Alþýðublaðið - 08.01.1952, Qupperneq 5

bæjarst-jórn. Meirihlutinn
mundi falla þeim í skaut, sem
ynni. Verkamenn tefldu fram
formanni sínum, Finni Jóns-
syni. og var hann kosinn í bæj-
arstjórn ísafjarðar.
Þar með hafði Alþýðuflokk-
urinn náð meirihluta 1 bæjar-
stjórninni.
.Tveimur mánuðum síðar, í
janúar 1922, fór fram aðalkosn
ing til bæjarstjórnar. Jafnaðar-
( menn unnu tvo af þremur. Og
nú var Vilmundur Jónsson
læknir einnig kominn í bæjar- |
stjórn Isafjarðar. Hófst nú fjör
ugt athafnatímabil í bænum
undir forustu þeirra Finns og
Viimundar. Lóðir og lendur, 1
sem áður höfðu verið í eigu
íiálfdanskra se'stöðúverzlana
voru keyptar. Bæ j arbryggjan
byggð, elliheimili, hið fyrsta á
landinu, tók til starfa, sjúkra-
hús mikið og vandað var reist,
kúabú stofnað og myndarleg
jarðrækt hafi-n í nágrenni kaup
staðarins. Skólarnir voru efld-
ir og starfsemi bókasafnsins
stóraukin.
Þegar bæjarstjórn ísafjarð-
ar kaus sér í fyrsta sinn for-
. seta úr hópi bæjarfulltrúanna
árið 1930, varð Finnur fyrir
valinu. Hann átti og sæti í flest
um þýðingarmestu. nefndum
bæjarstjórnarinnar, svo sem
hafnarnefnd, skólanefnd, fjár-
hagsnefnd og byggingarnefnd.
Varð baráttan í bæjarmálum
ísafjarðar á þessum árum hin
harðasta, svo að rómað var um
land allt, enda voru þá einnig
iærir menn og harðfengir í iiði
andstæðinganna. Þeirra á með
al menn eins og Sigurjón Jóns
son og Sigurður Kristjánssor.,
svo að nefndir séu einhverjir
þeirra.
Þá varð baráttan elcki síður
iiörð í verkalýðsmálunum.
Verkalýðsfélagið Baldur, undir
íorustu Finns, lét flest mál bæj-
, arfélagsins til sín taka. Þá
munu atvinnurekendur hafa
séð, að ekki mundi seinna
vænna, ef takast ætti að brjóta
félagið á bak aftur. Munnlegir
samningar, sem gerðir höfðu
verið um kaup verkamanna,
voru ekki haldnir. Verkamönn
um var neitað um vinnu, nema
þeir segðu sig úr Baldri, og
urðu sumir fátækir fjölskyldu
menn að sæta þeim afarkost-
um. En með úrsögninni sendu
þeir ársgjald sitt til félagsins.
Þetta hugarfar skyldi Finnur
-rétti’.ega. Úrsagnirnar voru að
,vísu afgreiddar á.. féljjgsfund-
um óg um það bárust fréttirh-
ar til atvinnurekenda; en síð-
an voru úrsegjendur færðir á
sérstaka félagaskrá og gerðist
félagið þannig að nokkru leyti
. leynifélag um sinn.
En svo.. var Játið . skríða til
, skarar og ienti í horðu og lö.ngu
verk'falli 1926, sem endaöi með
fullum sigri félagsins. Kaup
og kjör bötnuou verulega, at-
vinnurekendur undii'rituðu
skriflega samninga í fyrsta
sinn og viðurkenndu Baldur
þannrig.,..sem réttan samnings-
'jÓKt orðið> að
eK&iJ^ar við^lamb að leika sér,
** ‘'^s^fíi"Vérkalýðsféiagið Bald
ur var, en samt1 lenti aftur í
hörðu verkfalli 1931. Og aftur
gekk félagið með fullan sigur
af hólmi. En þá var líka öllum
Ijóst, að Ba’dur var örðinn
ósigrandi, enda hefur ekki kom
ið til verkfallsátaka síðan á
ísafirði, svo að orð sé á ger-
andi.
Hygg ég það mundu verða
eitt af því fáa, sem engum dytti
í hug að deila urn á ísafirði, að
það var Finnur Jónsson, sem
kom félaginu til slíks þroska,
en formaður í því var hann til
ársins 1932.
En Finnur.lét ekki þar við
sitja um afskipti sín af verka-
lýðsmá’.unum. Hann beitti sér
fyrir stofnun verkalýðsfélaga
víðs vegar um Vestfirði. Og
síðan hafði hann forgöngu um
stofnun Alþýðusambands Ve’st
fjarða. Varð hann fyrsti for-
seti þess og gegndi því trúnao-
arstarfi vestfirzkrar alþýðu
meðan hánn gat sinnt því sök
um anna.
Á þingum Alþýðusambands
enda oft verið haldið úti, þótt
ekki væri arðsvon af. .
Finnur lagði sig allan fram
við stjórn samvinnufélagsins,
enda varð hann brátt viður-
kenndur sem einn af færustu út
gerðarmönnum iandsins. Hann
var framkvæmdastjóri Sam-
vinnufélags ísfirðinga fram til
ársins 1945, en þá tók Birgir
sonur hans við íorstjórn fé’ags
ins.
Finnur bauð sig nokkrum
íslands átti Finnur jafnan sæti sinnum fram til þings í Norður-
fyrir Baldur. og í stjófn A’I- ísafjarðarsýslu, en ekki náði
þýðusambands íslands' ' var hann þar kosningu, enda var
hann einnig kosinn Um langt. sýslan rótgróið íhaldskjör-
skeiö állt frám til ársins 1949,
er það' skipulagslega var. aö
dæmi. Þó tókst honum með
þrautseigju að vinna þar upp :
skilið frá Alþýðúflokknum. Én nokkurt fylgi við stefnu Al-
þýðuflokksins, og varð það
kjarninn, sem síðar var á að
frá þeim tíma átti Finnur á-
vallt sseti í miðstjórn 'hans.'
Séra Guðmundur frá Gufu- hyggja, er aðrir komu t’l.
dal hafði géfið Alþýðsambandi ■ Árið 1933 var Finnur svo í
Vestfjarða b’aðið Skutul. sern ■ hiöri á ísafirði, og var hann
hann hafði sjá’fur stofnað og.’ kjörinn með verulegum at-
ávailt kostað af eigin efnum. j kvæðamun. Var hann ávallt
Var Finriur' ritstjóri Skut- i endurk .örinn af ísf’rðingum
uls um allmörg ár og ritaði þá UPP frá því. Iiafði hann al’s
blaðið að mestu einn. Mun
það stárf að langmestu leyti
hafá komið á svefntímann, oft
eftir érilsaman og langan
vinúudag.
Sé ég ástæðu til að minna á
það, að ö’l þau möfgu og þýo-
ingarmiklu störf, sem Finnur
innti af hendi á þessum árum
í þágu bæjarmálanna, verka-
lýðsmálanna, vegna Skutuls og’j stjórnarmálunum og í atvinnu i
í þjónustu. annarra félagsmáia j málunum. •— Hann var harð-
JóEatrésskemmtun
Mófðrvélstjérafélags íslands
verður haldin í Tjarnarcafé sunnudaginn 13. jan.
og hefst kl. 3M> sd. Almennur dansleikur fyrir
fulloiðna hefst kl, 9. — Aðgöngumiðar hjá Lofti
Ólafssynyi, Eskihlíð 23. Verzlunirrai Laugateig-
ur, Laugateig 24, og skriístofu Vélstjórafélags-
ins, Ingólfshvoli.
Skémmtinefndirnar.
•setið á 24 þingum, -er ■ hann
lézt.
Finnur reyndist strax hinn
nýtasti þingmaður, enda hafði .
hann þann skólaferil að baki, j
sem rnörgum hefur vel gefizt
bæði hér og erlendis. Hann
hafði öðlazt dýrmæta reynslu j
í félagsmálastarfi sínu í verka |
lýðshreyfingunni, í bæjar- |
— voru ávallt unnin án nokk
urs endurgjalds.
Finni var það vel ljóst, að
vítugur til málafylgju, dugleg
ur og ósérhlífinn til starfa og
setti sig vandlega inn í hvert
kaupgjaldsbaráttan í þrengstffPÞingmál, er n°kkru varðaði.
merkingu væri ekki einhlít t
bættra lífskjara hins vinnandi
fólks. Viðskiptamálunum yrði
líka að sinna — og þá ekki sízt
grundvelli allrar efnahagsaf-
komu, atvinnulífinu sjálfu.
Sama árið sem Finnur kom
til ísafja-ðar (1920) beitti séra
Guðmundur frá Gufudal sér
fyrir stofnun Kaupfélags ísa-
fjarðar, sem nú er orðið stór-
veldi í viðskiptamálum á ísa-
firði og við ísafjarðardjúp.
Finnur varð einn af stofnend-
unum og síðar var hann lengi
í stjórn þess.
Og þá var það atvinnulífið.
Einstaklingsútgerðin á ísafirði
hafði gengið illa og orðið fyrir
þungum áföllum. Var gengið
að útgerðarmönnunum svo að
segja samtímis, þeir gerðir
gjaldþrota og fiskibátarnir
flestir seldir úr bænum á einu
og sama árinu, 1926. - -
Þá ledzt mörgum ilía á blik-
una, og þótti jafnvel örvænt
um framtíð ísafjarðar. En þeir
Finnur og Vilmundur létu ekki
bugast. .........
Fólkið sjálft skyldi leggja
grundvöll sinnar eigin atvinnu.
Samvinnufélag um útgerð, hið
fyrsta sin.nar tegundar og hið
merkasta, sem enn þá hefur
starfað hér á landi, var stofn-
að á ísafirði árið 1927. Sjó-
menn og verkafólk voru uppi-
staða fé’agsins, og lögðu því
stofnfé af litlum efnum. Finn-
ur var ráðinn forstjóri þess.
Þetta sama ár hafði Haraldur
Guðmundsson verið kjörinn
þingmaður ísfirðinga. Tókst
honurn að útvega Samvinnufé-
lagi ísfirðinga ríkísábyrgð fyr
ir láni til skipakaupa. Finnur
Jónsson sigldi síðan til Noregs
og Svíþjóðar til samninga um
byggingu fiskibáta fyrir félag-
iö. Tókst sú för á hinn giftu-
samlegasta hátt. Og að tveim-
ur árum liðnum hafði sam-
vinnufé'agið eignazt 7 fagra og
vandaða fiskibáta, 40—45 lest-
ir að stærð, og hafa þeir lengst
um síðan myndað aðaluppistöð
una í atvinnulífi ísfirðinga,
Finnur var að vísu ekki fædd-
ur mælskumaður, en það var
rétt, sem forseti sameinaðs
þings sagði í minningarorðum.
um hann látinn, að hann var
orðin góður málflytjandi, ,,rök
fastur og fundvís á kjarna
máls“, og má það vissulega telj-
ast til beztu þingmannskosta.
Finnur fylgdi fast fram mál-
efnum kjördæmis síns, en auk
þess var hann ávallt óbrigðull
og sívökull fulltrúi íslenzkrar
sjómannastéttar á þingi. Hann
átti áva’.lt sæti í sjávarútvegs
nefnd og var lengstum kosinn
formaður hennar, enda var af-
burða þekking hans á málefn-
um sjávarútvegsins löngu við-
urkennd af öllum, jafnt and- 34, hafa ha'dið vestur um haf
stæðingum sem fylgismönnum að nokkru leyti á vegum Sam-
í 10 ár átti hann sæti í stjórn vinnufé’ags ísfirðinga, til þess
síldarverksmiðja ríkisins, þar að freista þess að fá þar opn-
af var hann formaður hennar aðan markað fyrir íslenzka
r 3 eða 4 ár og síðan varafor- matjessí'd.
maður. Formaður síldarútvegs Árið 1939 fór hann til Norð-
nefndar var hann í 7 ár, frá urlanda á vegum útfutnings-
1935—41. Árið 1939 var hann nefndar ríkisins, en að nokkru
skipaður í útflutningsnefnd rík til að leita fyrir sér um skipa-
isins, enda hafði hann alltaf kaup fyrir Samvinnufélagið. I
brennandi áhuga á bættri nýí- þeirri för tepptist hann af völd
ingu sjávarafurða, og studdi um stríðsins, eins og fleiri ís-
af alhug hvers konar viðleitni, lendingar. og komst ekki heim
er sýnd var til að afla nýrra aftur fyrr en með Esju um
markaða fyrir íslenzkan fisk Petsamo. Var Finnur kosinn
og fiskafurðir. — í stjórn fararstjóri íslendinga á þeirri
Landssambands íslenzkra út- sögulegu, en ekki allsendis
vegsmanna átti Finnur sæti hættulausu heimsiglingu.
allt frá stofnun þess bg þar til | Haustið 1944 fór Finnur á
fyrir ári síðan, er hann sjálfur vegum ríkisstjórnarinnar til
baðst eindregið undan endur- Lundúna, til þess að útvega
kosningu. ' veiðarfæri fyrir íslendinga, en.
Er að minnsta kosti óhætt að þá sátum við uppi veiðarfæra-
fullyrða það, að í atvinnumál- lausir að kalla. Gekk sú ferð
um sjómanna eigi fáir íslend- mjög að óskum.
ingar glæsilegri sögu en Finn- j Árið 1945 sat Finnur fund
ur Jónsson, þegar á allt er litið: með félagsmálaráðherrum Norð
starf hans sem bæjarfulltrúa urlanda.
á ísafirði, sem forstjóra Sam-' Á þingi sameinuðu þjóðanna
vinnufélags ísfirðinga, sem
fulltrúa í síldarútvegsnefnd, í
stjórn síldarverksmiðja ríkis-
ins og sem alþingismanns.
1946, þegar íslandi var veitt
upptaka í bandalagið, var Finn
ur einn af fuTtrúum íslands
bar. Einnig var hann fulltrúi
FULLIR TVEIR;. TUGIR
ÁRA eru nú -liðnir síðafi 'leiði’f
okkar Finns Jónssonar fyrst
lágu saman. Allan þann tíma
höfum við stöðugt verið r.ánir
samstarfsmenn, félagar og vin-
ir. - .........
Nú’er hann íalMnn frá. Hye.r
tekur nú upp merki .hans?
Finnur Jónsson var Iiugsjcna
maður og baráttumaður. Hug-
sjón hans var að gera jafnaðar
stefnuna að veru’eika. Bár-
áttan fyrir bættum hag og
auknum þroska íslenzks verka-
lýðs var lífsstarf hans. IJeill
og óskiptur gekk hann að því
starfi.
Hann var frábær starfsmað
ur, afkástamikill, r&unsær og
fiölhæfur með .afbrigðum.
Hvert það verk, sera hann tók
að sér, átti hug hans allan.
Starfið var hans nám. lífið sjálft
skólinn hans. Honum var veitt
sú náðargjöf, að vaxa með
verkefnum sínum. Allt hans líf
hlóðust að honum ný viðfangs
efni, því stærri sem lengur ’eið.
Til hins síðasta hélt hann á-
fram að vaxa að mannviti og
þroska.
Þess vegna auðnaðkt honUm
að koma svo miklu í ver.k á
of skammri ævi.
Hér að framan hefur verið Islands á þingi s.ameinuðu þjóð
getið hinnar fyrstu gifturíku anna í París 1948.
ferðar Finns Jónssonar til úí-j Árið 1947 mætti Finnur á-
landa, er hann samdi um smíði samt tveimur öðrum íslending
samvinnufélagsbátanna. En um á þingi alþjóða vinnumála-
hann átti eftir að fara margar skrifstofunnar í Genf í Sviss-
slíkar ferðir síðar. ‘Jandi. Það ár fór hann einnig
Næst mun hann, 1933 eða til Noregs og Svuþjóðar sem
formaður samninganefnda um
vnðskipti íslendinga við þessi
lönd. Árið eftir var hann for-
maður . viðskiptanefndar, er
semja skyldi um vérz’unarvið
Nú, að leiðarlokuiu, eív rúér skioti Dana ög ísléndinga.
fhihhisstféð'ust’ kárlmennslca' Árið Í948 var Finnur einn*
hans, hugrekki og trú hans á ig mættur fyrir íslands hönd
sigur hins góða. Trú hans á ' sem áheyrnarfulltrúi á stofn-
sigur alþýðunnár' og samtalta bingi Evrópuráðsins í Strass-
hennar. vilja hennar og Vald borg. — Og á árinu 1949 mæt.ti
til að skapa nýjan heim og frið Finnur Jónsson sem varafor-
áfjörðu var’örugg og óbifanleg. seti. sameinaðs þings á hátíð
til Síðustu stundar. Umbætúr'1 þeirri hinni miklu. er danska
þær og frámfarir, sem orðið; ríkisþ’ngið hélt til minningar
hafa á hag og hug almennings | um 100 ára afmæli grundvall-
síðustu þrjá til fjóra árahug- j arlaganna dönsku.
ina og hann átti svo rnikinn ; Þá v>ar Finnur oftar en einu
þátt í að koma á, voru honura j sinni fulltrúi Álþýðuflokksins
örugg sönnun þess, að fullum ; á fundum samvinnunefndar
norrænnar alþýðuhreyfingar.
en þeir eru baldnir til skiptis
á Norðurlöndunum öllum.
Seinasta ferð Finns Jóns-
sonar til út’anda var svo sú;
er hann fór síðast’ liðið sumar
sem fararstjóri nefndar þeirr-
sigri yrði náð.
Helsjúkur lagði har.n á ráðin
um það. hvernig baráttunn?
skyldi hagað. Æðrulaus og full
ur bjartsýni ritaði hann grein-
ar ura nauðsyn fræðslu,- meiri
fræðslu um hlutværk verkalýðs ; v ... f , ,
ms og felagssamtmt hans, með , ... , . ,,
° ö ! vrjr hnn’n pn cpnrla fil Atnprilni
an hann beið dauðans í sjúkra
húsinu.
var boðið að senda til Ameríku
j til að kynna sér starfsháttu og
; skipulag Verkalýðshreyfingar-
Með slíkum mönnúm er gott í jnnar j Bandaríkjunum. — í
að lifa og starfa. Iþeirri för vrnrð Finnur sérstak-
En það er sárt að sjá þeim
á bak. Sárast þó fyrir ástvinina
eiginkonu og börn. Enginn veit.
nema þau ein, hvað hann var
þeim og þau honum.
Haraldur Guðmundssón.
lega hrifinn af víðtækri og á-
hrifaríkri fræðslustarfsemi
verkalýðshreyfingarinnar vest,-
ur þar, og ritaði hann um það
efni tvæir ýtarlegar gréinar í
Framh. á 7. síðu.
AB 5