Alþýðublaðið - 10.02.1952, Qupperneq 4

AB-AIþýðubíaðið 10. febrúar 1952
• x
jr
X Móðgun við1 háskólann
ÞAÐ er svo sem ekki nýtt,
að Morgunblaðið skáki ..vís-
indunum“ fram gegn verka-
lýðnum og dragi hagfræðina
í dilk með auðvaldi og íhaldi
gegn alþýðunni. Öllum eru
enn í fersku minni Morgun-
blaðsgreinar Ólafs Björns-
sonar prófessors á móti fullri
dýrtíðaruppbót á kaupið. í
þær var sýknt og heilagt
vitnað í ritstjórnargreinum
blaðsins til sannindamerkis
um það, að „vísindin" væru
og ættu að vera á móti verka-
lýðnum og með núverandi
ríkisstjórn; enda er það kunn
ara en frá þurfi að segja, að
Ólafur Björnsson prófessor
hefur talið það skyldu sína að
verja „vísindalega" flest þau
óhæfuverk, sem íhaldsstjórn-
in hefur framið í viðskiptum
sínum við verkalýðinn, þar á
meðal bæði tilraun hennar,
sællar minningar,. til þess að
falsa vísitöluna, í því skyni
að hafa af launastéttunum
lofaða uppbót á kaupið, og
afnám vísitöluákvæðanna í
gengislækkunarlögunum í
sama skyni, þegar hitt ekki
tókst.
En þó að Morgunblaðið
hafi eignað sér og íhaldinu
„vísindin“ í skrifum sínum
gegn verkalýðnum, er hitt
nokkur nýlunda, að það
heimtar umbúðalítið í gær,
að kennarar haskólans hér
fylki sér í umræðunum um
verzlunarokrið í raðir auð-
valdsins og íhaldsins .eða
þegi ella; en tilefni þeirrar
furðulegu kröfu blaðsins virð
ist vera það, að Gylfi Þ.
Gíslason prófessor hefur
gagnrýnt verzlunarokrið, sem
hér hefur dafnað í skjóli nú-
verandi ríkisstjórnar, alló-
vægilega og þó með fullum
rökum, og sýnt fram á, hve
háskasamlegar afleiðingar í
þeim efnum bátagjaldeyris-
braskið og afnám verðlags-
eftirlitsins hafi haft fyrir al-
menning og þjóðarbúskapinn
í heild. Gylfi Þ. Gíslason
prófessor er nefnilega einn af
þeim óþægilegu hagfræð-
ingum — fyrir Moi'gunblaðið
—, sem ekki vilja láta auð-
vald eða íhald skipa sér neitt
fyrir um það, hvað þeir eigi
að segja eða skrifa, heldur
fylgja sannfæringu sinni,
byggðri á fræðilegri þekk-
ingu, í hvert sinn.
Morgunblaðið ætlar sér
ekki þá dul, að rökræða
verzlunarokrið við Gylfa,
enda væri það þýðingarlítið
fyrir það. Gagnrýni hans á
því hefur verið svo vel rök-
studd, að >spni verþur ekki
haggað. Hann hefur sýnt
fram á það, hvernig báta-
gjaldeyrisbraskið og afnám
verðlagseftirlitsins hefur gef-
ið verzlunarokrinu lausan
tauminn á kostnað almenn-
ings, án þess að bátaflotinn,
sem bjarga átti, fái nema um
helming okurgróðans. Hinum
helmingnum' hafa heildsalar
og aðrir milliliðír stungið í
sinn vasa með hækkaðri
verzlunarálagningu.
Þetta hefur Gylfi Þ. Gísla-
són sannað svo rækilega með
skjalfestum tölum um álagn-
ingarokrið, að Morgunblaðið
treystir sér auðvitað ekki til
þess að mæla því í móti. í
stað þess birtir það í gær róg-
grein auðvirðilegustu tegund
ar um Gylfa Þ. Gíslason og
brigzlar honum um „mis-
notkun mikils trúnaðar“, sem
honum sé sýndur sem kenn-
ara við háskólann, að hann
skuli leyfa sér að bera sann-
leikanum vitni gegn núver-
andi ríkisstjórn og þeim í-
haldsöflum, sem að henni
standa, í umræðunum um
verzlunarokrið. Þetta verður
ekki skilið nema á einn veg:
Morgunblaðið er með slíkum
orðum að leggja kennurum
háskólans þá skyldu á h.erðar,
að þjóna auðvaldinu og íhald-
inu í Iandinu, hvað sem þekk
ingu þeirra og sannfæringu
líður, eða* þegja ella.
Meiri móðgun hefur há-
skólanum áreiðanlega aldrei
verið sýnd. Hann er stofnun.
sem á að vera helguð frjálsri
hugsun og hlutlausum vísind-
um, hvort sem þetta hvort
tveggja kemur sér betur eða
verr fyrir valdhafana í land-
inu í hvert sinn. Og að vega
að þeim tilgangi háskólans
með því að heimta af kenn-
urum hans og fræðimönnum,
að þeir Ieggi höft á sannfær-
ingu sína og gerist málsvar-
ar auðvalds, íhalds og okurs
gegn allri alþýðu manna, er
einhver sú blygðunarlausasta
ósvífni, sem slíkri stofnun
verður sýnd. Morgunblaðið
er sannarlega ekki öfundsvert
af því, að hafa blandað há-
skólanum á slíkan hátt inn í
umræðumar um verzlunar-
okrið.
Tilkynning
frá póst- og símamálastjórniimi.
Ákveðið hefur verið að koma á ■— til reynslu —
því fyrirkomulagi, að símanotendur í Reykjavík,
sem óska símtals við símanotendur í Borgarnes-
kauptúni, geti náð beinu millilið^lausu sambandi
við símstöðina í Borgarnesi, meðan h£n er opin,
með því að velja nr. 81800, en hún afgreiðir því
næst símtalið. Reikningar fyrir slík símtöl verða
ems og að undanförnu innheimtir í Reykjavík.
SímstÖðín í Borgarnesi er opin kl. 8,30—22 á virk-
um dögum og kl. 10—11 og 16—19 á helgum dögum.
Þetta fyrirkomulag hefst frá og með mánudegin-
um 11. febrúar 1952.
AB AlþýíiublaSið. Útgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjóri: Stefán Pjetursson.
Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsinga-
sími: 4906. — Afgreiðsiusími: 4300. — Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
AB 4
Fallbyssa í fallhlíf. * Kóre^ tíðkast nú meira og
*/ meira flytja hermenn
og vopn í flugvélum og láta hvort tveggja srga til jarðar yfir
vigstöðvunum í fallhlíf. Á myndinni sést til dæmis failbyssa,
sem er á leið til jarðar á þann hátt. Hún vegur. hvorki ..meira
né minna en 5000 pund; svo að það eru engir srnáræð’s flutn-
ingar, sem-nú fara fram í flugvélum og með fallhlífum þar eystra.
DÓMSTÓLL í Rómaborg
hefur fyrir skömmu kveðið upp
'sann úrskuið, að ítalska inn-
anríkismálaráðuneyti'ð skuli
freiða fjölskyldu Clöru Petac-
cis skaðabætur vegna þess að
bað leyí'ði blöðunum að birta
ástarbréf, sem Mussolini skrif-
aði á sínum tíma ástmey sinni,
ungfrú Petacci; en þetta leyfi
ráðuneytisins reyndist ekki
Iiafa stoð í lögum.
Síðar verður ákveðið, hvað
skaðabætur þessar skuli nema
hárri fjárupphæð. Innanríkis-
málaráðuneytið á enn fremur
að greiða allan málskostnað, og
fjölskyldan fær afhent öll hin
umræddu bréf; en þau fann
lögreglan grafin í garði ' á
Norður-Ítalíu í marzmánuði
1950.
HáSirar aldar lelkaf-
msli Poul Reum-
erfs á laugardag
BÓKMENNTAVERÐLAUN-
UM Nóbels hefur verið uthlut-
að því sem næst árjega síðan
1901. Fyrstur allra hlaut þau
Frakkinn Sully Prtidhomme,
sem kunnastur er fyrir Ijóða-
gerð sína, en það val sætti mik-
illi gagnrýni, er leiddi til þess,
að sænska akademían tamdi sér
meiri varfærni og aögæzlu. Ár-
ið eftir féllu verðlaunin í hlut
þýzka sagnfræðingsins Theo-
dors Mommsens. Sú ákvörðun
vakti ekkí teljandi úlfaþyt, en
þó var það ekki fyrr en 1903,
að nóbelsverðlaunin voru veitt
manni, sem allir töldu verðan
þeirra. Þá varð íyrir valinu
norska stórskáldið Björnstjerne
Björnson. Síðar hafa þó margir
undrazt það, að samlandi hans
Henrik Ibsen skyldi ekki koma
til álita.
Árið 1904 var verðlaununum
skipt á milli franska Ijóðskálds-
ins Mistrals og spanska leik-
ritaskáldsins Echegaray. Árið
eftir kom röðin að pólska skáld
sagnahöfundinum Siehkievzicz,
sem frægastur er fyrir „Quo
Vadis?“ Árið 1908 varð ítalska
Ijóðskáldið Carducei fyrir val-
inu, en árið eftir hreppti Kipl-
ing verðlaunin. Enginn bar á
móti því, að Kipling væri vel
að þessari viðurkenningu kom-
inn, en margir töidu þó, að
Thomas Hardy hefði ekki siður
átt að koma til greina.
Árið 1908 reyndist vísinda-
mennskan aftur þyngst á met-
unum, en þá hlaut þýzki sagn-
fræðingurinn Eucken verðlaun-
in. Árið eftir voru þau veitt
Selmu Lagerlöf, en mörgum
fannst ómaklega gengið Xram-
hjá August Strindberg. Árið
1910 fékk þau þýzka Ijóðskáld-
ið, leikritaskáldið og smásagna
höfundurinn Paul Heyse, én
næstir honum komu Maurice
Maeterlinck, þýzka leikrita-
skáldið Gerhard Hauptmann og
Indverjinn Tagore.
Áríð 1914 var verðlaununum
ekki uthlutað, en árið eftir
fékk þau franski rithöfundur-
inn og friðarsinninn Romain
Rolland. Árið 1916 kom svo
röðin að Heidenstam. Næst var
þeim skipt á milli Dananna
Gjellerups og Pontoppidan, en
1918 var verðlaununum ekki út
hlutað. Árið 1919 komu þau í
hlut Svisslendingsins Carls
Spitteler í viðurksnningarskyni
fyrir sígilda en þó nýstáriega
ljóðagerð hans. Árið 1920 kom
röðin að Hamsun, og árið eftir
varð Frakkinn Anatole Frartce
fyrir valinu. Ário 1922 fékk
þau spanska leikritaskáldið
Benavente og árið eftir írska
Ijóðskáldið Yeats.
Árið 1924 varð fyrir valinu
PólVerjinn Reymont, 1925 háð-
fuglinn og snillingurinh George
Bernard Shaw, 1926 ítalska
skáldkonan Grazia Deledda og
árið eftír franski heimspeking-
urinn Henri Bergson, en síðan
hefur enginn fræðimaður hlotið
nóbelsverðlaunin. Stgrid Und-
set hlaut svo veröiaunin 1928
og Thomas Mann 1929. Val
þeirra þótti á góðum rökum
reist, I. mörgum vaið það hins
vegar ærið undrunareíni, þegar
röðin kom að Sinclair Lewis
1930.
Árið 1931 voru nóbelsverð-
launin veitt Karlfeldt að hon-
um láínum og 1932 brezka
skáldsagnahöfundinum John
Gaisworthy. Arið eftir hlaut
þau rússneski flóttamaðurinn
Ivan Bunin, en mörgum til mik
illar gremju var gengið fram-
hjá Maxim Gorki. Árið 1934
kom röðin að ítalanum Luigi
Pirandello, en ário eftir var
verðlaununum ekki úthlutað.
Árið 1936 fékk þau ameríska
leikritaskáldið O’Neill, en næst
ur kom franslci skáldsagnahöf-
undurinn Roger Martin du
Gard. Árið 1938 hlaut þau am-
eríska skáldkonan Pearl S.
Buck öllum til mikillar undr-
unar, enda sætti það val harðri
gagnrýni. Þegar ofviðri síðari
heimsstyrjaldarinnar var í
þann v-eginn að skella á, hlaut
Finninn F. E. Sillanpaá verð-
launin, en síðan var þeim ekki
úthlutað fyrr en árið 1944, og
þá kom röðin að danska ljóð-
skáldinu og skáldsagna-höfund-
inum Johannes V. Jensen. Árið
1945 hlaut þau Gabriela Mis-
tral frá Chile, 1946 jýzki útlag-
ínn Hermann Iíesse, 1947
franski skáldsagnahófúndurinn
André Gide og árið eftir T. S.
Eliot. Árið 1949 náðist ekki
Framh. á 7. síðu.
PQUL REUMERT á hálfrar
aldar leikafmæli á laugardag
og verður þess minnzt með sex
hátíðarsýningmn í konunglega
leikhúsinu í Kaupmannahöfn.
Verður hin fyrsta þeirra á mánu
dag, en hin síðasta á sjálfan af
mælisdaginn.
Að lokinni hátíðarsýningunni
á laugardagskvöld verður Poul
Reumert haldið samsæti í Krist
jánsborgarhöll. M^nu sitja það
danskir og erlendir leikarar og
margir aðrir listamenn og list-
vinir.
Ákveðið hafði verið, að frú
Anna Borg tæki þátt í hátiðar-
sýningunum í tilefni af hálfrar
aldar leikafmæli manns síns, jn
því varð ekki-við Kcmið vegna
lasleika frúarinnar.
Nýlega er komið út í Kaup-
mannahöfn veglegt rit í tilefni
af hálfrar aldar leikafmæli Poul
Reumerts.
msð 5 sterllngs-
SAMKVÆMT tilkynningu
frá brezka utanríkisráðuneyt-
inu er upphæð sú, sem ferða-
menn mega taka með sér í seðl
um út úr Bret’andi, nú færð
niður í 5 sterlingspund (í stað
10 sterlingspunda, eins og áð-
ur var leyft).
Aftur á móti mega menn,
sem til landsins koma, enn hafa
með sér 10 sterlingspund í seðl
um, og er það óbreytt frá því
sem áður var.
SamEsomulag um að
SAMÞYKKT var á fundi
norræna þingmannasambands-
ins í Kaupmannahöf í gær að
stofna norrænt ráð.
Var samþykkt þessi gerð af
fu’ltrúum allra hlutaðeigandi
ríkja, Danmerkur, Noregs,
Svíþjóðar og íslands; en á-
kvörðun þessi verður lögð und
ir úrskurð viðkomandi landa,
áður en hún gengur í gildi.