Alþýðublaðið - 15.11.1951, Blaðsíða 5

Fimmtudagfur 15. nóv. 1951
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
rW
Meirihluti varnarsamningsnefndar 'segir:
Varnarsamningurinn brýn nauð
andsins.
syn vegna varna
Getur forðað landi og þjóð
frá voveiflegum örlögum
. MEIRIHLUTI NEFNDAR ÞEIRRAR, sern neðri
deild 'alþingis kaus til að fjalla um frumvarpið til laga
um lagagildi varnarsamningsins við Bandaríkin, þeir
Pétur Ottesen, Stefán Jó!h. Stefánss-on, Gísli Guð-
mundsson og Jóhann ILafstein, hefu.r nú skilaö áliti og
leggur til að alþingi samþykki frumvarpið óbreytt. Tel-
ur meirihlutinn varnarsamninginn hafa verið brýna
nauðsyn vegna varnarleysis landsins á hættutímum
og dvöl varnaríiðsins hér geta orðið til þess að forða
landinu frá voveiflegum örlögum, ef til óíriðar kæmi.
VIGBUNAÐUR OG
YFIRGANGUR RÚSSA
Álit það, sem meirihluti
varnarsamningsnefndar hefur
skilað, fer orðrétt hér á eftir:
,,Að aflokinni síðustu heims
styrjöld vonaði og þráði meg-
Inhluti mannkynsins, að koma
mundi langvarandi friðartíma-
bil. í trausti þess og því til
styrktar voru samtök Samein-
uðu þjóðanna stofnuð. Þjóðir
Bandaríkjanna og Bretlands
sýndu og trú sína á frið í
verki. Þær tóku þegar að af-
vopnast, og lierstyrkur þessara
stórvelda varð bráðlega aðeins
rúmlega tíundi hluti af því,
er þær höfðu haft í stríðslok.
En Sovét-Rússland hegðaði sér
á aðra lund. Var voru 4 millj-
ónir manna áfram hafðar uhd-
ir vopnum, eða um helmingi
meiri her en samanlagt var um
þær mundir í Bretlandi og
Bandaríkjunum. Og samtímis
gerði Sovét-Rússland Rúmen-
íu, Pólland, Ungverjaland og
Tékkóslóvakíu að ieppríkjum
sínum og studdi þar að hervæð
ingu, sem bráðlega varð raun-
verulega hluti af her Rúss-
lands og undir þess stjórn.
Þannig myndaðist hin geig-
vænlega austurblökk, grá í'vrir
járnum og ógnandi: það varð
upphaf hinna ótryggu tíma.
En það var ekki einungis á
hernaðarsviðinu, heidur einnig
á sviði fjármála og efnahags-
legrar endurreisnar, sem Sov-
ét-RússIand blés í herlúðurinn.
Kommúnistar sögðu Marshall-
áætluninni og samtökum Vest-
ur-Evrópulandanna um fjár-
hagslega viðreisn rtríð á hend-
ur. Og í febrúar 1&48 ,-tóð
Rússland með fimmtu herdeild
sinni fyrir stjómlagarofi og
undirokun Tékkóslóvakíu.
ATLANTSHAFSRANDA-
LAGIÐ NEYÐARVÖRN
. Allt þetta varð til þess að
vara vestrænar lýöræðisþjóðir
við ógnandi hættum úr austri.
Mánuði eftir hin dapurlegu ör-
lög Tékkóslóvakíu var stofnað
hið vestræna varnarbandalag
Englands, Frakklands, Hol-
lands, Belgíu og Luxemburg..
Og ári síðax, eða vorið 1949,
var Norður-Atlantshafsbanda-
lagið sett á laggirnar. Það var
neyðarvöm vegna ógnandi of-
stækisathafna hins kommún-
istíska heims. Og eins og í irn-
gangsorðum sáttmáía þess seg-
N ý b ó k
ir höfðu aðilar að Atlantshafs-
bandalaginu ,,ákveoið að taka
höndum saman um sameigin-
legar varnir og varðveizlu frið
ar og öryggis“.
ísland gerðist,. e.tns og dl-
kunnugt er, aðili að þessu
varnarbandalagi, par sem það
með réttu taldi, ef illa færi,
sér betur borgið ínnan banda-
lagsins en utan. Til stuðnings
aðild íslands að bandalaginu
voru með réttu færð fram þau
rök, hversu hátíað væri legu
landsins og hvaða reynsla
hefði fengizt af síðustu heims-
styrjöld um örlög þeirra bjóða,
er voru varnarlausar, en höfðu
haft oftrú á hlutleysi og ekki
heldur höfðu áttað sig til fulls
á einkennum einræðis- og of-
beldisríkjanna, sem einskis
svífast og fótumtroða frekast
og fyrst hina varnarlausu. En
af hálfu íslands var því yfir
iýst við mngör-gu í bandalag-
ið, að íslendingar heíðu engan
her sjálfir landinu til varnar
og mvndu ekki levfa her ann-
arra bandalaí?~bjóða . landsetu,
nema þeir siálfir telclu ástand-
ið syo ófriðvænlegt, að ekki
vfpri ■'úðunandi að hafa landið
óvarið.
I iend.-i"',a" mrðu sér það
^'nnig alveg ljóst, að það var
'iarri öllum sanni, að Atlants-
^afsbsndala^ð hefoi árási- á
önnur lönd í huaa. Ef nokkur
•kvnsamleg ástæða hefði verið.
til bess að ætla bað, inurid'-. ís-
'and aldrei . hafa gsneið í
bandalagið. Ef það h.remi fyrir,
sem útilokað má felja, að eitt-
hvert ríki bandalagsins réðist
að fyrra bragði á annað ríki,
Áuka
í H.f. Eimskipafélagi íslands verður haicj-
inn í fundasalnum í húsi félagsíns í Reykja-
vík laugardaginn 17. nóvember og hefst
klukkan 1,30 eftir hádegi.
Aðgönguitiiðar að funclínum ýerða aflieníir hluthöfum
og umboðsmönnum hluthafa í skrifstofu félagsins í dag
klukkan 1,30—5 síðdegis.
S t
j o r n í n
og aðrir, óttist það, að til al-
varlegra átaka og víðtækra
vopnaviðskipta gæti komið
þegar mjnnst vonum varði.
Þessi ótti hefur um ske'ð verið
víða ráðandi og sannarlega
ekki að ástæðulau u.
Af þessum ástæðum hófust á
a annaö riKi, | sígastlionum vetri viðræður
hefðu hm aðildarríkin enga^nnan Atlantshafsbandalagsins
skyldu til aðstoðar. En ef hins [ um varnarleysi ís1ands. Gerðu
eitthvert
vegar væri ráð'zt
aðildarríkið, hafa hin skyldu
til þess að koma því tafarlaust
til aðstoðar. Er það orðað þann
ig í sáttmálanum: ..Ef vopnuð
árás er gerð á eitt að.'ldarríkið,
skoðast það sem árás á þau
öll.“ Með þessu móti tryggði
ísland sér, ef á það væri ráðizt,
tafarlausa aðstoð hinna aðild-
arríkjanna.
VAXANDI VIÐSJAR
OG STRÍÐSHÆTTA
Það dylst engum. sem opin
hefur augu og nokkuð fylgist
með ástandi heimsmálanna, að
á síðustu tímum hafa viðsjár
mjög aukizt á alþjóðavett-
vangi. Átökin í Kóreu og í
Þýzkalandi og Balkanmálun-
um, svo að nokkur dæmi séu
nefnd, eru þar óræk vitni. Það
þarf því engan að undra, bó að
menn, og þá íslendingar eins
r.y.y.y.y.y.x.y.y.y.y.x.y'.y’.y
LÆKNI
AF LIFI O G SAL
eftir Mary Roberts Rinehart
Þessi skáldsaga fjallar um líf og störf læknis.
Bókin, sem er í senn áhrifarík baráttusaga og
heillandi ástarsaga, hefur farið sigurför um
Bandarílcin og á Norðurlöndúm, sem og annars
staðar, þar sem hún hefur komið út í þýðing-
um, enda ber ritdómurum saman um. að hún
sé mjög vel skrifuð, atburðarík og skemmtileg,
svo að hún hafi öll einkenni þeirra skáldsagna, sem mestri almenningshylli ná. —
Mary Roberts Rinehart er iöngu kunn skáldkona, og meðal víðlesnustu skáldsagna-
höfunda Bandaríkjanna. Hún er hjúkrunarkona að mennt og gift frægum, amerísk-
um skurðlækni. í fyrri heimsstyrjöldinni starfaði hún sem stríðsfréttaritari á víg-
stöðvum Evrópu. Engan skyldi því undra, þó að þessi bók hennar sé skrifuð af
þekkingu og innsæi í störf lækna í stríði og friði.
Læknirinn í sögu þessari, Chris Arden, tekur starf sdtt alvarlega. Hann á í höggi
við heilbrigðisyfirvoldin, þreyir harða baráttu við taugaveikisfaraldur og aðra
sjúkdóma, — fer á vígvellina, ekki til þess að deyða, heldur til að láta líknandi
læknishendur sínar linna þjáningar hinna særðu og gerist þannig verðugur hins
sanna hetjunafns.
„Læknir af lífi og sál“ er ekki aðeins hrifandi og fögur skáldsaga um spitala-
líf, ástir og störf lækna, heldur og er bókin snyrtileg aS öílum ytri frágangi.
SETBERG.
menn sér mjög ljóst, og ekkr
sízt þeir íslendingar, sem láta
sér annt um öryggi og frelsi
lands síns, að hæpið mundi að
láta við svo búið standa. Það
er alkunnugt. að ufbeldis- og
árásaröflin leita þar helzt á,
sem varnirnar eru veikastar.
Hættan gat verið á næsta leiti.
Og þó að það væri vissulega
mikils um vert að eiga vísa að-
stoð, ef á Island væri ráðizt. þá
var þó enn og stórum mikils-
verðara að hindra það, að til á-
rásar kæmí. En auðsætt var,
að það yrði frekast með 'því
gert að koma vörnum við á Is-
landi án mikilla tafa, er gætu
leitt til þess, að freistingin til
árása á landið yrði mirini. Og
þar sem íslendingar sjálfir
hvorki gátu né vilríu vígbúast,
var ekki annað fyrir hendi en
hefja samninga við hin ríki At
lantshafsbandalagsins um varn
ir íslands.
N
S
S
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
V
s
s
|NAUÐSYN
I VARNAEC AMNINGSÍNS
| Me'5 þe:sum ríku rökum hóf
; u't samningar á railli Bantía-
Iríkjanná af hálíu Vtlantshafs-
I barida1ag-ins a.nriary vegar . óg
íslands h:ns vegar. Þeim samn
ingum lauk á þá lund, a-5
I Bandaríkin teekju að sér varn-
i ir Islands. Þessi samningur var
í undirritaður 5-. maí s.l. og er
i nú lagður fyrir albingi til end-
• anlegrar samþvkktar.
! Þess er einnig rétt að geta I
því sambandi. að þirigmenrj
allra . lýðræðisflokkanna
þriggia athuguðu samninginn
rækilega áður en frá honum
var endanlega gengið, og sam-
þykktu hann allir undantekn-
ingarlaust.
I upphafi þessa samnings -á
þskj. 17 eru tilgreind þrjú ó-
mótmælanleg höfuðrök fyrir
því, að hann sé gerður. í fvrsta
lagi, að íslendingar geti ekki
sjálfir varið land sitt. í annan
stað hafi revnslan sýnt, ao
varnarleysi lands ctofni örvggi
þess sjálfs og friðsamra ná-
granna þess í voða. Og í þriðja
lagi, að tvísýnt sé nm alþjóða-
mál. Þetta eru vissulega allt ó-
tvíræðar staðreyndir. Friðsöm.
um þjóðum er það án efa ekk-
ert. kepnikefli í sjáifu sér aci
leggia á sig þungar fórnir og
mikil óþægindi tíl þess að efia
og auka hervarnir sínar. En
þessar þióðir setia frelsið og'
öryggið ofar. fjárúllátum og
margs konar vandkvæðum.
sem óhjákvæmilega hljóta aö
sigla í kjölfar oflugra her-
varna.
Nágrannabióðirnar á Norð-
'urlöndum hika ekki við að
ver.ia of fjár til hervarna og
margs konar öryggisráðstaf-
ana gegn árásum og að taka
blóma æsku sinnar í herinn.
Þetta eiga þær við að stríða, en
það aftrar þeim þó hvergi.
GETUR FORÐAÐ FRÁ
VOVEIFLEGUM ÖRLÖGUM .
Til varnar á íslandi verða að’
dveljast erlendir hermenn héi
á landi. Þeir eru frá vinveittvi*
þjóð, sem þekkt er að góðum
og drengilegum skiptúm við Is
lendinga og margs konar að-
stoð í vandkvæðurn. En þó ers
dvöl hermannanna, sem komn
samkvæmt frjálsutn samningÞ
og. ósk íslendinga. mönnum.
nokkuð áhyggjuefni og hlýtur
að hafa í för með sér ýmis:
vandamál. Hafa íslendingar
þar reynslu að baki, sem
margt má af læra og sitthvað
til varnaðar. En allt gekk bað í
síðustu styrjöld þó furðu á-
rekstralítið, þó ,að- um fjöl-
mennan her væri r.ð ræða. Og
þrátt fyrir þessi órr.ótmælan-
legu óþægindi og nokkra á-
hættu verða íslendingaf aö'
sætta sig við þetta hlutskipt.þ
Framhald á 7. síðu.