Alþýðublaðið - 25.11.1953, Blaðsíða 5

Sfí5vikudag«ei:25. v»óv..7.395;%sl>wiíi /4ii''
ALÞÝÐtJRWyWOfc
! ÞEGAR stofnun Aílantshafs
fcandalagsins var á döfinni
1948—49, horfði málið allt
oðru vísi við. Þá var einmitt
aim það rætt í Vestur-Evrppu
®ð mynda hiutlaus ríkjabanda-j
lög. Sænskir og danskir jafnað
afinenn voru því t. d. eindregið |
íylgjandi, að 'myupað yrði nor-
rænt varnarbandalag, sem yrði , . ,
IWutiaust í hernaðarátökum Jer a m 'eya l',1an"
., , , , » , nkissteina okkar9 Utannkis-
Etorveldanna, og þar með and- , _ , .,, . , ,
„ , . , . ' stefna þjooarmnar a að grund-
yigir þvi, að Svibioð og Dan-, A , ö, ,
... , , , , ! vallast a þeirn staðreynd, að
ariork gsrðust aðilar sð Atlants , ,
... , , það eru sameigmlegtr hagsmun
jiafsbandaiagmu. Aí sams kon- . , ,
Úfvarpsræða Gylfa Þ. Gíslasonar: Síðari hlufi
S
aniíkissfefna islendinga.
heldur lýsa yfir algeru hlut-
ar ástæðum var ég og margir
ir okkar og ríkjanna sitt hvor-
íslands að Atlantshafsbanda- ■
, . ,. , , . , , um megin við Atlantshaf, og þa
íiein her a landi andvigir aðild' . ° .
fvrst og fremst Bandarikjanna,
Bretlands og Norags, að sigl-:
'ingaleiðunum umhverfis land-
ið og loftleiðunum um þetta1
iaginu. Ef af stofnun, norræns
Mutleysisbandalags hefði orð-
í_ð, hefði hlutleysisstefnan orð-
ið raunhæfur möguleiki í ís-
tenzkum utanríkismálum. En
kjörinn þingmaður, Finnbogi
Rútur Valdemarsson, hafi tal.
ið sér sæma hér áðan að rang
túlka tillöguna og ummæli hv.
4. þingmanns Reykvíkinga,
Haralds Guðmundssonar hér
á þinginu nýlega.
Sfefna Afþýðuflokksins
Það, sem Alþýðuflokkurinn
hefur lagt til í tillögu þeirri, *
Íándi.f þúsund ár. Engir hags-
rnunir þessarar þjóðar eria
.ferýnni en þeir, að hún fái aö
vera ein í landi sinu á venju -
legum tímum. Það, sem hún
gerir á sérstökum hættútímum,
má aidrei verða að varanlegu
I ástandi. Erlendir menn eiga
™ t c ■* vafalaust erfitt með að skilia
um, sem það hefur fengið til ,, , . ,.,i. /
umráða r.ikar þjooernistilfinmngar Is-
U í^þessari tillögu felst hiklaus Ifndmga og þann varhug, sem
og skýr stefna, raunhæf og Þein að -]fnaðl §Jaldt Vlð er“
þjóðholl stefna. Að óbreyttum endum ahrnum. En þeir eiga
hka erfitt með að skilja, ap
er við hæstvirtur landkjörinn
aðstæðum tel ég, að láta eigi
herin'n hverfa úr landinu þeg-
ar er íslendingar hafa búið sig
undir það að taka við reks+rí,
viðhaldi og gæzlu þeirra mann
virkja, sem hér er um að
ræða. Það er undir íslending-
um sjálfum komið, hvenær
það verður.
svæði sé haldið -opnim í óíriði.
Héðan er auðveldará áð verja
I þessar leiðir en frá nókkrum þingmaður, Hanm al Va i-
alveg elns og danskir jafnaðar-j gtag öðrum_ f stvrjöid eigum ntarsson, fluttum i. upphafi !
menn urðu fylgjandi aðrid að y,;ð þesg yegna að ]evfa að það þmgs fyrir hond hans, og varj BrynUStU hagSmUmmir
Atlantshafsbandalaginu, þegar jeé OQrt QrJ v,-g eioum að leyfa fyrsta tillagan, sem fynr þing-
þann undTrbúning: að því, sem ið var löSð um Þessi mál> er
150,000 manns skuli reyna að
halda uppi sjálfstæðu menning
arríki og takast það. Slíkt
tekst heldur ekki án vakancii
þjóðernistilfinningar. Við ver‘5
um auðvitað að gæta þess, aS
þessar tilfin'ningar verði ekld
að ofstæki eða óvild til ann-
arra þjóða, en án þeirra Vær-
um við ekki það, sem. við ef-
um.
Norðmsnn höfnuðu -tillögunni
norrænt varnarbandalag,
aim
foafa skilyrði íslendinga sem
yopnlausrar þjóðar til þess að
fylgja hlutleysisstefnu orðið að
engu við það, að ekkert hlut-
leysisbandalag er nú til í Ev-
xópu. Þess vegna urðu íslend-
ingar að gera einhvern her-
Verndarsamning vj 5 eitthvert
Atlantshafsríki, eins og gert
Var 1951. Annað hefði verið að
IJaeita staðreyndum.
iverjír eru samherjamir!
Sú stefna, sem> Sósíalista-
ifl'okkurinn og Þjóðvarnarflokk
turinn berjast fyrir hér, á sér
siær ekkert fylgi í Vestur-E.v-
irópu utan kommúnistaflokk-
anna. Ég hefði gaman. af því, ef
sá þingm.aður Þjóðvarnarflokks
ins, sem á eftir að tala hér í
fcvöld, gæti nefnt mér ein-
jhverja kunna stjórnmáiamenn
í Vestur-Evrópu, sem mæla
Kneð því í löndum sínum, að
lönd þeirra lýsi yfir algeru
Mutleysi og vopnleysi, eins og
nú er á statt í heiminum. Og
fleiri en ég hefðu gaman af að
Jieyra nöfn þeirra. Eg ætla þó
að vara hann við að nefna fyrr
yerandi nórskan verkamanna-
flokksþingmann, Jakob Friis,
Sem er í ritstjórn blaðs, sem
'Frjáls þjóð hefur vitnað í oft-
ar en nokkurt annað blað, þótt
|>að sé lítið þekkt, og heitir Or-
ientering. Ég sé það nefnilega í
Ibók eftir hann. að liann hefur
á sínum. tíma greitt atkvæði
með aðild Noregs að Atlants-
fiafsbandalaginu, með samning
ium um vopnasendin.gar Banda-
yíkjanna til Norégs og með fjár
yeitingum til landvarnanna í
Noregi. Hann var fylgjandi
Mutlausu varnarbandaiagi
Norðurlanda og er það enn. En
fyrst af því varð ekki. hefur
ffönum ekki dottið í hug að
fiegða sér eins og ;;f þvi hafi
rorðið, en það er þess konat
Jháttalag, sem forustumenn
"Þjóðvarnarflokksins mæla með
við íslendinga.
Sameiginfegir hagmunir
En fyrst við eig-um ekki að
Iniða stefnu okkar við það, að
ýússneskt hernám sé yfirvof-
óhjákvæmiiegur er talinn, svo
sem að hér séu byggðar radar-
stöðvar og að Kefiavíkurflug-
velli sé komið í það horf, sem
nauðsynlegt er tahð. En við
eigum aldrei að leýfá hér meiri
þetta:
Ég vildi mega óska þess, að
, Alþingi íslendinga beri gæfu
Fáff fólkr en heil
Stærri þjóðum finnst vafa-
laust torvelt að taka mikið til-
til þess að ráða vel fram úr
1) íslenzkir aðilar annist all- þessu mesta vandamáli, sem
ar þær framkvæmdir, sem á- nu steðjar aö Íslendingum, TiJ
kveðnar voru samkvæmt her• þess standa ýcisar vonir. Fram li-t til jafnfás fólks og byggir
verndarsammingnum frá 1951 sóknarflokkurinn hefur lagt þetta land. En þær verða aS
°S erln er ólokið, þ. e. hinn er- fram tillögur. sem ganga að gera sér ijóst, að þetta fáa fólfe
sem óhÍk^em5e«t ern tií ■ ýmsu leyti í svipaða átt og til- er hei! þjóð, þjóð, sem hefur
sem onjaKtaerm eru : starfað, verði latmn fara, og iögur Alþýðuflokksins, þótt allt byggt land sitt helmingi leng-
gegnt þessu hlútverki’við vara1 *"*** of IftiS sé « v.su f þein, sagt ur e„ hvítir meuu hafa búið í
ir siglinga- og ioftleiðanna. i ”™ ' um aðalatnði malsms, sem er Amer.ku, þjoð, sem . ser
2) Sá hluti Keflavíkurflug- undirbunmgurmn að þvi, að glæsta soguold, en mmmst em.a
Þessi stefna getur haft það í för valiar! sem eingöngu eða fyrst íslendmgar t;|ki sjldfir að sér ig aldalangra þjáninga undir
með sér, að við verðum á sér- 0g fremst þarf ag nota í hem- rekstur og viðhald mannvirkj- : erlendu oki, og hefur nú á
staklega viðsjárverðum tímum: agarþágu, sé girtur og öll al- anna. Jafnvel ungir Sjálfstæðis ’ síðustu öld sótt fram til sjálí-
að heimila fámennu erlenduliði; menn umferð um hann bönn- menn hafa samþykkt tillögur, í stæðis og stórbættjá lífskjara.
‘uð. j sem fcenda til þess, að þeir sjái Þetta sjálf£tæði viU Mb
3) Hafinn verði þegar í stað ™ orðið ymislegt’ sem aflaSa ( verndæ þyí að hún sér í þvi
vist í landinu í stuttan tíma,
þar eð við eigum að halda fast
við það, að hervæoast ekki
sjálfir. En við eigum að fiæta
þess vel, að láta slíkt lið ekki
veri hér degi lengur eri alger-
lega óhjákvæmilegt verður tal-
undirbúningur þess, að ís-
lendingar taki í sítiar hendur 1 Mikill
rekstur, viðhald og gæzlu herðum íslenzkra ráðamanna
þeirra mannvirkja, sem byggð Þeir eiga að móta utanríkis-
vandi hvílir nú
tákn alls þess, rem henni er
a ’ heilagast. Huu á e.ngjn vopn til
Jbess að vnruda oað, og æílar
sér ekki að smíða bau. Hún
Þa* „„ jrr.m;r,« þ,'™; bafa verið og óbyggð'eru sam- stefnu þjóðarinnar af dirfsku æfiar s^1' t! ngingu að vernda
iu. i'd.u er UU þUlilimi WIll Ul f________ ,____________,________.____ __ Á ,___.. - Vir-i* moíi s, r,j,i •> anfJlr,,, nc.
þess að undirbúa brotcflutning
þess liðs, sem heimiluð var vist
hér 1951. Sósíalistar og Þjóð-
varnarmenn virðast hugsa sér,
að liðið sé látið far.i, án bess
að nokkrar ráðstaianir séu
gerðar í framhaldi af því. Þeir
hafa engar tillögur gert um
það, að íslendingar eigi að búa
líkara en að þeir hugsa' sér. að
láta eigi mörg hundruð raillj-
óna mannvirki á Keflavíkur-
velli grotna niður gæzlulaus,
og þeir virðast vera á móti því,
að radarstöðvarnar séu byggð-
ar. — Alþýðuflokkurinn ger-
ir sér ljóst, að um leið og
herinn er látinn fara, þá verða
íslendingar að geta tekið að
sér rekstur þeirra mannvirkja,
sem búið er að koma upp eða
verið er að koma upp. Þess
vegna hefur hann ekki lagt til
að herverndarsamningnum sé
sagt upp nú þegar, þar eð af
uppsögn mundi hljótast tafar-
laus stöðvun þeirra fram-
kvæmda, sem verið er að
vinna að, og erfiðleikar í sam-
bandi við sérmenntun þeirra
hvæmt herverndarsamningn- og hreinskilni. Á því má ekki
um, en leita skal samninga við leika nokkur vafi, að við telj-
Bandaríkin eða Atlantshafs- um okkur til hinna vestrænu
batidalagið um greiðslu kostn- lýðræðisþjóða, "að við ætlum
að taka tillit til hagsmuna
þeirra í stríði og friði, en vilj-
um jafnframt, að þær taki
tillit til hagsmuna okkar. Við
viljum vera vinir vina okkar,
en við viljum ekki vera peð í
neins konar stórveldatafli, við
viljum ekki Vfra leppríki eins
eða neins og á einskis fram-
færi nema þess lands og þess
aðar, sem af því hlýzt. Ekki
í skal þó þjálfa íslendinga til
til neinria hernaðarstarfa.
4) Þegar íslendingar hafa
' menntað starfsmenn til þess að
sig undir að taka við rekstri : taka að sér þessi störf, skal
Keflavíkurflugvallar, hvað þá Alþingi geta ákveðið með
radarstöðvanna. Það er engu þriggja mánaða fyrirvara, að
herlið Bandaríkjanna skuli
hverfa frá íslandi. En meðan
það er enn í landinu, skal það i sjávar, sem fætt hefur og klætt
eingöngu dvelja á þeim stöð- hraust og gáfað fólk í þessu
bcð með ást sinni á andinu og
tryggð s.r,i vi'l það. Þess
vegna er hún viðlvæm fyrii’
hverjiim skugga, r.em á það’
fellur.
Aðr-.r þjóðir, r. m ísíending-
ar haft ná.n skipti við, þurfa
ekki j 5 óttast, að þessar til-
finnin yr ieiði þá á villigötur.
Hörð lífsbarátta hefur veriið
þessari þjóð strangur skóli.
Náttúran, laTidið og sagan ha|a
mótað hana þanníg, að hún
bregzt ekki sjálfri sér, og sá
bregzt heldur ekki öðrum, sem
aldreí bregzt sjálfum sér.
list þeirra. Höfðu háskólastúd-
entar í fyrra bókmenntakynn-
ingu um Einar Benediktsson og
. , nú á sur.nudag um Bjarna Thor
lslendinga, sem taka ættu við arensen, þetta framtak hefur
Áfhyglisverð og merkileg viðleifní
Háskólinn os bókmen
HÁSKÓLASTÚDENTAR f ið er til fortíðar eða samtíðar.
hafa stofnað til þeirrar ný- i Skólarnir hafa mikilvægu hlut
breytni að kynna álxnenningi | verki að gegna í þessu efni.
frömuði bókmennta okkar og Þeir eiga að vekja ást. og áhuga
æskunnar á bókmenntum þjóð-
arinnar.
störfum í þessu sambandi, auk
þess sem herinn færi hvort eð
er ekki fyrr en eftir 18 mánuði.
Af þessum sökum hefur Al-
þýðuflokkurinn flutt tillögu
um endurskoðun herverndar-
'&ndi í upphafi styrjaldar, né ' .samningsins, þó1t hv. 6. 1 md-
ÖLLUM VINUM MÍNUM,
skyldum og vandalausum, sem gerðu mér 85 ára
afmælið ógleymanlegt, óska ég allrar blessunar
drottins.
EYJÓLFUR STEFÁNSSON
frá Dröngum.
mælzt mjög vel fyrir. enda á
gætlega til tekizt.
LANGRA KVELDA
JÓLAELDUR
Bókmenntirnar hafa
SPOR I RETTA ATT
Norrænudeild háskólans og
ýmsir aðrir 'nemendur stofnun
ar Jóns Sigurðssonar eig'a hins
vegar að vera í senn þiggjend-
ur og veitendur hvað varðar
verið j bókmenntaarf íslendinga. Þeim
kjarninn í íslenzkri menningu,' á að vera auðið í samvinnu við
og arf þeirra- verðum við að: kennar sína að gera háskoiann
ávaxta dyggilega. Sögurnar og
ljóðin hafa verið íslendingum
langra kvelda jólieldur. Nú
eru .viðhorfin breytt frá því,
sem áður var. Æskan á urn
margt og misjafnt að velja.
Þess vegna skiptir höfuðmáli,
að hún og öll alþýða kunni jafn
an að meta yndi og mikilleik
þess, sem hæst ber í íslenzkum
bókmenntum, hvort heldur lit-
að eins konar iriusteri íslenzkra
bókmennta. Starfseini sú, sém
er tilefni þessa greinarkorns, er
stórt spor í þá átt. Það mun og
fljótlega Loma í ijós, að almenn
ingur kunni að tileinka sér
þessa athyglisverðu og merki-
legu viðleitni háskóiastúdenta.
Og hún mun verða öðrum skól-
um landsins eggjun, ef vel
tekst til og áíhugi þjóðarinriar á
nautn íagurra bókn.ennta verð
ur vakinn.
HÁSKÓLA-
FYRIRLESTRARNÍR
Enn fremur er ástæða til að
minna alþýðu manna á aðra og
hliðstæða starfsenii háskólans.
Það eru fyrirlestrar hinna er-
lendu sendikennara. Tilgangui’
þeirra er sá að tengja fslend-
inga frændþj óðúnum á Norður
löndúm og kynna okkur menn
ingu þeirra og bókmenntir.
Þeirri starfsemi ber okkur að
gefa ríkan gaum. Sendikenn-
ararnir leggja mikla vinnu- i
fyrirlestra sína og líta á þá sem
þýðingarmikið atriði starfsemi
sinnar hér á landi. íslendingar
eiga. sannarlega að koma til
móts við bá og tileinka sér það,
sem þeir hafa fram að færa.
Slíkt er til ávinnings fyrir
menntun okkar og andle.ga víð-
sýni. Það pund eigum við jafa
an. að ávaxta sem bezt,
H. S.