Tíminn - 12.02.1964, Blaðsíða 14

CLEMENTINE
KONA CHURCHILLS
ur í foragði. „Hún er lifandi eftir-
mynd mín“.
Jafnvel í neðri deildinni gat
hann ekki stillt sig um að leika
i'hlutverk hins hreykna föður.
Heimilishamingja þeirra gat
j ekki farið fram hjá neinum, og
margan þann, sem úður hafði
spáð hjúskap þeirra hrakspám,
] fór nú að gruna, að þrátt fyrir
allt kynni þetta blessast. Ung
frú Stanley eða Maud frænkp
eins og hún var kölluð venju-
lega, var ein þeirra, er skipti um
skoðun á Winston. Hún hafði
ekki á heilli sór tekið og grátið
fögrum tárum, er hún frétti, að
skjólstæðingur hennar, Clemen-
tine, væri bundin Winston Chur-
chill festarheiti.
Ári síðar sagði hún: ,,Ó, okkur
öllum fellur hann svo vel í geð.
Hann er svo góður eiginmaður.
Á meðan hamingjan ríkti á
heimilinu og tryggð eiginkonunn
ar og trú á eiginmanninum var
alltaf jafn bjargföst, jókst hróð-
ur Winstons sem stjórnmála-
manns og ræðusnillings. Þar sem
honum var ljóst, að ritað orð
þarf ekki að hafa scimu áhrif og
talað, gerði hann sig aldrei
ánægðan með að lesa aðeins ræð
ur sínar yfir, eftir að hann hafði
skrifað þær. Fyrst las hann þær
yfir upphátt, og eftir að hann
var orðinn ánægður, sendi hann
þær til Clementine. Annaðhvort
gerði hún athugasemdir sínar á
sérstöku blaði eða hún gekk til
vinnuherbergis hans til að ræða
við hann og hlusta á hann skýra
út frá eigin brjósti ýmislegt, sem
lienni fannst þurfa nánari eða
ýtarlegri skýringar við.
Mörgum dögum og jafnvel vik
um fyrir fram reyndi hann að
gera sér í hugarlund það ástand
og aðstæður, sem skapast myndu
í þingdeildinni, þegar einhver
sérstök mál yrðu tekin til um-
ræðu.
„Með þetta að leiðarljósi und-
irbjó ég og skrifaði athugasemd
ir mínar niður af mikilli ná-
kvæmni og síðan lærði ég þær
svo rækilega utan að, að ég
kunni þær aftur á bak og áfram
eins og Faðirvorið og gat innan
vissra takmarka ráðið áhrifum
bæði ræðunnar og svarræðunn-
ar, §agði Winston.
„Það var fáa, sem grunaði,
hversu lítil mælska, vizka og
skjótræði í hugsun, fólst á bak
við yfirborðsglæsileikann", bætti
hann við. Það er einkennilegt, að
Winston er enn hálfórór yfir því,
að ræða hans hafi ekki tilætluð
áhrif. Vjnur hans einn sagði:
„Hann er hræddur um, að fólk
sofni undir ræðum hans, og seg-
ir tíðum, á meðan á ræðugerð-
inni stendur: „Hér ætti ég að
koma einhverri fyndni að, til
þess að vekja áheyrendur“. All-
oft hef ég séð hann koma ofan
úr ræðustólnum á opinberum
fundi og snúa sér annaðhvort að
fundarstjóranum eða konu sinni
og segja: „Jæja, hvernig fannst
þér? Var þetta allt í lagi? Var
þetta það, sem segja átti?“ Það
var eins og alltaf þyrfti að sann
færa hann eftir á. Fáein orð af
munni Clementine um allt, sem
hann gerði eða sagði voru hon-
um hvatning — og hann vildi
slíka hvatningu“.
Hún fórnaði kröftum sínum til
þess að styrkja og ýta undir
mann þann, er hún elskaði, svo
að hann gæti fundið til afls síns
og orðið Ijóst, hve frábærum
hæfileikum hann var gæddur.
Það var þáttur hennar í að gera
hann að mikilmenni. Það hefði
verið auðvelt að eyðileggja hann
á dálæti, en með því að standa
styrk og trú við hlið hans og
hverfa ekki algerlega í skugg-
ann af honum, gat hún haldið
honum með báðá fætur á jörð-
unni, þrátt fyrir snilligáfu hans.
Allt frá fyrstu dögum hjúskap-
ar þeirra, en þá þurfti meira til
að standa fyrir heimili stjórn-
málamanns en nú þarf, fórnaði
Clementine kröftum sínum til að
verða manni sínum góð kona og
vera gestrisin og alúðleg hús-
móðir og gestgjafi, sem gat jafn-
vel gert erfiðustu gestum til
hæfis. Róleg íhugun hennar og
þolinmæði vó á móti tíðum óþol-
inmæðisköstum hans. Stillileg
framkoma hennar bætti upp ofsa
hans.
Frá því að hjúskapur þeirra
hófst, þurfti hún að venjast því
að búa við hættur, enda unni
hann öllum hættum. Hann unni
því að eiga í bardaga og rauk
upp við minnsta tilefni.
„Stjórnmálin", sagði hann eitt
sinn við hana, „eru nærri því
jafn æsandi og stríð og alveg
jafn hættuleg, nema í stríði áttu
á hættu að vera drepinn einu
sinni, en í stjórnmálabaráttunni
oftar en einu sinni".
Það var enginn venjulegur eig
inmaður, sem Clementine þurfti
að eiga við. Ætíð kom eitthvað
nýtt á daginn, — hann var stöð-
ug ráðgáta, haldinn óþolinmæði
og hugrekki, ótrúlegri iðjusemi,
hugmyndaflugið óhemjandi, og
lét engar flokkskreddur binda
sig á klafa. Allt líf hans var
þrungið spennu. Hún varð að
eiga samleið með manni, sem leit
á lífið eins og dramatískan sjón-
leik, þar sem hann var sjálfur
hetjan og óvinir hans þorpararn
ir. Þannig augum leit hann einn-
ig á stjórnmálin. Guðirnir áttu
það til að þeyta honum af vett-
vangi í hvirfilbyl örlagana, en
áður en varði var hann aftur
orðinn miðpunktur leiksins.
Hann tók þátt í lífsbaráttunni
eins og hann ætti í hindrunar-
hlaupi, þar sem hann hætti lífi
og limum, óttalaus, með drengja
legri ævintýranautn og óbugandi
viljastyrk. Hann hafði unun af
áhættunni. Til þess að eiga betra
með að skilja eiginmanninn,
lagði hin unga Clementine sig
fram um að fá sapi gleggsta vit-
neskju um hann frá fjölskyldu
hans, vinum og kennurum. Kenn
ari við Harrowskólann sagði
henni frá því, þegar hann hitti
skóladrenginn Winston í fyrsta
sinni.
„Ég var“, sagði hann, „ungur
kennari, nýútskrifaður úr Há-
skólanum og hafði sennilega
nægilega mikla þekkingu á þeim
efnum, sem kenna átti. En hins
vegar hafði ég litla þekkingu á
mannlegu eðli, og sízt af öllu eðli
drengja. Ég gekk inn í stofuna,
, þar sem vo:u um það bil 20
drengir fyrir, til þess að kom-
ast að raun um, hvað þeir vissu
og hvar ég ætti að byrja. Ég
fletti í gegnum kennslubókina af
handahófi og valdi alltaf léttari
og léttari kafla, þangað til ég
sagði í örvæntingu og að því er
ég hélt í lágum hljóðum, enda
ætlaðist ég ekki til að mér yrði
svarað: Hvað á ég að gera við
drengi, sem ekkert vita? Svarið
kom eldsnöggt frá litlum, Ijós-
hærðum dreng, sem sat nálægt
mér: — Vinsamlegast kennið
okkur, herra. Þessi drengur var
Winston Churchill“.
Henni var sagt frá því, þegar
gamla barnfóstra Winstons kom
til að heimsækja hann á Harrow
skólann. Gamla konan var með
gamlan hatt á höfði og minnti í
klæðaburði á fyrstu ár Viktoríu-
tímabilsins. Hann tók hana und-
ir arminn og leiddi hana hreyk-
inn um skólalóðina. Moran lá-
varður, heimilislæknir Churchill
fjölskyldunnar, sagði: Ja, að
mínu áliti hefur Georgsheiðurs-
merkið verið veitt fyrir minni
dáð. — Clementine var sagt frá
því, þegar Winston átti í erfið-
leikum við kennslukonu sína,
ungfrú Smith. Hann hringdi á
bjölluna til að kalla á þjón og
bað hann kurteislega: „Viljið þér
fjarlægja ungfrú Smith. Hún er
mjög úrill“.
Sögunni um fyrsta sundtíma
Winstons, þegar hann var fjórtán
ára að aldri, heyrði hún hjá pró-
fessor Pearce við Marylebone-
sundhöllina í Lundúnum. Bam-
fóstran hans kom með hann og
yngri bróður hans í sundhöllina",
sagði prófessorinn, „og það er
ekki trúlegt, að ég gleymi þeim
13
og þú getur tekið upp eðlilega
lifnaðarháttu á ný. Ef þú vilt heit-
an morgunverð verðurðu víst að
útbúa hann sjálf, ég hef ekki tíma
til að fá mér annað en kaffi og
ristað brauð.
— Ég ætla aðeins að fá kaffi,
þakka þér fyrir. Og Adrienne, ég
hef ákveðið að aka upp á Barna-
heimilið á eftir.
— Auðvitað verðurðu að gera það.
Þorpsbúar róast örugglega smám
saman. Hún benti á dagblaðið sem
lá á borðinu
— Þeir skrifa um málið i dag, en
þú þarft ekki að hirða um það,
Livvy, því að það fær ekki rúm
á forsíðu lengur,
Bara stutt skýrsla, hugsaði Livvy
og las það sem skrifað var. Og
engar sér skoðanir blaðsins. En
hér í þessu litla þorpi, mundi fólk
fylgjast með ferðum hennar — og
Rorke líka og þau munu hvísla . •
Einni klukkustund síðar ók hún
hægt upp hæðina í átt til Barna-
heimilisins. Hún var óróleg hvern-
ig yrði tekið á móti henni, en hún
hefði ekki þurft að gera sér
áhyggjur. Á Barnaheimilihu var
tekið vingjarnlega á móti henni
edns og venjulega og . yfirsystir-
in, ungfrú Colby sá um, að hún
fékk meira en nóg að starfa. Hún
var djúpt snortin yfir því, að börn-
in höfðu saknað hennar og þegar
hún var á annað borð komin
hingáð skipti það undarlegu litlu
máli, sem utan gerðist.
Seinna um daginn, þegar Livvy
hafði eftirlit með börnunum sem
léku sér utanhúss kom yfirsystir
til hennar.
— Það sem fyrir yður kom er
auðvitað mjög þungbært fyrir yð-
ur, frú Berenger, sagði hún, en ég
vona að þér skiljið að þér eruð
ekki síður velkomin hingað en áð-
ur
— Það hjálpar mér að fá að koma
hingað, sagði Livvy þakklát.
— Og systir, ég ætla að segja yður,
að ég bý hjá ungfrú Charles um
um tíma.
— Eigið þér við ungfrú Charles,
listakonuna? spurði yfirsystirin.
— Ardern er lítill bær, svo að
!við höfum auðvitað hitzt, svaraði
; systirin þurrlega. — Hún kom hing-
að einu sinni, og vildi fá að gera
málverk af einu barnanna. Því mið-
ur varð ég að neita henni um það
— hér má það ekki ske að einu
barni sé gert hærra undir höfði
en öðru. Ungfrú Charles var
... afskaplega reið. Hún hefur
þykir víst afskaplega skapmikil.
En hún er náttúrlega listakona og
þá er kannski ekki við öðru að
búast.
Livvy hugsaði seinna um það,
sem systirin hafði sagt. Ungfrú-
Colby þekkti Adrienne sjálfsagt
! betur en hún gerði. Þetta boð
Adrienne að búa hjá henni hafði
og komið henni á óvart. Þótt
| Adrienne væri góður vinur fjöl-
skyldunnar höfðu þær Livvy aldrei
. kynnzt að ráði.
Þegar hún kom aftur heim, var
i Adrienne úti, en ekki löngu síðar
kom Simon akandi og bauð henni
jút til kvöldverðar og hann vildi
| ekki hlusta á neinar undanfærslur.
— Þá það, Livvy, þú ert þreytt.
I En þú verður að borða og ef þú ]
kemuy með mér, þá sleppur þú
við fyrirhöfnina að búa til handa
þér. Flýttu þér nú og farðu í annan
kjól, ég bíð úti á veröndinni.
Livvy klæddi sig í bláa kjólinn
sem hún hafði tekið með heiman
frá sér. Og meðan hún snyrti sig
og greiddi og burstaði hárið, hugs-
aði hún með sér, að þetta væri
væri í fyrsta skipti, síðan Clive
var myrtur, að hún hafði áhuga
fyrir að líta þokkalega út, og það
var að sumu leyti góðs viti.
Simon reis upp, þegar hún kom
f SKIIGGA ÓTTANS
KATHRINE TROY
út til hans. Hann leit athugandi;
á hana.
— Þetta var betra. Þegar ég komj
varstu einna líkust lítilli stúlku,'
sem hefur verið úti að leika sér. j
Nú ertu Livvy aftur.
— Úti að leika mér, sagði hún og
brosti — Víst hef ég leikið mérj
í dag En mér þykir leitt að þér'
geðjast ekki að mér með úfið hár. j
— 0, mér geðjast að þér, hvernig
sem þú ert, skaut hann inn í fljót-;
mæltur, — en ég kýs þó heldur,
að þú sért glæsileg og vel snyrt.
Þau óku til veitingahúss í nokk-!
uri fjarlægð og snæddu kvöldverð
á veröndinni, en þaðan var út-
sýni fagurt yfir Ermasundið. Þau
spjölluðu um allt nema það sem
að bæði hugsuðu mest um. i
Livvy hafði alltaf fallið vel við
Simon og hafði skilið að bróðir
hans hafði alla tíð kúgað hann. En
í raun og veru þekkti hún hann
ósköp lítið. Hann hafði komið og
farið á heimili hennar eins og
aðrir f jölskyldumeðlimir og _ það
var ekki fyrr'en nú að henni skild-
ist, að hann gat verið skemmtileg-
ur og mjög kurteis félagi.
Þau voru að drekka kaffið, þegar |
Simon sagði:
— Veiztu það, Livvy, þrátt fyrir
hinn hræðilega atburð sem er þess j
valdandi að ég get boðið þér út ]
með méi er dásamlegt að vera
hér einn með þér.
Livvy hellti rjóma og setti sykurj
í kaffið hans, en syaraði engu.
— Ég hlakkaði alltaf óskaplega!
mikið til þeirra kvölda, þegar ég
var boðinn til ykkar og mér fannst
Clive hafa allt, hans orð voru lög
í fyrirtækinu, og hann átti fallega
og töfrandi eiginkonu ....
Liwy beygði sig yfir kaffiboll-
ann og liugsaði með sér, að hann
segði þetta allt, til að hjálpa henni
að öðlast sjálftraust sitt og öryggi
á nýjan leik.
Hun leit brosandi á hann.
— Ég er ekki móttækileg fyrir
gullhömrum, Simon.
— Þetta eru engir gullhamrar, ég
segi þér aðeins sannleikann.
Hann hallaði sér fram á borðið
og horfði fast á hana,
— Livvy hefurðu hitt Rorke?
Þessi. óvænta spurning kom
henni úr jafnvægi fáein andartök.
— Þama um daginn . . . á torg
inu.. .
— Ég meinti það ekki. Ég átti
við, hvort þú hefðir séð hann eftir
það.
— Hvers vegna spyrðu mig um
það ? Hún forðaðist að horfa beint
framan í hann
— Vegna þess að ég hef heyrt
orðasveim í þorpinu. Þú verður að
fá að vita það, Livvy, svo að það
komi þér ekki á óvart. Þeir
spyrja . Hann þagnaði. — Það
er skolli erfitt að koma orðum að
því.
— Þeir spyrja, hvers vegna Rorke
hafi komið aftur. Það er orða-
sveimurinn sem þú hefur heyrt,
ér það ekki? Nú, en þegar allt kem-
ur til alls, hvers vegna skyldi hann I
ekki koma? Hér er hann fæddur
og uppalinn.
— Já, ég veit það og það skiptir
heldur engu máli, þótt hann sé
hér, meðan hann reynir ekki að
hafa samband við þig,
— Hvers vegna í ósköpunum ...
skyldi hann gera það? Henni tókst
að horfa róleg á Simon, eins og
orð hans hefðu engu skipt hana.
— Ef Rorke langar til að hitta
þig, þá mun hann gera það og
láta allt annað lönd og leið. Það
er þess vegna, sem þú mátt ekki
hitta hann. En þú veizt það. Og
það varst þú, sem sleizt trúlofun-
inni, var það ekki?
— Það gerir hann ekki endilega
að óvini mínum.
Svo gat hún ekki stillt sig um
að bæta við:
— Hvers vegna geðjast þér ekki
að honum, Simon?
Hann yppti öxlum kæruleysis-
lega en horfði enn fast á hana:
— Ég þekki hann ekkert nú orðið.
Við vorum lítið saman sem dreng-
ir, því að hann var tveimur árum
eldri en ég og leit þess vegna nið-
ur á mig Hann sveifst einskis þá
fremúr en nú. Ef það var eitthvað
sem hann ætlaði sér, þá tók hann
það, án þess að hirða um, hverjar
afleiðingar það hafði, eða hvaða
aðferðum hann varð að beita til
þess. Einmitt eins og Clive kúgaði
mig — og ég lét hann gera það.
En nú er allt breytt. Það er cnerki-
legt, finnst þér ekki, Livvy. Hann
14
TÍMTNN, miðvikudaginn 12. febrúar 1964 —