Alþýðublaðið - 29.07.1950, Qupperneq 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Laugardagur 29. júlí 1959.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Beneöikt Gröndal.
Þingíréttir: Helgi Sæmundsson.
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Auglýsingar: Emilía Möller.
Augiýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Boðskapur Maliks
BOÐSKAPUR JAKOBS
MALIKS, fulltrúa Rússlands í
öryggisráði hinna sameinuðu
þjóða, sem í sjö mánuði hefur
neitað að sækja fundi þess, að
hann ætli nú aftur að taka sæti
sitt í ráðinu, vekur að vonum
mikla athygli um allan heim.
Og menn spyrja: Hvað kemur
til, að sovétstjórnin skuli
skyndilega hafa séð sig um
hönd í þessu efni? Og hvað
boðar það, að hún skuli nú fyr-
irskipa fulltrúa sínum að taka
aftur sæti í öryggisráðinu,
þvert ofan í allar fyrri yfirlýs-
ingar?
Jakob Malik gekk af fundi
öryggisráðsins snemma í des-
ember síðastliðnum út af deil-
unni um það, hver fara skyldi
með umboð Kína í ráðinu og
öðrum stoínunum hinna sam-
einuðu þjóða, þáverandi og
ennverandi fulltrúar Kuomin-
tangstjórnarinnar á Pormosu,
eða nýir fulltrúar frá komm-
únistastjórninni í Peking. Ma-
lik krafðist þess á fundinum í
desember, að fulltrúi Kuomin-
tangstjórnarinnar í öryggis-
ráðinu yrði þegar í stað látinn
víkja fyrir fulltrúa frá komm-
únistastjórninni; og þegar það
var fellt af miklum meirihluta
ráðsins, gekk hann af fundi
með þeim umælum, að hann
myndi ekki mæta þar aftur fyrr
en fulltrúi frá kommúnista-
stjórninni í Peking hefði feng-
ið sæti Kína þar, enda myndi
stjórn sín, sovétstjórnin, ekki
viðurkenna lögmæti neinna
þeirra samþykkta eða ráðstaf-
ana, sem öryggisráðið gerði,
þangað til.
Síðan þetta gerðist hefur
deilan um umboð Kína í banda-
íagi hinna sameinuðu þjóða
stöðugt verið að harðna. Malik
hefur ekki látið sjá sig á fund-
um öryggisráðsins, og fulltrú-
ar Rússlands í öðrum ráðum
eða nefndum bandalagsins hafa
hver á eítir öðrum farið að
dæmi hans og gengið af fund-
um þeirra. Og hið sama hafa
fulltrúar hinna rússnesku lepp-
ríkja gert, bæði Tékkóslóvakíu
og Póllands. Hafa Rússland og
fylgiríkis þess þannig neitað
allri þátttöku í störfum samein-
uðu þjóðanna um margra mán-
uða skeið.
í samræmi við yfirlýsingu
Maliks í desember hefur Rúss-
iand og alla tíð síðan neitað að
viðurkenna lögmæti þeirra
samþykkta, sem öryggisráðið
hefur gert, og talið þær mark-
leysu eina, meðan fulltrúi
Rússlands væri fjarverandi og
fulltrúi komúnistastjórnarinn-
ar í Peking hefði ekki fengið
sæti Kína í ráðinu. Er þess og
skemmst að minnast, að Rúss-
land mótmælti, með skírskot-
un til þessa, samþykktum ör-
yggisráðsins um vopnaðan
stuðning við Suður-Kóreu
gegn innrás Norður-Kóreu; en

þá var Malik að sjálfsögðu ekki
á fundi, er sú samþykkt var
gerð.
Nokkur grunur leikur þó á
því, að sovétstjórnin hafi síðan
nagað sig sterklega í handar-
bökin yfir^því fljótræði, að láta
Malik leggja niður störf í ör-
yggisráðinu, þannig' að hann
gat ekki verið þar viðstaddur,
er þessi þýðingarmikla sam-
þykkt var gerð, og beitt neit-
unarvaldi.Rússlands til þess að
ónýta harta;- því að þá hefði
aldrei til þess komið, að hinar
sameinuðu þjóðir tækju sem
heild upp vopnaðan stuðning
við Suður-Kóreu, þó að einstök
ríki þeirra hefðu að sjálfsögðu
eftir sem áður getað gert það.
Og fer varla hjá því, að sovét-
stjórnin telji þetta nú hafa ver
ið meiri háttar skyssu af sinni
hálfu.
Ýmsir munu ætla, að hin
skyndilega ákvörðun hennar,*
að láta Malik taka aftur sæti
sitt í öryggisráðinu, enda þótt
engin lausn hafi enn fengizt á
deilunni um umboð Kína í
bandalagi hinna sameinuðu
þjóða, kunni að vera afleiðing
þessara mistaka, sem henni séu
nú orðin Ijós; og að meiningin
sé, að hafa Malik framvegis á
fundum öryggisráðsins til þess
að trufla einingu þess og átak
í stríðinu í Kóreu og öðrum
deilum, sem á eftir kunna að
fara. En aðrir telja möguleika
á því, að sovétstjórnin sé, með
því að láta Malik taka sæti sitt
á ný í öryggisráðinu, að undir-
búa einhverjar sáttaumleitanir,
af ótta við það, að stríðið í
Kóreu kunni að öðrum kosti að
breiðast meira út en Rússlandi
þykir gott — á þessari stundu.
Um tilgang sovétstjórnarinn-
ar með afturhvarfi Maliks til
öryggisráðsins verður þó ekk-
ert sagt með neinni vissu að svo
Etöddu. Menn verða að bíða
þess, að tíminn leiði hann í Ijós.
Víst hefur sovétstjórnin nú
arvilja sinn í verki. En til þess
þarf meira en að sýna broshýrt
andlit Maliks aftur í öryggis-
ráðinu. Sé hins vegar tilgang-
rrinn sá, að hafa hann þar sem
þröskuld í vegi allra samþykkta
eða ráðstaíana, 'sem hinar sam-
einuðu þjóðir þyrftu að gera
Suður-Kóreu til frekari hjálp-
ar, eða öðrum ríkjum, sem fyr-
ir svipaðri árás kynnu að
verða, er hætt við því, að þess
verði ekki langt að bíða, að
sovétstjórnin verði sjálf að taka
afleiðingum slíkrar starfsemi
iinnar.
Skúla Skúlason
rifsljóra
í TILEFNI af sextugs af-
mæli Skúla Skúlasonar, ristjóra
héldu blaðamenn honum sam-
sæti í Flugvallarhótelinu á
fimmtudagskvöldið. Við það
tækifæri færði blaðamannafé-
lagið honum að gjöf málverk
eftir Jón Engilberts,. sem þakk-
lætisvott fyrir hið ágæta starf,
sem Skúli hefur unnið fyrir fé-
lagið. Enn fremur tilkynnti for
maður blaðamannafélagsins, að
stjórn þess hefði ákveðið að
gera Skúla Skúlason að heið-
ursfélaga Blaðamannafélags ís-
lands. Meðal þeirra, sem tóku
til máls í hófinu var Thórólf
Smith, formaður blaðamanna-
félagsins, Valtýr Stefánsson, rit
stjóri, Vilhjálmur S. Vilhjálms
son rithöfundur, Bjarni Guð-
mundsson, blaðafulltrúi, Jónas
Þorbergsson, útvarpsstjóri og
Kristján Guðlaugsson ristjóri,
sem flutti Skúla kvæði. Loks
þakkaði heiðursgesturinn.
Kom greinilega fram í öllum
ræðunum hversu mikilla vin-
sælda og virðingar Skúli Skúla
son nýtur meðal stéttarbræðra
sinna og annara, er bezt kynni
tpekifæri til þess að sýna frið- hafa af honum haft.
Nýyrði, sem hefur gjörbreytt um merkingu á
skömmum tíma. — Ferðaíangur skrifar um
verðlag á veitingum.
ÞEGAR ORÐIÐ hliðarráð-
etafanir kom inn í íslenzka
tungu, hljómaði það vel, þaðvar
huggun í því og því fylgdi ör-
yggistilfinning. — Það er ekki
langt síðan við eignuðumst
þetta nýyrði, en alþýða manna
hefur tekið það í mál sitt og nú
heyrist það dags daglega alls
staðar þar sem menn hittast, í
verzlunum, í Iangferðabifreið-
unum, við matborðin á heimil-
unum og á kvöldin þegar hjón-
in tala með áhyggjusvip um
fjárhagsafkomu heimilisins.
OG ÞÓ AÐ EKKI sé langur
tími liðinn síðan orðið komst á
tungu þjóðarinnar, þá er mein-
ing þess gjörbreytt frá hinni
upphaflegu. Nú boðar orðið
ekki huggun eða öryggistilfinn-
ingu, heldur þvert á móti. Nú
þýðir það kvíða, öryggisleysi,
aukna fátækt. — Það er slæmt
þegar mönnum, sem ekki eru
orðhagir, tekst að koma inn í
mál þjóðarinnar nýyrðum. Val-
ið vill verða handahófskennt
og yfirborðslegt.
ÞAÐ ER GÖMUL og ný saga,
að enginn er eins góður tung-
unnar smiður og varðveitandi
og alþýða manna. Hún skapar
úr þjóðarreynslunni mál, sem
skilst og mál, sem lifir. Þegar
spjátrungar ætla að fara að
skapa mál, fer allt í handaskol-
um. Það sannar saga orðsins
hliðarráðstafanir, þó að hún sé
Norrœna skákmótið
hvorki löng né mikil. Menn,
sem hvorki lifa með þjóðernis-
tilfinningunni né skilja. þjóðar-
hugsunina, bjuggu til orðið
hliðarráðstafanir — og skýrðu
það í upphafi. Um stund lét al-
þýða blekkjast af hljómi þess,
en brátt fann hún merkingu
þess og skildi eðli þess í málinu.
FERÐALANGCR skrifar mér
á þessa leið: „Ríkisstjórnin er
emátt og smátt að afnema allt
verðlagseftirlit. Það má vel
vera að ýmsir fagni því til að
byrja með, því að verðlagseftir-
liitnu hefur verið áfátt í mörgu
og þegar svo er, er alltaf ein-
blínt meir á gallana heldur en
kostina og fáir tala um kosti.
Afnám verðlagseftirlitsins hef-
ur valdið vaxandi dýrtíð.
ÉG ER NÝKOMINN úr ferða
íagi og ég fann það fljótlgea, að
eú ráðstöfun ríkisstjórnarinnar
að afnem aallt verðlagseftirilt
með veitingum hefur stórhækk-
að þær allsstaðar. Fyrir tveimur
mánuðum kostaði kaffi með
brauði og kökum kr. 8,00. Nú
kostar það víðast hvar kr. 10,00.
Þetta er ekki lítil hækkun. en
9 ~
þannig hafa veitingar hækkað
yfirleitt á veitingastöðum.
EN ER ÞETTA EKKI aðeins
dæmi? Ráðstafanir ríkisstjórn-
arinnar hafa allar orðið til þess
að skapa vaxandi dýrtíð. Það er
mynd hennar og vottur. Hún
þóttist þó taka við völdum til
þess að stemma stigu við dýr-
tíðinni, já, til þess að afnerha
hana. En þannig eru hennar hlið
arráðstafanir í reyndinni.“
SKÁKMÓT NORÐURLANDA
var sett hér í Reykjavík í
gærkvöldi og hófst þar með
merkasta skákkeppni, sem
hér hefur verið haldin. Er
það gleðiefni, að svo mikils-
vert mót skuli haldið hér á
landi og vissulega verðskuld-
að, þar sem íslendingar eru
og hafa lengi verið skák-
menn miklir. Þó mun það
sennilega hafa miklu ráðið
um þá ákvörðun, að mótið
skyldi haldið hér, er Baldur
Möller varð skákmeistari
Norðurlanda, og mun hann
nú verja þann titil gegn
mörgum af beztu skáksnill-
ingum þessara landa.
SKÁK er afar oft kölluð „í-
þrótt“ og er það vissutega,
þótt hún sé svo til eingöngu
andlegs eðlis, og er hún að
sjálfsögðu sízt ógöfugri fyrir
það. Menning og manndóm-
ur verða ávallt dæmd af and-
legu atgjörfi, frekar en lík-
amlegu, og því ber að hafa í
hávegum þann leik, sem
krefst skýrrar hugsunar og
skipulagðrar framar öllu
öðru.
ÍSLENDINGAR hafa því verið
stoltir af því að vera góð
skákþjóð, og er full ástæða
til þess. Hefur skákgeta
landsmanna vakið athygli og
verið talin þjóðinni til ágæt-
is, bæði af erlendum mönn-
um, sem hingað hafa komið
(t. d. Willard Fiske, sem gaf
Grímseyingum töflin), og
þúsundum, sem tekið hafa
eftir skákafrekum íslendinga
á erlendum vettvangi, allt
frá Stokkhólmi og Hastings
til Buenos Aires.
TAFL ÞETTA, sem mikilla vin-
sælda nýtur um heim allan,
er gamalt og mun mega rekja
uppruna þess fimm til sex
aldir aftur fyrir Krists burð.
Þjóðsagan um indverska
spekinginn Nasir, sem á að
hafa fundig taflið upp og
beðið fursta sinn að launum
um eitt korn á fyrsta reit,
tvö á annan, fjögur á þriðja
o .s. frv., er að vísu talin
uppspuni einn, en nokkra
hugmynd gefur hún um hina
ævintýralegu sögu taflsins.
Það virðist að minnsta kosti
augljóst, að það sé upprunn-
ið í Austurlöndum og hafi
borizt með Aröbum frá Per-
síu um Norður-Afríku og til
Spánar. Náði skákin snemma
miklum vinsældum í Evrópu
og hefur borizt til íslands
þegar á miðöldum (sennilega
seint á söguöld eftir okkar
sögulega tímatali). Að vísu
hefur taflið tekið miklum
breytingum á langri leið, og
er þó talið, að það hafi verið
lítt breytt síðustu 300 ár.
UM ÁHUGA og ást íslendinga
á skákíþróttinni skal ekki
fjölyrt, en sýnilega fellur
þetta tafl vel við íslenzkar
aðstæður. Það hlýtur að falla
vel í geð bókhneigðri þjóð,
sem býr við langt skamm-
degi, og því hefur, að því er
bezt verður séð, vaxið fylgi
hér á landi hin síðari ár.
Eiga skólarnir vafalaust sinn
þátt í þessu, enda munu ung-
lingar á skólaaldri fátt geta
stundað hollara til dægra-
styttingar að vetrarlagi en að
setjast að tafli.
HEIMAMENN senda að sjálf-
sögðu fjölmennasta sveit til
hins norræna skákmóts, sem
hér er að hefiast. Mestur
mun þó áhugi manna verða á
meistaraflokknum, þar sem
Baldur reynir að verja titil
sinn og meistarar frænd-
þjóðanna keppast um að
hafa hann með sér heim.
Vonandi tekst mótið vel,
verður öllum til ánægju og
skákíþróttinni til frekari
framdráttar hverjir svo sem
ganga með sigur af hólmi.
REYKJAVÍKURBÆR hefur
nú tekið barnaheimilið að Sil-
ungapolli á leigu til 15 ára, og
mun þar framvegis verða reldð
vistheimilí fyrir 30 börn allt ár
ið, en auk þess verður þar sum
ardvöl fyrir 60 börn.
Það er Oddfellowreglan, sem
reisti húsið á Silungapolli á ár
unum 1929—31 og rak þar síð-
an barnaheimilið en á styrjald
arárunum rak Rauði krossinn
sumardvalarheimilið og hefur
gert það þar til nú, er bærinn
hefur tekið heimilið á leigu.
í vetur tókust svo samningar
milli Reykjavíkurbæjar og Odd
fellowreglunnar um leigu á hús
inu til 15 ára. Er húsið látið af
hendi endurgjaldslaust, gegn
því að bærimj láti gera þar ýms
ar nauðsynlegar endurbætur.
Forstöðukona á Silunga-
polli er Vigdís Blöndal, og hef-
ur hún verið þar öll árin, sem
sumardvalir barna hafa verið
þar, eða samtals 20 sumur.
Á Silungapolli eru aðallega
börn á aldrinum 3—5 ára. Á
sumrin geta dvalizt þar 90 börn,
og verða 60 á vegum Rauða
krossins, en þau 30, sem fá þar
ársdvöl eru á vegum bæjarins.