Alþýðublaðið - 18.10.1953, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 18.10.1953, Blaðsíða 5
SSunnuðagur 19. október 1953 ALÞÝÐUBLAÐIÐ s PÉLAGSMÁL-ATOGGJÖF........ Norðu rl andaþ'j óðan n a fimm sníxn, jþag^r á iheildina er litið, yera ,hfn váðtækasta í véröldi inni. .Að vísu. mun íélagsmála* löggjdf Ný Sjálertdinga ’og jBréta? standa framar í nokkr- uxni ei’nstökum atriðum og mun Jx> . ájÉtamál, hvort þau atriði er.ii 'heppilegri í félagsmála-1 stát'fj;. þegar fyrst og fremst er jha$f 1 huga að skapa almenn- án'gi það -öryggi, sem nauðsyn- iíegt er til vaxandi og brosk- áéri félagsmálalöggj afar í fram tíðinni. ( Samstarf milli Norðurlanda- Jtjóðahna á sviði félagsmálefna •■?erður með hverju ári, sem j Jíðúr,', meira og fullkomnara —( ©g nægir í því sambandi að. 'henda á samninga bá, sem und- | írritaðir voru í sumar hér í Beykjavík um gagnkvæm. rétt- úndi. Á félagsmálafundi, sem hald itnn var í Kaupmannahöfn árið 1945 var ákveðið að sett yrði á stofn nefnd sérfræðinga til jbess að athuga og gera tillögur •uim samræmingu á félagsmála-i starfsemi Norðurlandaþjóðanna og gefa út skýrslur um. starf- semi almannatrygginga í löndi unum. Skipuðu Norðurlöndin fjögur fulltrúa nokkru siíðar í nefndina, en ísland hefur ný- 3ega tilnefnt fulltrúa í hana. Nefndin hefur unnið gott starf og gaf hún út hagskýrslu um skipulag, tekjur og útgjöld til íryggingamála í þessum fjór- um löndum og lagði fyrir fé-> ’iagsmálaráðherrafundinn, sem ’ihaldinn var hér í Reykiavík um miðjan júl'í í sumar. í þess ari skýrslu fær msður glöggt yfirlit um starfsemi almannan trygginganna á Norðurlöndun- um fiórum, en Island er ekki með, bar sem það átti þá ekki fulltrúa í nefndinni. Hér á éftir er birtur útdrátt ur úr skýrslunni, en samibærL- legar tölur h.éðan eru teknar með, svo að almenningur geti gert samanburð. Tölurnar eru frá árinu 1949—1950. Breyt- jngar hafa að sjálfsögðu átt sér stað síðan — og ekki sízt hér á íslandi — og til mikilla hags- bóta fyrir hina tryggðu. Gefur þetta yfirlit því ekki til fulls rétta mynd af starfseminni eins og- hún er í dag, heldur eins og hún var íjrir þremur árum, en í meginaíriðum fylgir hún sömu reglum. FLESTIR SJÚKRA- TRYGGBIR Á ÍSI.ANDI Sjúkratryggðir voru árið 1939, miðað við fullorðna: Á ís- landi 85% þióðarinnar, í Nor- egi 79,4%, í Danmör.ku 77,4%, í Svíþjóð 55.6%, en í Finnlandi aðeins 4,5% þjóðarinnar sj úkratryggðir. Meðalútgj öld sjúkrasamlaganna og tli sjúkra dagpeninga á trypgðan voru: fsland krónur 275,00. Noregur norskar krónur 107,90, Svíibjóð sænskar krónur 50,74. Dan- mörk danskar krónur 67,98. Út gjöld sjúkratrygginganna eru því langhæst hér á landi. Iðgjöldin voru eins og hér segir: ísland: Frá hinum tryi-ggðu kr. 160.00. Framlag hins opinbera (ríkis og bæja) kr. 127,00. Fram’ag atvinnu- rekenda kr. 10,00. — Noregur: Iðgjald hins tryggða n. kr. 66,22, frá hinu opinbera n. kr. 27,52 og frá atvinnurekendum n. kr. 15,44. — í Svíþióð: Frá hinum tryggðu s. kr. 34,59 og s. kr. 17,57 frá hinu opinbera. Danmörk: Frá hinum tryggðu d. kr. 48,66 og fra hinu opin- bera d. kr. 15,96. ísland og Noregur hafa því hæst iðgjald og bæði löndin fá framlög frá atvinnurekendum og eru framlög þeirra þó miklu hærri í Noregi. í báðum lönd- um greiða tryggingarnar miklu mQira vegna hinna trvggðu. í sjúkradagpeninga var Dóttir alpýðunnar OFT hefur verið tvísýnt um okkar hag og horfur. Árið 1916 kvað hinn ágæti maður Jónas frá Hróarsdal: Eg held bjargist ísaland, áð þó nokkuð þrengdi, ef að bróðurástarband okkur saman tengdi. iÞó mín sé ekki mikil sjón, mega rekkar heyra: Ef að sekkur ísafrón, eitthvað skekkist fleira. Það hefur gengið illa að tak marka þau ferðalög með 'skó- leysinu, enda leitað út fyrir Sieimahagana á stundum. Bólu- Hjálmar: Millum hríða hreysi ffá iheims um víða geima hvarflar tíðum sefi sá, sem að níðist heima. Þetta er ein af þeim, sem wndarlega sameinar margt af þeirri treg'asáru tjáningu, er getur falizt í fáum orþum hins írímaða máls. Vísan er kveðin :í tríefni andláts Andrésar ÍBjörnssonar af Hallgfími Jóns Eyni: Hulið mein í hjartaleyni hýra sveininn skildi seinast eftir einan upp við steininn. Ég veit ekki. Maður skildi ætla, að svo væri ekki, en þó. Jón S. Bergmann: Þó að flest sé krónum keypt og kærleiks gæti minna. Verður aldrei lögtak leyft í lendum vona þinna. Það er öllu óhætt. Einn og annan skiptir litlu, hvað undir býr, o g verðmætum okkar deilum viS ógjarna með öllum fjöldanum. Fnjóskur: Sorgin vill ei gefa grið þó glettnin yrki rímu. Það er eins og andlátið alltaf sé með grímu. Gömul er þessi og mörgum kunn, en einhverjum getur hún verið hugþekk enn þá. Séra Siggeir Pálsson: Með þér þreyjan fór mér frá, finn ég eigi gengur að ég megi af þér sjá einum deg ilengur. Svo er hér að síðustu ein þeirfa, sem við ekki gleymum. Gísli Erlendsson: Enginn þróttur í mér býr andað þótt ég geti. Ég er á flótta eins og dýr undan nótt og hreti. Þeir, sem vilja kveða með í þessum þætti, sendi bréf sín og nöfn Alþýðublaðinu mqrkt: „Dóttir alþýðunnar". greitt: I Noregi n. kr. 25.52 að meðaltali til hins tryggða, á íslandi kr. 26.40, í Svíþjóð s. kr. 23.94 og í Danmörku aðeins d. kr. 4.44. Útgjöld til lyfja voru miðuð við tryggðan: ísland kr. 63.75, Danmönk d. kr. 6,65, Svíþjóð s. kr. 1,89 og Noregur n. kr. 0,41. í læknishjálp var greitt: ís- land kr. 82.50, Danmörk d. kr. 21,91. Npregur n. kr. 21.98 og Svíþjóð s. kr. 8.91. — Útgjöld íslendinga eru því langmest bæði í lyf og lækniskostnað. Reksturskostnaður, þ. e. kostn- aður við rekstur sjúkratragg- inganna er hins vegar alljafn í löndunum. ísland miðað við hvern tryggðan kr. 25,00, Sví- þjóð s, kr. 6,89, Danmörk d. kr. 8,03 og Noregur n kr. 5,93, Fjöldi lækna og hjúkrunar- kvenna var í löndunum árið 1949. miðað við 10 000 íbúa: Tannlæknar: Danmiirk 4, Nor- egur 5,2, Svíþjóð 4,5, ísland að eins • 1,8. — Læknar: ísland 111,5, Danmörk 10,2, Noregur 8,8, Svíþjóð 6,9 og í Finnlandi aðeins 4,7. Hjúkrunarkonur: Danmörk 21,9, Noregur 21,9, Finnland 15,1, Svíþjóð 14,8 og á íslandi aðeins 10. Sjúkrarúm voru á hverja 10 000 fbúa: Danmörk 59,6, ís- land 56,3, Svíþjóð 51, Noregur 49,2 og Finnland 32,7. Hins vegar munu allmörg sjúkra- rúim hjá okkur koma að tafc- mörkuðum notum, bar sem þau eru í sjúkraskýlum úti um land, sem standa auð tímunum saman. Samkvæmt þessu höfum við hlutfallslega fleiri Iækna en bræðraþjóðir okkar, en miklu færri tannlækna. Þá höfum við miklu færri hjúkrunarkonur en þær, en hins vegar eigum við allt að því jafnmörg sjúkrarúm og Danir. sem standa fremstir í því efni. ELLITRYG GING AR Samkvæmt skýrslunni fá all ir, sem orðnir eru 67 ára, ell.i- styrk í Svíþjóð, í Danmörku að eins 59% þeirra og í Noregi 57 %. Hér á Islandi miðast ellir laun við 67 ára aidur eins og annars staðar á Norðurlöndum. Á árinu 1949 fengu 937 hjón og 6051 einstaiklingar ellilíf- eyri. Samkvæmt þessu nutu því um 81 af hundraði þeirra, sem orðnir voru 67 ára. ellilíf— eyris. Þess skal þó getið, að af þeim, sem ekki nutu ellilífeyr- is almannatrygginganna, nutu ekknatryggingar í löndunum. í Danmörku, Noregi og Finn- landi eru exki greiddar ekkna- bætur, en aftur á móti í Sví- þjóð og hér á landi. I Svíþjóð fengu tæplega 5 af hundraði allra ekkna i landiiuj ekkna,- bætur. Var hæst tillag til þeirra s. kr. 1610,00 að viðbætt um kr. 250.00 fyrir hvert barn, en lægsta tillag kr 630.00 og kr. 250.00 á barn. Ekknabæf- urnnar eru í Svíþióð greiddar til ekkna, sem orðnar eru 55 ára, þegar þær missa maka sinn og hafa verið giftar í 5 ár. Þess fkal getið, að í Ðanmörku eru ekkjum greiddar kr. 504,00 á barn hæst, en lægst kr. 372. Ekkjúbætur eru hér á landi tvenns konar og greiðast til þeirra, sem verða ekkjur undir 67 ára aldri. Allar ekkjur, sem ekki eru komnar á ellilífeyris- aldur, fá bætur í 3 mánuði eft ir dauða maka kr. 600,00 í grunn á mánuði. Eigi ekkjan börn undir 16 ára aldri, fær hún bætur í næstu 9 mánuði kr. 450,00 í grunn á mánuði eða samtals í 12 mánuði auk lífeyris með börnum smum þar til þau verða 16 ára. Sé ekkjan á aldrinum 50—67 ára, þegar hún verður ekkja, eða hættir að taka barnalífeyri, kemur líf evrisréttur til greina þar til elli lífeyrisréttur kemur tiú Á árinu 1949 fengu 332 ekkj ur bætur samtals kr. 600 þús. (Ekkjurnar eru nokkrum færri þar sem nokkrar þeirra fengu bætur úr fleiri <vn einum flokki.) Þá fengu 1072 bótaþogar ó endurkræfan barnalífeyri fyr- ir samtals 1979 börn, eða rúm- Iega 3,7 milljónir króna. End- urtkræfan barnalífeyri fengu 1405 bótaþegar fyrir 1818 börn, kr. 3,8 milljónirí Fjöi- skyldubætur fyrir 4. barn og fleiri fengu 2804 fjöískyldur fyrir 5041 barn kr. 4,5 miilión xr. Þannig fengu á árínu 1949 5281 bótabegar bamalíieyri fyrir 8838 börn. Barnnlífeyrir- inn nani' því 23 milljónum kr. Samkvæmt þessu stöndum við framarlega hvað snertir barnalífeyri og þó haf.i orðtð miklar framfarir hér á landi í þessu efni síðan 1949. Er nú til dæmis greiddar fjölskyldubæt- ur begar msð 2. barni. Ororkubætur eru mjög mis- jafnar í iöndanum og erfitt að gérá samanbufð, en hér á landi munii þær orðnar einna Ji. t - komnastar. Eins og áður segir er þetía ýtfýáit :-miðað við árið 1949, ex> a) mannat rygginga r taka stöð- ugum fram'förum. á Norðurlnöd uifum öllum. Þau læra rcf reyhslu hvers annars o? vérð- ur sapistarf þeirra öllum að góðum notum. Almannatryggp ingar eru stórfengiegt þjóðfé- lagslégt vandamál og cgerning ur að byggja þær upp á stutta uni' -tíma. Reynslan ein verður að sjiét’a úr um bað hvernig hepp2Í:égast sé að byggja þær upp- fyrir fólkið og fynr þjóð- íélagið. Þanhig er reyusl.i alira þjóðá, og þannig er okkar eigin reynsla. um 2,3% hærri lífeyris sér- sjóða — og má því segja að alls hafi' um 83 % gamalmenna hér notið ellilífeyris. Ellitryggingar og ellilífeyrir nam á þessu ári í löndunum eins og hér segir: Danmörk d. kr. 3115,00 fyrir hjón. Svíþjóð s. kr. 3380,00, Noregur n. kr. 2640,00, Finnland (fiimsk mörk) 18 491.00 (um 2310 ísl. kr.) og á íslandi miðað við fyrsta verðlagssvaiði kr. 6048. Ellilífeyrir til einstaklinga nam; Svíþjóð s. kr. 2230,00, Danmörk d. kr. 2077,00. Noreg ur n. kr. 1620,00 og á 1.'andi kr. 3780,00. (10% uppbót var greidd á ellilífeyri síðari helm- ing ársins.) Svíar virðast því hafa haft fullko.mnasTar elli-i tryggingar á þessu ári. Ekiki er hægt að bera saman feinsscm frá Orafaráil ’ LEIFTUR hefur gefiS út bókina „Rragfræði og háttatei** eftir Sveinbjörn Beinteinsson, og skiptist hún í þrjá kafla: Bragfraoði, Rímnabátt og Hátta tal, en auk þess er í bókmnt ýtarleg orðaskrá um háttáp nöfn og kenningar. Háttatalið er 450 erindi, sai» felld ríma, en erindin sitt meei hverjum bragarhætti, og hefrtP höíundurinn hér leyst merM- lega þraut af hendi. Sveinbjörn Benteinsson er ungur Borgfirðingur, bróðii' Péturs frá Gjrafardaíli og þeirra sýstkina. Sveinbjörn hefur áður gefið út rímuna .,GömJl,u lögin“ og mun vera i tölu i’ímfróðustu núlifandí ía- lendinga. i Suomi gefur hús- iðp í fiinska her- her@i5 í Hý|a-6arBi ; SUOMI, félag Fínnlandjsvina hér, afhenti í gær veglega gjc€ til Nýja stúdentagarðsins. Er gjöfin forkunnarfögur húsgögn í finnska herbergið í garðinum, sem finnskir stúdentar eiga ad sitja fyrir. Húsgögnin gerði verkstæði Kristjáns Siggeirs- sonar. Fylgdu þeim þrjár mynd ir eftir Guðmund frá Miðdal og leiámunir eftir hann til skrauts í herbergið. Stjórn félagsins afhenti gjöÆ ina að viðstöddum ræðismamd Firna hérí Eiriíki Leiíssyni, meðal annarra. Kvikmynd Gainla Bíó Bulldog Drummond skerst í Ieikiim ** MYND ÞESSI er fremur skemmtileg. Leikurinn er mjög góður, enda e'iigar liðleskjur þar að verki. Efnið er venjulegt sakamálamynda-efni, en þó er hún betri en venjulegar glæpamyndir að því leyti, að enginn maður er drepinn í myndinni, en þó er nægur spenningur í henni. ..... Allir leikarar í myndinni eru brezkir og skapa afi- ir mjög góðar „týpur“. Aðalleikararnir eru allir frægir leikarar, Walter Pidgeon, Margaret Leigton og Robert Beatty og fara mjög vel með hlutverkin. Eins og í öll- um myndum teknum í Bretla'adi, rekur maður augun í það, hve aukaleikararnir eru vel valdir í hlutverk og gera þeim góð skil. •— Efnið er fremur óvenjulegt, þótt ekki sleppi myndin alveg við að verða nokkuð hefðbund in. s s 's \ V V v V ú v { V s s‘ í, s \ ,:ú! V s s ( s s s \

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.