Alþýðublaðið - 22.08.1953, Blaðsíða 5

jjáugardagtir 22. ágúst 1953.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Á'RIÐ 1944 festi Örn John-
gon, forstjóri Plugfélags ís-
laiids, kaup á fyrsta Katalina-
flugbát félagsirts og flaug hon-
am 'heim til íslands ' sama
liaust. Þessi flugbátur hafði
verið notaður til flutninga á
Amazonsfljóti í Brazilíu og víð
ar þar í landi. Þegar hingað
kom, var bátnum gefið heitið
Sæfaxi, og hlaut hann einkenn
ísstafinu TFJSL., oftast kall-
aður Pétur og nú í seinni tíð
Gamli Pétur. Þessi flugbátur
fór víða fyrstu árin, t. d. fór
hann fyrsta íáenzka póst- og
faiþegaflugið milli landa, en
það var til Largs Bay í Skot-
’Jar.di sumarið 1945.,Einnig fór
hann sama sumar; tvær fer'ðir
til Kaupmannahafnar. fyrstur
alSra íslenzkra flugvéla. Nú á
seirmi árum hefur Sæfaxi far-1
ið margar ferðir til Grænlands ’
og ávallt reynzt hið traustasta
teki.. Núna siðast liðið sumar
íór Sæfaxi til Pearylands. sem
er nyrkta íandssvæði jarðar, I
lenti á rúmlega. 80 gráðum
morðlægrár foreiddar, sem
mun vera iwrzta lending
,.C omiTi.ereiaf* flugvélar, sem
vitað er af. Dr. Lauge Koch
haíði farið i*ess á leit við Flug-
félag felands, að Sæfaxi feng-
ist leigður til þessarar ferðar,
en ílytja þurfti nokkra vísinda
menn til ónefnds stöðuvatns á
Nc”ðaustur-Grænlandi. Þetta
vatn fannst fyrst ur iandmæl-
ingaflugvél árið 1947, en aldrei
.hafði verið lent bar og engin
mannleg vera nokkru sinpi.
stigið fæti þar 4 land. Þetta
vaj* afráðið og ferðin ákveðin
30. júlí.
. Þ.í TTTAK K NBU RNIR.
Auk mán var áhöfn Saefaxa
skipuð, þannig; Jón Jónsson að
stoðarflugmaður, Jón Stefáns-
son vélamaður, Axel Thoraren
sen siglingafræðingur, Rafn
Sigurvinsson ’ íoftskeytamað-
ur, og þar að auki var Örn
- Johnson forstjóri. FÍ og Brand-
Ur Tómasson yfirvælaniaður
Fí með í fö rinni.
.Miðvikudaginn 30. júlí lögð
um við af stað frá Skerjafirði.
Við hreppíum. dimmviðri og
andibyr norðux undir Scoresby
sund, en þar birti til og hinn
hrikalegi fjallgarður Austur-i
Grænland's blasti við. Mikill ís
var þarna við fetröndina, en þó
ýoru vakir á stöku stað. Eftir
rúmlega 5 klst. fflug lentum við
á Kong’Oscars'firði við Ella-
eyju, sem er miðstöð jarðrann-
EÓkna á Auistur-Grænlandi.
Nokkrir sólbrúnir og glaðlynd
ir Danir tóku vel á móti okk-
ur. Við snæddum með þeim
kvöldverð og sáturn síðan um,
stund og Mýddum á Skemmti-
legar frásagnir dr. Koch af
fyrstu Gráenlandsáru|| harís.
FLOGIB NORBUK
A FÁXAVATN
Sæfaxi var nú undirbúinn
fyrir væntanlegt norðuri'lug
að morgríi, og vó farangur vís-
indamanna 1200 kg. í glamp-
andi sól og Mæjalogni hófum
við okkur til flugs á nýjan leik
og stefndum til norðausturs.
Við flugum lágt fyrst í stað, en
það var með ráði gert. Dr.
Koch hafði sagt okkur af sauð-
mautahjörðum. skammt norður
með ströndinni. V(S skoðuðum
n.autin, sem voru á víð og dreif
'um aHvíðan dal, sem virtist þó
ekki vera gróðursæll. Þegar
hér var feomið,., var flugið
hæfekað í 8000 fet og stefnt til
norðurs. Þeírri stefnu var nú
haldið næstum 4 felst. Margt
bar fyrir augun á þessari löngu.
leið, tignarleifei og fegurð
Jóhannes R. Snorrason fíugmaður
þessa hluta Grænlands mun
okkur seint líða úr rninni. Eftir
því sem. norðar dró, fór vbn
okkar að dofna um að hið ó-
nefnda vatn mýndi autt, og
norður við 77. breiddarbaug
voru allír firðir og öll vötn und
ir ís. Dr. Koch var ekki von-
daufur. Hann sagói okkur, að
norðan 79. baugs myndi Öðru-
vísi umhorfs. Snjór hyrfi úr
fjöllum, fjarðarbotnar og vötn
myndu að minnsta kösti með
vökum hér og iivár. Þeíta
reyndist rétt. Norðan’ 79. baugs
fór að hýrna ýfir okkur. Urp
80. bauginn var ekki sýnilegu'r
snjór í nokkru fjalli, sem sum
voru há og hrikaleg, og fjarða-
botnar voru auðir á stöku stað.
Klukkan 14.30 komum við yfir
fyrirheitna vatnið, og var það
spegilslétt, dimmblátt og fag-
urt. TVeir þriðju blutar þess
voru íslausir með öllu, og var
það sýnilega djúpt að strönd-
usn upp. Við körmuðum allar
aðstæður vel og vandlega og
renndum okkur síðan til lend-
ingar: Mest var ég undrandi,
er ég opnaði gluggann á stjórn
klefanum og fann ylvolgan loft
stráuminn leggja inn. Ég leit á
iofthitamælinn, og hann sýndi
17 stig á Celcius. Við vorum
nú 1780 km. í réttvísandi norð
ur . frá Reykjavífe, ■ en ekld
nema 1090 km. írá norðurpóln
um. Móti sólu mældist hiti 24
stig. Við fórum með flugbát-
inn alveg upp áð fjöruborðinu,
hlóðum bryggju og Iostiðum
fárminn á margfallt skemmrí
tíma en okkur hafði nokkru
sinni drejmit uni. Upprunalega
var gert ráð fyrir að róa með
farþega og íarangur í land- á
gúmmíbát, Vísindamennirir 5
og eskimóinn. sem átti að dvelj
ast með þeim þarna, slógu nú
upp tjöldum og buðu okkur til
kaffidrykkju. Að ];>ví loknu
gengum við vestur með vatn-
inu, sumir niður við strönd, en
aðrir uppi í fjallshltð. Nokkurt
dýxalíf er þarna norður frá.
Afar víða voru verksumméfki
eftir sauðnautahjárðir. fiðrildi
fflögruðu utarí í smábrekku,
tófuspor vom við iitla tjörn og
lómar syntu þar með unga
sína. Merki sáum við, er bentu
Pearylandsfararnir: Aftari röð-frá vinstri: Brandur Tómasson,
Jón Jónsson, Jón Stefánsson. dr'. Lav.gé Koch, Örn Ó. Johnsorí,
Jóhanftes R. Snorráson. Frémri röð frá. vinstri: Rafn Sigur-
vins'son og Axel Thorarenseu.
ÞESSI FROÐLEGA og
^ skeríúntilega ferðasaga Já- •
v í.amiesar R. Snorrasonar:
\ flngmámis Mríist nýlega ' í ^
\ iíniariíimi ,,Fl«g“, sem gef^
S ið er út af Fiugmálafélagi j
S íslands, en hrín f jallar um \
) fíugferð, sem farin var héð-S
) an mnöur til Pearvlands í)
) nágrenni vi® norðrír fa.eím-S
skautið.
festum kastað og Sæfaxi hóf
flugið á ný. Dr. Koch hafði
mikinn áhuga fyrir því að
íijúga lág.t úí Dan;nerkurfjörð,
ef'.'ske kynni. að eiohver verks
arímierki væru’ þar sjáanleg
eftir leiðangur, Myiius Erik-
sens, en hann Iét lífið á þess-
um slóðum árið 1907 ásamt öðr
um manní, eftir mikla’ vosbúð
og hraknin^a, Við flugurp í
norðvestur, unz ýið konjum í
botn Danmerkurfjaí&ar. Mikíi
jökuiá rann í' ríiörgum ‘kvíslíxiö
niður breiðan dalinh og hvarí
kolmórauð undi'r 'íanríhvítan
' kinn, er huldi nær allan sjó.
i Við flugum lágt út fjörðinn og
. bevgðum inn í hverja vík. Ekk’
; ertiivar þar. er benti til þess, að
' maðurinn hefði nokkru , sinni
markað þar spor sín. Skömmu
áður en við komum að fjarðar-
mynniríu,' var'flugið hæfekað á
ný. 0»-eftn" var- stefríá- tékin 4
ríórður. Okkur langaði til 'þess
að flju'gá yfir Pearyiand. en
þáð er nyrzti hluti Grænlands,
þar ér engin bvggð óg heíur
aldrei Vérið. Þáðarí lagöi Mnn
heimsfrægi R&bert Pearv upp,
er hánn gekk tií pöTsins fýrst-
ur.rianna. árið 1909. Við flug-
um yfir Independence fjörð,
hsnn var allur ísi lagður og
gróðurlaus fjöil á báða vegu.
Það er einniitt fjörðurinn, sem
Mylius Eriksen vildi athuga,
er hann fór sína hinztu ferð, en
menn álitu um þær mundir,
að Independencefjörður skipti
Grænlandi í tvennt.
.1 NÁLÆGÐ VIÐ PÓLINN.
' Við. flugum norður yfir
Peary-land í 8000 feta hæð.
, Vindur var allhvass pf norð-
vestri, skýjabakki yfir norð-
j. vesturfjöiium, en fvrir.. norðan
í G rænlandsströnd var . loftið
j iært og bláít, Skyggni til norð
' ur& var fátdæma gott. Okkur
: fannst sem við sæjum langleið'
! ina til pólsins. Á nálega 83
!. gráðum norðurbr. og 25 gráð-'
j um vestur iengdar snerum viö
! Gamla Pétri til suðurs. - Við
vorum þá staddir um 2000 km.
frá Reykjavík, en aðeins um
830 km, frá norðurskautinu.
yið flugum .nær ströndinni.
á suðurleið. enda var áætlunin
að kasta pósti og kaffi til veð-
urathugunarmanna í Dan-
markshavn. sem er við 11.
bauginn. Þetta gekk vel, og
ir«vm hafa hvrnað yfir þessu
einmana fólki. ,sem ekki hafði
fengið heimsókn í . me.ir en ár.
PARADÍS VEIÐIM.4NNA.
Við skoðuðum sauðnauta-
hjarðir, biáar bergvatnsár og
kvik gæsavötn á suðurleið.
Mikið var rætt vm paradís
veiðimanna. er heim feom, óg
margt var ráðgert. Lifum við
sumir í þeirrí von, að tjalda á
bessurn. sióðum, þótt seinna
verði.
Til Ella-eyjar komum við
klukkan eitt um nóttina eftir
14 klukkustunda dásamlega
flugferð yfir hina hrikalegu
strönd ævintjýalandsins mikla,
Grænlands.
Fimmtugiir í dag:
til þess, að þarna lifðu smádýr,
sennilega læm,ingjar. Jyrtalíf
var fátæklegt, mosaSkófir á
steinum, geldíngahnappar og
lítil grastó. Þess var farið á
leit, að vatnið fengi iheitið
,,Faxavatn“, og tók dr. Koeh
því ekki fjarri.
SUÐUR YFIR ÆVINTÝRA-
LANDIÐ MIKLA.
Eftir rúmlega 4 klst. dvöi
við þetta íagra íjallavatn var
SKAFTFELLINGAR þykja
kappsfullir og duglegir, enda
við að búast. Þeir aiast upp í
samfélagi við stórbrotin og tor-
sigruð náttúruöfl. ti! lands og
sjavar. verða.að íeg'gia sig alla
frarn og . veita . hver: öðtum.
Þetta rnótar að vonum sfeap-
gerð þeirra og, yiðhorf. Skóli
þeirra er stór og strangur.
, Eiginleikar og- eðliskostir
Skaftfeliinga eru .ríkir í fari
Stefáns Runólfssonar', -frá
Hólmi, sem er finnntugur í
dag,, þó að ótrúlegt sé. Hér
vc-rður ekki leitazt við að refeja
ævisögu Stefáns. Línur þessar
verða aðeins þöfek til harís
fyrír ánægjulega kynningu o.g
frábært starf í þágu æskunnar.
Steían Runólfsson var á
yngri árum snjail íþrótta-. ,
maður, fjölhæfur. feappsfuilur Hann hefur gert það að stór-
og drengilegur, Nú er hann ^eldi á ofekar mælikvarða,
hættur °að keppa í glímu. forustuaðila ungmennaf'éöags-
hlaupum og stökkum. Samt er |; hrejrfingEirlnnar í iandinu, sem
hann sami íþróttamaðurirm setur .ærinn svip a starf reyk-
og hann var. íþróttir og félags-1 viskrar æsfeu, Þessi arangur er
mái eru svo snar þáttur í Mfi;þakka dugnaSi og xórnfýsi
og starfi Stefáns Runólfssonar,• '• Stefáns Runóifssonar. Þetta
að einsdæmi eeta íalizt. Það hefur kostað baráttu, en Stefán
er honum að þakka öilum öðr-| kann eniratt bezt við eig í
um fremur. að Ungmennafélag . átö'kum fyrir góSum málstað
Reykjavíkur er í dag öflugur og gifturíkum hugsjónum.
fcfagsskapur. sem hlýtur að Hann hefur lagt af. mörkum
eiga sér'mlkla: framtíð., Stefán I starfoorki'ii og fjármuni og
vajdist til forustu í íélaginu j aldrei .efazt um, að sigúr
eftir að það haíði tvisvar ynnist. Ðraumur hans hefur
sinnumi dáið úl leiSj,nd|im'.|,ík§, þsþfet. Þess, vggna er
Stefán Runólfsson rnikill gæfu-
maður í lífinu.
Mér er æ í minni, þegar ég
sá og hevrði Stefán Runólfs-
son fyrst. Það var á fundi, þar
sem skoðanir yoru skiptar eins
og gengur og mönnum sýndist
nokkur vandi á höndum.
Stefán tók þátt í umræðunum,
öllum öðrum djarfari og sigur-
vissari. Ég man ekki, hvort
honum tókst að vinna mig til
fýlgis við sjónarmið sín. En
ég dáðist að trú og kappi þessa
vasklega og einbeitta manns.
Reynsla undanfarinna ára
héfur staðfest það álit fju-stu
kynningarinnar, að Stefán
væri óvenjulegur félagsfröm-
uður. Hann strengdi þess heit
fyrir nokkrum árum, að Ung-
rnennafélag Revkiavíkur skyldi
koma sér upp flokki góðra og
drengilegra glímumanna. Nú
' eru rnargir beztu glímumenn
landsins í fyikingu ungmenna-
í'éiagsins. Þetta eru sannkall-
aðir uppeldissynir Stefáns
^ Runólfssonar, þó að'fileiri hafi
raunar hjálpað til við að koma
þeim tíl þroska. Stefán hafði
og orð á því fyrir fáum árum,
að stúlkurnar á Islandi legðu
of litfla rækt við íþróttirnar.
Hann hafði fntndið ríýtt verk-
efni fyrir ungmennafélagið.
Nú eru margar snj llustix
íþróttakonur okkar í Ung-
. Frh, á 7. síðu.