Alþýðublaðið - 28.10.1953, Blaðsíða 4

..4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
MiSvikudagur 28. okt. 1953
Útgefaftdi: Alþýðuflokkurin'n. Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Haniiibal Valdimarsson Meðritstjóri: Helgi Sæmundsson.
, Fréttasíióri: Sigvaldi Hjálmarsson. Blaðamemi: Loftur Guð-
;mundsson og Björgvin Guðmundsson. Auglýsirigastjóri:
Emma Möller. Ritstjómarsímar: 4901 og 4902. Auglýsinga-
sími: 4906. Afgreiðslusími: 4900. AJþýðuprentsmiðjan,
Hvg. 8—10. Áskriftarverð 15,00 á mán. í lausasölu: 1,00.
Hæglæti út á við - hættur inn á við
B laðað í mi nnisbókimii:
k LIDANDI STUN
SHOUSTU BLAÐAFREGUM
frá Moskvu ber saman um það,
. að stjóm Malenkovs gefi utan-
rikispólitíkinni lítinn gaum,
. végna þess að mikil vandkvæði
steðji að í innanríkismálunum.
, Þessi skýring á semingi
Rússa og daufum undirtektum
sovétblaðanna um utanríkis-
: iráðherrafund, er síður en svo
. út. í bláinn. í raun og veru á
Eiér nú hrein og bein kollsteypa
istað í fjármálapólitik Rússa.
Oánægja, sem safnazt Iiefur
saman í vitund þjóðarinnar um
langan tíma, hefur neytt hina
nýju valdhafa til að hverfa frá
.þeirri stefnu „félaga“ Stalíns
að knýja miskunnarlaust áfram
.afköst þungaiðnaðarins og her
væðingarinnar á kostnað mat-
yælaframleiðslunnar. Afleið-
ing þessarar stefnu hefur orð-
xð sú, að matvælaframleiðsla
jfandbúnaðal'ins ‘hefur dregizt1
svö langt aftur úr, að hún er
, nú víðs fjarri því að fullnægja
i þörfum þjóðarinnar.
• Til þess að draga úr afleið-
ingum þessarar þróunar, sem
bersýnilega hefur Ieitt Rússa
út £ hinar mestu ógongur, hef-
ur stjórn Malenkovs oéðið að
■ veita bændunum víðtækar rétt
arbætur til að örva þá til auk-
innar framleiðslu, jafnframt
því sem þeim hefur verið lof-
. að meira af neyzluvörum, með
því að dregið verði úr hergagna
iðnaðinum og meiri áherzla
lögð á framleiðslu vefnaðar-
vöru, skófatnaðar, búsáhalda,
húsgagna og þess háttar.
Hversu gjörsamlega mirn
heppnu'ð landbúnaðarpólitík
Rússa hefur verið, sést bezt á
því, að nautgripaeign þeirra
nú, á árinu 1953, er minni en
hún var 1916, fyrir byltinguna.
Og hefur íbúafjölgunin á bess
un\ 37 árum þó numið fullum
59%. en matvælaframleiðslan
f heild minnkað um 2,6%.
Hversu langt sovétstiórnin
hefur orðið að ganga í tilslök-
unum sínum við bændurna. til
þess að bjargast út úr ógöng-
wm þessarar öfugbróunar. sést
bezt á þeim stórfelldu skatta-
lækkunum, sem nú hafa verii?
veitt.^r Iandbúnaðinum. og á
hinni ótrúlegu verðhækkun
landbúnaðarvara. Þannig fá
rássnesku bændurnir nú 550%
meira fyrir nautakjöt og ali-
fugla, 200% meira f.yrir smjör,
og 25—40% meira fyrir græn-
meti. Þetta allt saman — eins
og Khrushchev komst að ovði
í kommúnistísku aðalnefndinni
— „til að glæða fjárhagslegan
áhuga bændanna fyrir aukinni
landbúnaðarframleiðslu.
Þessar tölur hljóta að leiða
í Ijós eit-t af tvennu: Annað
hvort hafa rússnesku bændurn
ir verið miskunnarlaust arð-
rændir ög kúgaðir, eða gróði
þeirra-verður óstjórnlegur eftir
þessa gerbreytingu.
Þá liggur það í augum uppi,
að ekki getur ríkið veitt bænd
unum þessar stórkostlegu kjara
bætur, án niðurskurðar á ein-
hverjum öðrum sviðum. Þegar
bændurnir fá þannig stórauk-
inn hluta af kökunni, sem er
til skiptanna, hlýtur að verða
minna eftir, annað hvort
handa verkamönnimum, eða þá
tij herbúnaðarins og iðnaðar-
ins.
Ekki er enn þá ljóst á hverju
niðurskurðurinn verður látinn
bitna, en augljóst er, að þetta
gjaldþrot stjórnarstefnunnar
gagnvart bændunum mun fá
víðtæk eftirköst. Jafnframt
hlýtur flutningur vinnuaflsins
frá forréttindaiðnaðinum, her-
gagnaframleiðslunni, til hins
lítilsvirta neyzluvöruiðnaðar,
að valda miklum erfiðleikum.
Það er a. m. k. víst, að vald-;
hafarnir í MoSkvu standa nú
andspænis svo risavöxnum
vandamálum inn á við, að þeim
tekst .naumast að leysa þau,
nema með því að einbeita sér
að lausn þeirra, jafnvel árum
saman.
Allt bendir því til, að Mal-
enkov óski sér einskis fremur
en að í hönd fari rólegt tíma-
bil í utanríkismálunum. En þar
með er alls ekki sagt, að hann
kæri sig neitt um að draga úr
þeim spenningi, sem nú er,
með viðræðum eða samning-
um. Ef til vill vakir einungis
fyrir honum, að kalda stríðið
þurfi að halda áfram með að-
eins lægra hitastigi en hingað
til — Rússum kemur biðin
ekki illa. Ekki þurfa þeir að
óttast, að á þá -ver'ðii ráðizt. j
Og ein.s og stendur kærrú þeim,
vegna érfiðleikanna heima fyr
ir, alls ekki vel að þurfa að
star la í strön<mm utanríkisw'
sarr ’ingum. Þeir eiga ekkert é
hæltu með að draga r’-ilin á
Ianginn. — Geta meira að
segja talið sér hagnaðarvon af
drættinum, þar sem óvissan
um. Iivað sé að gerast í Rúss-'
landi, eftir dauða Stalins, er
líkleg til að veikja samheldni,
vestrænna þjóða, þveröfugt við
hina þriózkufullu neitunarpóli
tík Stalins, sem alltaf varð til
að styrkja hin vestrænu sam-
tök og þjappa þeim fastar sam
Tízkan er a okkar bandi n
Mjög gott úrval af dömu golftreyjum og peysum, svo
og drengja- og telpupeysum. — Verð við allra hæfi.
PRJÓNASTOFAN HLÍN H.F.
Skólavörðustíg 18. — Sími 2779.
VETURINN gekk í garð
með einum fegursta degi
haustsins. Hann er sá árstími,
sem mestur þykir á íslandi.
Þjóð, sem byggir víðáttumikið
og hrjóstrugt land, hefur jafn
an eftirminnileg kynni af vetr-
inum. Svo mun enn verða um
okkur íslendinga, þó að margt
hafi breytzt frá því, sem áður
var. Tæknin hefur enn ekki
sigrað vetraröflin, þó að mikil
séu afrek hennar orðin hér á
íslandi. En hún hefur veitt
þjóðinni yl og ljós, svo að auð
veldara er að þrauka veturinn
nú en ,í gamla daga. Náttúran
er hins vegar söm við sig.
Mörg íslenzk skáld hafa ort
um vetrarkomuna og veturinn.
í ljóðum þeirra speglast af-
staðá þjóðárinnar, hvort held-
ur veturinn er vegsamaður eða
kvíði landsmanna gagnvart
honum túlkaður. Veturinn hef-
ur oft leikið íslendinga grátt
og krafið þjóðina margra
fórna. Eri honum á þjóðin einn
ig að þakka norræna hreysti
sína og hugdirfð. Umhverfið
mótar mennina.
Hver verður biskup!
UNDANFARNA daga hefur
aðalumræðuefni íslendinga
vafalaust verið sú spurning,
hver verði næsti biskup. Það
mál er þegar komið á dagskrá
blaðanna. Ýmsir hafa verið til
nefndir, en allt mun þó á huldu
um, hver reynist hinn útvaldi.
Eitt blaðanna lét þess getið í
vikunni, að helzt væri rætt um
Ásmund Guðmundsson, Benja-
mín Kristjánsson, Magnús
Jónsson og Sigurð Einarsson í'
Holti. Öll þau nöfn hefur borið
á góma í umræðum almenn-
ings um biskupskjörið, og enn
fremur munu tilnefndir þeir
Jakob Jónsson, Jóhann Hann-
esson, Sigurbjörn Einarsson og
Sigurður Stefánsson á Möðru-
völlum. Sést á þessu, að um
nóga er að velja.
Annars er enn nægur tími til
stefnu. Biskupkjörið mun sem
sé eiga að fara fram upp úr há-
tíðum. Þeir, sem kjósa biskup,
eru þjónandi prestar þjóðkirkj
unnar og prófessorar guðfræði
deildar háskólans. en kjörgeng
ir eru allir guðfræðingar.
Effirsókn eftir fifli!
Hér skal enginn dómur
lagður á þá mörgu og ágætu
menn, *ilnefadir eru bisk-
upsefni, Þó er þvi ekki að
neita, að margir munu undrast
það, ef næsti biskup verður val
inn úr hópi manna, sem komn-
ir eru á eftirlaun eða í þann
véginn að hætta opinberum
störfum. Sú ráðstöfun myndi
af mörgum talin sönnun þess,
að hér sé aðeins verið að sækj-
ast eftir titli. Slík tilhneiging
er rík í fari oddborgaranna, en
ólíklegt, að það sjónarmið ráði
vali og afstöðu þeirra, sem
kjósa biskupinn yíir íslandi.
Vonandi tekst að forða því,
að pólitískar deilur komi til
sögunnar varðandi biskupskjör
ið. Prestastétt landsins hlýtur
að meta það mest, að næsti
biskup verði virðulegur full-
trúi kirkju og kristindóms og
líklegur til að skipa embætti
sitt þannig, að þjóðin öll geti
sameinazt um hann og treyst
honum. Það á að vera aðalat-
riðið við biskupsvalið.
Vísa Þóris jökuls.
VÍSA ÞÓRIS JGKULS, sú
sern hann kvað áður en hann
var höggvinn eftir Örlygsstaða
bardaga, hefur reynzt ærið líf-
seig, en hún er svona:
Upp skalt á kjöl klífa,
köld es sjávar drífa,
kostaðu hug þinn hérða,
hér muntu lífit Verða;-
skafl beygjattu skalli,
þótt skúr á þik fail’
ást hafðir þú meyia.
Eitt sinn skal hverr deyja.
Skýringin fengin!
Mörgum hefur veitzt örðugt
að skýra þessa snjöllú vísu Þór
is jökuls. Hafa menn bent á, að
hún virðist ort af öðru tilefni
en andláti. skáldsins, pg ýmsum
komið 'sjávarháski í hug í því
sambandi. Aðdáandi vísúnnar
hefur nú uppgötvað nýja-skýr
ingu á henni. Hann telur, að
Þórir jökull hafi verið óvenju
framsýnn maður og séð fyrir á
andlátsstund sinni viðskipti
Eysteins Jónssonar og Björns
Ólafssonar út af skúrnum, sem
frægur er orðinn. Hafi Þórir
jökull viljað vara Eystein við
ósköpunum með orðunum:
Skafl bevgjattu skalli, þótt
skúr á þik falli.
Eysteinn er manna bezt að
sér í Sturlungu svo sem kunn-
ugt er, en samt hefur hann
ekki borið gæfu til að skilja að-
vörunarorð Þóris jökuls í vís-
unni frægu. Því fór sem fór.
Hverjum var hafnað!
ÚTHLUTUN nóbelsverðlaun-
anna í ár hefur sætt harðri
gagnrýni í Svíþjóð cg erleridis
eins og vænta mátti. Winston
S. Churchill var valinn úr hópi
tuttugu og fimm skálda óg rit-
höfunda, sem um var rætt.
Þeir. sem helzt kornu til grrina
! auk Churchills, kváðu hafa ver
ið franski rithöfundurinn Al-
bert Camus, ameríski rithöfund
urinn Ernest Hemingway, am-
eríska ljóðskáldið Carl Sand-
burg, íslenzkri rithöfundurinn
Halldór Kiljan Laxness, brezki
rithöfundurinn Graham Greene
og ítalski rithöfundurinn AI-
berto Moravia.
Þetta eru þeir, sem hafnað
var. Er nokkur furða, þó að úé-
hlutun - nóbelsverðiaunanna
sæti gagnrýni? Aumingja erfða
skráin hans Nobels heiitins! Sú
hefur fengið meðferðiria.
Vísir segir í gær, að sænsk
, blöð sé flest sammála um út-
i hlutun nóbelsverðlaunanna og
1 aðeins eitt algerlega andvígt.
ISíðan telur Vísir upp íhalds-
I blöðin í Svþjóð. En þetta er ó-
_ sköp hæpin blaðamennska. Það
er t. d. rétt hjá Vísi, að Her-
bert Tingsten hyllir Churchill
í „Dagens Nyheter11, en ritdóm
ari blaðsins, eitt af beztu Ijóð-
. skáldum Svía, er hins vegar á
öndverðum meið. Hvers vegna
stingur Vísir þeim ummælum
undir stól?
Því ekfd Sigurjón!
Um helgina barst sú frétt, að
nú væri í ráði að veita Harry
S. Truman, fyrrverandi Banda
ríkjaforseta, friðarverðlaun
Nóbels í ár. Sú ráðstöfun þætti
sjálfsagt lítið lakari en út-
hlutun bókmenntaverðlaun-
anna. En því ekki að láta
Churchill fá hvort tveggja?
Flestir munu nú urkula von-
ar um, að bókmenntaverðlaun
Nóbels falli í skaut íslenzkum
rithöfundi að sinni. Hins vegar
gæti svo farið, að úthlutun np-
belsverðlaunarina tæki á sig
þann furðusvip, að Islendingur
fengi til dæmis verðlaunin ; í
læknisfræði eða eðlisfræði.
Fari svo er ekki ósennilegt, að
Sigurjón á Álafossi hrenpi
heiðurinn fyrir undralyfið Ála.
Gætu fslendingar þá ekki sæmi
lega við unað?
Alþýðubókasafn rFremadsr
BÓKAÚTGÁFUFÉLAGIÐ
,,Fremad“ í Damörku hóf í
fyrra útgáfu sérstaks bóka-
flokks, sem kallast alþýðubóka
safnið. Eru í þessum flokki
fyrst og fremst gefnar út úr-
valsskáldsögur eftir danska höf
unda, en auk þess eftir nokkra
útlenda.
Útgáfan er fyrst og fremst
miðuð við það, að almenningur
geti keypt bækurnar, en það
byggist fyrst og frems.t á því,'
að þær verði svo ódýrar, að
upplagið geti verið rrijög stórt
og tugþúsundir manna hafi ráð
á að eignast þær.
Þetta hefur, tekizt svo vel, að
þa'ð hefur vakið undrun í Dari-
mörku, og hefur Fremad auðn
azt að sanna það, að vilji er fyr
ir hendi hjá fólki að kauþa óg
lesa góðar bækur, ef þær að-
eins er.u svo ódýrar, að fjárhag
ur þess leyfi kaup á þeim.
Bækurnar eru í einföldu en
mjög smekklegu og sterku
bandi, og kostar hver bók
danskar kr. 2,85, eða tæpár 7
krónur íslenzkar. Tólf bækur
koma út á ári, ein á mánuði.
Meðal þeirra, sem eru í út-
gáfunni á þessu ári,~er skáld-
sagan ,,Fóstbræður“ eftir
Gunnar Gunnarsson. en það .er
talin ein bezta skáldsaga haris.
Hún kom út í Kaupmanaböfn
og Oslo 1918, en íslenzk og
sænsk þýðing 1919 og ensk
þýðing 1920. Enn fremur eru á
skránni bækur eftir Johannse
V. Jensen, Peter Tutein, Aksel
Sandemose, Mogens Klitgaard
og Mar.tin A. Hansen.
Eins og kunnugt er, geta
menn keypt sér bækur beint og
án gjaldeyrisleyfa, annaðhvort
með því að skrifa forlögunum
eða biðja bóksala að kaupa
bækurnar.
Menn geta til dæmis beðið
Bókabúð MFA í Atþýðuhúsinu
að panta útgáfubækur Frem -
ads og borga þær til dæmis í
tvennu lagi.
Menn mundú eignast ágætt
bókasafn með þessum hætti.;
Ef menn vilja panta bækurn
ar beint, geta þeir skrifað Fpr-
laget Fremad, Köbenhavn, ðg
beðið um lista yfir bækur Fpl-
kebibliotekets.