Alþýðublaðið - 22.10.1953, Blaðsíða 5

Alþýðublaðið - 22.10.1953, Blaðsíða 5
Fimmtudagur 22. október 1953 ALÞÝ Ð U B LAÐIÐ 5 ÞINGSÁLYKTUN ARTIL- LAGA Alþýðuflokksins um «ndurskoðun varnarsamnings- ins kom til umræðu í samein- 'uðu þingi á mánudag, og fylgdi Gylfi Þ. Gíslason henni úr Maði með ýtarlegri ræðu um varnir íslahds og viðhonfin á sviði utanríkismálanna. Alþýðublaðið birtir hér út- drátt úr ræðu Gylfa, svo að lgs endum þess gefist kostur á að kynna sér meginrök þeirrar ákvörðunar Alþýðuflokksins að beita sér fyrir endurskoðun varnarsamningsins og úrbót- um á þeim atriðum í fram- krvæmd hans, sem óviði^nandi «ru. Hlulleysiskenníngin. Um hlutleysiskenninguna og viðhorf heimsmálanna í dag írá s}ónarmiði okkar íblend- ínga fórust Gylfa orð á þessa leið:" ,,Ef Islendingar kjósa nú að eiga samvinnu við aðrar þjóðir •umi utanríkismál sín, verða jbeir að miða aðgerðir sínar við það. hvernig ástatt er í þeim hluta heimsins, bar sem. þeir búa. Þar er nú um að ræða tvær þjóðafylkingar. Okkur kann að þykja miður, að svo skuli vera. En við staðreynd- irnar verðum við að miða, en ekki hitt, hvernig við viidum hafa þær. Við gætum þó auð- vitað miðað gerðir okkar við það að reyna að breyta þess- um staðreyndum, ef þær eru okkur andstæðar eða ógeð- felldar. En meðan þær eru staðreyndir, hljóta þær þó að snóta þá möguleika, sem fyrir liendi eru, og að því leyti hafa grund.vallaráhrif á gerðirnar. I Evrópu er nú ekki til neitt bandalag hlutlausra þjóða. Engin þeirra þriggja Evrópuþjóða. sem mi fylgja hlutleysisstefnu, Svíþjóðar, Sviss og Irlauds, á að nokkru verulegu Ieyti sömu hagsmuna að gæta og ísland, þannig að samvinna við þau kæmi til greina fyrir Islend inga. Ef íslendingar vildu iþví nú lýsa yfir hlutileysi, yrði það að* vera hlutleysi einangraðs lands, sams kon- ar hlutleysi og þeirra þriggja ríkja. sem ég nefndi .... Ef við eigum á annað borð að hafa samvinnu við aðrar þjóðir, eins og nú háttar, verð- tir sú samvinna þess vegna ann að 'hvort að vera við hin vest- rænu lýðræðisríki innan Ai- lantshafsbandalagsins eða v::ð hin svonafndu alþýðulýðveldi í Austur-Evrópu. Hagsmunir ofckar og ríkjanna I Austur- Bvrópu eru í öryggismálum svo gerólíkir, að enginn máls- metandi maður hefur mér vit- anlega mælt með 'neins konar bandalagi við bau. Hagsmunir þeirra í styrjöld milti vesturs oí? an=turs eru auö\dtað þeir, að sic'lingar milli Bandaríkj- anna og Bretlands séu sem ó- trygpastar. Hagsmunir okkar íeru Weröfugir. Þetta er svo augUóst, .að enginn mælir með band'’'1agi við Austur-Evrópu- a-íkin .... Bagsmunir okkar og Iðndiinna vlð Áilanfshaf. Sú utanríkisstefna, sem Sov- étríkin og Austur-Evrópuríkin ikysu helzt, að íslendingar Sylgclu, væri því stefna hlut- leysis og vopnleysis. Auðvitað eru það ekki nægileg rök fyr- jþví, að við eigum ekki að fylgja henni. Aðalatriði er, feverjir eru hagsmunir okkar r Utdráttur úr þingræðu Gylfa Þ. Gíslasonar um Varnir islands on v sviði ufanríkismálanna sjálfra. Meginhagsmunir okkar í utanríkismálum eru tengdir því, að siglingaleiðunum um Atlantshaf sé halcbð opnum. I En þeir hagsmunir eru sam eiginlegir hagsmunum land- anna báðum megin Atlants- ^ hafsins, Bandaríkjanna, Bret ^ lands og Norégs. Þessir hags ALÞÝÐUBLAÐIÐ birtir hér meginkaflana úr hinni stórmerku framsöguræðu Gylfa Þ. Gíslasonar um þings- ólyktunartillögu Alþýðuflokksins um endurskoðun Tier- verndarsamningsins, en jafnframt er þar ýtarlega rætt um varnir Islands og viðhorfin á sviði utanríkismála. Utdráttur þessi fjallar einkum um hlutleysistefnuna, árásarkenninguna, herverndarsamninginn og fram- með þeim. Ef einhver þeirra S ríkja, sem þessara hagsmuna S eiga að gæta, mynda hlut- S laust bandalag eða gerast S aðilar verður lilutley ur að raunhæfnm mögu- leika í íslenzkum utanríkis-' málum í þeim skilningi. að ólokið. hún gæti samrýmzt grund- \ vallarhagsmunum okkar. S En meðan svo er ekki, er hún eingöngu í þágu þeírra ríkja, sem hafa þveröfuga hags muni við okkur sjálfa. Þrátt fyrir það, sem hér hei'- ur verið sagt, er ekki óeðii- legt, að nokkur hópur manna hér á landi aðhyllist stefnu al- gers hlutleysis. Það er höfuð- einkenni hins hreina komm- únista, að hann telur hags- muni alþýðulýðveldanna ávallt vera hagsmuni síns e:gin lands. Allt það, sem styrkir aðsíöðu alþýðulýðveldanna, er, þegar til lengdar lætur, líka til gagns fyrir hann sjálfan og þjóð hans. Út frá þessu sjónarmiði er það eðlilegt, að íslenzkir kommúnistar aðhyllist nú hlut- leysiskenninguna í íslenzkum utanríkismálum. Það er rök- rétt afleiðing þeirrar skoðun- , , ..... , . , , ,. ar þeirra, að bezta ráðið ttli1 styrjold vafalaust telja s, þess að efla íslands sé að eíla ! Ver*ða fð taka þeSSa aðstoðu Sovétríkin og bandamenn j með valdl emf°S SerBu þeirra. En nú hefur annar1 Sffta stnðl’ el Þeim un t i neitao um hana? Er beim host, flokkur manna emmg tekiði * \ J/ i • 11.1- ’ ao meo atstoou smm eru bejr kenmnguna um hlutleysi oglK, * , ,, , , * * * * t . f , , ö I þa ao kalla a bað, að aðstaða vopnleysi Islands undir nuver j f , v.,. , . ...... „„„ á' Islendmga i slikri styrjold yrði aðstaða hernumdrar þjóð- ar? Eru þeir raiðubúnir til s \ s s s s s s s s s s s s s s stafanir til þess að mennta íslendinga til þess áS taka V að sér rekstur og gæzlu þeirra mann,virkja, sem upp bef- * ur verið komið og verið er að koma upp og íslenzkir ^ verktakar einir annist þær framkvæmdir, sem enn er s S c rniinir skipa okkur því í ST eit S kvæmd hans og leiðirnar fimm, sem við íslendingar eig- um um að velja í varnar- og utanríkismálum, en stefna Alþýðuflokksins er sú, að hervarnarsamningurinn skuli endurskoðður með það fyrir augum, að alþingi geti með Dandalag eóa gerast . þrjggja rnánaða fyrirvara ákveðið brottflutning hersins, að slíku bandalági, þá . en jafnframt skuli • ríkisstjórnin þegar í stað gera ráð. hlutléysissiefnan . aft. ■ „* •_____. • í_,_______ v_______'•_•* Gylf-i Þ. Gíslason. andi kringumstæðum upp a arma sína, þ. e. Þjóðvarnar- flokkurinn. Hann hefur að vísu ekki gert mikið til þess að rök styðja hana, en þó lr.gt áherzlu á, að hann ætli henni alls ekki að vera til stuðnings Sovétríkj unum, heldur sé hún ein í sam ræmi við hagsmuni íslands. Hvað myndi hlufleyxis- yfirlýsing þýðal En hafa forvígismenn Þjóð- varnarflokksins í raun og veni gert sér grein fyrir þvi, hvað yfirlýsing um hlutleysi íslend inga nú í dag mundi þýða? í henni fælist tilkynning til Bandaríkjamanna og Breta um það, að í styrjöld, sem brjót- ast kynni út, fengju þessar þjóðir ekki með samþykki ís- lendinga sams konar aðstöðu og þær höfðu hér á landi i síð- ustu styrjöld. Er það tilætlun þessara manna, að um þá að- stöðu yrði neitað? Það er mál til komið, að þeir tali skýrt um skoðanir sínar. Er þeim ekki jafnljóst og öllum öðrum, að Bandaríkjamenn og Brstar telja slíka aðstöðu hér á landi svo mikilvæga í styrjö'd við ríki á meginlandi Evrópu, að þeir mundu eins og háttar telja slíka tilkynningu beinan fjandskap við sig? Er þeim ekki ljóst, að þessi ríki mundu þess að taka á herðar sér á- byrgð af því hlutskipti, sem þá kynni að bíða ís’endinga, meðan á styrjöldinni stæði og að henni lokinni?“. Árásarkenningin. kvæmda en gerjt hefur veriS og herliðinu hér fjölgað. Og ef menn vilja, að slíkt sé gert, þá eiga menn að segja það, svo að 'hægt sé að ræða málið heiðarlega o.g fyrir opn- um tjöldum“. Herverndarsamningurinn. Þessu næst ræddi Gylfi við- horfin, þegar herverndarsamn- ingurinn var gerður og ráðstaf anir þær, sem í honum fólust; en aðalatriði hans var, að efnt skyldi til ýmissa framkvæmda, sem bráðnauðsynlegar voru taldar til þess, að landið gæti þegar í upphafi styrjaldar gegnt hlutverki sínu, og voru þær fyr.it og frernst bygging- fjöguirra radarstöðva, lenging flugbrauta á Keflavíkurflug- velli og bygging híbýla þar. Jafnframt var ákveðin stað- setning nokkurs liðs í land- inu. þ. á m. flugsræita á flug- vellinum. En á það var fall- izt af hálfu Bandaríkjastjórn- ar, að hafa þetta lið svo fá- mennt, eða aðeins 3900 manns í mesta lagi, að augljóst var, að ekki gat verið um verulegar Iandvarnir að ræða. Að flug- sveitunum frátöldum var hér nánast um að ræða öryggis- gæzlu mannvirkja og tæknil- störf. Síðan hélt Gvlfi Þ. Um árásarkenninguna, sem \ ls ason a ram' Bjarni Benediktsson fyrrver-j „Þótt liSið, sem koma skyldi andi utanríkismálaráðherra hef til landsins, væri ekki fjöl- ur túlkað manna mést, fórust mennara en þetta, og fram- Gylfa Þ. Gíslasyni orð sem hér kvæmdirnar fjarri því að vera segir: i risavaxnar, var samt Ijóst, að „Það er löngu kominn tími af hvoru tveggja gætu hlotizt til þess, áð nienn tali Ijósar j alvarleg vandamál, ef ekki um þessi mál, en gert hefur væri Vel \á málum haldið. ís- verið lengi undanfarið. Það lenzfcá þjóðfélagið er svo dverg gengur ekki, að stjórnmála- J smátt og að mörgu leyti svo menn og blöð prediki þá, sérstætt, að taka verður þar á kenningu, að við búuns við svo að segja öllum hlutum stöðuga hættu af árás úrjöðru vísi en með stærri þjóð- austri, en ræði síðan ekkert.um. Þess vegna var það, að ég þær ráðstafanir, sem nauð-jfyrir mitt leyti lagði sérstaka r. - - v, I , , . ... . f 1. „ i. i. „ . t r\ Vi rtirtnlii o V-v A A1' O O wi VA i rínw v\ w synlegar væru, ef þetta væri rétt. Það er augljóst. að Iiafi verið og sé um verulega árás arliættu að ræða, eru ráðstaf anir þær, sem gcrðar voru með herverndarsamningnum 1951 engan veginn nægileg- ar til öryggis Iandinu. Það er svo að segja jafnóvarið eftir sem áður gegn slíkri hættu. Ef menn trúa á árás- arhættuna, er rökrétt afleið- ing af því sú, að hér sé efnt til miklu meiri varnarfram- áherzlu á það, er samningurinn var undirbúinn, að skilið væri sem greinilegast milli hers og þjóðar. Ég ræddi það mál ýtar lega við fulltrúa ríkisstjórnar- innar við samningsgerðina, Hans G. Andersen þjóðréttar- fræðing, og fullvissaði hann mig um. að skilja bæri 3. grein samningsins svo, að . íslenzk stjórnarvöld gætu kveðið á um dválarstað' liðSsjins og að ráð væri fyrir því gert, uð her- menn kæmu yfirleitt ekki til Reykjavíkur eða.annarra bæja nema þá í snöggar hópferðir undir leiðsögu yfirmanna . . . Þannig var og framkvæmdin í fyrstu. En nokkrum mánuð- um síðar var gildandi reglmn um þessi efni breytt, að því er mér var sagt, einhúða af her- .stjórninni og án bess að urn þáþ væri fengizt af islenzkum 1 stj,þrnarvöldum. Ég vakíi at- bygli þeirra ó þessu, andrnælti afgkiptaleysi þeirra og varaði við afleiðingunum. .'•Ú X ■; • Sofandl nkíssíjórn. : þegar þing kom saman ura haustið. ræddu þingmenu . 'Alþýðuflokk sins þetta mál yið fþrsætis- og utanríkis- ;; jriiálaráðherra, og var þar >•'. . lögð áberzla á, að reglur þær, . - sem giltu í fyrstu ura dvalar tíjna hermarina ntaa stöðva. síhna, væru látnar tafoa . -gildi á nv. Mér til mikili.ar : undrunar hélt utanríkisrnála jráðherra því þá fram, að mjög vafasamt væri, a« nokkur heimild væri til þess að banna hermönnunnm frjálsar ferðir um landið í frítímum sínum. Lofuðu ráðherrarnir því samt að gera ráðstafanir til þess að koma því til leiðar. eð ferðir hermanna til Reykjavík ur vrðu takmarkaðar. En fraaa kvæmdir urðu hins vegar lit’i- ar. Hermenn sóttu meir og jneir til Reykiavíkur occ jnn- arra bæja í nágrenni við stöov ar þeirra. Þeir og aðr:r amer- ískir starfsmenn tóku meira a'ð segja að leigja húsnæði hér í bænum í allstórum stí). Þeir sóttu skemmtistaði : ríkura mæli og settu í vaxandi mreli svip sinn á bæjarlicið. Sam.r skipti við íslenzkt æskufólk og þá einkum stúlkur jukust ó5- fluga. Af þessu hlutust margs- konar vandræði. Og þar komi meira að segja, að hermönnum var leyft að vera óeinkennis- klæddir í frítímum sínum, væntanlega til þess að minna bæri á þeim. Allt var þetta mjög öðru vísi en ég og margir aði'ir hö'fð um gert ráð fvrir og töldum eðlilegt. Nefnd þriggja valmkunntís manna var skipuð til þess eíi fjaila um sam húðar vanda- málin, sem up:» voru komm. Hún mun hafa gert yvnsaj? tillögur. m. a. um að tak- marka mjög dvalartíma hey- mannanna utan stiiöva sinna. En þessum tillögum var ekiltl sinnt af ríkisstjórr.inm. Seint og síðar meir voru þó settar’ nokkrar reglur um þeita efni, en þær voru ófullnægj- andi, þar eð þær náðu aðeins til nokkurs hluta herliðsfns og auk þess lítið gert til þess að trvggja, að þeim væri framfylgt. Allt vandamálið margfaldaðist svo við það, að leyft var að flvt.ja inn um það bil 10öö ameríska verkmenn, sem vora algerlega frjálsir ferða sinna í frítímum sínum, höfðu mikil fjárráð, voru alókunnugir þjóð háttum öllum og ollu miklumi félag’slegum vandræðum Ísiemk-amerískur bær. Við þetta bættist, að á Kefla víkurflugvelli var haldið þarrri ig á málum, að þar var tii þess stofnað, að upp risi þar íslenzk- 1 amerískur bær, þar sem allt 1 skyldi vera hvað innan um annað íbúðir hermanna og 1 starfsmanna, íslendinga og Ameríkumanna. Kunni slikt ekki góðri lukku að stýra,. (Frh. á 7. síðu.)

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.