Alþýðublaðið - 24.10.1952, Qupperneq 4

AB-Alþýðublaðið 1
Prófsteinn möguleikanna
24. okt. 1952.
TÍMINN rainiitist í rit-
stjórnargrein í fyrradag
mokkrum orðum á væntan-
legt flokksþing Alþýðu-
flokksins í nóvember, og
taldi að því myndi verða mik
il athygli veitt. Fullyrti
hann í því sambandi, að inn-
an Alþýðuflokksins hefði um
skeið verið mikill ágreining-
ur um stefnu og starfshætti,
og væri mönnum Ijóst, að
það „geti orðið býsna örlaga-
ríkt fyrir þjóðina í heild“, —
þannig orðar Tíminn það —
„hvað ofan á verður í þeim
efnum, og hvert Alþýðuflokk
urinn snýr sér á næstu ár-
um“.
í beinu áframhaldi af þess-
um bollaleggingum minnir
Tíminn á árin 1934—1938,
þegar Framsóknarflokkur-
inn og Alþýðuflokkurinn
fóru saman með stjórn lands
ins; þau ár hefðu verið „eitt-
hvert glæsilegasta tímabil ís-
lenzkrar stjórnmálasögu“,
þrátt fyrir margvíslega að-
steðjandi erfiðle’ka, enda
hefði samstjórn þessara
flokka tekizt að láta almenna
velmegun vaxa. að auka fé-
lagslegt öryggi alþýðunnar,
byggja upp nýja atvinnuvegi
og hrinda fram margháttuð-
um umbótamálum. Virðist
Tíminn harma það að ekki
hafi orðið áframhald á þessr
ari samstjórn Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins,
og það því fremur, sem allt,
er síðan hafi gerzt, staðfesti,
að „það séu alþýðustéttirnar
við sjó og í sveit, sem á ís-
ienzkum grundvelli eigi að
stjórna landinu“.
Undir þetta vill AB taka
af heilum hug. Það furðar
sig hin(s vegar nokkuð á því,
að Tíminn skuli vírðast telja
það undir einhverri stefnu-
breytingu Alþýðuflokksins
komið, á væntanlegu flokksi-
þingi hans, hvort slík sam-
stjóm alþýðustéttanna við
sjó og í sveit gæti tekizt á ný;
því að Alþýðuflokkurinri hef
ur aldrei brugðizt þeirri um-
bótastefnu, sem hann mark-
aði og fylgdi í samstarfi og
samstjórn við Framsóknar-
ílokkinn á árunum: 1934*—
1938. Þvert á'móti hefur það
alla tíð síðan verið viðleitni
hans, að halda þeirri umbóta
löggjöf áfram, sem þá var
hafin; og má þvi til sönnunar
nefna mörg dæmi, svo sem
foaráttu hans fyrir orlofslög-
gjöfinni, almannatryggingun-
um, fjáröflun til byggingar
verkamannabústaða, endur-
Operan
Leíkiélag -fÖéykjávéJáirL'-
,Miði!linnr eftir
bóturn á skattalöggjöfinni,
persónufrádráttar við álagn- Þýðandi: Magnús Ás-
ingu tekjuskatts og sérskött-
un hjóna, atvinnustofnun rík
isins og atvinnuleysistrygg-
ingum, lögfestingu tólf
stunda hvíldar á togurum,
hámarksverði og verðlagseft-
irliti til þess að hafa hemil á
verzlunarokri og dýrtíð, og
nú síðast fyrir lengdu orlofi
alls launafólks í tandinu.
Það mega vera glámskyggn
augu. sem ekki sjá í bar-
áttu Alþýðuflokksins fyrír
öllum þessum málum og
mörgum öðrum beint áfram-
hald þeírrar umbótastefnu,
sem samstjórn Framsóknar-
flokksins og Alþýðuflokksins
fylgdi á árunum 1934—1938.
Hitt er svo allt annað,
sem að vísu ekki skiptir síð-
ur máli, þegar um möguleika
geirsson -
Einar Pálsson - Hljóm
sveif: R. A. Otfósson
FYRIR NOKKRUM ÁRUM
kvaddi fræg söngkona óperu-
jeiksviðið fyrir fullt og allt,
með þeim ummælura, að óper-
ur gömlu meistaranna misbyðu
svo rökrænni hugsun, að það
væri ekki fyrir óvitlausar,
manneskjur að flytja þær. Semj
i dæmi nefndi hún það atriði úr;
einni af frægustu óperum:
Wagners, er Wotan leggur Sig-'
fried að velli: „Sigfried stend-
ur á sviðinu, snýr sér að áhorf
, endum og syngur fulium hálsi;
er rætt á nýrri samstjóm al- J en Wotan læðist aftan að hon-
þýðustéttanna við sjó og í Um og. mundar spjót sitt. Sig-
sveit, hvort Framsóknarflokk \ied þagnar, og nú búast þeir
urinn hefur reynzt þessari. áhorfendur, sem ekkí hafa séð
umbótastefnu eins trúr hin þetta áður, fastlega við því, að
síðari ár. Svo mikið verður Wotan láti til skarar sknða.
að minnsta kosti að segja, að ónei! Wotan stingur
Alþýðuflokkurinn telur sig spjótinu í sviðsfjalirnar, en
hafa haft litinn stuðning af ekki ,\Sf rlsd’ k^ssleggur
Framsóknarflokknum til arma a bf.óf °g H%ngur langa
, , , . ... ariu, en Sigfned biður a meo.
framdrattar þe.m umbota-j an æt]ar höfundur áhorfend-
malum alþyðunnar, sem her; um bersýniiega að trúa því, að
hafa venð upp talin og Al-: hann heyri ekki bofs í Wotan
þýðuflokkurinn hefur barizt og verðj ekkinálægðar hans yar,
fyrir hinn síðasta áratug. En þvj að hann bíður og bíður. Og
hvar ætti að mega vænta þegar Wotan er í þann, veginn
prófsteinsíns á möguleika 1 að Ijúka söng sínum, en heldur
nýrrar samstjórnar alþýðu- j ekki fyrr, þrífur hann spjótið,
stéttanna við sjó og í sveit, læðist, á tánum þau íáu skref,
Guðmunda Elíasdóttir í hlutverki miðilsins.

ef ekki einmitt í undirtekt-
um við slík umbótamál?
sem hann á ófarin að vesalings
Sigfried, — og Ieggur hann í
Timinn telur það vera und bakið! Önnur dæmi, jafnvel
ir væntanlegu flokksþingi A1 enn heimskulegri en þetta,
þýðuflokksins komið, hvort mfU Ur fnum íræg-
su samstjorn geti tekizt a ny;1
og því muni Það verða örlaga j Evrópumönnum, sem aldir
ríkt flokksþing. En skyldi eru upp í aðdáun og lotningu
það ekki einnig geta orðið fyrir öndvegisóperum hinna sí-
nokkuð örlagaríkt, hvernig gildu meistara, kemur þó varla
Framsóknarflokkurinn tekur i-il hugar að hneykslast á slíkri
undir þau mörgu umbótamál,. órökyísi. Þeir hafa drukkið i
sem Alþýðuflokkurinn berst sjf, ** 1
nú fyrir á alþingi? Þar virð-
flokka.
Norrœna félagið
Afmælishóf
í tilefni af 30 ára afmæli félagsins verður í þjóðleik-.
húskjallaranum laugardag 8. nóv. 1952 Id. 19.00.
Sameiginlegt borðhald
Ávörp og ræður
Einsöngur: Jussi Björling
Dans.
Aðgöngumiðar í þjóðleikhúsinu laugardag 25. og
sunnudag 26. nóv. kl. 15—20.00 báða dagana.
Stjórnin.
A.B — AlþýðublaðiS. Otgefandi: Alþýðuflokkurinn. Ritstjóri: Stefán Pjeturssoa.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjáimarsson. Auglýsingastjóri: Emma Möller. — Rltstjóm-
arsímar: 4901 og 4902. — Auglýsingasími: 4906. — Afgreiðslusími: 4900. — Alþýðu-
prentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10. Áskriftarverð 15 kr. 6 mánuði: 1 kr. í lausasöiu.
slíkum verkum sé tónlistin og
. , , , ... . ... sönguþrnn aðalabriðið, leikur-
xst þó vettlangunnn vera til inn og gangur hans Bkipti
pess ao fa ur pvi skono, rránnstu máli. En Ameríkumönn
hvort þessir gömlu samstarfs ^ sem eru ?jidir Upp‘ í
flokkar geta tekið þráðinn gömu íotningu fyrir því, sern
aftur upp þar, sem hann var,! Við teljum sígilt á sviði listar-
illu heilli, niður felldur. Á innar, finnst annað eins og
Alþýðuflokknum mun ekki þetta harla broslegt, og þegar
standa, ef raurdiæfir mögu-, Menotti, höfundur óperunnar
leikar þess skyldu sýna sig; „Míðitlihn“ háfSþ dvalizt ura
enda er þar, andstætt bolla- j nokkurt skeið við tónlistarnóm
leggingum Tímans, full ein-jí Bandaríkjunum, þóttst hann
ing um stefnu og starfsað-' s^a> að VBer* f
„ *. __ sem ætti mesta sok a pví, ao
ferðir, og malefmn em látm óperurtunjóla ekki almennrar
j hylli þar í landi. Og hann þótt
: ist þess einnig fullviss, að það
| væri sama orsökin, sem réði
þverrandi hylli þeirra meðal
yngri kynslóðarinnar lieima í
Evrópu. Þetta telur hann sjálf
ur hafa vaidið mestu um það
að hann tók að fásf við að
að seimja óperu í nýjum stíl
sem átti að verða eins konai
tengiliður nýtízku sjónleiks og
sígildrar óperu. Hann kvað nú-
tímafólk þess utan vera orðið
þreytt á krínóiinklæddum hefð
armeyjum og skarlatsbúnum
furstum í feneyskum súlnasöi
, um og bjánalegum ástarævin-
týrum þeirra; hjn nýja óperr
yrði því að gerast meðal venju
legra manna í venjulegu u>r
hverfi og lýsa atjburðum úr da
legu lífi af raunsæi, svo að all-
ir mættu skilja, en að öðiv
leytj ætti hin nýja ópera a?
lúta byggingarlögmálum sjón-
leiksins.
um nýja stíl, og fyrsta óperan,
sem hann lauk vjð að semja;
síðan hefur hann samið Ðeiri
í svipúðum stíl, sem hvarvetna
hafa vakið hina mestu athygli,
ekki síður en sú fyrsia. „Mið-
illinn“ fjallar um efni, sem
alls staðar er ofarlega á baugi,
umrætt og umdeilt, miðlana og
starfsemí þeirra. Tataxakonan
í þessu verki Menottis, er svika
miðill, eins og þeir gerast og
ganga. Hún hagnýtir sér sorg
fólks, sem misst hefur ástvini
sína; hefur dóttur sína unga
og mállausan dreng, er hún heí
ur 'hirt upp af götunni, sér til
aðstoðar við svikin. Af sálfræði
legri nákvæmni og vægðar-
lausu raunsæi rekur höfundur-
inn síðan lögmálsbundin áhrif
og gagnáhrif blekkingarinnár;
þatarakerlingin verður blekk-
ingum sínum að bráð; hún
heyrjr annarlegar raddir, neit-
ar þó að trúa því, að um dul-
rænt fyrirbæri; geti verið að
ræða og hyggur sjálfa sig beitta
sömu svikum og hún hefur beitt
aðra. Samt þykir henni vissara
að létta af samvizku sinni, skýr
ir fórnarpersónum sínum frá
öllu saman, en samkvæmt á-
hrifalögmáli blekkingarinnar
neita þeir harðlega að trúa og
vilja halda í fróun blekkingar-
innar í lengstu lög.
Gnffmunda Eííasdöttir flytur
hlutverk tatarakerlingarimiai’;
um söng hennar er óiþarft að
fjölyrða, þar eð hún er löngu
kunn fyrir góða rödd, smekk-
vísa og þjálfaða beitmgu henn-
ar og næman skiling, hvað
textaframburð snertir. En leik
ur hennaj er hins vegar með
svo sannfærandi tilþrifum, að
furðu sætir, þegar þess er gætt,
að listmennt hennar er að mestu
leyti á öðru sviði; gerfið ágættí,
svipbrigðin stefV og skýr. í
hrjiálæðis- og ölvímukastinu
undir leiksLokin lifir hún sig
svo inn í hið óhugnanlega,
raunsæismótaða hlutverk, að á-
hrifin vekja með manni and-
úðarkenndan hroll. Það - er
fyllsta óstæða til að vænta þess
að Guðmunda eigi eftir ao
vinna eftirminnileg afrek -sem
leikkona, fái hún tækífæri tl
þess. Söngur og framkoma Þur-
íffar Pálsdóttur í hlutverki
Moniku er hvort tveggja heill-
andi; röddin hrein og folæ-
brigðarík og flutningurinn hnit
miðaður og öruggur. Fram-
sögnin mætti þó vera skýrari,
einkum þegar þess er gætt, áð
hvert orð er þýðingarmikið fyr
ir frásögúna í leiknum, en ekki
fyrst og fre-mst textafylling. við
lag eins og í ,,gömlu“ óperun-
um. Steindór Hjörleifsson verð
ur eingöngu að byggja leik
sinn á svipbrigðum í hlutverkl
málleysingjans, en svo. . vei
tekst honum það, að túlkun
hans á ást og ótta þessa ym-
komulausá drengs verður á-
horfendum minnisstæð. þau
Svanhvít Egilsdótíir, Guð'rún.
Þorsteinsdóttir og Ólafur Magn.
ússon gera hlutverkum sínum.
prýðileg skil. — Leikstjórn
Einars Pálssonar er örugg
og markviss, og ber vitni
mikilli vandyirkni. Tjöld Lot-
har Grund falla vel í stil við
efni og anda leiksögunnar, og
eiga veigamikinn þátt í því að
skapa hin sterku áhrif verks-
ins.
Tónlistin í þessu verki hefur
varið mjög umdeild meðal, er-
lendra gagnrýnenda, en víst er
um það, áð hún er samgróin
efni Ieiksins og umhverfi, og
túlkar raunsæi haus og átök á
sinn áhrifamikla Mtt. Þeim.
þætti ér vel borgið í höndum
Mjómlistarstjórans, Roberts A.
Ottóssonar.
Leikfélag Reykjurvíkur á
þakkir skilíð fyrir þann stór-
hug, að gefa borgarbúum kost
á að kynnast þessu nýstárlega
v.erki.
Loftur Guðmundssoíi..
Óperan „Miðillinn“ er fyrsta
óþeran, sem hann samdi í þess-
Þuríður Pálsdóttir sem Monika og Steindór Hjörleifsson í Mut-
verld máliausa drengsins.
4B 4