Tíminn - 23.02.1964, Síða 9

Telknlng þessi, elns og margar flelri úr Reyk|av(k fyrrl tfma, er gerð af Jóni biskupi Helgasynl. Horft
•r af Arnarhóli. T. v. sést I norðurgafl Múrslns og nokkuð lengra Dómkirkjan. MYNDIN sýnir miðbæ-
inn eins og hann var 1802.
— Já, þarna hefur maður
það.
— Já, þetta var mikið hús
eg er enn mikið hús. Það gef-
ur nokkra hugmynd um mikil
leik þess yfir aðrar bygging-
ar og bústaði að hyggja að
híbýlum embættismanna um
aldamótin 1800. í ferðabók
sinni lýsir Sir George Mac-
kenzie, hinn enski, heimsókn
sinni til dómkirkjuprestsins í
Reykjavík. Hann bjó að Seli.
ÆVAR R KVARAN stjórnar
flutningl framhaldslelkrltsins
„í Múrnusn".
Segir hann, að bærinn að Seli
hafi verið mjög lélegur. Hon-
um var fylgt eftir löngum og
dimmum göngum inn í dimmt
herbergi, það bezta á bænum,
svefnherbergi fjölskyldunnar.
(Baðstofuhús). Það var svo
lágt, að meðalmaður stóð
varla uppréttur þar, og svo lít
ið, að það var nærri fullt af
einu rúmi, klukku, lítilli
kommóðu og skáp með gler-
hurð.
Nú var það, að árið 1819
kom út hingað Ludvig greifi
Moltke, kammerjunkari, og
skipaður stiftamtmaður. Hann
var þá 29 ára að aldri og ný-
kvæntur systur Bartenfleths,
sem síðar varð hér stiftamt-
maður. Þótti þeim hjónum lé-
legur embættismannabústaður-
inn, sem þeim var ætlaður,
svo að Moltke fékk leyfi til
þess að breyta hinu mannlausa
tugthúsi í stiftamtmannsíbúð.
„Frú hans var kölluð ríki-
lát“, segir Espólín, „því ei
mátti nefna hana öðruvísi en
„náð hennar“ (hendes
Naade). Var nú húsinu breytt
í hina ríkmannlegustu vistar-
veru, svo að fátt þótti á skorta,
enda var nú skipt um, hestur
hætti að hneggja á stalli,
„hemmelighederne“ blöstu
nú ekki við hinni verðandi um
ferðargötu og í stað dauða-
hryglu og formælinga var nú
tíðum veizluglaumur, söngur
og hljóðfærasláttur.
í þessum húsakynnum
bjuggu síðan allir stiftamt-
mennirnir, sem hér voru til
1874, og síðan landshöfðingj-
arnir þrír, Hilmar Finsen,
Bergur Thorberg og Magnús
Stephensen, til ársins 1904.
Þegar stjórn allra innanlands
mála fluttist inn í landið 1904,
var því breytt I skrifstofur
fyrir stjórnarráðið. Auk margs
konar breytinga innan húss
hafa verið gerðar tvær meiri
háttar breytingar hið ytra á
byggingunni. Hin fyrri var
gerð árið 1866. Þá var settur
hinn mikli kvistur á vestur-
hliðina. Fimmtíu árum síðar
var kvisturinn settur á aust-
urhliðina. Það varð frægur
kvistur. Var lengi í minnum
hafður kostnaðurinn við
„Stjórnarráðskvistinn" og er
ef til vill enn. — Já, það hef-
ur margt skeð þarna innan
veggja, þarna mun fyrsta
tombóla bæjarins hafa verið
haldin, þarna fóru fram leik-
sýningar, að ekki sé talað um
stórveizlur með rjúkandi rétt-
um og andríki.
LEIKENDUR ( fyrsta þættl framhaldslelkrltslns „í Múrnum" sjást hér framan vlð hljóðnemann. Þeir
•ru taldir frá vinstrl: Valdimar Helgason, Jón ACils Kristbjörg Kjeld, Gisll Alfreðsson, Rúrik Haraldsson
og Þorstelnn ö. Stephensen. Fjórði og næstsíðasti flutningur verður n. k. þriðjudag.

■■■■■■■■■■■■■■Mv^wllMHFV^
í TRU Á GUÐí
„Mlkll er trú þín“, sagði
Kristur við kanversku konuna.
Og hann bætti við: „Verði
þér sem þú vilt“.
En hver er sú trú? Hvað
er að trúa á Guð? Það er sann
færingin um sigur hins góða
og sanna, vissan um gildi hins
rétta og fagra. Kjarni guðseðl-
isins er kærleikur. Birting eða
opinberun hins guðlega er
sannleikur í kærleika sagður.
Alltaf hafa verið skiptar
skoðanir um allt slíkt. „Hvað
er sannleikur?" sagði Pílatus
sálugi forðum. „Á ég að gæta
bróður míns?“ sagði Kain
vesalingurinn. Og báðir hafa
þeir á ógleymanlegan hátt
orðið táknmyndir þeirra, sem
ekki skilja gildi guðstrúar,
vissunnar um sigur sannleika
og góðvildar og allan þann
unað og sælu, sem það kynni
að veita mannshjörtum og
mannlegu samfélagi. En sú
sæla nefnist guðsríki, og er
í vitund okkar sjálfra. „Guðs-
ríki er hið innra í yður“, sagði
Kristur.
Einn verður enn að minnast
á til að fá skýrt fram hið nei-
kvæða viðhorf gagnvart trúnni
á Guð. En það var lærisveinn-
inn, sem sagði um dýru ilm-
smyrslin, sem hellt var yfir
höfuð og fætur Krists: „Hvers
konar sóun er þetta? Hefði
ekki verið nær að selja þessi
smyrsli og gefa þau fátækum.
Það hefði mátt fá fyrir þau
að minnsta kosti þrjú hundruð
denara. En það var heilt árs-
kaup verkamanns þá í því
landi. Ættum við að segja um
hundrað þúsund krónur hérna
á íslandi núna á 20. öldinni,
7. tugi hennar. Það hefði því
orðið myndarleg gjöf til Land-
spitalans eða Borgarspítalans,
þótt ekki hefði það náð langt
í byggingu turna og pírum-
párs. Enda var Kristur ekki á
sama máli og þessi postuli
hans. í fyrsta og eina skiptið
tók hann upp vörn fyrir sjálf-
an sig, ef svo mætti segja per-
sónulega og þá aðdáun og
fórnarlund, sem honum var
sýnt, án þess að reikna út
kostnaðinn. Hjartað eitt var
látið ráða. Og það var kona,
sem átti í hlut eins og í Síd-
on eða Týrus, en nú sagði
hann ekki: „Mikil er trú þín“,
heldur: „Hvar sem mín verð-
ur minnzt, mun þess og verða
getið sem hún gerði“. „Svo
vitlaust sem það er samt að
eyða þessu svona“, hlýtur
Júdas postuli að hafa bætt við
í huganum um leið og hann
gekk burt og yppti öxlum, og
hugsaði um aðra peninga, en
þeir voru nú reyndar ekki
nema þrjátiu.
Og svona hefur þetta alltaf
verið, skiptar skoðanir um
það, til hvers eigi að eyða
peningum. Og vissulega hefur
slík sóun margar hliðar.*
Nú er deilt um kirkjubygg-
ingar og sjúkrahúsbyggingar
og raunar allt annað í fram-
kvæmdum okkar íslendinga,
allt frá ráðhúsum til náðhúsa.
En hollt væri okkur að líta í
þennan spegil kirkjulegra
fræða klassiskra í þeirri deilu.
Og eins væri rétt að minnast
þeirrar staðreyndar, að fé til
kirkjubygginga er ekki tekið
úr sömu sjóðum og hitt, sem
til smíða á sjúkrahúsum fer.
Ríkissjóður fslands hefur
hingað til lítið eða ekkert
veltt til kirkjubygginga í íand-
iuu og smiiuar nann po aaraj-
unni beint eða óbeint milljón- 1
ir eða milljarða, þótt ekki
kæmi til annað en formlega
útreiknaðar þær eignir og
vextir þeirra, sem hann eða
ríkið hefur tekið á sitt vald,
en kirkjan mun enn með skrif
legum skilríkjum geta' sannað
eignarrétt sinn yfir.
Rétt er það hins vegar, að
borgarsjóður hefur lagt til
eina milljón árlega öllum
kirkjubyggingum í borginni
undanfarin ár eða áratug. Það
skal að sjálfsögðu þakkað inni
lega og þeim, sem þar að vann
bezt, en ekki gæti það nú dreg
ið mikið fátæka og sjúka, þótt
skipt væri milli þeirra eða
byggðir fyrir það turnar i
Fossvogi eða við Egilsgötu.
Kirkjur eru hins vegar byggð-
ar enn í dag hér úti á íslandi
að mestu fyrir framlög og
áhuga þeirra sem heita á
Strandarkirkju í trú á sigur
hins góða í sjúkdómum. Og
fyrir framlög þeirra, sem
koma með sinn eyri í guðs-
kistuna eins og fátæka ekkjan
forðum. Og það er gert í trú
á gildi kirkjunnar og menn-
ingaráhrifa hennar. Og þar er
ekki við neglur skorið af fólki
sem er fátækt af peningum en
auðugt af guðstrausti, fórnar-
lund, sannleikshollustu og
kærleika, og hugsar þó meira
um fátæka og sjúka en allir
Pílatusar, Kainar og Júdasar
til samans, hvar sem þeir
kunna að vera á ferð. Og satt
að segja blessast þessir aurar
ekki einungis kirkjum og
Guðs kristni í landinu, heldur
veita þeir og blessun til baka
gefendunum sjálfum oft á
hinn furðulegasta hátt.
Ekki þannig hugsað, að
kirkjur eigi að ganga fyrir
öllu, sízt af öllu til að standa
tómar. Og skylt skal að hylla
þann hugsunarhátt, sem kem-
ur fram í kvæði skáldspekings-
ins, sem hann nefnir: „Kirkja
fyrirfinnst engin“.
En nú á tímum líður enginn
skort á íslandi, nema sjálf-
skapað að meira eða minna
leyti. Og því þarf ekki að am-
ast við framlögum fólks til
mustera sinna eða guðsdýrkun
ar. Og því mætti ekki og má
ekki þetta fólk vera í friði.
„Látið hana í friði“, sagði
Kristur um konuna með ilm-
baukinn, „hvað eruð þið að
mæða hana“. Hvers vegna
ekki að lofa því fólki að vera
i friði, sem vill byggja kirkj-
ur. Það seilist ekki í sjóði al-
mennings svo að nokkru nemi.
Það er öruggt. Og ekki verða
bankarnir í skömm eða gjald-
þrota þess vegna. Þeir hafa
flestir eða allir neitað hingað
til að lána til kirkjubygginga,
þótt þeir geti afskrifað sér
leynt eða ljóst milljónum til
rekstrar og stofnkostnaðar vín
veitingahúsa og alls konar
skemmtistaða og svindlrekstr-
ar. Er þó vandséð, hvort er
meiri ómenning jafnvel tóm
kirkja eða fullur skemmtistað-
ur af fullu og trylltu fólki.
Fólkið, sem leggur fram
penlnga og safnar til kirkju-
bygginga, gerir það í trú á
Guð, hina æðstu hugsjón
mannkyns og mannssfllar,
kraft kærleika og sannleika.
Það starfar og fómar í trú á
gildl kristilegrar menningar.
On þótt kannslce metd MÆia
men
VTMMmW » m>.
wm
*l IMINN, sunnuo«0iM« U