Alþýðublaðið - 20.08.1952, Page 4

{AB-Aíí>ýðiibíaðið
20. ágúst 1952
Þrjár leiðir
! SÍÐAST LIÐINNI VIKU
ræddu dagblöðin allmikið um
það, með hvaða móti hentug-
ast sé að stjórna atvinnu.tækj
um þjóðarinnar. Alþýðublað-
ið hélt uppi vörnum fyrir op-
inberan rekstur, Morgunblað
ið flutti af nokkrum ákafa
prédikun um algert einka-
framtak, og Tíminn skarst í
leikinn til að lýsa því yfir, að
samvinnustefnan væri þriðja
leiðin, sem bæri af báðum
hinum.
Það einkenndi skrif bæði
Morgunblaðsins og Tímans,
hversuj einhliða sjónarmið
'blaðanna reyndust vera.
Morgunblaðið fordæmdi all-
an ríkisrekstur, enda þótt
flokkur sá, sem blaðið mælir
íyrir, hafi þegar á reynir, tek
ið allt aðra stefnu. Tíminn
. hélt jafn ákaft fram þriðju
Seiðinnji, enda þótt flokkur
þess blaðs hafi bæði staðið
að stofnun ríkisfyrirtækja og
stutt einkaframtakið, til dæm
is í núverandi ríkisstjórn.
Svo til allar þjóðir, sem
ekki búa við kommúnistískt
einræði eða annars konar
harðstjórn, eru nú á braut
hinna svokölluðu „blönduðu
hagkerfa". Með því er átt við,
að þar þróast hlið víð hlið
vaxandi opinber rekstur,
samvinnuhreyfing og marg-
víslegt einkaframtak. Jafn-
vel í þeim löndum, þar sem
auðvaldið er enn öflugast,
svo þem í Bandaríkjunum,
hafa verið stigin stór skref
í áttina til ríkisafskipta af
félags- og atvinnumálum,
og samvinnuhreyfing er þar
ört vaxandi. Hins vegar hafa
leiðtogar lýðræðissósíalista,
til dæmis Clement Attlee,
fyrrverandi forsætisráðherra
Breta, lýst því í bókurn sín-
um, að svo langt sem þeir
sjái fram á lýðræðislega þró
un eftir brautum sósíalism-
ans, muni einkaframtakið
hvergi nærri upprætt, held-
ur verði ávallt víðtæk svið í
þjóðlífinu, þar sem það muni
gegna mikilvægu hlutverki.
Það er viðhorf jafnaðar-
manna til þessara mála, að
svo lengi sem fullt frelsi ríkir
og hægt er að vinna þjóðfé-
lagsumbótum fylgi fólksins,
muni hin „blönduðu hag-
kerfi“ halda áfram að þróast
í áttina til aukins atvinnuör
yggis, au.kins félagslegs ör-
yggis, meiri velmegunar,
betra og fyllra lífs fyrir al-
þýðu manna. Þannig mun
lýðræðissósíalisminn ár frá
ári færa mannkyninu aukn-
ar framfarir og au.kið rétt-
•læti.
Það er algengur misskiln-
íngur, að jafnaðarmenn stefni
að þjóðnýtingu sem takmarki.
svo er ekki, því að þjóðnýt-
ingin er leið að takmarki, en
ekkert takmark í sjálfri sér.
Þar sem þjóðnýting atvinnu-
tækjanna leiðir til aukins
atvinnuöryggis, au.kins rétt-
lætis í tekjuskiptingu, auk-
innar framleiðslu, — þar berj-
ast jafnaðarmenn fyrir þjóð-
nýtingu. Hér á landi hefu.r
verið gripið til ríkisreksturs
á fleiri sviðum en í flestum
nágrannalöndum okkar, — oft
vegna þess, að engin önnur
leið var hugsanleg til að koma
nauðsynlegum mannvirkjum
upp. En hér á þjóðnýtingin
enn eftir að koma til skjal-
anna í auknum mæli, í út-
gerðinni, í stóriðju; og margs
konar þjónustu.
Þar sem aðrar leiðir en
þjóðnýtingin geta náð því tak-
ínarki, sem jafnaðarmenn
vilja að ráði rekstri atvinnu-
tækjanna, geta þeir fyllilega
sætt sig við slíkar leiðir. Af
þessum rótum er sprottinn
stuðningur þeirra / við sam-
vinnuhreyfinguna, sem er
mikill í nágrannalöndum okk-
ar og meiri hér á landi en
sum dagblöð kæra sig um að
viðurkenna. Loks mun éin-
staklingsrekstur gegna mikils
verðu hlutverki á mörgum
sviðum hér á landi, þar sem
-öðru kerfi verður vart við
komið, en misnotkun slíkrar
aðstöðu einstaklinga verður
að sjálfsögðu ávallt að fyrir-
byggja.
Það er tilgangslaust að
binda sig einstrengingslega
við einkaframtak eða sam-
vinnurekstur á öllum sviðum,
og viðurkenna ekki hlutverk
annarra reksturskerfa. Raun-
hæfara er að gera sér grein
fyrir þeirri þróun, sem nú á
sér stað hvarvetna um hinn
frjálsa heim. Jafnaðarmenn
hafa valið stefnu; raunhæfra
u.mbóta, sem breyta þjóðfélög-
um nútímans stig af stigi, án
þess að fórna frelsi borgar-
anna, unz efnahágslegt frelsi
og réttlæti bætast við hið póli
tíska frelsi og börn jarðarinn-
ar geta í friði og sátt notið á-
vaxta hennar.
Duglega og áreiðanlega
skrifstofustálku vantar í stórt kaupfélag utan-
Reykjavíkur. Væntanlegir umsækjendur Ieggi
umsókn með upplýsingum um menntun og fyrri
störf inn á afgreiðslu blaðsins fyrir laugarclaginn
23. þ. m_ merkt: „dugleg skrifstofustúlka“.
veg
erssf! ■ •
RT.TORN-
ÍN hepnr á ú’-’"•mi-> Ævriræíl
i-„i aís r"v:• r 1 n þýzka
’■ ’■ t-r.11 yfir a!?:J
Veftur-Evrónu.
lyallaður he”’...m'ð á fund
í ^ontembe" +'1 HeSs að ræða
málið. Er f—u-Vntj .o ,að ffam
lensiu vefIake"rið út. að Frakk
landsstrun't
ands os It^1'
Vínar. fíol-
r-r>mþykki þjóð
í garði einum við Kambsveg er nú hafin tilraun að býflugna-
rækt. Hér sést skúrinn, ?ar sem býflugurnar hafa aðsetur sitt
Ljósm.: Pétur Thomsen.
anna fæst fyr;r bví.
ÞANN 1. sp"t°mber næstkom
andi koma út ný fxímerki til
minninsa-. um ívrsta forse^a ís
lenzka lýðveldisins, herra Syein
Björnsson.
Frímerki þessi verða með
þessum ver? > ’dum, kr. 1,25,
2,20, 5,00 og 10 krónur.
| Frímérkin gilda sem burðar
gjald allra jegunda póstsend-
I inga innan lands og til útlanda
i til ársloka 1953.
Rætt við frú Melitu Urbancic, sem hef»
ur myndariegt býflugnabú í garði sínum
------------------«,-----
AB — AlþýðuMaSiS. Otgefandi: Alþýðufiokkurinn. Ritstjðri: Stefán Pjetursson.
Augiýsingastióri: Emma Möller. — Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. — Auglýsing-j-
Bimi: 4906. — Afgreiðslusími: 4900. — Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
Áskriftarverð blaðsins er 15 krónur á mánuði; 1 lausasölu 1 króna hvert töiubiað.
í HUSGARÐI einum við
Kambsveg inni í Langholti fer
fram merkileg tilraunastarf-
semi, sem ef til vill á eftir að
marka nókkurt spor í atvinnu
lífi þjóðarinnar. Þar hefur frú
Melita Urbancic haíið býflugna
rækt, og enda þótt þar sé aðeuis
enn um tilraun að ræða, betidir
allt til þess, að sú tilraun ætli
að takast vel; enda er frúin sér-
fróð á þessu sviði og hefur hið j
mesta yndi af að fást við þessar j
merkilegu ,,skepnur“, sem hún
umgengst af sömu ástúð, þelrk-
ingu og natni og eóður fjár-
bóndi sauði sína.
EKKI ÁRÁSARGJAHNAR
FLUGUR
,,í>að, er mestj misskilníngur,
að tamdar býflugur séu gjarnar
til árása,“ segir frúin. „Þær
stinga því aðeins, að þær telji
búið í yfirvofandi hættu; það er
eins og þær viti, að þær lifa
sjálfar aðeins stutta stund eftir
að þær hafa stungið, og þær
fórna því lífi sínu fyrir heild-
ina. Þjóðfélagshættir meðal bý-
flugna eru svo hroskaðir að
furðu gengir; hver einn meðlim
ur heildarinnar heíur sitt á-
kveðna verk að vinna, og bregst
ekki skyldu sinni, hvað sem á
dynur. Lítið þið til dæmis á
verðina þarna!“ Og frúin bend-
ir á tvær býflugur, sem standa
fyrir framan inngöngudyrnar,
hvor við sitt bú, gersamlega
hreyfingarlausar, rétt eins ag
þær væru úr málmj gerðar.
„Þessir verðir gæta þess vand-
lega, að óviðkomandi býflugur
komist ekki inn; ef einhver
skyldi freista þess, kemur heid-
ur en ekki hreyfing á þá!“
FÆÐA I HIMNARIKI
Frúin segir margt frá lifnað-
arháttum býflugnanna, sem
ekki gefst rúm til að skýra frá
hér, enda þótt það sé bæði
merkilegur og iærdómsríkur
fróðleikur. Vísindamenn hafa
ritað þykkar bækur um býfiug
ur; jafnvel stórskáldum eins .pg
Maurice Maeterlinck hafa lifn-
aðarhættir þeirra oröið að bók -
arefni. Gagnsemi hunangsins,
bæði sem fæðu og iækningalyfs
við ýmsum sjúkdómum hefur
verið almenningi kunn síðan í
forneskju. Jóhannss skírari
lifði á því á eyðimörkinni, —
og í gömlum sálmum er hun-
angið talið ein þeirra fæðuteg-
unda, sem menn leggja sér til
munns í himnaríki!
KENNIR BÝFLUGNARÆKT
Frú Urbancic hefur frá bam-
æsku tekið miklu ástfóstri við
býflugurnar og lengj verið nreð
limur í félagsskap í Austurríki,
sem hefur það að markmiði að
efla býflugnarækt og auka
þekkingu manna á því sviði.
Fj’rir nokkrum árum fluttj hún
fyrirlestur um þetta efni í út-
varpið hér, en það var ekki fyrr
en í fvrrasumar, sem sá dra;:m-
ur hennar rættist, að hefja hér
býflij.gnarækt. Fékk hún bú-
ptofninn frá Skot.Jandi. „Mér
þætti vænt um, ef ég gæti kennt
fólki hér að umgangast býflug-
ur og koma af stað býfiugna-
rækt hér; þá teldi ég mig hafa
sýnt víðleitni í þá átt að greiða
að nokkru þá þakkarskuld, sem
ég stend í við Island sem initt
annað föðurland,“ segir hún.
Sjálf telur hún þessa tilraun
hafa heppnazt vel exm sem kom
komið er, og.. afraksturinn í
betra lagi. Býflugurriar cækja
vítt til fanga, — allt að þriggja
kílómetra veg, en raí.a þó heinr
aftur með aflann; blómduftið og
hunangið. Og nú hefur frú Ur-
baneic byrjað að kenna nokkr-
um unglingum býfiugnarækt.
i
MERKILEG TÍLRAUN
j Það er merkilsg íilraun, sem
fer þarna fram í garðinum við
Kamtosveginn. Fram að þessu
muii það vera nyrzti staðurinn,
þar sem býflugnarækt er höfð
með höndum, en nú hefur
danska ríkisstjórnin veitt tug-
þúsundir króna tn slíkra til-
Þrjár ferðir frá
Orlof um helgfna
ORLOF efnir til briggja eftir
talinna ferða um næstu heígi.
Sturshellir:
i Farin verður vteggja daga
ferð í Surtshelli. I.agt af stað
kl. 1400 á laugardag og ekiö
• fyrir Hvalfjörð í Húsafellsskóg.
í Surtshelli og Stef ánshelli.
• Á sunnudaginn verður elcið
Haldið heim um Kaldadal og'
Þingvelli á sunnudagskvöld.
Landmannalaug:
Þá er þriggja daga fef ð_ í
Landmannalaugar. Lagt af stað
, kl. 14.00 á laugardag og íariö
j alla leið í láugarnar um kvöld
j ið. Dvalið við laugarnar á sunnu
i d.ag og gengið á nærliggjandi
j fjöll. Haldið heim á mánudag.
Þórsmörk:
Farin verður tveggja daga
ferð í Þórsmörk eins o>,að und
anförnu. Lagt af sfð kl. 14 á
Iaugardag og ekið inn í. Þórs
mörk um kvöldið. Komiýáftur
á sunnudagskvöld.
rauna á Grænlandi, og má á
því sjá, að ekki er býflugna-
ræktin talin ómerkileg atvinnu
grein þar í landi. Og hver veit,
nema þarna við Kambsveginn
sé að finna upphúi a.ð nýrri at-
vinnugrein, sem á eftir að verða
þjóðinni til arðs og blessunar.
„En maður má ekki hugsa um
arðinh; býflugnaræktin verður
að byggjast á ástúð og skilmngi
í garð þessara merkilegu líf-
vera, ef vel á að fara,“ segir frú
Melita Urbancic.
Vaxkaka úr búrinu, og nokkrir íbúanna. Öll hólfin eru ná
kvæmlega jöfn að lögun og stærð. Ljósm.: Pétur Thomsen.
AB 4