Alþýðublaðið - 30.08.1950, Side 4

ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Ivliðvikudagur 30. ágúst 1950
Útgefandi: Alþýðuflokburinn.
Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Fréttastjóri: Benedikt Gröndal.
I>ingfréttir: Helgi Sæmundsson
Ritstjórnarsímar: 4901, 4902.
Augiýsingar: Emilía Möller.
Auglýsingasími: 490G.
Afgreiðslusími: 4900.
Aðsetur: Alþýðuhúsið.
Alþýðuprentsmiðjan h.f.
Góðir gestir.

UTANRÍKISMÁLARÁÐ-
HERRAR Danmerkur, Noregs
og Svíþjóðar komu hin/að í
gær þeirra erinda að sitja hér
ásamt utanríkismálaráðherra
okkar sameiginlegan fund, en
slíkir fundir utanríkismálaráð-
herra Norðurlanda hafa verið
haldnir öðru hvoru undanfarin
ár. Hefur fundur norrænna ut-
anríkismálaráðherra þó aldrei
áður verið haldinn hér á landi,
og er þetta í fyrsta sinh sem
tveir hinna þriggja gesta sækja
ísland heim. Halvard Lange, ut
anríkismálaráðherra Norð-
manna, hefur komið hingað
einu sinni áður, en þetta er
fyrsta íslandsför Gustavs Ras-
mussens, utanríkismálaráðherra
Dana, og Östens Undén, utan-
ríkismálaráðherra Svía.
Engin opinber tilkynning hef
ur enn verið gefin út um fuyd
þennan; en fullvíst má þá telj-
ast, að meginverkefni hans
verði að undirbúa áframhald-
andi samvinnu Norðurlanda í
bandalagi hinna sameinuðu
þjóða, en næsta allsherjarþing
þess hefst um miðjan septem-
ber. Er sennilegt, að utanríkis
málaráðherrarnir fjalli í því
sambandi meðal annars um,
hvaða ríki skuli taka sæti Nor-
egs í öryggisráðinu um næstu
áramót, en mestar líkur eru tald
ar á því, að Holland verði fyrir
því vali.
*
íslendingar fagna að vonum
þessari norrænu heimsókn. Hún
er líkleg til að auka enn skiln-
ing og samvinnu Norðurlanda-
þjóðanna. Sambúð þeirra er
raunar með þeim hætti, að telj
ast verður til fyrirmyndar. En
bönd vináttunnar og skilnin"s-
ins styrkjast að sjálfsögðu við
gagnkvæmar heimsóknir for-
ustumanna þjóðanna. Þetta er
sér í lagi mikils virði fyrir ís-
lendinga. Þeir hafa notið full-
veldis skemur en hinar þjóðirn
ar og eru auk þess minnsti bróð
irinn. En þeir vilja með aðild
sinni að norrænni samvinnu
sýna og sanna, að þeir séu og
verði norræn þjóð. Sumir óttuð
ust. að við myndum fjarlægj-
ast hinar Norðurlandaþjóðirnar
eftir sambandsslitin við Dani.
En reynslan hefur orðið mjög
á aðra lund. fslendingar hara
haft mikinn hug á því að af-
sanna þann ótta að þeirteldusig
ekki eiga heima við hlið frænd
þióðanria og grannríkjanna á
Norðurlöndum. Þeim hefur
veiízt þetta auðvelt meýal ann-
ars vegna þess, að þeir hafa
fundið sig velkotnna tjl. sam-
starfs við umræddar þjóðir.
mætt skilningi og vináttu af
þeirra hálfu og séð böndin, sem
styrjöldin rauf, tengjast á ný
og eflast með ári hverju.
Það er því vissulega óhætt að
segja, að utanríkismálaráðherr
ar Dana, Norðmanna og Svía
séu hér kærir og velkomnir gest
ir. Þeir eru fulltrúar þeirra
þjóða, sem íslenr/ngar óska í stað ofbeldis er aðra sögu
helzt að starfa með og hafa að segja. Þá getur Jpáttur smá-
samskipti við. Og við gleðjumst [ ríkjanna oft og tíðum orðið
yfir fyrsta fundi norrænr, utan-
ríkismálaráðherranna hér í
Reykjavík.
Norðurlandaþjóðirnar hafa
meiri framlagi stórveldanna.
Og reynslan af starfi banda-
lags hinna sameinuðu þjóða
allt til þéssa sýnir, að þessi
ályktun er rétt. Smáríkin ha
aldrei starfað betur saman inn j þar gégnt miklu og mterkilegu
á við og út á við en eftir síðari j h1 utvérki. Norourlöndunum
heimsstyrjöldina, enda gátu þær
dregið af henni margvíslega
lærdóma. Gervallur héimuririn
veit, að ágreiningUr milíi Norð
urlandaríkjanna, er leiði til
árekstra, er óhugsanlegt fyr-
irbrigði. Honum ætti að vera
ljóst, að önnur ríki þurfa ekk-
ert að óttast af þeirra hálfu.
Þau ó$ka aðeins að lifa í friði
og starfi. Og þess vegna þrá
þau, að viðhorf heimsstjórn-
málanna breytist í það horf,
að öryggi komi í stað óvissu,
samstarf í stað sundrungar og
varanlegur friður í stað vopna-
hlés.
Út á við hafa Norðurlanda-
þjóðirnar lagt mikla áherzlu á
að rækja þetta hlutverk. Starí
þeirra í bandalagi hinna sam-
einuðu þjóða hefur alit hnigið
að þessu niarki. Þar hal’a þær
frá upphafi staðið saman og
veitt hver annarri við mótun
cg afgreiðslu allra mála- er
einhverju s.kipta. Þær hafa
kappkostað að, undirbiia þessa
samvinnu sína á vettvangi al-
þjóðamálanna fyrirfram. Þess
vegna hefur ' verið efnt til
hinna sameiginlegu funda nor
rænu utanríkismálaráðherr-
anna. Og jafnframt hefur sam
vinna Norðurlandaþjóðanna
inn á við aukizt og eflzt.
Því er stundum haldið fram,
að smáríkin megi sín ekki mik
ils á sviði alþjóðamálanna. Það
er rétt, ef tillit er tekið til
þess, hversu berskjölduð þau
eru í baráttu við stórveldin,
ef vopnavaldið er látið skera
úr. En ef samskipti þjóðanna
miðast að því, að röksemdir
komi í stað vopna og mannvit
hefur til dærnis veriö mikil at
hygli veitt á þeim veitvarigi.
að stafar af því, að tilgangur
þeirra þarf hvorki að vekja
andúð né tortryggni, og þau
haía á að skipa fulltrúum, sem
skipa sæti sín með sæmd. Og
vissulega er það ekki sök smá-
ríkjanna, að starfi bandalags
hinna sameinuðu þjóða er nú
teflt í algera tvísýnu. Þvort í
móti. Smáríkin æskja þess að
alþjóðasamstarfið verði sem
öflugast og leiði til þess, að
vonir þeirra um öryggi. sam-
starf og varanlegan frið ræt-
ist.
En það er óhamingja heims-
ins, £.ð einræðið er enn viö
lýði. Harðstjórar og friðarspill
ar sitja enn að völdum og taka
ákvarðanir sínar, án þess að
vera á nokkurn hátt háðir
vilja fólksins. Einræðisherrarn
ir hafa að vísu gerzt aðilar að
alþjóðasamstarfi, en tilgangur
þeirra hefur verið og er að
kasta loganum í púðurtunn-
una, hvenær, sem þeir hafa
þótzt sjá sér og brjáluðum
heimsvaldadraumum sínum
leik á borði. Heimurinn væri I
firrtur þessari óhamingju, ef
öll ríki ættu við að búa það
stjórnarfar, sem Norðurlanda-
þjóðirnar hafa komið á hjá
sér. Þá væri ekki svartur
skuggi hættunnar af nýrri
Umferð, sem á a§ bamia um aðalgötur borgarinn-
ar. — Kæfltleýsi, sem -hefnir sín. — Sagt frá tveim
dæmurn. — Hvaö gerir ríkisstjórnin? —- Bansað
á hengiílagi.
NAUÐSVNLEGT ER að inni meðan þeíta hafurtask fór
| banna fararíækjum með ákveð jun «í|þturnar..
inn flutning ao fara mn aðalgöí |
ur borgarinnar. Fyrir fáum dög
um gekk ég vfir Lækjargöíu á |
Hverfisgötu. Út ur Kalkofnsvegi
kom stór vörubifreið með ,,hjóía
trossu“ aftan í sér, en upp á
,trossunni‘ var mikil jarðvinnslu
vél með geysistórjim krana.
Tveir menn sátu inni i húsi
vörubifreiðarinnar.
var í kranavélinni.
en engmn
í GÆR fór vörubifreið eftir
■ Hringbrautinni. K hérini, var
geysistór pípa. Einhver sú
l stærsta, sem ég hef séð. Hún
' hafði verið sett á ská á bifreið-
: ina, enda komst hún ekki fyrir
j á henni á annan hátt. Annar
: endi bessarar geysistóru pípu
' stóð langt upp á gangstétt göt-
umiar öðru megin og hinn hinu
megin, Enginn var til að hafa eft
ÞEGAR VÖRUBTFREIÐIN . irlit með umferðinni nema bif-
ætlaði að beyja inn í Lækjar- j reiðarstjórinn og maður sem
götu, stefndi kraninn beint á s stóð á palli bifreiðarinnar. en
ljóskersstólparin og skall á hann
með, þeim afleiðingum að ljós-
kerið mölbrotnaði, glerbrotin
þutu um allt og sjálfur stólp-
inn kengbognaði. Vorubifreiðin
nam staðar, annar maðurinn
stökk út og upp í kranavélina,
beindi krananum með nokkrum
handtökum frá ljóskerinu, og
færði sig svo aftur inn í vöru-
bifreiðina. Síðan var aftur hald-
ið af stað eins og ekkert hefði í- j
skorist ínn í Lækjargötu. j
f FYRSTA LAGI átti alls ekki
heimsstyrjöld hækkandi á í að leyfa vörubifreiðinni að fara
Iofti, þegar norrænu utanrík-
ismálaráðherrarnir koma sam-
an hér í Reykjavík til að ræða
áfr^mhaldandi samvinnu ríkja
sinna á því allsher j arþingi
bandalags hinna sameinuðu
þjóða, sem kemur sennilega til
með að ráða úrslitum um frara
tíð alþjóðasamstarfsins.'
þessa leið með þennan flutning.
í öðru lagi, ef að brýn nauðsyn
var á því, að hún færi þessa
leið, átti maður að stýra kran-
anum til þess að forðast svona
árekstra, og í þriðja lagi átti fyr
irfram að gera lögregiunni að-
vart svo að lögregluþjónar gætu
fylgzt með og stjórnað umferð-
Er Attlee framsóknarfasisti?
TÍMINN ber í ritstjórnargrein
í gær alla sök af Framsóknar-
flokknum á hinni fasistísku
samþykkt, sem framsóknar
menn stóðu að á nýafstöðnu
fjórðungsþingi Norðlendinga;
en í þeirri samþykkt var „bent
á, að setja beri Iög um, að
skorið skuli úr kaup- og kjara
deilum með dómum, ef ekki
náist skjótar sættir“ og skorað
er eindregið á ríkisstjórnina,
,,að láta nú þegar undirbúa
slíka löggjöf, er geti orðið sett
á næsta alþingi“. Var sam-
þykkt þessi, sem, eir.s og menn
sjá, fer fram á afnám samn-
ingsréttarins og verkfallsrétt
arins í vinnudeilum, gerð á
fjórðungsþinginu með skírskot
un til yfirstandandi kaup- og
kjaradeilu á togurunum.
EN ÞÓ AÐ TÍMINN vilji ekki
viðurkenna ábyrgð Framsókn
arílokksins á þessu frum-
hlaupi nokkurra þekktra fram
sóknarmanna á f jórðungsþingi
Norðlendinga, er krafa þeirra
honurn þó svo hugleikin, að
hann tekur sér fyrir henaur
að .verja hana, og segir, að
Alþýðublaðið „höggvi býsna
nærri bræðraflokkunum í ná-
grannalöndunum“, er það mót
mæli þessari samþykkt. Segir
Tímiriri, áð* það hafi t. d.'
„ekki verið ótítt í stjórnartíð
Attlees, að brezka stjórnin
hafi teflt fram herliði og lát-
ið það taka að sér hlutverk
verkfallsbrjóta11, svo sem í
nokkrum verýföllum, sem efnt
hafi verið til við höfnina i
London; og eins hafi „danski
Alþýðuflokkurinn oft átt þátt
í því, að kaupdeilur þar í
landi væru leystar með þeim
hætti, að tillögur sáttasemjara
væru lögfestar, þótt deiluað-
ilar, annar eða báðir, hefðu
hafnað þeim“.
ÞAÐ ER EKKI NÝTT, að Tím-
inn reyni með blekkingum, að
gera jafnaðarmenrp á Bret-
landi og Norðurlöndum að
fram'ióknarfasistum í augum
manna hér á landi. En það er
sjaldgæft, að hann hafi farið
með annað eins fleipur í því
augnamiði. Hugsazt gæti, að í
þessu tilfelli mætti þó færa
það honum til afsökunar, að
hann gerði sér ekki neina
skynsamlega grein fyrir því,
sem hann er að tala um. Hann
virðist t. d. halda, að stjórn
Attlees á Bretlandi hafi verið
að afnema samningsréttinn og
verkfallsréttinn í vinnudeii-
um, eins og framsóknarfasjst
arnir hér vilja gera, þegar
hún hefur látið herlið vinna
við höfnina í London. En
sannleikurinn er sá, að í engu
því tilfelli hefur um löglegt
verkfall löglegra samtaka
verkalýðsins verið að ræða,
heldur um ólöglegt verkfalls-
brölt að undirlagi kommún-
ista í berhöggi við vilja og
samþykktir verkalýðssamtak
anria. Attlee hefði víst áreið-
anlega aldrei Iátið sér detta
það í hug. að láta hermenn
vinna við höfnina í London,
ef samband hafnarverka-
manna væri í verlcfalli, frekar
en honum myndi nokkru
sinni detta það í hug. að beita
sér fyrir Eifnámi samningsrétt-
arins og verkfallsréttarins í
vinnudeilum. eins og fram-
sóknarfasistar gera hér á
landi!
HITT ER SVO ANNAÐ MÁL,
að iafnaðarmannastjórnir
bæði á Bretlandi og á Norður
löndum hafa oft látið vinnu-
deilur til sín taka og reynt að
leysa þær. Það er líka rétt, að
danskar jafnaðarmannastjórn
ir hafa oftar en einu Vriíii
fengið lögfestar tillögur sátta-
semjara í vinnudeilum, sem
lengi hafa staðið og erfiðlega
hefur gengið að-Ieysa, þótt anH
ar aðilirin, og. þá venjulega lít-
il klíka atvinflurekenda hafi
vitanlega hefði lögreglubjónn
.þurft að fylgjast með á vélhjóli
á úndan. Það var alls’ ekki Iiægt
að fara fram úr þessari
bifreið eða að koma á móti
he'nni, og meira að segja stór-
hætta fyrir gangandi fólk á
gangstéttunum.
Bg GET ÞESSA vegna þess,
að hér. er sýnt frápiunalegt
kæruleysi. ÞL? verður að banna
siíka flutriinga um aðalgötur
borgarinnar, nema þegar um ó-
hjákvæmilega nauðsyn er að
ræða. Og þá eiga þeir, sem sjá
um slíka flutninga, að láta lög
regluna vita, svo að hún geti
haft hönd í bakka með umferð-
inni. Erlendis eru slíkir hættir
hafðir á um þetta. Og okliur er
ekki vandara um.
FÓLK FURÐAR MJÖG á að-
gerðarleysi ríkisstjórnarinnar í
atvinnumálunum. Togararnir
eru búnir að liggja bundnir í
t.æpa tvo mánuði og þó að sátta
semjari hafi reynt að koma á
samkomulagi, hefur það ekki
tekizt. Ríkisstjórnin hefur
hvergi komið nærri. Hún liefur
ekki einu sinni leyst deilumál
sín víð Alþýðusambandið svo að
alger verkföll um jand allt eru
yfirvofandi. Kunnugir fullyrða,
að togaradeilan verði ekki leyst
fyrr en þeim málum verði lok-
ið. Og furðar það því menn enn
meira að ekkort skuli gerast í
vísitölumálinu. Við dönsum
tryltan dans á brún hengiflugs-
ins. Ráðherrarnir blása lúðr-
ana og berja bumburnar.
Hannes á horninu.
verið búin að fella þær. Hér
horfir íhaldsstjórn Framsókn-
ar og Sjálfstæðisflokksins
hins vegar algerlega aðgerða-
laus upp á langvarandi kaup-
og kiaradeilu á togurunum,
þrátt fyrir óvenjulegan gjald-
eyrisskort þjóðarinnar. og
hreyfir ekki hönd né fót til
þe^s að revna sættir í henni,
af því að lítil klíka úteerðar-
manna vill draga deiluna á
Janginn!
ÞETTA LÁTA framsóknarfas-
istarnir sér ' vel líka!
Þeirra hugsun er aðeins þetta:
hvort ekki sé hægt að nota
togaradeiluna sem átyllu fyr
ir löggjöf um afnám samnings
réttarins og verkfallsréttarins
í vinnudeiliJ/!, sbr, samþykkt
ina á fjórðungsþingi Norðlend
Framh. á 7. siðu.