Tíminn - 23.09.1964, Blaðsíða 7

i— Wlmkm —
Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
I Framfcvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb) Andrés Kristjánsson. Jón Helgason og indriSi
G. Þorsteinsson Pulitrút ritstjórnar: Tómas Karlsson FYétta
stjóri: Jónas Kristjánsson. Auglýsingastj.: Steingrimur Gislason
Ritstjórnarskrifstofur t Eddu-húsinu simar 18300— 1830S Skrif
stofur Bankastr 7 Afgr.siml 12323 Augl. siml 19523 A8raJ
skrifstofur, slml 18300 Askriftargjald kr 90,00 a mán innan-
lands — t lausasölu kr 5,00 eint — Prentsmiðjan EDDA b.i
Vextir og lánakjör
Það hefur komið í ljós, að í nýafstöðnum samningom
um búvöruverðið hafa fulltrúar bænda reynt að knýja
mjög fast á ríkisstjórnina um réttlætisúrbætur 1 lánamál
um og náð nokkrum áfanga, einkum í hækkun afurða-
lána á borð við sjávarútveginn og um hækkun jarðræktar
framlaga og stofnframlaga. Hins vegar fengust engar
úrbætur á almennum stofnlánakjörum landbúnaðarins,
og er sú þvermóðska ríkisstjórnarinnar mönnum sífellt
undrunarefni.
Það er eitt mesta hagsmunamál, ekki aðeins bænda-
stéttarinnar heldur þjóðarinnar allrar að stofnlánavext-
ir séu eins lágir, lánsfjárhæð eins mikil og lanatími eins
langur og mögulegt er. Hér eiga sameiginlega hagsmuni
framleiðendur og neytendur því að okurvextirnir og hin
illii'lánakjör flétta sig jafnt inn í allt framleiðslukerfið
og verðlagið.
Framsóknarflokkurinn hefur sífellt og með skýrum
rökum bent á það, að hvorki einstakar stéttir né þjóðin
öll þoli okurvexti og svona bágborin kjör a stofnlánum
og hann hefur flutt frumvörp um lagfæringar
á þessu þing eftir þing. Ríkisstjórnin hefur
hins vegar varið vaxta- og lánastefnu sína
eins og fjöregg sitt, en í samningunum við verkalýðsfélög
in í sumar varð hún þó að þoka um set og heita lagfæring-
um á húsnæðismálalánum. Þegar úr því vígi var vikið,
hefði verið eðlilegt, að stjórnin héldi áfram lagfæringum
á stofnlánakjörum atvinnuveganna. Srjórnin hefur nú rek-
ið sig á það, að ekki verður komið áleiðis neinuir kjara-
samningum nema þessi mál séu tekin til úrbóta, og samn-
ingarnir við fulltrúa bændanna æt.tu að hafa sannfært
hana enn betur um þetta, og því verður vart öðru trúað,
en stjórnin hafi loks séð það nógu greinilega, ið þessi
lánapólitík gengur ekki lengur. Henni ætti að vera það
ljóst eins og bændum og öðrum framleiðslustéttum, að
það er ófært að láta verðlag varanna bera þennan þunga
okurvaxta og óhægra lána.
Undir klyfjum
Almenningur í landinu bíður enn undir drápsklyfjum
skatttanna. Ríkisstjórnin varð svo smeyk við gerræði
sitt í skattráninu, að hún féllst á þá kröfu launþegasam-
takanna að eiga þátt í athugun á því. hvernig unnt væri
að létta byrðar álagðra skatta á þessu ári, og par sem
það liggur í augum uppi, að slíkt er unnt, ef viiii ffkis-
ríkisstjórnarinnar er til þess, er eðlilegt að lna á það
sem meira en hálft loforð um lagfæringu Hins vegar
fréttist ekkert enn af þessari athugun, sem vonandi er
í fullum gangi, og menn eru að vonum óþreyjufullir Viku
eftir viku er tekinn meirihluti af launum manna upp
í skattana, og þetta stefnir þúsundum heímila i land-
inu í fjárhagsvanda, sem þau sjá ekki fram úr Enn
nálgast mánaðamót, og þeir sem taka mánaðalaun, horfa
með ugg fram á það, að enn fari meirihluti þeirra í
skattahítina, án þess að hin fyrirheitna hjáln ríkisstjórn-
arinnar berist.
Menn bíða undir klyfjunum Hve lengi á að scanda á
eðlilegri úrlausn ríkisstjórnarinnar?
r f M I N N, mlSvikudagur 23. september 1964.
Um hvað snýst kosningabaráttan í
Bretlandi-úr ræðum forystumanna
Wilson segir: „Við berjumst fyrir réttlátari skiptingu vel-
megunar og bættum hag hinnar venjulegu fiölskvldu“
KOSNINGABARÁTTA-N í Bret-
landi er hafin af fullum krafti.
12. þessa mánaðar voru til dæm-
is haldnar þrjár merkar ræður.
HAROLD WILSON formanni
verkamannfalokksins fórust m.a.
orð á þessa leið í upphafi ræðu
sinnar; þar sem hann fjallaði
um val kjósendanna:
„Annars vegar er þreytt stjórn,
sem ekkert nýtt hefur að bjóða
þjóðinni, engin markmið —
flokkur, sem elur þá eina ósk
í brjósti um framtíðina að halda
öllu i sama horfi. . . Ánægður
og sjálfsöruggur flokkur, sem
telur okkur geta haldið öllu ó-
breyttu í þeim heimi, sem stöð
ugt er að breytast.
Við í Verkamannaflokknum
álítum aftur á móti, að Bretar
geti betur gert. Okkur virðist
það, sem áunnizt hefur til þessa,
ekki vera nægilegt.“
Síðan lýsti Wilson yfir því, að
meiri eining ríkti innan Verka-
mannaflokksins en nokkru sinni
síðan 1945 og fullt samkomulag
væri um stefnuskrána, sem væri
miðuð við eðlilegar þarfir þjóð-
arinnar á þessum tímum. Flokks
menn hefðu bæði vilja og dug ti)
að koma stefnumálunum fram.
Wilson sagði, að íhaldsstjórn-
in hefði varið fjórum af síðast-
liðnum fimm árum til þess að
halda lífskjörum niðri. Nú full-
yrti hún, að íhaldsstjórn þyrfti
til að halda því. sem áunnizt
Brown: „Þið reynið að
nota síðustu valda-
dagana til þess að
binda hendur nýrrar
stjórnar”
GEORGE BROWN, annar leið-
togi Verkamannaflokksins. fluttj
einnig ræðu sama dag. Hann
álasaði rikisstjórninni fyrir að
nota .síðustu vikur sínar við völd
til þess að „binda hendur þeirr
ar stjórnar, sem við tekur. Varla
líður sá dagur. að ekki sé sagl
frá nýjurn samningum eða skuld
bindingum fyrir ókomin ár“
Hann kvað íhaldsmenn hafa.
þrátt fyrir ítrekuð mótmæli, á
kveðið að veita leyfi til nýtingar
auðlinda á botni Norðursjávar
en sú ákvörðun muni hafa úr
slitaáhrif á framtíðarmöguleika
á því sviði.
Síðan snéri Brown orðum sín
um til íhaldsmanna og sagði
m.a.:
„Það er ekki á ykkar valdi
heldur kjósendanna að ákveða
hversu að skuli farið eftir lok
októbermánaðar. Ég vara ykkur
við, ef þið reynið hé.r eftir að
koma í veg fyrir árangur kosn
inganna með því að gera fleiri
samninga til langs tíma þennar
síðasta spö] valdaferils ykkar
Svo getur farið að væntanler
stjórn Verkamannaflokksins teli
sig ekki hundna af þeim “
og launahækkanir auðvitað leyfi-
legar.
1960 hafi Amory lýst ánægju
sinni yfir, að launahækkanir
væru óverulegar, en varað við
að íþyngja efnahagslífinu, hækk-
að skatta og ákveðið útlánsvexti
banka 6%, en látið af embætti
skömmu síðar. 1961 hafi Selwyn
Lloyd kreppt að enn með 7%
útlánavöxtum, grófum afskiptum
til hindrunar á starfsemi gamal-
reynds kerfis sáttasamninga í
vinnudeilum til þess að stöðva
kauphækkanir
1962 hafi fundur í neðri mál-
stofunni tvívegis staðið nætur-
langt, þegar Verkamannaflokk-
urinn hafi barizt fyrir hækkun
launa hjúkrunarkvenna, en í-
haldsmenn staðið gegn henni og
talið gjaldþol ríkisins og verzl-
unaraðstöðu landsins út á við í
hættu, ef hjúkrunarkonur fengju
einn eða tvo shillinga í viðbót
á viku. í maí það ár hafi verka-
málaráðherrann birt svartan
lista yfir 77 verkalýðsfélög og
vinnuveitendur sem hafi hækkað
laun umfram þau 2.5%, sem leyft
var.
1963 hafi Maudling verið tek-
inn við af Selwyn Lloyd og hvatt
til aðgætni hvað eftir annað.
Þegar kosningar nálguðust, hafi
svo samtímis verið samið í kyrr-
þey um uppsetningu áróðurs-
spjalda, þar sem lýst hafi verið
baráttu íhaldsmanna við ónefnda
óvini fyrir hækkun launa. 1964
hafi Sir Alec haldið ræðu í
Glasgow og skorað á Verka-
mannaflokkinn til stuðnings við
að halda launum niðri, þrátt fyr-
ir kosningaár. í júlí hafi stjórn-
arkerfið verið gert óvirkt í heila
viku meðan ráðherrarnir hafi
reynt að sanna, að útflutnings-
atvinnuvegir Breta og jafnvel
nVamhald \ síðu 13
Sir Alec: „Þetta hefur kostað mikið
erfiði en auðvelt að missa bað allt
aftur“.
FORSÆTISRÁÐHERRA í
haldsstjórnarinnar, SIR ALEC
DOUGLAS-HOME, hélt einnig
ræðu þennan sama dag:
í upphafi ræðu sinnar sagði
hann m.a.:
„Við erum sem betur fer, ekki
að ráði sundraðir vegna stétta
stríðs. Framtíðarvonir okkar
flestra eru hinar sömu, en von
ir og áætlanir eru ekki fullnæg.)
andi. Spurningin, sem þjóðin
þarf að svara, er hvaða stefna sé
líklegust til að koma því til leið
ar, að vonirnar rætist og áæt)
anirnar verði framkvæmdar.
Afstaða okkar íhaldsmanna er
ljós. Markmið okkar og hlutverk
er. að varveita afl og öryggi
Bretlands varðveita og efla
efnahagslíf okkar svo að unnt sé
að nota velmegunina sem vitur-
legast heima fyrir og veita sem
víðtækasta hlutdeild í henni, við
halda öryggi okkar gagnvaU
hvers konar utanaðkomandi ögr-
unum. svo að við getum úr ör-
uggri aðstöðu rætt og komið
fram af myndugleika eflingar
friði og réttlæti “
SIR ALEC léi vel af aukinni
velmegun og bæt'cun lífskjörum
Frarmald á slðu 13
hefði. Eftirtektarvert væri þó,
að rætt væri um að „halda“ en
ekki auka, né heldur talað um
réttlátari skiptingu en áður.
Flestar fjölskyldur í Bretlandi
ættu lífskjör sín undir hlutfall
inu milli launanna, sem í þeirra
hlut komi annars vegar, og hins.
vegar húsaleigu eða afborgunum
og viðgerðarkostnaði, skatta og
verðs á vörum og þjónustu, sem
greiða þurfi með þeim. íhalds-
menn þykjast hafa skapað vel-
megunina. en allar lífskjarabæt-
ur hafa ekki áunnizt fyrir at-
beina stjórnarinnar, heldur í
baráttu við stjórnina.
WILSON segir enn fremur, að
íhaldsstjórnin hafi beitt allri
orku sinni að því að koma í veg
fyrir hækkun launa. 1956 hafi
Macmillan fjármálaráðherra
hvatt menn til að fara ekki of
geyst. 1957 hafi Thorneycroft
lamað efnahagslífið með 7% út-
lánsvöxtum banka og fleiri ráð
stöfunum. 1958 hafi Heathcoat
Amory hafið fjárlagaræðu sína á
yfirlýsingu um, að allir erfið-
leikar stöfuðu af hækkun launa.
1959 hafi svo verið kosningaár
/