Alþýðublaðið - 25.07.1950, Blaðsíða 6

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Þriðjudagur 25. júlí 1950,

Gin ci K au s
Jón J. Gangan
Frá „HUGSJÓNIR H.F.“
Forstjóri firmans „HUGSJÓN
IR H.F., herra Jón J. Gangan,
er nýkomin heim úr löngu ferða
lagi víðsvegar um lönd Evrópu.
í tilefni af því hefur ritstjóri
þessara dálka sett sig í samband
við þennan víðkunna og dug-
mikla viðskiptafrömuð og verzl
unarmann, og innt hann frétta
úr förinni, einkum varðandi
væntanleg verzlunarsamhönd
fyrirtækis hans við stóriðuhölda
og aðra stórframkvæmdamenn
þeirra landa, er hann heipnsótti.
Jón J. Gangan er, eins og menn
vita, forgöngumaður merkilegr-
ar og frumlegrar framleiðslu og
verzlunarstarfsemi, sem þegar
hefur getið sér mikinn orðstír
víðsvegar um hinn viðskipta-
inenntaða heim, og verðittj án efa
hin mikilvægasta landkynning,
þegar fram líða stundir.
Forstjóranum farast þannig
orð um för sína:
„Ég fór þessa för í tvennum
tilgangi. Fyrst og fremst til
þess að kynna land mitt og
þjóð og hina fornu og nýju
menningu vora erlendis, en
landkynning er hverri þjóð lífs-
nauðsyn eins og gefur að skilja.
í öðru lagi fór ég til þess að afla
firma rníhu nýrra sambanda.
Mér þykir sem þjóð mín eigi
heimtingu á að vita hverníg mér
tókzt að reka þessi mikilvægu
erindi, sem bæði hljó.ta að teljast-
hafa alþjóðlega þýðingu innan-
]and.“
„Um landkynninguna er það
að segja, að ég hafði með mér
héðan að heiman tvær mjófilm-
ur, sem ég sýndi með fyrirlestr-
unum, sem ég hélt. í>að er að
segja, ég ætlaði að sýna þær, en
það fórst fyrir vegna þess, að
þegar til kom trúðu áheyrend-
urnir þeim ekki; héldu til dæm
is að Heklugosið væri tómt
blöff, — og svo fóru þeir að
spyrja mig hvernig á því stæði,
að ekki sæist neitt frá Eskimóa
byggðunum. Ég valdi því fljótt
þann kostin'n að segja eingöngu
frá, en sýna ekki neitt; það er
að segja, ég hélt fyrirlestra, alls
staðar þar, sem því varð viSj
komið, og einhver vildi hlusta á
mig.“
„í fyrirlestrum mínum byrj-
aði ég alltaf á því að segja, að
íslendingar væru gíifugasta
?jóð heimsins að ætterni, — all-
ir komnir af einum til tveim
konungum og Skallagrími H.f.
að auki, því næst sagði ég á-
heyrendum mínum frá því, að í
gamla daga hefðum við orkt
Eddurnar við gegningarnar, en
skrifað íslendingasögurnar á
kvöldin uppi í rúmi. Það þótti
heim skritið. Síðari sagði ég
þeim frá Sogsvirkjuninni, hita-
veitunni, Geysi og. Gullfoss og
öðrum helztu verklegum afrek-
um okkar í seinni tíð; — einn-
ig nýsköpunartogurunum,
minntist lauslega á Hæring, og
sagði síðan að við ræktuðum
suðræn aldin við hverahita und
ir gleri og okkar kvenfólk væri
viðurkennt hið fegursta í heimi.
Og síðast sagði ég þeim frá síld-
inni. Á eftir var ég venjulega
spurður margra spurninga;
hvort nokkrir ísskápar væru til
á íslandi og svo framvegis, og
leysti ég úr þeim öllum eftir
beztu getu.“
„Hvað viðvíkur hinum hluta
erindisins, er árangur þess við-
skiptaleyndarmál, unz fjárhags
ráð hefur formlega neitað mér
um afurðaútflutning þjóðinni til
gjaldeyrisöflunar.11
(Eftirfarandi viðtal bið ég yð-
ur að birta sem fyrst. Sjússinn
seinna . . .J. J. G.).
GENGIÐ UNDIR UEKA.
Mikil eftirspurn er nú sögð
í bókabúðum eftir enskum náms
bókum.
Ójá. — Skjótt lært, skjótt
gleymt.
Smsirt brauð
og iniíiur.
Til í búðinni allan dag-
inn. — Komið og veljið
eða símið.
Síld & Fiskur.
Straujárn.
koma í þessum mánuði.
Sýnishorn fyrirliggjandi.
Tökum á móti pöntunum.
Véla og raftækjaverzlunin.
Sími 81279.
Tryggvagötu 23.
Lotta hafði staðið upp,
kysst mig á vangann og ætlaði
að ganga út úr herberginu.
„Lotta,“ sagði ég, það er að-
eins eitt, sem mig langar að
vita. Eg skal aldrei framar
tala við þig um þetta. En
segðu mér aðeins eitt: Elskar
þú Martin?"
„Nei,“ svaraði hún og fór út.
Grammófónninn gargaði til
klukkan þrjú um nóttina.
Það var ekki hægt að sjá
annað en að unga fólkið á
þessum tímum þyrfti hvorki
mikinn svefn né mikla hvíld.
Flefði ég, þegar ég var ung,
vakað og dansað til morguns,
þá er það alveg áreiðanlegt, að
ég hefði ekki getað stundað
skyldustörf mín daginn eftir.
En á þessum tíma virtist unga
fólkið alls ekki taka eftir því,
að það 'hefði ekki sofið nema
fimm tíma. Franzi Braun var
komin að ritvélinni sinni í
banka Timmermans kiukkan
átta um morguninn, og Timm-
erman sjálfur var einnig kom-
inn í bankastjórastólinn sinn
um sama leyti. Frú doktor
Bloem var komin á sinn staS
klukkan átta og María Mertens
var þá í fullu fjöri og reifst við
stúlkurnar, sem unnu hjá
henni með heimavinnu, Khuen
berg greifi aefði sig nndir tenn
iskeppni áður en hann fór í
bankann, en maðurinn með
slíkt starf, þarf svo sem ekki
að koma í skrifstofu sína nema
þegar honum sýnist svo sjálf-
um.
Jafnvel Gerda Donath hafði
sitt „starf.“ Eg verð að setja
-það í gæsalappir, því að hún
mun varla hafa haft meir upp
úr því en þær þrjátíu til f jöru-
tíu sígarettur, sem hún svældi
upp dag hvern. Eg býst varla
við, að hún hafi farið eftir
neinni köllun í því „starfi“,
sem hún hafði, en það var í
því fólgið, að skrifa slúðursög-
.ur um lifnaðarhætti „heldra
fólks“ og þessar greinar henn-
ar birtust í „Mittagspost“ eða
,,Abendcourier.“ Af líkindum
gerði hún þetta, eins og flest
annað til þess eins, að gera for-
eldrum sínum gramt í geði.
Bæði voru þessi blöð þekkt
fyrir hneykslissögur sínar.
Þau höfðu bæði verið stofnuð
upp úr styrjöldinni og hrósa
r>ér af því að vera djarfyrt, en
það þarf svo sem ekkj mikla
dirfsku til þess að segja hluti
sem eru leyfðir, sem áður var
bannað að segja á prenti. —-
Fyrstu greinar Gerðu höfðu
verið hræðilegar, því að auk
þess, sem þær nálguðust hreint
og beint klám, lék hún sér að
því að fletta ofan a£ einkalífi
heldra fólks, sem var í vin-
fengi við foreldra hennar og
var mjög þekkt. Donath gamli
gat ékkert gert til þess að
koma í veg fyrir þetta og það
skemmti Gerðu ákaflega mikið.
Hún bókstaflega naut þess.
„Taugalæknir hefur sagt hon-
um, að þessi blaðamennska mín
sé bezta meðalið sem hægt sé
að fá til.lækningar á sjúku sál-
arlífi mínu,“ sagði hún. „Sjúk ■
sál getur orðið mjög nytsöm,
ekki aðeins fyrir sálsýkisfræð-
ina, heldur og fyrir sjálfan
sjúklinginn.“
Hún kom oft alein í heim-
sókn til okkar á kvöldin, því að
svo virtist sem henni þætti
orðið ákaflega vænt um Lottu.
Og Lotta lézt taka þessari vænt
umþykju vel, jafnvel þó að mér
væri kunnugt um það, að hún
tók Gerðu ekki alvarlega.
„Ef ég væri pabbi þinn,“
sagði Lotta, „þá mundi ég gefa
ritstjóranum einhverja myndar
lega gjöf, svo að hann hætti
að taka greinar þínar, þegar
þær væru ekki samkvæmishæf-
ar.“
Gerða skellihló. ,,Þú mátt
vera alveg viss um það, að
hann er búinn að reyna þá leið
fyrir löngu. En það er ekki hægt
að múta húsbónda mínum.“
„Hvaða bull er í þér?“
„ÞaS er alveg dagsatt. Pabbi
vildi setja auglýsingu upp á
einn fjórða úr síðu í blaði og
þóttist ætla auglýsa kven-
fatnað, sem verksmiðja ein
framleiðir, sem hann er með-
stjórnandi 1, og borga fyrir-
fram fyrir ársfjórðung, en rit-
stjórinn að blanda auglýsing-
unum saman við lesefni blaðs-
ins, það væri tvent ólíkt. Þetta
er hverju orði sannara.
■ „Getur það átt sér stað, að
hann sé svona heiðarlegur?“
sagði Lotta með vantrúar-
hreim.
„Vitleysa. Hann hefur bara
engan áhuga á tekjum blaðs-
ins, því að hann á það ekki
sjálfur. Vissirðu það _gkki?
Jæja, þá .get ég ímyndað mér,
að þú verðir hissa, þegar ég
segi þér, hver á það, já, sem á
bæði „Mittagspost“ og „Abend
courier.“
„Og hv.er er þá eigandinn?1-
„Fyrrverandi unnusti þinn,
Wilhelm Ried barón. Einn
blaðamannanna sagði mér
það, en ég hafði engan áhuga á
því. Baróninn vill með þessum
blöðum hafa áhrif á ríkisstjórn-
ina. Eg hef minnsta kosti tek-
ið eftir því. í þessum blöðum
getur hann sagt hluti, sem
gætu verið ákaflega óþægileg-
ir fyrir ríkisstjórnina, og þess
vegna gera þeir honum alls
konar greiða. Þetta er hið eina
blutverk, sem þessi blöð hafa
og til þess eru þau stofnuð,
þrátt fyrir mínar ágætu og and
ríku greinar. Baróninn tapar
stundum á þeim, en hann hef-
ur ráð á því, því að hann græð
ir á þeim á öðrum sviðum.
Hann græðir óskaplega um
þessar mundir. Hann selur
landbúnaðarvélar til Sovét-
Rússlands og vopn til hvítlið-
anna þar.“
„Já, það er líkt honum,“
rumdi í Lottu.
„Hann er dásamlegt gamalt
rándýr,“ sagði Gerða. ,,Og þú
yarst meiri heimskinginn að
láta hann sleppa. Auk þess *
hefur hann meinsemd í mag-
anum og getur varla lifað í
mörg ár héðan af.“
„Já, einmitt það,“ svaraði
Lotta. „Mér fer ekki vel að
klæðast svörtu.“
Lilli, doktor Bloem, kom
enn oftar en Gerða. Hún var
einhver sú óskiljanlegasta
manneýHa. sem ég hef nokkru
sinni komist í kynni við, því
að hún var eiginlega lítið ann-
að en eintómar mótsetningar.
Þegar hún kóm inn í stoíuna
með fallega hrokna kollinn,
barnslegar englakinnarnar og
saklaust brosið, þá gat maður
varla trúað því, að innan
skamms mundi hún taka aðra
doktorsgráðu sína. Og þegar
hún talaði, rökföst, róleg og
alúðleg, þá var það alveg ó-
skiljanlegt, að hún hafði eig-
inlega að minnsta kosti þrjá
karlmenn í takinu.
„Hvað er Klaus að gera
núna?“ spuðri Lotta.
„Það sama og vant er,“
svaraði Lilli. „Hann gerir ekki
annað en það, sem hann langar
til. Ég hef reynt að kenna
honum að verða afbrýðisamur
af því að hann langaði svo mik
:ð til þess, en það mistókst al-
gerlega. Mér mátti þykja gott
ef mér gat tekizt að fá hann til
að hlæja að hliðarhoppUnum
r-já mér.“
„Og maðurinn þinn?“
„Hann hefur ekki tíma til
þess að taka eftir neinu Hann
er svo iðinn, veslings drengur-
inn. Það er alveg sama á hvaða
tíma sólarhringsins að hann
kemur heim, alltaf situr hann
yfir bókunum sínum og verður
alveg steinhissa yfir því, hvað
það skuli vera orðið framorð-
ið.“
Lotta hélt því ákveðið fram,
að Lilli elskaði mann sinn í'
raun og veru. Eg átti ómögu-
legt með að trúa því, að svo
væri, en Lotta sagði, að ég
yrði að venja mig á það, að
trúa því, hvort sem mér líkaði
betur eða verr,.að það væru til
konur, sem elskuðu menn sína
af öllu hjarta, en þyrftu á kyn
ferðislegum ævintýrum að
balda, til þess að geta lifgð. Eg
trúði því ekki, og ég trúi því
skki enn þann dag í dag. Þó
sýndi Lilli Bloem pSð síðar, að
hún elskaði mann sinn og að
hún yfirgaí hann ekki, þegar
til kom og á reyndi. í mínum