Alþýðublaðið - 07.05.1954, Blaðsíða 5

Fösíudagur 7. mai 1954.
ALÞYÐUBLADIÐ
ÁKMAKN HALLDÓRSSON
skplastjóri, síðast námsstjóri,
v&rð bráðkvadóur á Ingólfs-
stræti í Reykjavík laust eftir
miðmunda Mnn 29. apríl’ síðast
liðinn, 44 ára að aldri.
Ármann var fæddur á Bíldu
dal 29. des. 1909, sonur Hall-
dórs Bjarnasonar verkstjóra,
síðar kaupmanns, og konu hans
Elísabetar Bjarnadóttur. Voru
þau Ihjón þremenningar að
frændsemi, ibæði af Við-
fjarðarætt. — Ármann ólst
upp á ísafirði til 10 ára
aldurs, en þá missti hann
föður sinn. Nokkur næstu
ár dvaldist hann á Heykolls-
stöðum í Hróarstungu hjá móð
urbróður sínum, en fluttist það
an til ísafjarðar óg .stundaði
nám í unglingaskóla þar.
Haustið 1926 settist hann í 2.
'bekk Gagnfræða- (Mennta-)
skólans á Akureyri og lauk það
an stúdentsprófi vorið 1931
með hárri I; einkunn. Um
haustið sama ár hóf hann nám
í sálarfræði við Oslóarháskóla
■og lauk meistaraprófi í þeirri
grein vorið 1936. Fjallaði
meistaraprófsritgerð hans um
greindarmælingar, er hann
hafði gert á ísfirzkum' börn-
um. Framihaldsnám stundaði
bann í Kaupmannahöín, en þó
aðallega í Wien 1937—38 og
kynnti sér þá barnasálarfræði
'Og sáltækni. Kennari . við
KennaraskÓla fslands vár hann
1936—37 og 1938 ti] 1941. en
'þá gerðist hann skólastióri Mið
'biæjarbaqnaskólians í Eteykjft-
vík og sat í þeírri stöðu til
dánardægurs. Veturinn 1950
tók hann að sér fvrir, sérstök
tilmæli námsstiórn við gagn-
fræðaskóla Revkiavíkur og
gegndi bví starfi síðan, en var
aldrei skipaður í það.
Ármann gegndi ýmsum störf
um auk skólastiórnar og náms
stjórnar. Hann átti sæti í milli
þinganefnd þeirri, er undir-
bjó fræðslulöggjöfina nýju. og
í ungmennadómi Reykjavíkur,
meðan hann starfaði,! var for-
maður Menninnar- og fræðslu
sambands alfovðu 1938-50 og
annað;st ritst.iórn Menntamála
frá 1947. Frá 1952 var hann
prófdómari í uppeldisfræðum
við háskólann.
Ármánn fékkst allmildð við
ritstörf, ritaði fjölda greina
um uppeldis- og skólamál og
flutti um þau erindi. Birtist
ágh'p af meistaraprófsritgerð
hans : J , Nowk Pedagovisk
Tidjskjrift'. (hefte 2-3, 1938).
Hann tók saman sögu barna-
skólanna í Revkiavík fram und
ír 1930 (ónrentað) og bvddi
þessar bækur: BróðarkíióTinn
og Biartar nætnr eftir Krist-
mann Guðmundsmn, TJnneldið
eft.ir Bertrand R.usséll. H»g-
nýta barnasálarfræ'ði eftlr
Gharlotte Böhler, Fluvlistina
eftir E. S. Sdhieldroo, Winston
ChurchiII eftir L. Broad, Ariel
eft’ir André Mauroxs og Mann-
kynssövu eftir Avel Hagnell
og Gunnar Olander.
Ármann kvæntist árið 1941
Sigrúnu Guðforandsdóttur
Björnssonar prófasts í Hofsósi
og konu hans, önnu Sigurðar-
dóttur. Þau hjón eignuðust
fimm. börn, er lifa föður sinn,
hið elzta 11 ára, hið yngsta á
3. ári.
Ármann Halldórsson var
ekki mikill ytraborðsmaður
neinum skilningi. Hann var
fremur stórskorinn,, meðalmað-
ur í lægra lagi, gildur á velli,
þungur í hreyfingum, enginn
mælskumaður af munni fram,
hógvær og hlédrægur, bávaða-
laus. Eigi að síður vakti hann
athygli þegar við íyrstu sýn.
Minningarorð:
Armann Halldórsson ná
Það leyndi sér ekki, að þar
var maður, sem mátti full-
treysta, og fahegra bros
átti enginn. En mestur
var hann hið’ innra. Kost-
ir hans voru fólgnir í
sterkri skapgerð og miklum, ’
en hljóðlátum gáfum, í við-
horfum hans og hugsjónum.
Hann hafði öðlazt óvenjumik-
inn andlegan þroska um æv-
ina, varð göfugur hugsjóna- og
menningarmaður, sem sá lífið
,frá miklu hærra sjónarhóii en
títt er.
Ármann var gæddur ágæt-
um, rökrænum gáfum, skilning
urinn ei.nkar skarpur, minnið
mikið og. frábærlega trútt.
Hann hafði mikla hæfileika
til slærðfrálði- og málKræðir'

an hóílegra iakmárka. En allt,
sem var umfram brýnar þurft-
,ir, var h'onurn einungis tæki til
auðugra og fegurra lífs,
en
bafðLekkert gildi í sjálfu sér.
Og e« beld honum hafi veitzt
einná- örðúgást. að skilia og
sætta sig vjð þá roen-n, ,sem
höfðu gert auðsöfnun að mark-
m'Si iíís „slris. Þeir vor.u hon-
un ráðgát'a/ Hann !eit á mann-
félagið !'séni bræðraíélag. þar
sem bróðir styddi bróður. og
bann taldi taumlausá eigin-
g'rni mikið böl. Af þessum sök
um tók hann’-um 'skeið nokk-
urn* þátt í stjórnmálxim og
bauð . sig fram, . tii .þíngs, og
bann . íylgdist jafnan af mikl-
am áhuga með öliu, ,sem gerð-
ist í héimi stjór.nmála. -Hins
náms, og i skóla var hann eftir Hann hafði andúð á einstak-. ve®ar munu stjórnmálastörf
lætisnemandi Sigurðar Guð- lingah.yggju og hafði sjálíur e"kki hafa verið hónum að
mundssonar. Hann var orðinn öðlazt mikinn- félagsþroska. .fkapi. Hann var enginn bar-
hámenntaður maður, ekki ein- Hæfileikar hans hefðu enzt dagamaður í eðli sínu. Til þess
ungis af langri skólagöngu, hoipm til þess að standa jafn- var hann alltof mildur ög hóg-
hjeidur framar óllu af latlausu fætis hverjuni sein er- um söfn ^aer. Og ihann kunm éngar
sjálfsnámi og þrotlausri íhug-' Un veraldarauðs, ef hann hefði krókaleiðir í málfærslu, varp-
’un. Hann átti vakandi dóm- fundi,g hvöt hjá sér i þá átt, þS aiúrei fram getsökum eða
’greind og mjög þroskað heild- siíku var hann írábitinnhálfsannleik. Mál sín sótti
Ármann Halldórsson.
arskýn.
og
vildi helzt ekki þuría um fjár- úan)i af fágaðri kurteisi og
Ármann var maður gagn- mál að hugsa, enda var hann brigðalausri nofsemi og ætla
heill og gagntraustur, mikill ætíð fátækur maður, hafði til. , - sem mytt nafa a
skapfestumaður og slíkur still 'hnífs og, skeíðar, en ekki öllu. ™aIílutmn^ sam_
ingarmaður, að varla brá út meira.. Og .hann undi vel því ú°ma um það. Eigi að siður
af. Samt átti hann viðkvæ-ma .hlutskipti og ofundaði engan
lpnd, ,'var brifnæmur og skap- "mann. Ég ■ heyrði hann aldrei
máður undír niðri. En haims-. 'mögla um' kjör sín. Harm sagð-
kom hann fram ffiálefnum sín-
um á við ýmsa þáy sem meira
láta yfir sér. Hann átti sterka
sánnfæringu, ^var ■ þrautseigur
óg þungur 'J-á* bárunni, þótt
bægt færi/ og hann hvikaði
aldrei frá skoðunum sínum,
veik’ aldrei frá ókvörðunum
sínum, þegar hann hafði tekið
léys’i ,og ofsi í. Óllnm ihv.nduni. Jst haía nóg af ö.llu. Samt var
var víðsfjarrí honum. Hann hann enginn meinlætamaður,
var tílfinninganæmur, en ekki kunni vel að meta veraldlega
tilfmningasamiir. Óg þótt skoð hiuti, skildi mæíavel gildi
anir hans ætlu upptök í , til- þeiftr^- og nauðsyn og hefði
finningúm hans, væru vaktar ekki drepið hendi við þeim inn'
af þeim og nærðust á þeimy
eins og raunar mun algengast,
sat skynsemin jafnan í önd-
vegi og kvað upp lokadóm.
Hann hugsaði hvert mál vendi
leea, var rökskyggn og beitti
ætí® í'ökúm, bar allt tindir þeim, sem við höfum ver- kepnurum. Ármann var mik-
skvnsernina, flaustraði aldrei ■
af dómum og var manna furid-
vísastur á agnúa og veilur í
röksemdafærslú. Honum var
meinillá við aílt. sem var loð-
ÞEGAR við verðum að sjá á þekkingu á. nemendúm og
ið samvistum við, Verður víst ill foarnavinur og fundvís a
flestum fyrir að rén'ná hugan- málsbætur, ef fyrir hendi
um yfir liðnar samverustund- voru. Hann hafði ríka réttlætis
ir. Þá eru minningarnar einar kennd og var óvenju laus við
eftir. Þannig hefur mér farið að lóta kunnings.skap hafa á-
ið og óskýrt. Heilindi hans birt þeSsa daga síðan mér bárst sú hrif í störfum sínum. Þegar
u=t í öllum störfum hans og harmafregn, að vinur minn Ár hann hafði myndað sér skoð-
Jhi lífemi. Heiðarlegri mann mann Halldórsson námsstjóri un, þá íylgdi hann henni af
til orða og verka, trúrri um Væri horfinn líkamsaugum festu og einurð við hvern sem
meðforð, =taðreynda, grandvar okkar. var vig ag eÍ2-a; 0g oftast voru
Fundum okkar Ármanns rök hans sterk og vel hugsuð.
bar fvrst saman í Osló, þegar Ég tel, að ég muni hafa haft
ég dvaldist þar nokkra d,aga nánari kynni en aðrir af stárfi
1935. Hann vann bá að ritgerð hans og viðhorfum tíl nem-
i)-n, indarmæ11 inaar barna, enda og -kennara hér í skólan-
hún einn foáttur í nrófi um hau ár sem hann var skóla
arí í srnáu og stóru, hefi ég
ekki bekkti. Hann var svo heið
ariegur. að-manni gat legið við
að oy'j’-ast. Það var líkast bví
sem j’fir honum vekti æðxa
áuga og beindi honum leið.
Hann var einlægur og hrein- , han= f unr,eldi=fræðum vi.ð 0=- stjóri. Ætíð fannst mér dreng-
lundaður fra.rn í fingúþgoma, ; Jóanháskóla. Hann sýndi mér S’kapur pg; góðvild móta störf
kunni ekki að bregða. á yfir
drepsskap, tortryggði éngan
mann, nema brýn ástæða væri
til. Einn ríkasti þátturinn í
fari hans var mannúð, sem óx
og skírðist bví m.eira sem hann
öðlaðist mieiri lífsreynslu, var
meginaflvaki ihugsjóna hans
og athafna, ’lind, sem alúð hans
og viðmótshlvia streymdi úr.
Hann var höfðingi í lund,
fórnfús greiðamaður, einlæg-
lega gestrisinn. Og þágan var
ekki þess, sem þá, heldur hans
ýmsa þætti umræddrar rilgeT-g hans.
ar. Duldist mér ekki, að Ár- Áuk skólastjórnar vann Ár-
mann værí miklum gáfum - mánp .roi-kilsverð störf í félags-
gæddur og mund-i ekki skiliast og ffienningarmálurn kennara-
við neitt verk án fullra skila. stéttarinnar og einnig í uppeld
Kamstarf okkar hófst svo í ismálum almennt.
Miðbæiarskólanum. beSar hon- Það er mi’kill missir fyrir
um var veitt skólastiórariaða þjóðfél-agið, þegar slíkir menn
bar 1941. Ármnon hóf <rtóla-
Ktiórastarf sitt ókunnur kenn-
urum skólans o*r án eigin
revnslu í r.ekstri slíkrar stofn-
ímar. Ég minnist bess, hversu
fliótur hann var að komast ;nn
sjálfs. Hann ljómaði af gleði, £. þjg .nýja gtarf, svo að eneinn
þegar hann gat orðið að liði.
Vinum sínum var hann tryggða
tröll, og ég varð aldrei var við,
að hann teldi neinn óvin sinn,
þótt honum. geðjaðist misvel
áð mönnum.
viðvanings'bragur vrar á neinu
.eru kailaðir burtu á foezta
starfsaldri frá fjölda óleystra
verkefna. En þótt tap þjóðar-
innar sé mikið og við starfsfé-
lagarnir söknum sárt félaga og
vinar, hvað er það hjá missi
eftirlifandi ástvina, konu og
barnanna fimm. Orð okkar
frá hans hálíu. Það var ekki mannanna og óskir megna lít-
gengið að viðfang’iefninu með
hávaða eða mikillæti, heldur
með hljóðlátri athygli og sam-
^ vizkusemi. Ármann hafði ó-
Ármann var jafnaðarmaður j venju trútt minni og var mik-
að innræti og lííshugsjón, jafn ilí mannþekkjari, en það eru
aðarmaður af beztu gerð, og j mikilsverðir eiginleikar skóla-
hann sannaði það með lífi sínu. Istjóra til þess að öðlast trausta
.ls að mvkja þann harm. En
þrátt fyrir masnleysi okkar,
sem gjarnan vildum létta ást-
vinunum bune'bæra sorg, vona
ég samt að hlýiar hugsanir séu
ekki hégómi á slíkum stund-
um.
Pálmi Jósefsson.
þær á áiinað borð. Mérerljóst.
að ..sumjm fannst hann ein-
strerigi ngslegur og þótti óhægt ■’
ráðum víð hann að koma, þeg-
ar> svo bar ■ undir. ■"-'■ ■’■*;;
Það varð'hlu'tskiþti'Árihá'ríú;)
Sð v:nna að 'skóla- og méhh-
ingármálum. :'og þáð ;hlútákiptl
'Váí i 'fúllU samrséraí ýi'ðr éSIt
háiis. Þótt hánn hefði frséði-
legar hneigðir í skóia i miklu
ríkara mæli en títt er, hefði
hann aldrei' sætt sig við ao
loks sig inni við einhæf fræða
störf. Maðurinn var aðalábuga
efni bans og aðalviðfangsefni.
Af þeim sökum mun hann hafa
lesið s'álarfræði, en ekki mál-
fræði, sern, kennurum bans og ,
félögum þótti þó líklegast, og,
hann lágðj jafnan mikia stund .
á almenna sagnfræði, heim •
speki'sögu pg mannfræði. Virð-
íng hans pg umhyggja- íyrir
mönnunurp „óx. jöfnum skreí •
um. Hánn .írúði staðfastlega, á ,
hið 'góðá í eðli þeirra, . trúði,
því, að-með réttum uppeldis--
háttum,. skilnitigi, mildi,:- þolin- .
mæði og föðurlegum leiðbein-
ingum og umvöndunum mætti
takast. að skapa fyrirmyndar-
menni Hann var þess fullvís,
að mistqk í uppeldi væru ræt-
ur að mÖrgum mannameinum, ,
að í toernsku og æsku væri
mönnum tíðum blandaður sá
drykkur, sem eitraði .allt Jíf
þeirra á síðan. Ilanr, trúði ekM
á hörku í neinni mynd, taldi
ekki unnt að uppræta nein.a á-
galla, jþótt hörðu. væxú beirL
Hanr. hugði mildxlega festu
vænlegasta til góðs árangux^
og .'beitti þenni sjálfui;..... ,
Menntun taldi Ármann nauð
syplegan þát.t í uppeldi hveru
manns, og þess vegna barðist
hann ótrauðri baráttu íyrii’
aukinni . skólagöngu hverjs
mannsbarns í landinu. En
hann leit riokkuð cðrum áug-
um á skóla en hér er tíðast, var
ekki að öllu leyti ánægðuif
með starfs'hætt.i íslenzkm
skóla og þótti nóg um fast-
heldni okkar við gamlar venj-
ur og hugmyndir. Hann hafði
litlar mætur á staðreyndasöfn-
un. Skólar áttu ekki að vera
ítroðningsstoí nanir, held.ur
vinxyiglþðvar, þar sem foörm..
og unglíngar fengju svalað at-
hafnaiþrá sinni á eðlilegavi hátt
með handleiðslu góðra manna.
Ha-nn vildi leggja megiri’rækt
við eilingu félagslegra dygða,
af því að hann taldi þær frum-
skilyrði þess, að menn fengjxt
búið í sátt'og samlyndi. Hann
var miki'll andstæðingur þeirra
manna, sem vilja gera mennt-
un að séreign valins hóps. ÞaS
væri. heilög skylda þjóðfélags-
ins að koma hverj um manni til
þess þroska, sem hæfileikar
hans leyfðu framast. Og hann
vildá leggja sérstaka rækt við
þá unglinga, sem. væru eftirbát
ar að gáfum eða hegðun, taldi
það gæti komið þjóðfélaginu
giimmilega í koll, ef þeir væru
vanræktir. Þegar skólar áttu í
hlut, horfðí bann hvorki I,
kostnað né' fyrirhöfn. Hann lét
bess iðulega getið, að þióð, sem-
færi jafngálauslega með fjár-
muni sem íslendingar, hefði
tvímiæ'Ialaust efni á að vanda
til uppeldis barna sinna. Og
hann hafði auk bess bjargfasta
trú á því, að slíkt fé mundi
bera mai'gfa'ldan ávöxt í
auknu manngildi. I þessum
efnum átti Ármann og skoð-
anahræður hans marga and-
Kt.æðinp'a. Hér á ekki við að
gera neina tilraun til þess að
meta rök og gagnrök, enda
verður revnslan að :-kera úr
bví. hvorir höfðu meira til síns
máls.
Framhald á 7. síðu.