Alþýðublaðið - 03.12.1953, Blaðsíða 5

Flmmíudagur 3. . des. 1953.
ALÞYÐUBLAÐIÐ
■!
■ ÞEGAR litið er yfir sögu
Snannkynsins, kemur í ljós, að
yiðhorfin til barnsins eru harla
Snargvísleg. Hjá ílestum heiðn.
lum þjóðum hafa börnin fyrst
íog fremst veríð talin eign for-
eldranna. Þau réðu því yfir lífi
Iþeirra og tímum. Þéir gátu ráð-
Sð því, hvort barninu var ætlað
líf eþa það borið út, eða fyrir-
Sarið með öðx-um hætti. Hjá
fceiðnum menningarþjóðum t.
kl. Hellenum hinum fornu, fékk
jbjóðfélagið sjálft sem hejld
talsverðan íhlutunarrétt um líf
og uppeldi barna. En tæpast
öiun þar koma fram annað við-
jharf &n það eitt, að þau geti síð
ar orðið sem nytsamastir borg-
&rar. En hitt var sjaldgæft, að
tekið væri tillit til barnsins,
gem sjálfstæðrar veru með- að_
&ld og í félagi manna. Og oft
yerður manni að spyrja: Hvar
Var móðurástin í þá daga? En
jþví er fljótsvarað, þegar þess
. ter gætt, að réttur kvenna var
faarla lítill og tilfínningalíf
jþeirra naumast tekið með í
jreikninginn yfirleitt. Meðan
Jþessu réttindaleysj barnsins.
Jfer fram í flestum löndum og á
iollum öldum hins forna menn-
íingarhe/ns. tekur að skína af
ídegi mannréttinda eða barns-
Iréttinda meðal einnar þjóðar,
sem átti um langan aldur
3nenn, sem kröfðust hljóðe fyr-
fir rödd tilfinninga mannshjart-
ans. Þetta voru spámenn Gyð-
gnga. Og þótt oft kenni í forn„
tum fræðum þeirra sasíoa skiln-
iingsleysis og kulda í garð barns-
jins, sem heiðinn dómur er svo
frægur fyrir, t. d. þegar fyrir-
skipað er í nafni Guðs að
fflnyrða öll börn í heilum borg-
fem, eða þegar spáinaður nokk-
áir kallar bölvun og reiði Guðs
þ'fir börn, sem gera óp að hon„
mm á götunni, þá cma þarna
Sivíslandj raddir góðra mam'.a,
gem telja barnið dýrmæta gjöf
Guðs, sem öðru íremur geti
álutt drottni lof og dýrð og
Orðið nafni hans vígi á jörðu.
! En það er þó fyrst með boð-
gkap Krists, að geislar ljóma
^?fir bernsku jai’ðr.r. Þar eins
©g annars staðar rikur han.n
fekýra afstöðu til mála. Og hann
®ér öílum öðrum frtmur fegurð
toarnsins. Viðurkernir yndjs-
leik þess, iþeldur fram rétti.
f>ess skilyrðislaust. Einnig þir
©r hann umbótamaður, sem kem
Br í opna skjöldu e’'menniags-
álitsins. Fólk stac: undrahdi,
|jf gar hann ávitnr lærjsvexr! i
gjna, sem ekki vi.ia láta krakk•
©na t’rufla meistara sinn og ó-
S»áða hann. O^enn meira veröi
(Bndrun þess, þegrr hann geng.,
pr svo langt, aö retja barnið,
giðamat þess og sannleikslext
æm í'yrirmynd hiniu fullorðnu.
Sem glatað hafa hreinleika
jfajartans, gerjr það að takmarki
flál að keppa að. Og hámav.k
|>eirrar ðadáunar, sem Kristur
.yeitir barninu birtist þó í ocð-
fflm hans er hann segir: Néma
jþér snúið við og verðið eins og
ífaörn, komizt þé.* alls ekkj inn
jl himnaríki, og hvei sem tek-
ÍEr á móti einu barni í mínu
Mafni, hann tekur á móti mér.
(Dg um leið tekur hann börnin
S götunni óhrein og umkomu-
laus, þær verur, sem jafnvel
Síeztu menn litisvirtu og fyrir
ptu í faðm sér.
Meiri bylting í hugmyndum
fesg viðhorfi er ekki hugsanleg.
Pfann stíýr því binlínis' upp,
iem snúið hafði niður í áliti
ifræðimanna og spekinga á liðn
jjm æviöldum mannkyns. En
jneð tilliti til þess, sem nútím-
ton kallar barnavernd, og eín-
jnitt á að vera efoi þessara orða,
jfinnst mér eftirtektarverðust
]þessi huglúfu orð hans. Sjáið
jpl, að þér eigi fyrirlítið neinn
Séra Árelíus Níelsson:
af þessum smælingjum, því að
ég segi yður, að englar þeirra
á himni sjá ávallt auglit föður
míns, sem er á himni. Þarna
er svo skýrt, -sem auðið verður
tekið fram, að aldrei megi
ga'nga fram hjá sínælingjum1
með lítilsvirðingu og hugsunar f
íeysi og hins vegar bent fagur
lega á gildi barnsms í vitund j
tilverunnar sjálfrar, frammi j
fyrir augliti Guðs, og á dular-
fullan hátt sagt, hvernig engil-
verur góðleikans vaka og eiga
að vaka yfir lífi og starfi barn-
anna, og á þeirri vöku má ei
verða brigð.
I þessum fáu orðum er ekki
hægt að-vera fjölorðari um við
horf Krists og kenninga hans
til barnaverndar. Það má full-
yrða ,að engin trúarbrögð, eng-
in lífsskoðun setur það starf
hærra. En hvernig hefur svo
þetta stórmál Krists verið rækt
pieðal fylgjenda har.s gegnum
áldir kristni og kirkiu?
Það er varla hægt að svara
með sterkari orðum en segja:
Það hefur ekki alveg verið ■■xan
rækt. En oft hefur anda Krists
verið misboðið, oft hefur andi
háris hlotið að fyllast Iieilögum
harmi yfir framferði lærisveina
sinna á þessu sviði öldum sam„
an. Og oft hefur það farið svo,
að vnmitt mesti smælingjam-
ir, umkomulaus og munaðar-
laus börn hafa verið fyrirlitin
og smáð af fólki, sem þó
hefur verið kristið í orði og á
yfirborði. Um það eru margar
hryllilegri sögur en sagðar
verði opinberlega, án þess að j
gera kirkjunni smán, vegna mis
skilnkigs þess sem hún hefur
sýnt kenningum og anda meist
ara síns.
En éinn fegursti siður krist-
SÉRA Árelíus Níelsson
flutti erindi þetta í útvarpið
fyrir nokkru, og vakti það
mikla athygli hlustenda.
Héfur Alþýðub.'.iðið fengið
margar áskorarr.r um, að
birta erindið og höfundur-
inn sróðfúslega orðið við
þeim tilmælum. líins vegar
hefur nokkuð drgeizt a'ð
birta erindið vegna
þrengsla.
Atriði þau, sern séra Áre-
líus ræðir í erindi þessu, eru
mikið íhugunarefni almcnn-
ings og varða srervalla þjóð-
ina beint og óbeint. Skiptir
mildu, að þau mál séu rædd
hreinskilnislega og hisuurs-
laust í áheyrn þjóðarinnar
eins og hér er gert
húseigenda: Earnafó.k kem t <
ekkí til greina.
Það fólk, sem svo Iág+ getur
lagzt í hugsunarleysi ;e rii að
muna eftir rödd, sera sagði:
..Leyfið bömunum“ og bve.“
sem tekur á móti. H./ • mörg’
um börnum og ung’i fólki
ægilegri t.n fyrr a’ð mikils þarf j þessi auglýsing er b'm að
með. Og 'þegar komið or i íang ' steypa í vandræði og glctun x.
cisi og aörar stofnanir fyrir ó- húsnæðisskorti undarjfárimya
gæfufólk, og maður virðir fyr- J ára getur enginn sagt og veit ,
it sér andlitm ung og fögur, ég að mörg góð kona, s ;m hef«
með uppgjöf, vpnlpysi og vilja* ‘ ur ekki íhugað slíka aug’ýsingu
leysi mótað í svipinn, þá finnst áður en hún lét hana ' blöðin
á einhvcrn dularfullan hátt, að mundi fella tár, ef hú-i sæí aí-;
hér líður { flestum tilfellum sak leiðingarnar. Ætli að sænijli
laus fyrir seka. Ógæfa þessa ekki betur kristinni manneskjm
fólks er í flestum tilf-rilum af- og kristinni þjóð að auglýsa*
Barnafólk gengur fyrir í. ,
minni húseign. Jafnvel þótt
börnin skemmmi eitthvað, og .
er ég þó sízt að mæia taumlausiy ;
uppeldi og agaleysi bót.
Og enn. er eitt, som orð og
svipur þessa ógæfufóiks á vam-d :
ræðabarnahælura og fangelsura
vitnar um. Þess .er ekki gælt,
sem skyldi að gera þessi hæli
að sannkölluðum betrunarhús-
um. þar sem unnt sé að efíast,
að manngildi og drengskap, þay
ættu að ráða sem mest menr-t-
aðir man-nvinir. sem ættu skilp
ing á því, sem gera þarf tii
þess að ástand ógæfubarnanr.a
verði ekki verra, þegar frelsiíl
er. veitt að nýju. Þettá þurfa
stjórnarvöldin að sjá um, aS
þarna sé vel og rétt að verbi
Séra Árelíus Níelsson.
til í sinni orðabók, aðeins til
nú nær anda Krits og meiri í j þess að geta skernmt sér eitt-
framkvæmdinni fyrir munað- \ hvað betur nokkrar crfleyga
arleysingja, félagslega séð en J stund við glasglaum Og í svip
ins dóms hefur þó verið gerður ( áður var, ;neðan jafnvel prest- j þessara vesalinga les maður
að helgidómi barnsins. Þar á ar rétttrúnaðarins leyfðu sér | líka vitnisburðinn um þann ó-
ég við sakrament: skírnarinnar. j að sýna óskilgecmxm börnum
Allir þeir, sem finna fegurð og lítilsvirðingu og er þó ótrúlega
’skiilja gildi þeirr.ar athafnar,
vita að hún er í rauninni sýni-
legur og táknrænn samningur,
sem foreldrar og skirnarvottar
gera við Guð, æðstu rök tilver
unnar og dýpstu kenndir sinn-
ar eigin sálar um verndun
barnsins og varðveGfu bæði and
lega og líkamlega. Og skírnar-
vottarnir eiga upphaflega og
raunverulega að taka að sér á-
byrgð á uppe.di barnsins og
verndun þess, ef foreldrar
verða þess ekki umkomnir af
einhverjum istæðum. Það er
því tilgangur kxistins dóms, að
ekkert barn gsti oiðið umsjár'
og umkomula íinnan 16 ára
aldurs. En þvímiður, þetíta eins
og svo max;gt annað heilagt og
fagurt á vegam guðstrúar er
ekki einu sinni íhugað, hvað þá
heldur tekið aréárlega sem á-
byrgðarmesti jajnr.:ni?,ir manns
ævinnar, en baö er SKirnin ein-
mitt í sögu oar*»»»«rmiai cg
kristindóms og ættu foreldrar
og . skírnarvottar að hafa það
ríkt í huga. Þarna koma til
gieina allir þæ *ir hirwar tækni
leg: barnaverndar. Vakan,
vizkan kærleikurinn.
• F.n hvern..ig er þá viðhorf
núcín.afólks rnaðat hinnar
krist u þjóðar á í.-i.mdi til þess
ara mála?
Það má fljótlega játa, sér«
staklega, ef litið er til baka
um nokkra áratugi, að vart
hefur betur verið gert hér á
landi en nú er.\ Má þar t. d.
nefna barnaverndarnefnd og
ráð. Og ólíkt er kristindómurinn
ifcutt síðan svo var.
En bæff er bað, að umhverfi
j og aðstæður krefjast nú meira
l'Ieiðing af meira og minna með-
vituðum syndum þeirra sem
ekki eru þar. Þctta er of oft
árangur af taumiausu og tni-
lausu uppeldi bæði á þeim heim
ilupi og skólum sem skírnar-
samningurinn m’eð vökuloforð„
um og Icærleiksríku trúarupp-
eldi hafði annað livort gleymzt
eða talin einskis virði nema
sem nafngjöf. Það næsta sem
numið verður um orsakir þessa
þöís er áfengistízkan og vald
■hennar, sem teygir ófreskju-
klær inn í ínnztu helgidóma
og áhrifamestu blöð þjóðarinn-
beztu heimila og göfgustu hjarta
ar skirrast ekki við að efla
sem bezt til átaka í von um
■smánargróða handa áfengisút--
sölum framtiðarinnar, knæpum , ,,, *
r staðið og hinir hælustu salfræð
þeim og helvítum. sem jafn- ingar og uppe.d'sfrömuðjr,
vel ágætir þingmenn sjá í hill. sem sjái um andlega aðbúnað-
ingum sltraumsýni sinnar og inn á hverjum slað. Sem sagt
hugítola fylgd við skefjálaus- i viðhorf kristindóms tiJ barna„
an áróður þeirrar heiðri, sem I verndar er í strittu máli þetta:
nú nýlega hefur bitið höfuðið Það þarf að gæta heimilanna
af skömminni með því að stofna , betur. Heimilin og foreldrarnií’
félag til að efla áfangistízkuna | verða aðjraka batur yfir fersin-
"— 'u"rri ”i’'1 leika barnshjartans með skyro-
samlegum aga. Takmark upp-
eldis í skólum verður að vera
efling guðstrúar og siðgæði.
Kirkjan og prestarnir verð að
gera allt, sem unm er til á-
hrifa á börnin sm alita yngsi
Bækur sem leiðbeini um þao
verkefni þarf að gjfa úr strax.
Áfengistízkumi verður að reisa.
skorðm*. Félagsheimili þarf atV
reisa í Reykjavíxt handa ungl„
ingum samfélagsiris. Húsnæðis-
lausu barnafólki verður að.
ganga fyrir öðrum með íbúS.
Mæðrastyrki verður að hækka,
sem bezt. Sá áróður vill hætta
tugum og hundruðum ungra,
manna og kvenna á út í þá
; tvísýnu, sem á ekkí barnavernd
kristna hugsunarhátt, sem fólk
Skámrnast sín ekki fyrir að
auglýsa dagleg.i í blöðunum.
Fólk, sem mundi fyllast ævi-
langri reiði, ef einhver brigði
á þessu sviði og hætiur hrað- því .um skort á kristinni trú
ans og upplausnari inar eru nú Þið kannist öll við augr>- u .tg.tr
íirh. & ?. síðú.)
VIÐ, starfsstúlkur í spítöl-1
um, höfum nú bráðum átt í árs
þjarki við atvinnurekendur
okkar, spítah / ;tj órnirnar, og
verið samningslaus&r í hálft,
ár. Nú á tímum þykir það og
er einsdæmi, að atvinnurek- j
andi tregðist við að viður-
kenna samningsrétt verkalýðs-
félags, — og hvað er það þá,
sem veldur nú tregðu spítala-
stjórna að semja við félag,
sem þeir hafa haft sairininga
við hátt á annan árstug?
Það er gamalt ákvæði í
kjarasmningum okkar, sem
kveður svo á, að starfstúlkurn
ar geti valið sjálfar. um, hvort
þær kaupi hjá atvmnurekand-
anurn fæði, leigi húsnæði. fatn
að o. s. frv., að nokkru eða
öllu leyti, eða leggi sér þetta
til sjálfar. Árum saman hefúr
þetta ákvæði verið í gihV og
STARFSSTU í.KURNAR
í spítölunum eiga í kjara-
deilu við atvimuirekendur
sína og lítur út fyrir, aS hún
leiði til vinnustöðvunar um
næstu helgi. I grein þessari
eru orsakir deilunnar raktar
og sjónarmið starfsstúlkn-
anna gerð heyrinkunn.
i Annað er það, sem. stúlkun-
um er mikilsvirði í því a@
halda óskertum rétti sínum i
. þessu efni: Með því að géta,
(valið eða hafnað feurfa bær
i ekkí að lúta ósanngjörnu verði
á því. sem spítalarnir láta í té,
og verður þetta ákvæði í sama
ingunum’hemill á verðlagið £
hag 'þeirn stúlkum, sem búa að
mestu eða öllu levti á spítöluis
jum.
Ég'held, að tilraunir Bpítala
sjá, að t. d. máltíðu* allar falla j stjórnanna til að hafa þennan
ekki inn í vinnutíma, og ef j rétt til að velja og hafna aí
stulkunum er gert að greiða ' stúlkunum og tregða þeirra viS.
fullt fæði í spítalanum, þótt .að semja við stéttarfélag starfs
þær verði ’ að neyta verulegs ’ s'túlknanna, sé til lítils sóma
hluta þess á öðrum stöðum dag fyrir þessar opinberu stofnan-
lega og á frídögum, þá er í ir. Og þó muri árangurinn af
rauninni verið að íáta þær tví þessum til’raunum þsirra ena
borga sama- hlutimi. Eng’nn •; minni, því að svo lengi hafa
hefur t. d. enn, svo að ég viti, starfsstúlkurnar beðið eftir á-
haldið
því íram, að sann- | heyrn
Verið framkvæmt t. d. á stærsta ' gjarnt sé að greiða peninga þessu
spítala landsins, Landsspítalan
um, þarinig að bær stúlkur, sem
þess hafa óskað, hafa lagt sér
þetta tjll sjálfar á heimilum
sínum eða annars staðar úti
atvinnurekandans i
máli, sem er óumdelit
fyrir annað en það, sem mað-, réuindamál þeirra, sð eriginá,
ur kaupir — og ekki get ég mun lá þeim, þótt þær láti ekk.i
meint, að spítalarnir séu nein draga þennan rétt úr hönduna
undantekning í þessu efni nú sér og standi sem einn maður
fremur en verið hefur undan-
í bænum eftir aðstæðum. Allir 1 íario.
gegn arasmni.
Vílborg Björnsdóítir. j