum næturverk-
um mannanna á þingi. En sólin
skein í heiði fögur og hlý, jafn-
vel þó að dálítið biíurt kul væri
á norðan. Og þegar borgin var
vöknuð sáust menn fara um all-
ar götur með skíði og skaúia.
Þeir flúðu gengislækkun borg-
arinnar og leituðu. til fjallanna
út í frelsið og náttúruna.
ÞAÐ VAR KRÖKKT af fólki
um öll fjöll og flest vötn í ná-
grenninu. Ég álpaðist upp. að
Hafravatni og þar vár mikið a£
fólki á skautum. Það sveif um
vatnið, fólk á öllum aldri. börn
og fullorðnir, en við bifreiðarn-
ar 'Við vatnsbakkana stóðu
menn og horfðu á og rétt minnt
ust á svarta skýið yfir borginni
og lífinu þar, gengislækkunina.
En það varð stutt í þeim við-
ræðum, því að veðrið var svo
fallegt og svo frjálslegt þarna,
að áhyggjurnar liðu á brott með
gráum reyk, sem stefndi til
austurs undan golunni, en
menn voru að brenna sinu
þarna í grenpd.
ÉG HYGG að . margir - hafi
verið hræd.dir við framtiðina
þennan fagra morgun, en bara
látið svona af því að veðrið var
svo fagurt. Fallegur hundur sat
uppi á vörubíl og rótaðist ekki
þaðan. Kunningi minn sagði
mér sögu af honum. Hann hafði
komið á vatnið klukkan 10 um
morguninn og þá lék hundur-
inn sér úti á ísnum. En allt í
einu heyrðist hár frostbrestur í
ísnum og hundurinn tók til fót-
anna og hljóp í einum spretti
með rófuna milli fótanna alla
leið upp á pall vörubilsins. Og
þar sat hann nú.
EF TIL VILL er gengislækk-
unin bara frostbrestur. Við
urðum hrædd við brestinn um
leið .og stykkið féll úr krón-
unni. Við flúðum út úr borg-
inni. Við skulum að minnsta
kosti vona í lengstu lög, að
þetta verði ekki verra.
Hannes, á horninu.
Auglýsið í
Alþýðublaðinu!