Alþýðublaðið - 10.09.1953, Page 7

1
Fimmtudagni: 10. scut. 1853.
Frh. a' 5 síðu.
Eftir stúkufundina í Kloka-
ger-götu, héldum við venju-
lega allmargir hópinn og fór-
um í bindindishótelið hans Lar
sens, þar sem Grumsen gaf
jafnan hópnum kaffi. Hann
var mjög öriátur maður. Hann
greiddi jafnan félagagjöld fyr-
ir þá, ,sem áttu í örðugleikum
og kaffireikningur hans var
ógurlegur. IJss, sagði hann. það
var mfkið dýrara msðan ég
drabk. Þá sendi ég sjúkratil-
kynningu á tollskrifstofuna,
þegar ég hafði fengið greidd
mánaðarlaun mín. Fimm dög-
um síðar tilkynnti ég, að ég
væri orðmn frískur. Þá var
iíka kaupið búið, hver eyrir.
Fáið ykkur m’eira kaffi, dreng
ir, pabbi borgar. Svona lét
Grumsen dæluna .ganga.
Það fóru hinar alvarlegustu
umræður fram undir kaffinu.
Aætlanir gerðar um hertöku
Fendelssýslu fyrir regluna. Á
stóru herforingj aráðskorti var
stungið mður tituprjónum,
grænum þar sem fylkingar
jk-kar þegar streymdu frarn, en
svörtum, þar sem sókn hafði
cerið undirbúin. Þegar lokun-
artíminn nálgaðist, var kortið
venjulega allt bróderað nálum.
Svartar urðu grænar, og græn
ar r.auðar, eftir því sem tím-
inji leið. Oft urðum við að
í'æra til borð og stóla og leggia
tii. kórtið á gólfið, og þar lá-
um við horforingjarnir og
stjórnuðum1 leiðangrinum, sett
omst um bæi og brautarstöðv-
ar, tókum þá með áhlaupi, og
skioulögðum nýjar sóknir.
Herforingjar! Sei, sei, eng-
um okkar hafið svo sem bréf
upp á það, og ýmsir af hinum
elciri litu okkur því hornauga.
við hinir vngri hreyfðum
okkkur, að við vfirleitt dróg-
um andann án bess að hafa
bref þar upp á eða umboð frá
æöra regluvaldi, bað var að á-
liti hinna eldri brot á venjum
og lögum reglunnar.
cdn hinn heilagi eldur upp-
lýsli hjörtu vor og án þess að
ski„yta um lög og reglur og
yfvrvöld, notuðum við frítíma
okoar og rýrt skotsilfur til út-
breiðslu reglunnar, ekki aðeins
á neimavígstöðvunum heldur
og: í nágrenninu. Kvöld eftir
kvoid, og sunnudag eftir sunnu
dag iorum við út og boðuðum
gó.Ötemplararegluna, stöðvuð-
um menn og konur og sögðum:
Þú átt að ganga í góðtemplara
regluna. Mótbárur tókum við
ekki gildar. Kæmu engir áheyr
endur á útbreiðslufundi vora,
eins og reyndar oft átti sér
stað, fórum við út og smöluð-
um áheyrendum, og slep\+um
þeim ekki fyrr en afturhvarf
þeirra vár öruggt.
Því miður var oft erfitt að
byggja á þeim grunni, sem
svona var lagður. Það kostaði
áhuga og dugnað að stofna stúk
ur; En áhuginn og dugnaðurinn
var fyrir hendi. En það kostaði
nær því yfirmannlega hæfi-
lei’ka til að halda þeim saman,
og þá höfðum yið ekki. Því var
þaS að meginhluti þess, sem
þannig var þyggt hrundi brátt.
ef ekþi strax, þá þegar félag-
arnir fóru að stæla og rífast,
og’ tif þesis voru þeir þvi mið-
ur alltof viljugir.
Einmitt meðan ég stóð í þess
ari' oft ánægjulegu og spenn-
andi' banáttu og .starfi, rann
stúndaglas mitt út í Hjörring,
og ég hélt til Englands. En nú
með IOGT merkið — jarðlík-
anið — í hnappagatinu.
ALÞVÐUBLAÐIÐ
1
Hið dularSuila torf.
Framhald af 4. síðu.
angur af stað, kostaður af ame
rísku blaðasamibandi. Leiðang-
ur þessi komst nokkuð inn í
frumskóginn. í Jndíánabyggð
einni fann foringi leiðangurs-
ins silfurhylki lítið, sem einn
af sonum höfðingjans bar í
festi um háls sér, og var á það
letrað nafn silfursmiðsins, er
sýndi, að það hafði verið gert
í Lundúnum. Kvað höfðinginn
hylkið vera gjöf frá hvítum
manni, ser;- verið hafði þar á
ferð ásamt if eim félögum sín-
trni, en haldiö síðan áfrani
lengra austur á bóginn, Það
sannaðist, að P. H. Fawcett
hafði átt betta silfurhylki, en
einnig ,að hann hafði ekki bor
ið það frá því árið 1920. Leið-
angursforinginn þóttist þess
fullvis-s, að menn af kynþætti
þesusiri) hsfðu ýáðið Fawcett
bana, en ekki er silfurhylkið
neitt sönnunargágn, hvað það
snertir; þar eð P. H. Fawcett
gat haf'a gefið höfðingjanum
það, er hann- var á ferð á þess
um slóðum árið 1920. Annar
leitarleiðangur var gerður ár-
ið 1930, undir forustu . blaða-
manns að nafni Aliiert de Wín
ton; vitað er, að bann komst
’ti.l þessa. sama þorps, en eftir
það hefur ekkert til leiðangurs
manna spurzt.
Árið 1932 varð uppi fótur og
fit, er veiðimaður nokkur,
svissneskur að uppruna, að
nafni Stefan Rattin, kom úr
ferðlagi um útjaðar frumskóg-
anna í Matto Grosso, og hafði
þá sögu að segja, að P. H. Faw
cett væri fangi hjá Indíánakyn
þætti einum inni í frumskóg-
inium. Kvaðst hann hafa séð
hann og talað við hann, er
hann sat drykkjuve.izlu um
nótt hjá höfðingja. kynþáttar-
ins. Hefði þessi maður, sem
var klæddur . skinnfeldi og
hafði sítt, hvítt hár og mikið
hvítt skegg, neitt færis, þegar
höfðinginn og hirðmenn hans
voru ölvaðdr orðnir, og gefið
sig á tal við veiðimanninn
skýrt frá því. að hann væri
brezkur, og beðið hann að leita
Pl. brezka sendináðsins í Lima.
Átti veiðimaðurinn að biðja
starfsmenn 068=: að koma þeim
boðum til kaffiekrueiganda í
Sao Paulo, Paget að nafni, að
hann væri fangi barna. Veiði-
maðurinn kvað öldunginn hafa
mirnizt á son sinn, er hann
sag.ði að svæfi. osr hefði öldung
urinn þá tárfellt. Ýmislegt
flelra sagði Stefan Rattin
þessum atburði til sönnunar.
er hann var yfirhevr.ður af
brazilískum embættisinönn-
nm. og ■Pdrei kva?»=t hann hafa
heyrt Fawcett áður nefndan.
Grunsamlegt þótti það, að
hann kvað þennan oldung .síð-
hærðan, en P. H. Fawcett var
nauðasköllóttur á miðjum
aldri, einnig var augnalitur
hans annar, en Rattin sagði.
Það vakti og athygli, að öldung
ur þe.ssi skyldi ekki.segja Ratt-
in nafn sitt, og hvað kaffiekru
eigandann snertir, þá kom I
ljós, að brezkur maður, er Pag
et hét, hafði verið sendiherra í
Brazilíu fyrir alllóngu, og að
þeim Fawcett hafði verið vel
til vina, en Pagett þessi var
seztur að heima á Bretlandi,
mörgum árum áður en Fawcett
lagði upp í sína síðustu för.
Ekki gerði Stefan Rattin neina
tilraun til að hagnast á sögu
sinni eða safna fé til að kosta
leitarleiðangur inn í frumskóg
inn, réði meira að segja frá
því að svo væri gert, heldur
lagði hann af .stað aftur þang-
a.ð einn síns liðs. og .kvað-Faw
cett myndu launa sér likulega,
ef vél tælcist. Ekkert hefur síð
an spurzt til Stefans Rattin.
. í júnímiánuði 1933 heimsótti
ritari konunglega iandfræðifé-
lagsins brezka eiginkonu Faw
eetts, og færði henni áttavita
úr hornamæli, sem framleið-
andi slíkra tækja í Devonshire,
hafði athugað og þekkt, sem
eitt af þeim mælingartækjum,
er hann smíðaði handa P. H.
Fawcett árið 1913. Áttavitinn
var í snotrum kassa, gerðum
úr ameríkönskum viði, og inn
an á lokið límdur bréfmiði,
sem á var ritað: „Áttaviti úr
hornamæli, fundinn í grennd
við þorp Bacairylndíána í
Matto Grosso. Finnandinn, Ani
fcetto Botelho liðsforingi færði
dr. Antonio Estigarribio nm-
sjónarmanni á þessu svæði,
áttavitann, sem afhenti hann
Frederick C. Glass trúboða,
þann 14. apríl 1933. Dr. Esti-
garribio gerði kassann“. Vitað
er, að Fawcett hafði ekkert sam
band við þennan kynþátt á fyrri
ferðum sínum um þessi svæði,
en hins vegar hafði hann hitt
fyrir menn af þeim kynþætti
í síðustu för sinni, samkvæmt
þeim síðustu bréfum, er frá
honum bárust.
í júlímánuði 1933 barst for-
manni konunglega landfræðifé
lagsins brezka bréf írá Cout-
uron nokkrum, foringja trú-
boðaleiðangurs, sem var á ferð
meðal Indíánakynþátta í Matto
Grosso. í bréfi þessu segir frá
því, að leiðangursmenn hafi
hitt fyfir Indíánakonu eina,
sem komið hafi innan úr frum
skóginum, þá dyrir rúmu ári,
og hafi hún sagt þá .sögu, að
langt inni í frumskóginum
dveldust þrír hvítir menn hjá
svonefndum Aruvudu kyn-
þætti. Væri einn þeirra aldur-
hniginn, hávaxinn, sköllóttur,
en skeggjaður, og þláeygur, og
væri annar hinna j'ngri manna
sonur hans. Af sögn hennar
mátti ráða, að þessir menn
hefðu dvalizt þar um nokkurra
ára skeið, og að þeir hefðu ver
ið þar heilir á húfi, er konan
v-ar þar síðast á ferð, eða þá
fyrir tveim árum. Sagði kon-
an einnig, að s-onur gamla
mannsins hefði tekið sér .konu
af þessum kynþætti og ættu
þau einn son, bláeygan og bjart
an á hörund.
Fawett yngri álíivur ekki úti-
lokað, að saga konunnar kunni
að hafa verið sónn. Kveðst
hann vita þess dæmi, að Indí-
ánakynþættir í fr-mnskógunum
hafi tekið hvíta menn til fanga,
drengur var svonefndur „albin
ói“, það er að segja, að for-
eldrar hans voru bæði Indíán-
ar, og hvíti liturinn eins kon-
ar ,,vansköpun“, er stafar af
óeðlilegri kirtlastarfsemi, og
er slíkt ekki fátítt fyrirbæri
meðal Indíána.
Síðustu fregnirnar varðr.ndi
örlög þeirra þremenninga, bin
ust í evrópiskum blöðum Pap
rílmác.uði 1951. Sex mánuðum
áður á’ti einum af hraum
braziluku umsjónarmönnum á
þess.' evæði að hafa tekizt að
fá Iza.iari, höfðingja Kalopaios
kynþáttarins til að játa og
staðfesia síðan með eiði, að
hanrt b.efði myrt þá fremerm-
inga. I .'kum þeirra yngri
kvaðsí nsnti hafa látið varpa i
fljótlð, en gamla manninn
hefði hai.n wrafið. Vísað var á
gröf hans, en umsjónarmaður-
inn lét grafa upp þau bsin,
sem þar hvíldu, og voru b-a u
síðan rarmsökuð. Kom í ijós;
að ekki var þar um bein P. H.
Pawcelts að ræða.
Fawcelt yngri. lýkur eftir
málanum á þá leið, að gátan,
varðandi - örlög þeirra þremenn
inga sé að vísu enn óráðin, og
verði ef til vill aldrei ráðin
en hins vegar kunni svo að
fara, að ráning hennar komi þá
og þegar og öllum á óvænt.
Fawcelt ofursti hafi sjálfur lát
ið svo urn mælt, áður en hann
lagði af^r.tað, að ef svo færi,
að hann kæmi ekki aftur, eða
það drægist á langinn, vildi
hann ekki, að stofnað yrði til
neinna leitarleiðangra. ,Ef
mér, þrátt fyrir alla mína þekk
ingu og reynslu, heppnast ekki
förin, er engin von, að öðrum
heppnist hún. Þess vegna læt
ég heldur ekki uppskátt, hvaða
leið ég muni íara“.
„Hvort sem við komum aft
ur, eða berum beinin inni í
-frumsógunum, þá er eitt víst
— forsaga fornmennrngar S'uð
ur-Ameríku, og ef til vill for-
saga allrar fornmenningar,
verður þá fyrst rakin, þegar
okkur hefur tekizt að finna
og rannsaka vísindalega hinar
týndu borgir í djúpi frumskóg
anna. Að þær sé þar að finna,
um það er ég ekki í neinum
vafa. . .
L. Guðm,
Kófust síðan ahnen’nar um-
ræður um tillögurnar og raf-
magnsmálið í heild. Til máls
tóku: Valdimar Pálsson, Aðal
..steinn Sigurðsson, Halldór ÓI-
afsson, Jón Stefónsson, Marinó
Þor.steinsson, Sæmundur
Bjarnason, Garðar Hallaors-
son Halldór Guðlaugsson, FriS
jón Skarphéðinssön, Stefán
Sigurjónsson, Kristinn Jóns-
SG’n.
Var síðan gengið ril atkvæða
um framkomnar tiilögur,
hverja fyrir sig, og voru þær
samþykktar með atkvæðúm
allra fundarmanna. Var síðan
íundi slitið.
Gunnl. Gíslason_ fundarstjcr.
Kristinn Sigmundsson,
Halldór Ólafsson.
Amerískf effirlif.
Framhald af 8. síðú.
ÚRVALS HÆNSNAHÍJS'
EKKÍ FUNDIH?
Lengi hefur verið kvartað
undan því, að á borðum væri
á Keflavíkurflugvelli gömul og
skernmd egg frá Ameríku,
Stafar þetta sennilega’ aí' því,
að Ameríkumenn hafa ekki
enn þá komið sér upp sams
konar eftirlitskerfi í íslenzk-
um hænsnahúsum og frá er
skýrt hér að farman.
ÓÞOLANDI LÍTILSVIRÐING.
Það má furðulegt heita, að
íslenzkir embættismen-n skuli
láta sér það lynda að þeim- sé
ekki einu sinni trúað fyrir
vérkum eins og bóiusetningu'
búfjár til tryggingar fúllkom-
inni vöruvöndun. Er með þessu
höggvið nærri embættisheiðri
íslenzkra dýralækna. og er
Iítilmótlegt að slíkt r.kuli þolað.
Á sama hátt er óvrðunandi. að
stofnun eins og nijólkurstöðin
í Reykjavík skuli ekki trúað
fyrir meðferð miólkurinnar né
frvstihúsunum fvrir' meðferð
fisksins ón eftirlits' erlendra
hermanna. Verður að gera þær
kröfur til íslenzkrá st-iórnvalda.
að svo lítils virðandi framferði'
af hendi herliðsins verði ekki
bolað.
Framhald af 5. síðu.
Nú er það staðreýnd, að í
Eyjafirði hafa aðeins tveir bæ
ir fengið rafmagn frá rafmagns
veitum ríkisins.
Fundurinn gerir því skilyrð
islausa kröfu til þess, að á
, „ , . næsta sumri verði haldið á-
en um leið litið upp txl þexrra,; fram niæstu 3__5 ár_ að jeiða
sem eins konar iöframanna, - rafmagn urn héraðið, uns því er
sakir þekkingar þeirra, og jafn; ioiíið
vel tignað þá sem konunga eða i 3 Fundurinn skorar á þing.
hálfguði. Hafi þeir gætt þeirra j menn kjördæmisins að fylgja
vel, þar eð þeir töldu þá kyn- fast fram 3ja—5ára áætlun raf
þættinum til gæfu og farið vel, lagna samkv. f tiliogu fundar
með þá í alla staði, en alls; ins 0g ályktun rafveitunef’ndar
ekki leyft þeim að hverfa á; gýslunnar er hún samþykkti á
brott. !
Eftir þetta tóku að berast
ýmsar fréttir af sonarsvni Faw
cetts. Meðal annars kom braz-
ilískur blaðamaður ,að nafni
Edmar Mozel, fram á sjónar-
sviðið með hvítan dreng, sem
þó bar einkenni Indíána, er
hann kvaðst hafa fundið með
I Indíánakynþætti einum inni i
| frumskóguum yið upptök Xin
gúiárinnar. Kvað hann dreng
þennan vera son Jack Faw-
cetts, og sömuleiðis kvaðst
fundi sínum 13. nóv. 1952, er
send var landbúnaðarráðherra,
raforkumálastjóra og þingmönn
um EyfirðÍTiga og Akareyrar-
kaupstaðar með bréii dags. 21.
.s.m.
Þá ályktar fundurinn að bx ýn
nauðsyn sé, að hreppsnefndirn
ar haldi fundi í haust, hver í
sínum hreppi til undirbúnings
þessu máli. Skal á fundum þess
um kjósa 1 mann úr hverjum
hreppi sýslunnar er starfi að
framgangi raforkumála í hérað
hann hafa komizt yfir óvefengj inu — í samráði og samvinnu
anlegar sannanir þess, að kyn-
þáttur þessi hefði drepið þá
Fawcettfeðga og félaga þeirra.
Það kom í ljós, að þessi hvíti
við rafveitunefnd sýslunnar.
Skýrði framsögumaður til-
lögurnar í einstökum atrrðum
og tilgang þeirra. ,
Framhald áí 8, síðu.
þó enn óvíst hvort hann kemur
til landsins í tæka tíð.,
í ef tirmiðdaginn . verður
keppt í starfshlaupi og,Traktor-<
ak-stri og að lokum fe.r verð-
launaafhending fram. Einnig
verður sýnt hvernig unnið er
með skerpiplógi. Urn - kyöldið!
verður svo dansleikur.
NÝJUNG HÉR Á LANDI.
-Eins og kunnugt er erií'
starfsíþi’óttir ’ ný íþróttagreins
hér á landi. En síðast. liðið ár
fór Stefán Ólafur Jónsson á
vegum U.M.F.Í. lil .Noi’ður'
landa til þess að kynna. sér
þessa tegund íþrótta, þar sem
þær eru í miklúm metum.
Hefur hann í sumar ferðast
á milli ungmennafélaganna og
kynnt starfsíþróttir. Er .starfs-
.íþróttamótið n. k. sunnudag
fyrsti árangur af þeirri kvnn-
ingu.
Esperanlislar.
Framhald af 8. ?íðu.
sem þeir hafa lært alþjóða-
mlálið eða ekki, en umræður
fara fram á esperanto. Menn
eru beðnir að tilkynna Ólafi
S. Magnússyni þátttöku sína
(sími 7901).
í sambandi við mótið verður
höfð gluggasýning á sýnishornl
esperantobókmennta, sem hér
eru tiltækar, í Bókaþúð Krpn
í Bankastræti laugardag og
sunnudag.