Alþýðublaðið - 15.04.1953, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 15. apríi 1953
ALÞÝÐUBLABEe
Útgefandi: SUJ.
Ritstjóri: Gunnar Sigur'ðsson.
1 Á SÍÐUSTU ÁRATUGUM sem. skemnitanirnar veittu
hefur orðið gerbreyting á framar öllu öðru. Og skemmt-
AIIIV UU| CVR|IÁ I skemmtanalífi okkar íslend-' anirnar byggðust á þátttöku
fiÍMSs. f iP C f * in-ga. Það hefur farið mjög í fólksins sjálfs, hinum félags-
vöxt, svo mjög, að skemmtana le'ga anda 'og hinni félagslegu
........ þyrst fólk veit gjarn-an ekki í sameiningu.
i *>KViMáT lu t i - hvert horn'.ð helzt skal snúa j E.n hvernig er það svo hj'á
Sovéfríkinm. Tf ít'1 *sér’ þá það h^Sur ti:1 gteðskap ' meginþorra þjóðarinnar . nú?
Spve rikjunum hafa venð ha- ar. Um það gkal ekki rætt hér [ Hv* di f ,
depillmn i heimsfrettunum síð hvort síailkr,r‘ ckemmta-ir i u j 'V f’ f.°
azt hafði sann" j Hirif á æs-kulýðinn °g gjarna1 er tilfinningar með henni? Eins
A kommun- j háldið á lofti. Hitt skal aftur * og ég drap á í upphafi eiga
rstaX aðfaheyrðum pyndmgar-'á móti Htillega drepið á hér, j menn nú einkum í hiS
a erðiun hafði vcnð beitt til hver áhrif .fyrirkomulag og stærri bæium völ marevís
að knyja fram jatnmgar þeirra snig skemmtana hafa á há ' í i 1 + m gvis
um morð eða morðtilraunir. be rra Jóte ^vo o« hÍr 'w f legraskemmtalia-. Munumnn er
. ... jþeirra njota, svo og þær hug- j geysiíegur fra þvi. sem var fyr
egar lettin rnn jatningar j sjónir og hvatir, sem að baki, ir ekki ýkja mörgum árum En
íæknanna fimmtán barst hing- þeirra standa. við verðum að játa bað, að al-
að, þaut Þjoðviljinn, l.lað Rússa £g g^. ^ ^ að'gertega undir hælirm er lagt,
| hvort skemmtanirhar skilja
dýrkara, upp til handa og fóta
HER I BLAÐINU birtist
fyrir skömmu útdráttur úr
skýrslu . Sameinuðu þjóðanna,
er fjallar um konur í opinber-
um stöðum. Ský-rsia þessi, sem
mun vera hin fróðlegasta,
| sýnir glöggjega, hvað konum
hefur orðið ágengt í jafnréttis
baráttu sinni. Hún er einnig
gleðilegur vottur um mann-
réttindastarfsemi Sameinuðu
þjóðanna.
' - Frá 'fornu fari hgíur kónan
verið réttlægrí en karlmaður-
inn, og það -er ofureðlilegt,
eins Qg: .þjóðfélagshættir
mainna yöru á -fyrstu timum.
Lífsafkoma . séyhverrar þjóðar
var undir -þyí komin, að hún
væri nógu öflug. til þess að
verjast árásum'. , erlendra
þjóða, sem herjuðu landið,
eða til þess að ná með valdi
löndum annarra þjóða, ef land
kostir þeirra sjálfra voru ekki
fullnægjandi af einhverjum
ástæðum.
Bersýnilegt er, að konur
hafa verið verr fallnar lil
slíkra stórræða en karlmenn,
enda höfðu þær engin afskipti
og kyrjaði hástöfmn, að Eng-! margt1+Ungt, f61k a okkar dög'
I um velti þvi stundum fynr ser,
| hvernig fólk hafi yfirleitt
lendingar og Bandaríkjamenn
ættu sökina á illgresi því, sem
stungið hefði upp kollinum í
innsta hring valdliafanna í
Rreml og stefrdi að því að
kollvarpa hinni „dásamlegu“
stjórn þeirra —■ þeir hefðu ver-
ið potturinn og pannan í öllu
saman.
EN ÞEGAR stuttu síðar upp
lýstist, að játningar læknanna
hefðu verið fengnar með fals-
vitnum og pyndingum, lækk-
aði heldur ekki risið á komm-
skemmt sér áður en kvikmynda
hús, leikhús og fjölmargir
d.ansstaðir komu til sögunnar
og hvernig fólk til afskekktra
sveita skemmti sér enn þann
d.ag í dag. Ég geri ráð fyrir
því, að mörgum finnist sem
fólk við þvílíkar aðstæður lifi
ekki sérlega ánægjulegu lífi.
Hversu er þessu þá varið?
Eigi; menn ekki að vera A sí-
felldum flótta frá því um-
kyngja öllum þeim gífuryrðum,
sem þeir notuðu til að sverta
Breta og Bandaríkjamenn —
þeir urðu að viðurkenna lygar
sínar fyrir alþjóð. En þeir
skammast sín ekki, línudans-
ararnir á Skólavö’.-ðustígnum
þeir kunna það ekki. Þeir hafa
heldur aldrei lært að túlka
sannleikann.
En slíkí er ekkert eui'dæinv
hjá sorpblaði sem Þjóðviljinn
er. En hver skyldi hafa trúað
því, að í landi „kærlcika, frið-
og mannúðar“, eins og
únistapiltunum. Þeir urðu að hverfi’ sem býður UPP u nokkra
menningarlega örðugleika
verða þeir að gera annað af
tyennu: að laga sig eftir að-
stæðunum og svíkja þar með
,sína mannshugsjón eða sigr-
ast á örðugleikumun og vera
sinni mannshugsjón trúir. Hvar
sem menningarþjóðfélög hafa
risið upp, .hefur hið síðarnefnda
skeð. Hér held ég að ekki sé
úr vegi að líta til skemmtana-
lífsins með tilliti til þessara
staðreynda. Þar sem fyrir hendi
eru örðugleikar til skemmtana
lífs verður fólkið að leggja
AT , ” , , , ' , , ,. nokkuð á sig til þess að öðlast
Moskvuagentar her a landi liafa !, „ ., 1 . „
lýst sæluríki Rússlands, skuli, ££ % ^
fyrirfinnast menn, som sitja
svikráðum gegn rússnesku þjóð
ínni?
viti gefur slík fyrirhöfn skemmt
uninni enn fyllra gildi en ella.
Enn er það svo sums staðar
til sveitá, að fólkið á vart ann
OG MÖNNUM verður á að aTxa skemmtana völ út á \dð
spyrja, ekki einungis um gjörv en það skapar sér sjálft. ’ í
allan hinn vestræna heim, held þessu skyni hafa menn bundizt
nv lílta í hinum Imgaða, aust- samtökum og hér eru ung-
ræm heimi: Hváða stefnubrej t mennafélögm fremst í fylkingu
íng er að eiga sér stað hjá eða eiga að vera það. En af
herv i’num í Kreml? Hvers (þjóðfélagslégum. ástæðum hef-
vegnr) var þessu ekki haldiðjur vegUr slíkra félága farið
leyndu fvrir umheiminum, eins ( núnnfcándi á undanförnum ára
og svo oft áður? Eða er hér tugum, en ekki er rúm til að
eftir jákvæðar eða neikvæðar
tilfinningar í brjóstum þess
fólks, er þeirra nýtur. Þær
skemmtanir, sem mest ber á,
eru ófélagsbundnar, og maður-
inn gerir kröfur til aimarra
heldur en sjálfs sín. Skemmt-
unin krefst einskis af honum
sjálfum. Maðurinn, sem fer í
kvikmyndahús á það að veru-
legu leyti undir sjálfum sér,
bvort hann skemmtir sér vel
eða illa. Hann leggur til skemmt
unarinnar aðeirns krónurnar
sem hann kaupir aðgöngumið-
ann fyrir. Að öðm leyti er
hann óvirkur, hann er þiggj-
andi og verður að taka þvi,
sem að honum er réti Sama er
um leikhúsgesti að segja, og
ég fæ ekki betur séo en þessi
óvirka afstaða sé að færast yf-
ir á dansleikina, einmitt þar
sem hún é ekki né má ekki
eiga heima.
Menn koma þangað marglr
hverjir sem fyrst og fremst
þiggjendur gleðinnar, en ekki
sem skapendur hennar og
veitendur. Oft heyrdst ungt
fólk láta út úr sér setningar
sem þessar að. afloknum dans-
leik: „Það var ekkert gaman,
dauðleiðlnlegt“, og þar fram
eftir götunum. Alltof oft korna
menn vonsviknir heim af slík-
skemrotunum, þær hafa
kairla og kvenna, er of-tast að
rins'Jltt \"ið lagategt jafnréíti.
i-sr. - ér kverJþióSin rétthairrl
eri - Úrarlmenni'.nir. í gamlai
tí.-'ga. þegar það tíðkaðist <aiö
s'á -rííana til riddara, sóru
þei-i'--,að sýna koraum virðingw
og 'peirra hugtak gagnvart
kveuþjóðinini átti að vera eins
og. mélhlháttoiinn aikunni:
„Allt íyrir kveinfólkið“. Þann-
ig hefur þao alltaf verið.
Áliúénmar fcunteásfesareghir
s:kipá: syo fvrir, að kvenmern
skuliþliafa ýmiiss forréttindi i
daglégu
lífi
mannanna.
’afn-
réttisfcarátta kvenmanina við -
fc'arlljpnn hefu-r ve~ið hörlí
undáÚfárin ár. En kvenþjóðin
h'efiur.j'.fylgt þeeisu áhugamáli
Franxhaid á 7. síðu.
OFSTÆKI mun vera
finna í nær öllum stefnum, aracV
legum og veraldlegum, eir ■
af stjórn lands síns. Þeim bar al^rei muu:u hinir ofstætós-
aðeins að sjá um matreiðslu-
störfin og að ala mönnum sin-
um hrausta og heilbrigða
syni, er svo héldu áfram bar-
áttu feðranna, er þeir voru
orðnir gamiir og ónýtir til
bardaga. Þetta fyrirkomulag
hélzt aillar götur, þar til nú
fyrir nokkrum öldum, þó að
þjóðirnar yrðu friðsaman og
þjóðfélagsskipun manna kæm-
ist í fastar skorður, breyttist
þetta efeki. Kajrlménnirnir
höfðu allan veg og vanda af
stjórn ríkjanna. Það hefur
verið venja, sem haldizt hef-
ur fram á þennan dag. En það
er ekki fyrr en nú fyrir iil-
tölulega skömmu, að kven-
menn fengu jafnrétti á við
fearllmenn. Jafnrétti karla og
kvenna er aðallega fólgið í
því, að konur hafi kosninga-
fullu leiða nokkuð gott málefnil t
til farsælla lykta.
Ofstæki og lýðræði geta e’kilfii
farið saman, því að ofstækáö ‘
er tniitslaust og -. leiðir óhjú-
kvæmilega til einiræðis og kúg- •
unar. Hver hefur ekfei t. -d.
heyrt og lesið um trúarofstækil. •
liðinna aida og hverjir murei »
ekki þjóðernásofstæki þýzkíf
nazismans, og hverjir vita eldciil ■
hvílíkt böl þetta ofstæki hefm*
leitt jjfir milljónir manna?
Engum mun t. d.. tTÚiairofstæls
ið meiri þyrni'r í aiugum helduw
en einmitt hinum sannkristaiOh >
manni.
Sósíalisminn hefur ekki far-
ið varhiuta af böli ofsíækisim
og í nafní j af nréttis og bræðrn -
lags hafa milljónir manna vetr-
ið hnepptar í fjötra hins otf-
stækisfulla sósialisma komimxrv
.kosningarétt og lagalegan rétt j isrnans, en einmiitt þar. s.emi
til embætta í ríkinu. Um það ’ kommúnisminn byrjar, þain
endar lýðræði, frei.si og jafxÞ
rétti.
Engum mun betur Ijós za
er ekki annaö en gott að
segja, því að karlmenn hafa
enga andlega yfirburði yíir
kvenfólk. En samt munu það , hætta, sem leiðir af kommún-
?im nð ræða sýndarleik, sem
setnr er á sviS í þeim eina til-
gavi’H að kasta glý.iu
ræða það nánar hér. Það er
gaman' að blaða i gömlum
• _ ausru, fundagerðabókum þessara fé-
auS'rúa almennings? Þjóðvilj-, iaga. fra ungmennafélagstíma-
Inn 'cgir þetta sönnun um bilinu Þar á maður kost á að
trau«t og hcilbrigt rétfarfar. Já,, kynnasí því, hversu þátttakan
vsér ’ • nú hver traustleikinn og(í féiags. og skenimtanastarf-
hei'b igðin! Hér stangast sann
arV i verkÍT} á. Fimmtán bátt
T íaðinn skrautpeningum og
' ir sem ivctia. Og örstuttu
nné ’r læknar lmcnptir í fang
elsi ng clæmdir til dauða — en
sá r sú, sem kom npp
þá
\ýi
sei"tia er teningnum snúið við.
Ua'knarnir látnir lausir
ur>v'>ióstarinn settvir í fangelsi.
Hév þarf ekki frekari skýringa'
við. Staðreyndirnar tala |lýnu
máli. Þetta er óræk sönnun um
inu hefur verið almenn, sjá
hvernig skemmtunin hefur ver
ið starf og starfið skemmtun.
Það fólk, sem þá bar uppi þessi
um félög, átti sér ekki annars völ
en skapa sér sjálíft sínar eigin
skeimmtamdr og bað varð að
leggja nokkuð af mörkum til
en þess að öðlast þær. Aðstæðurn
ar voru heldur ekki alltaf sem
beztar, en þess meiri var gleðin
yfdr' því að sigrast á örðug
(Frh á 7. siSu.)
um
haft öfug áhrif á þá við það.
sem til var ætlast. Þegar svo
er, er afar illa fariö. Sú skemmt
un, sem maðuriinn vex ekki af,
er nei’kvæð. Maðurinn er s-tarfs
vera, en þegar svo er komið,
að aðstæðurnar taka fram fyr-
ir hendur hans með það að
skapa sér skemmttmina sjálf-
ur, er skorið í í-nikilvægan
streng í eðli hans. Nú þykist ég
vi’ta. að margir mund vilja
benda á það, að engum sé mein
að að skapa sér sína eigin
skemmtun', það geti hver og
ein.n sótt gleðina þangað, sem
hún sé heilnæmust, sótt hana í
sitt eigið erfiði, sé það farsæl-
ast. Vitanlega er betta rétt, en
í þessu sambandi vildi ég ^amt
benda á eitt atriði: Meðal mik-
ils hluta æskulýðsins er alda-r-
andinn sá að taka gleðinia þar
sem hún er auðgripnust. Þetta|
er viðborf þiggjandans, en ekki |
hi-ns skapandi manns. Hvert
heilbrigt þjóðfélag hlýtur að
byggjast á því, að bver og' einn
alltaf vera aðallega karlmenn,
sem fara með stjórnmál þjóð-
anna, en ekki konur. Hitt er
annað, að það er eiomig nauð-
synlegt, að kvenfólk taki þátt
í stjóminmi, því að kvenfólkiö
er yfirleitt jafnmargt og karl-
menn og verður þvUað hugsa
um mál þess, en það gera eng
ir betur en konurnar sjálfar.
ur taki
’lands
háttað í fltestum menningar-
löndum heims.
Kvenfólkið hefur í baráttu
sinjni fyrir jafnrétti beitt
ýmsum brögðum og vopnum,
ef svo mætti að orði komast.
Eitt bitrasta þeirra eru hin
fjölmörgu kvenfélög um heim
Bmanum heldur en hinum lýA-
ræðissinnaða j afnaðarmanini og
enginn þarf að vera bettur, á
verði en hairn tii að gæta bróð
ur síns f>TÍr kommúnistanujm',
sem sífell't er. í feluleík 'bsifc
við ýmsa góða men-n og mál-
efni til að reyna að blekkj;»
til fylgís við sig vinstri sinn:-
la menn og konur, en hneppa*
þsjrt
Þess vegna.er æskilegt, að kon j-þau síðanrí fjötra einræðis, j,
ur ta.ki virkarc þátt í stjórn j sem hugsjónin um iafnrétti 03
síns, enda er nú svo bræðalag er fótum. troðin.
Þú, ungi jafnaðarmaður, á+fc'
áreiðanlega kunrángja, sern
fvlgir íslenzka kommúnista-
flbkknum, láttu það ekki vi©te
þér sýn, þótt þú ekki trúír þvi,
að hann sé hættulegur rnan? .-
legu frelsi, þvi aðeins í fáunat
tilfeUum geturðu í alvöru dæmfc
allan. Aðalmarkmið þeirr.i er um kommúnismanm með hliO-
eðlilega jafnrétti á við karl-) sjón af honum, en það er bitfc
menn, og það verður að hlutverk að leiða hann til sfciln
siegja ikvfenþjóðininl til hróss, | j-ngs á því, að hann hafi verið-
að henni hefur orðið allágengt
í þessu almenna mannréttinda
máli, því segja má, að kven-
þjóðin sé jafn rétthá og karl-
mennirnir
heims.
blekktur til fyigis við hið ægi-
íegasta einræðisvald kúgunar oj;
ofstækis, sem myndi fcúga bæði'
hann og þig í hugsun og verM,
flestum löndum ef járntjaldið skyldi færast verfc
ur fvrir ísland.
Þegar talað er um jafnrétti i
. gbiS-
leikunum. Það var gleðin ýfir) Þeg'n sé virkur innan þess, og
vel unnu verki, slík var gleðín | Franthald á 7. síðu.
UNGIR JAFNAÐARMENN OG KONIJR!
Sendið greinar til SUJ um áhugamál ykkar og
munið, að ykkar er seskan og landið.
\
9 0.