Tíminn - 23.09.1964, Blaðsíða 9

Tíminn - 23.09.1964, Blaðsíða 9
Aunie Sullivan (Kristbjörg Kjeld) og Helen Keller (Gunnvör Braga Björnsdóttir). Þjóðleikhúsið: KRAFTAVERKIÐ eftir William Gibson, leikstjóri Klemenz Jónsson Keller höfuSsmaður (Valur Gíslason), Annie Sullivan kennslukona (Kristbjörg Kjeld) og Kate Keller (Helga Valtýsdóttir). „KRAFTAVERKIГ (The Mir- acle Worker) er annað leikritið, sem Þjóðleikhúsið flytur eftir ameríska höfundinn William Gib- son, hefur að vísu vakið meira um- tal en hið fyrra, „IVö á saltinu“ bæði hérlendis og erlendis, en það er ekki að sama skapi betra leikrit þótt efniviöurinn sé stór- fenglegur. Það verðskuldar sann- arlega að skírast í eldi meira skálds en þessi maður virðist vera. Samt er engum a’is vamað, og Kraftaverkið hefur þó altént upp á að bjóða nokkur ærleg hlutverk fyrir leikstjóra og leikara til að giíma við, þar á meðal barnshlut- verkið fræga, Helen Keller í bernsku og æsku, sem kostað hef- ur mikla leit til að finna leikanda í en hefur þó tekizt ótrúlega vel á endanum, bæði erlendis og hér- leridis, og þetta atriði er það, sem helzt er til tíðinda af þessari sýn- i»gu Þjóðleifchússins. Leikritið ber enn mikinn svip «f ’því, að það var upphaflega sam- ið fyrir sjónvarp, en það er enn sú stofnun, þar seni ríkir annað lögmál um sjónleiki en í leikhúsi. Ég kann ekki að meta öll þau ýtn- iskonar leiksviðsbrögðogljósa sem beitt er í þessari sýningu og sjálf- sagt svo fyrir lagt af höfundi, þótt sumt stafi af því, að mikið til sami sviðsbúnaður og tjöld eru not- uð í flestum atriðum sýningar- innar, en ljósum oeitt þeim mun meira. Annars var Ijósabeiting nokkuð á reiki og tilviljunar- kennd framan af frumsýningu. — Ég held Klemenz Jónsson hefði átt að ganga lengra i því að sníða agnúa af þessu leikriti, og er þó margt gott um leikstjórn hans að segja. Hann gengur með alvöru að verki sínu og alúð, og sýningar þær, sem hann hefur stjórnað hin síðustu leikár. sýna að hann er vaxandi leifcstjóri, og á ég þar við barnaleiksýningarnar, sem verið hafa háns sérgrein. Og allt bend- ir til þess, að hann sé nú maður öfundsverður, þótt ekki væri fyrir annað en finna nýtt „undrabarn”. Gunnvör Braga Bjömsdóttir er reyndar ekki sú yngsta, sem leikið hefur þetta hlutverk og er nokkr- um árum eldri en sú, sem hún leik ur. En Gunnvör er heldur lág eft- ir aldri og smáfríð, svo þetta kem- ur efcki að sök. En skilningur henn ar, innlifun og örugg tök á hlut- verkinu, sem er óslitinn látbragðs- leikur nálega allan sýningartím- ann, er trúlega með mestu fádæm- um á leiksviði hér um slóðir, og á Klemens miklar þakkir skildar fyrir þá rækt, sem fcann hefur lagt við frumraun þessarar kornungu leikkonu. En samt er það svo um Gunnvöru eins og önnur undra börn, að í rauninni er ógerningur að spá um framtíðina. En fyrir leikhúsmenn sýnist það ekki á- horfsmál að gefa þessari. .stúlku gaum á ókomnum árum. Önnur hlutverk eru prýðilega af af hendi leyst, fyrst og fremst annað aðalhlutverkið kennslukon- unnar Annie Sullivan, sem Krist- björg Kjeld túlkar af ótilgerðri tilfinningu og reisn á köflum, að ég efcki tali um öll handalögmálin, sem höfundur gerir ekki minna úr en efni standa til og verða nokkuð á kostnað annars og meira í þessari ótrúlegu sögu. Móðir Helenar leikur Helga Val- týsdóttir af hárfínni nærfærni og sannast enn, að engin okkar yngri leikkvenna býr yfir jafn blæbrigða ríkum leik og gervi og Helga. Al- veg er takmarkalaus dýrkun henn ar á eiginmanninum, þessum sjálf- birgingsfulla hrokagikk, þykir alltaf vissara „að sjá í gegnum fingur við“ þetta fólk úr öðrum landshlutum, og þar er vissulega meira djúp staðfest á milli en milli Reykjavíkur og Akureyrar. Vali Gíslasyni bregzt ekki bogalist- in að sýna stórbokkaskapinn í Keller. Um frammistöðu annarra leikenda er mér hreint ekkert minnisstætt. Hlutverk þeirra eru smá, en mér er þó nær að halda, að þau hafi jafnvel smækkað í höndum þeirra, og blöskrar manni að sjá hvað jafnvei Ámi Tryggva- son getur gert lítið úr sér, eða leikstjórinn úr honum. Ekki má svo skiljast við þessar linur, að gengið sé fram hjá Gunn- ari Bjarnasyni, það er maður, sem vinnur stöðugt á með leiktjöldum sínum og sviðbúnaði, fer sér hægt, beitir ekki æpandi brellum, hann er samt útsjónarsamur og vand- virknin hans aðal. Gunnar Bergmann. NÝJAR ERLENDAR BÆKUR Troublemakers. Rebellious Youth in an Affluent Society. Höfundur: T.R. Fyvel. Út- gefandi: Schocken Books 1964. Verð $1.95. Þessi bók fjallar um hin svonefndu vandamál æskunn- ar og vandræðaæskufólk. Þessi bók er af mörgum talin ein sú bezta, sem birzt hefur um slík mál. . Höf. hefur rannsakað ýmiss mál unglinga, sem komið hafa ® fyrir dómstóla, niður í kjöl- inn og rakið ástæðurnar fyrir hegðun þeirra til þjóðfélags legra ástæðna. Upphlaup og skrílslæti unglinga eru ekki lundin Bandaríkjunum eða Vestur-Evrópu, þetta á sér einnig stað í sósíölsku ríkjun um. Það er allstaðar kvartað um uppivöðslu, agaleysi og frekju vissra unglingahópa. Með bættum efnahag virðist bessara einkenna gæta rmeir. Ein aðalástæðan fyrir þessari hegðun virðist vera aðhalds- leysi, uppflosnunar gætir meir hjá þeim unglíngum, sem ald- ir eru upp á götunni og hafa ekki aðhald heima fyrir. For- eldrar og uppalendur eiga hér sökina. Það er eftirtektarvert, að hingað til hefur ekkert bor ið á upplausn og uppivöðslu meðal kínverskra unglinga Bandaríkjunum. Það er þakk að hinum ströngu erfðavenj um Kínverja og mikla aðhaldi sem þar tíðkast á heimilum svo og mikilli sómakennd. Ung lingar vilja aga, en allt fram til þessa hefur vesturevrópsk sálfræði prédikað sjállræði. Til allrar hamingju eru nú þær skoðanir dæmdar hringa- vitleysa, en vitleysan var við urkennd sem vísindi af uppai endum til skamms tíma. Þjóð félög eru víða á breytingar skeiði. fornar srfðaverijur upplausn og tengslin við for- tíðina að rofna hjá stórum hópum. Við þetta glatast menn ingararfleifðin og fólk stendur uppi án vitundar um eígið gildi og rúið öllum andlegum heimanmund. Rótlaus skríll. sem veltir sér í peningum, slak ar á öllum kröfum við sjálft sig og aðra og elur svo upp börn sín í slíku andrúmslofti. Það er ekki von að vel fari. Þessi upplausn á sér stað bæði í andlegum málum og efnaleg um. Gangsterísmi i efnahags- málum veðui uppi, verzlunar rónar ganga svo langt að hætta bústofni landsmanna með smygluðum innflutningi á er- lendum búsafurðum og er .át- ið gott heita. Gansterismi í efnahagsmálum er á hærra stigi hérlendis en á Vestur- löndum, og minnir óþægilega á ástandíð í bróunarlöndunum. Þvi er vafasamt að ásaka ung linga fyrir skrílmennsku, þeg- ar þeir eru ~ldir upp í anda skrílmennsku og með virðingu fyrir gangsterisma. Rússar dæma þá á hæli g uppeldis- stofnanir og eina leiðin til að hamla gegn þessu er sam- kvæmt kenníngum höfundar. lengra skólahald og strangur agi. Þetta vandamál herlendis er erfiðara viðfangs, vegna spillingar i opinberu lífi og vináttu' og frændsemistengsla og menntunarskorts. aðhald og vinná eru hér meðulin, sem þarf og svo mætti reyna að takmarka ofurlítið uppivöðslu gangsteranna í þjóðfélagínu, það er aðeins hérlendis (að undanskildum þróunarlöndun um) að slíkir fá að vaða uppi. Picasso: His Life and Work. Höíundur: Roland Penrose Útgefandi Schocken Books. 2 útgáfa. 1962. Verð: $2.45, Þjóðsögur skapast um sum ar manngerðir í lifanda lífi. einn slíkra er Picasso. Frum leiki hans. hirðuleysi um við urkennda hegðun og snilligáf an hefur orðið mönnum um- ræðu og hneykslunarefni. Höf- undur lýsir barnæsku málar- ans, hann var mjög bráðþroska síðan rekur hann æviferil hans baráttu hans og allsleysi fyrstu árin og frægð hans. Picassó var byltingamaður, hann mót- aði nútíma málaralist, það er enginn sem hefur haft önnur eins áhrif á því sviði og hann Höfundur segir frá vinum hans, Matisse, Braque. Appol- linaire, Derain, Elouard og fleirum. Konurnar koma einn- ig við sögu. Bókin er um 400 blaðsíður og áuk þess er bóka- skrá og 24 nyndasíður. Þetta er bæði ýtarleg og vel rituð ævisaga og heimlldir eiga að vera öruggar. Art for Arts sake. Höfund- ur: Albert L. Guerard. Útgef- andi: Schocken Books 1963 Verð: $1.95. Albert Guérard (1880-1959) var mikilvirkur rithöfundur t'Tamnald =i tðu 13 T í M I N N, miðvikudagor 23. september 1964. I

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.