Tíminn - 11.11.1964, Page 5

Tíminn - 11.11.1964, Page 5
HIÐVIKUDAGUR 11. nóvember 1964 5 Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson Frétta- stjóri: Jónas Kristjánsson Auglýsingastj.: Stejngrimur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur j Eddu-húsinu, símar 18300—18305 Skrif- stofur, Bankastr. 7 Afgreiðslusimi 12323. Augl.stmi 19523 Aðrar skrifstofur, slmi 18300 Áskriftargjald kr 90,00 á mán innan- lands. — í lausasölu kr. 5,00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f. Forgangsréttur peningavaldsins Ef lýsa ætti íslenzku efnahagsástandi i fáum orðum verður það naumast gert réttara en með því að segja, að það einkennist af öngþveiti og skipulagsieysi. Hinar nauðsynlegustu framkvæmdir mæta afgangi og undir stöðuatvinnuvegina skortir víða vinnuafl meðan keppzt er við framkvæmdir, sem vel mega oíða- Aðkallandi fram- kvæmdir 1 þágu aukinnar framleiðni og afkasta atvinnu- veganna eru stöðvaðar vegna lánsf járskorts meðan pen- ingamenn og bankar reisa hinar stærstu skrifstofuhallir. Öngþveitið í efnahagsmálunum blasir við svo að segja hvert sem litið er. Hvað er það, sem veldur þessu öngþveiti sem hvergi á sinn líka í nálægum löndum? Því er fljótsvarað. Öng- þveitið stafar af því, að hér drottnar ómenguð íhalds stefna, er setur hagsmuni peningamanna ofar öllu. Þeir, sem eiga peninga eða geta tryggt sér lánsfé. skulu fá að fara sínu fram, eins og þeim bezt líksr. Þeim skal tryggt sem takmarkaminnst olnbogarými Vilji þeirra skal ráða því, hvað er gert og hvað ekki. Þjóðarhagsmunir koma í annarri röð. Hér er fylgt fram til hins ítrasta boðorði leiðtoga Sjált- stæðisflokksins, er lét ummælt á þá leið, að fyrst kæmu eiginhagsmunir, síðan flokkshagsmunir og loks þ j óðarhagsmunir. Meðan nógur afli berst að landi og verðlag er hátt á útflutningsvörunum, verður þjóðiu þess minna vör en ella, hve dýrt það er að búa við þessa stiórnarstefnu þótt hún gjaldi þess þegar á margan hátt En hún mun gera sér þess betur grein síðar, þegar það kemur í ljós, hvílíkt tjón hefur hlotizt af því, að margvísleg uppbygg ing hefur orðið að bíða vegna þess að peningavaldið hafði forgangsrétt. Sókn í skólamálum I gær birtist hér í blaðinu miög athyglisverð grein eftir Ingvar Gíslason alþm. í grein þessari var sýnt fram á að þjóðin þyrfti að hefja sókn í skólamálunum, ef hún ætti ekki að dragast aftur úr. Það þarf bæði að au'ca skólana stórlega og endurskoða allt skólakerfið með til- liti til breyttra aðstæðna. Tvímælalaust er þetta nú eitt stærsta mál þjóðarinnar í því upplausnarástandi fjármála öngþveitisins, sem nú ríkir, er þvi alltof lítill gaumur gefinn. Hvarvetna í nágrannalöndum okkar á sér stað hin stor- íeldasta framsókn í kennslu- og menntamálum Ef við fylgjumst ekki með í þessari þróun verður hlutur okkar illa kominn eftir tiltölulega stuttan tíma- Mikið fræðslutæki í útvarpserindi um daginn og veginn, er Sigurður Jónas son flutti í fyrradag, sýndi hann fram á með mjög glögg um tölum, að sjónvarp er hægt að nota til margvíslegrht fræðslustarfsemi, t d. ekki sízt til að otbreiða ýmsa vinnu- þekkingu. Þetta er nú gert í vaxandi mæli víða erlendis Hér á landi er ýmis fræðslustarfsemi dýr og erfið, m.a. vegna fámennis og strjálbýlis. Sjónvarpið gæti leyst þenn an vanda á mörgum svi,ðum- Það hvetur m a til þess að hraðað verði að koma upp íslenzku sjónvarpi, er nái til landsins alls. TÍMINN ERLENT YFIRLIT Tekur Lechin völdin í Bolivíu? Hann er einn rótfækasti stjórnmálaleiófoginn í Suffu^Ameríkw, FYRIR framan forsetahöll- ina í La Paz, höfuðborg Boli- víu, stendur mikill Ijósastaur, sem vekur athygli ferSamanna sökum þess, að hermenn standa við hann heiðursvörð dag og nótt. Ástæðan er sú, að í ljósastaur þessum hengdu hægrimenn Villarroel forseta í júlí 1946. Villarroel sem var liðsforingi, hafði þá nýlega brotist til valda sem leið togi þjóðlega byltingarflokks ins. Hann hafði mjög rótæk áform á prjónunum, en hægri menn gerðu gagnbyltingu og hengdu hann áður en þau komu til framkvæmda. Margir ráð- herrar hans voru einnig drepn ir, en fjármálaráðherrann, Vict or Paz Estensoro, komst úr landi. Þótt hægrimönnum tækist að hengja Villaroel, tókst þeim ekki að vina bug á stefnu hans. Þjóðlegi byltingarflokkurinn hlaut stöðugt meira fylgi meðal almennings, einkum þó meðal námumanna. sem eru eina félagslega skipulagða stétt landsins. í árslok 1951 gerðu námumenn stjórnbyltingu und- ir forustu hins vinsæla leið- toga síns, Juan Lechin. Victor Paz varð hvaddur heim úr út legðinni og falin forusta. Hinir nýju valdhafar létu strax fara fram kosningar og vann þjóð- legi byltingarflokkurinn glæsi legan sigur. Paz var kjörinn forseti og Lechin varð námu- málaráðherra. Það gerðist 1952 STJÓRN þeirra Paz og Lec hin lét ekki bíða lengi eftir róttækum aðgerðum. Tinnám urnar, sem eru mesta auðlind landsins, voru þjóðnýttar. Stór jörðum var skipt meðal bænda Lýðræði var lögleitt og skyldi enginn mega vera forseti meira en fjögur ár í senn. Með öllum þessum aðgerð um, sem vafalaust voru rétt- mætar, skapaði stjórnin sér hins vegar öllu meiri vanda en hún hafði bolmagn til að ráða við. Bolivia er stórt land. 25 sinnum stærra en Danmörk, en íbúarnir rúmar 4 milljónir Landið hefur ekki aðgang að sjó, er hálent og sundurskorið af fjallgörðum. Höfuðborgin. La Paz, sem hefur um hálfa millj. íbúa, er í 4000 m. hæð yfir sjávarmál Samgöngukerfið var mjög lélegt og gerði það alla stjórn erfiða. Alþýðumennt un var mjög léleg, en 86% íbúanna eru Indíánar eða kyn- blendingar sem lítt hafði verið hirt um að mennta. Mennta menn tilheyrðu aðallega yfir stéttinni og fóru mjög margir úr landi vegna andstöðu við byltinguna Rekstur tinnám anna, en 90% útflutningsins byggist á þeim, lenti i ólestri og einnig fór búskapurinn á stórjörðunum. eftir að þeim hafði verið skipt, í handaskol um. Ofan á þetta allt bættist, að tinverðið féll á heimsmark- aðinum. Seinnilega hefði bylt ingin í Bólivíu farið út um þúfur, ef Bandaríkin hefðu ekki veitt stjórninni mikla efna hagsaðstóð eða hlutfallslega meiri en nokkru öðru ríki í Suður-Ameríku. BARRIENTOS PAZ ÞRÁTT tyrir þá erfiðleika, sem stjórn þjóðlega byltingar flokksins átti við að stríða, vann hann glæsilegan sigur í kosningunum 1956. Þá lagði Victor Paz niður forsetastörf í samræmi víð ákvæði stjórnar- innar, en félagi hans, Hernon Siles Juazo var kosinn forseti, en áður fyrr höfðu þeir báðir verið háskólakennarar. Siles lagði svo niður forsetavald 1960 þegar kjörtimabili hans var lokið, en Paz bauð sig fram i annað sinn Lechin var boð in fram sem varaforsetaefni. Þeir sigruðu auðveldlega i kosn ingunum. Samvinna þeirra þriggja leiðtoga þjóðlega byltingar flokksins gekk mjög sæmilega, unz Jíða tók á síðara kjörtíma bil Paz. Þá kom í Ijós að hann vildi ekki leggja niður forseta völd í lok kjörtímabilsins, þótt að stjórnarskráin mælti svo fyrir, að enginn mætti gegna forsetastörfum nema eitt kjör- timabil í einu. Gegn vilja þeirra Siles og Lechin kom hann því svo fyrir, að þessu ákvæði var breytt og jafnframt bauð hann sig fram að nýju. Sil es fór úr landi í mótmælaskyni, en Lechin snerist tli fullrar andstöðu við Paz. Um skeið gekk orðrómur um, að Lechin myndi bjóða sig fram gegn Paz en af því varð ekki, heldur urðu andstæðingar hans sam- mála um að taka ekki þátt í kosningunum. Þær fóru fram í sumar og varð þátttaka ekki mikil. Fleira varð þeim Paz og Lech in að ágreiningsefni, og þá | einkum það, að Paz vildi láta * endurbæta vinnubrögð við tin- i námurnar. Þetta leiddi til D harðra árekstra við námumenn, og virtist svo um skeið, að Paz hefði borið sigur úr býtum, svo reyndist þó ekki. í haust hefur hvað eftir annað kom- ið til mikilla mótmælaaðgerða gegn stjórninni af hálfu stúd- enta og námumanna. Eftir að þessi átök höfðu leitt til mann- falls, ákvað herinn að grípa í taumana og víkja Paz frá völdum. Það gerðist í seinustu viku. Paz fékk að fara til Perú og þykir vafasamt að hann eigi afturkvæmt til Bolivíu NOKKUÐ er það óljóst, hvemig brottvikning Paz hefur borið að. Sá. sem, nú fer með forsetavaldið, er Barrientos flugforingi, sem var kosinn varaforseti með Paz í sumar. Paz þóttist tryggja sér fylgi hersins með því að gera Barri- entos að varaforseta, en svo reyndist ekki. Barrientos telur sig þó ekki ætla að fara með völd nema skamma hríð eða þangað til nýjar kosriingar hafa farið fram Hann hefur ekki áður haft afskipti af stjórnmálum, en þjókunnur i Bolivíu vegna atburðar sem gerðist fyrir nokkrum árum. Fallhlífar, sem voru sýndar á flugsýningu, reyndust sumar illhæfar og fórust þvi fjórir fallhlífarmenn. Barrientos sætti mikilli gagnrýni fyrir þetta, en hann var þá orðinn yfirmaður flughersins. Svar hans varð það, að efna til nýrr ar flugsýningar og reyndi hann þá sjálfur persónulega fjórum sinnum fallhlífartegund þá, sem sýnd hafði verið á fyrri sýningunni þetta gekk klakk- laust hjá honum og þótti hann meiri maður eftir en áður. Álit margra er það, að það sé Lechin, sem hafi átt mest- an þátt í talli Paz, og hann muni brátt taka völdin í Boli- víu. Lechin nýtur meiri almenn ingshylli í Boliviu en nokkur maður annar, einkum þó hjá námumönnunum. Hann er enn tiltölulega ungur. 49 ára, en hefur þó orðið hinn söguleg- asta feril að baki. Hann er Arabi í aðra ættina, en Indíáni í hina Talið er, að hann hafi jafnan staðið mun lengra til vinstri en Paz. Þ.Þ.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.