Alþýðublaðið - 20.05.1954, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 20. maí 1954
ALÞYÐUBLAÐIÐ
FI'NNLAND OG FINNSKA
þjóðin er mjög á vörum og í
huga okkar þessa dagana, fyrir
ihina fjöilbreyttu og glæsilegu
finnsku vörusýningu í Lista-
mannaskálanum, sem opnuð
var með hátíðlegri viðhöfn síð-
astliðinn laugardag. Þá helgaði
og. ríkisútvarpið þeim atfourði
nokkurn tíma a£ dagskrá sinni,
og á sunnudagskvöldið var efnt
til hátíðaihljómleika í þjóðleik-
'húsinu, þar sem symioníufoljóm
sveitin ,undir stjórn hins kunna
finnska hljómsveitarstjóra,
Jussi Jalas, flutti finnsk tón-
verk, með aðstoð finnska óperu
söngvarans, Koskinen, og Karla
kórsins Fóstbræður. í ræðum
og ávörpum, sem' merkir full-
trúar beggja þjóða hafa flutt
af . þessu tilefni, hefur þess
verið mjög getið, eð nauðsyn
foeri til að auka verzlunar- og
menningarviðskipti Finna og
íslendinga, þar eð slíkt myndi
foáðum foagur. Og að sjálfsögðu
hefur einnig . verið minnSt á
nprrænan „bróðurhug“ og
.vinarþpl" i því sambandi.
Ýmsir hafa ú. stundum látið
í það skína, að orðm „bróður-
fougur“ og „vinarþel“, væri
foelzt til tíðnotað skálarræðu-
flúr í samfoandi við norræna
sam/vinnu. Kann það vel að
vera, en engu að síður er „nor-
ræn samvinna“ síaðreynd á
mörgum sviðum, og meira að
sesia giftudrjúg staðreynd. Og
foafi fyrrnefnd orð aft verið of-
notuð í því sambandi, er ófoætt
að fullyrða, að dýpri og ein-
lægari alvara liggur að baki
beim, heldur en í fljótu bragði
kann að virðast, þegar um er
að ræða tilfinningar okkar í
garð finnsku þjóðarinnar. Er
þetta þó því furðulegra, bar
sem finnska bjóðin er okkur
fjarlægust Norð url andaþ j óða
og f jarsikyidust, og um. leið sú
þeirra, sem við höfum átt
nþnnst þeín iskdplti \Íði Við
foöfum lengi dáð og virt Finna
urfofram aðrar bjóðir, fyrir
kjark þeirra, dugnað, þraut-
seigju, hetjulund ag frelsisást
Og sú éifolæga samúð. sem þeir
foafa notið hér á iandi, jafnvel
áðrum bjóðum fremur, þegar
þeir foafa átt í sem þrengstri
vök að verjast, sannar, að „bróð
urfougur“ og „vinarbel“ er ekki
aUtaf eingöngu skálarræðuflúr.
En hvað veldur því að við
foöfum leitt finnsku þjóðina
þannig til öndvegis í okkar hug
arsölum'. þrátt fyrir nánari
kynni okkar af öðrum bióðum,
okkur nálægari og skyldari?
Er það ef til vill vegna fiarlægð
arinnar, „sem gerir fjöllin blá“,
með öðrum orðum, vegna þess
að við höfum kynnst foenni
minna en foinumi bræðrabióðun
nm, og fyrir þá sök séð ko«ti
foennar og afrek í draumahill-
íngum fiarskans? Eða er orsök
3n sú, að við foöfum fundið ein-
fovern öriagaskyldleika með
okkur og Finnum. fvrir bá k’ia
un, sem við og þeir hafa orðið
að þola. og .foá frelsisbaráttu.
sem báðar bjóðirnar háðu um
svi.pað leyti, hótt með ólíkum
woDnum væri barizt og við ó
líkar aðstæður?
Ekki er óliklegt að einmitt
þetta hvorttveggia hafi átt sinn
þátt í því, að móta þessa afstöðu
okkar til finnsku þióðarinnar.
En annað m.un þó eflaust hafa
ráðið þar meiru um.
Nú á tímumþykir þaðhverri
þjóð mikilsvert, að eiga mikil'
■ hæfa sendifoerra, starfandi m.eð
öðrum þjóðum; fulltrúa, sem
_ gæddir séu hæfileikum, gáfum
og lægni, ekki aðeins til að
halda þar á rétti hennar, ef
þörf krefur, heldur og til að
kynna þar menningarafrek
hennar og afla henni þannig'
virðingar og vinsælda. Getur
slík. menningarkvnning og
reynst heillarík báðum aðilum,
og orðið til þess að tengja þjóð-
ir iþe,im j'böndum ’iþnáttu og
skilnings, sem haldbetri verða
isgar á reynir, heidur en
nokkrir hátíðlega undirritaðir
mi lliríkj asamningar.
Einn'slíkan ,,send:herra“ átti
finnska þjóðin hér á landi á sín
um. tíma. Einhvern þann mikil
hæfasta ísjending á sínu sviði,
sém uppi hefur v.erið. Honum.
eiga þeir, að .öllúm öðrum ólöst
uðum mest að þakka þá
aðdáun að virðingu. sem þeir
njóta • af -okkar foálfu. fyrir
hetjulúnd' sína, frelsisbaráttu
sína og áfrek, únnin með sverði
og penna. Og um leið stöndum
við í óborganlegri þakkarskuld.
bæði við hann og finnsku -þjóð stakkarnir,
Loftur Guðmundssoni
Matlhías Jochumsson
vinsældir Finnaálsla
þú hefur staðizt freistinguna,
varð mér að orði, — „Já, —
þær læt ég ekki“, svaraði hann,
og áherzian, sem hann lagði á
orðið „þær“, sýndi bezt, hve
mikils virði þessar bækur voru
honum, — og höfðu verið.
Á sama tímabili os? verk
skáldanna og atbeina Matthí-
asar Joofoumssonar, að íslenzka
þjóðin virti og dáði Finna,
vegna þeirra eiginleka, sem
skáld þeirra góeddu þá.
Við getum efláust komizt
þannig að orði, að þessi mynd
finnsku skáldanna af þjóð
sinni, hafi verið óraunhæf að
ýmsu leyti, ög ,,.5upermanns“
kennd. Frelsisbarátta sú, er húm
hefur háð síðan, og afrek þau,
er hún hefur síðan unnið á
sviði bókmennta, lista og í-
þrólita, virðfr^t þó sannaj, að
skáldin, Runeberg og Z. Topel-
íus, hafi ekki dregið þá mynd
unp, alveg út í biáinn. Og þótt
aðdáun okkar á Finnum hafi ef
til vill verið nokku.ð hillinga-
bsssara tveggja, finnsku skálda kennd, á meðan vð þekktum þá
höfðu mest áhrif hér á landi, aðeins fyrir þe«sa mynd, ,þá
háði íslenzka þjóðin fyrri þátt er víst um það, að nánari kynni
siálfstæðisfoaráttu sinnar. Hún. hafa síður en svo dregið úr
var því íhrifnæmari fyrir vinsældum þeirra hér; og að
kvæðum og sögnum, þar sem sjálfsögðu býgsiast þær 'v.in- '
frelsið var vegsamað og' frelsis sældir nú á öllu raunháefari
hetjum sungið Jof. Hún' var grundvelli. Hefur þar vel ti't
að brjóta af sér fjötrana á sviði tekizt, því að oft yill fara svo,
verzlunar og viðskipta, og.hóf þegar rómantíkin hveffur fyrir
þá framíarasókn á sjó og landí, nánari kynnum þióða og ein- I
sem síðan hefur staðið. Alþýða staklinga, að vonbrigðin yfir
irianna sótti sér baráttufovöt og því. að sá aðili, sem um er að’
þrek í verk þeirra skálda, sem ræða, reynist ekki þeim yfir-
orktu og skrifuðu um afreks- mannlegu kostum húinn, sens
urðu í vitund menn og hetjur. Og í þánn tíð maður husði, hindra að maður
ina, fyrir þau heillaríku áihrif, niafgra einskonar ,,framfoald“ vorú skáldin þeirrar stefnu, að getj metíð hann að verðleikum.
sem kynni okkar af þeim af- íslendingasagna, og finnsku þau gæddu hetjur sínar, ekki Og nú, þegar menningarleg
rekum, höfðu á okkar þjóð. og garparnir voru umsvifalaust aðeins þreki til líkamlegra af viðskipti og verzlunarVið'skipti
þá h'vöt, sem þau urðu okkur, settir í öndvegi hjá Gunnari á reka, heldur siðferðislegu Finna og íslendinga virðast'
beint og óbeint, í okkar eigin HTíðarenda, Gretti og Kjartari þreki, hugrekki, drengskap og aukast með degi hverjum, báð-
baráttu fyrir frelsi og sjálf- Ólafs.syni. Og þegar unglingarn trúmennsku við dyggðir og hug um í hag, ber okkur og beim
stæði. Þessi sjálfskipaði „sendi jr háðu einvígi sín og orustur, sjónir, sem fólki nú kunna að að minnast skáldjöfursins Matt
herra“ finnsku þjóðarinnar hér gat það hæglesa átt sér stað, finnast barnalegar, en voru þá híasar Jockumssonar. með þakk
landi, var skáldjöfurinn, að þeir þreyttu fangbrögð, hverri þjóð nauðsynlegur har- læti fvrir það, að það er hann,
Matthías Joohumsson. * Gísli Súrsson og Gúslaf Bertel.) áttustyrki^r. Þannig voru og sem mest og hez,t foefur búið
Sennilega höfum við enn skjöld. Til dæmis um þá að- söguhetjur þessara tveggja í haginn fvrir sMk viðskipti, er
ekki gert okkur það fyllilega dáun, sem sögufoetjur hetlækn finnsku skálda, — hugrakkir hann býddi verk hinna tveggja
lióst, fove rík uppeldisáforif isdns nutu hér á landi, má geta og þrekmiklir garpar, sem -ekki finnsku öndvesisskálda. á ís~
Matthías Jochumsson.
kunnu að hræðast í orustum,
en um leið drengir góðir, sem
úf ' j ei seldu foialiðúij ,rf;nn og
aldrei gengu á gefin heit. Og
finnskur þjóðarandli, pinó og þess, að fore1drar létu drengi
hann birtist í verkum tveggja sína bera nöfn þeirra, — og
öndvegisskáOda þeirra, hafði á ættarnöfn! Það er ekki langt
íslenzku þjóðina í sínum tíma, FÍðan, að ég sá „Sögur herlækn
og þó einkum yngri kynslóðina, isins“ st.anda í sömu hillu og þegar íslenzkir unglingar tóku
fyrir atbeina Mattthíasar Jocfo- heTztu ísleridin-gasögurnar, í sér nöfn þeirra í ieikjum sín-
umssonar. Áldrei ætti okkur þó bókaskápi al<\nt?i sveitabónda.1 um, var það ekki eingöngu hið
að geta orðið það Ijósara en „Það var hérna maður á ferð Jiíkamlega þrek earpan.na, sem
einmitt n,ú, þegar áforif „foasa- í fyrragumar“, sagði bóndi, „er
blaðanna“, glæpatímarita og ó- bauð mé^ álitlegan skilding
valdra kvikmynda flæða vfir fyrir Herlæknissögurnar“. En
landið, hve heillaríkt afrek!
hann vann þióðinni, begar foann
þýddi hetiukvæði Runebergs,
Fánriks Stáls sagner“ og hinn
mikla sagnabálk L. Topelinser,
.Fáltskárans berattelser" á ís-
lenzkú.
Hinn fagri óður finnska
prestsins um ættjarðarást, hetju
baráttu og fórnfýsi, varð ail-
menningseign hér á landi, í SVO SEM ibúum Skjólanna
þróttmikilli og snjallri þýðingu er kunnugt, hefur risið deila
íslenzka prestsins. Það var ekki út af viðkomustöðum hraðferð-
fátítt, að fólk lærði einstök isvagnanna hér í Skjólunum.
kvæði úr þeim Ijóðabálki utan Þar sem ég hef, ásamt nok'kr-
að, og persónur eins og Sveinn um öðrum, haft málið með hönd
dúfa, Kolskeggur og Döfoeln, um fyrir annan aöilann, þykir
hershöfðingi, urðu „heimilis- mér h'lýða, að gera grein fyrir
menn“ á íslenzkum bæjumi, hvar málum er komið. í júlí-
fram til dala og út við sæ. Þau nriánuði þ. 1. sumar var vi£J>
uppeldisáhrif sem hetjukvæði komustaður vagnanna færður,
þessi höfðu á íslenzku þjóðina, fyrirvaralaust, úr Faxaskjóli á
voru áreiðanlega ólík þeim, Nesveg og Kaplaskjólsveg, þann
sem fylgja ,,slagarasöng“ okk- ig að annar vagninn skyldi hafa
ar nú. Eg mdnnist þess, sem ' viðkomustað á Nesvegi, hinn á
dæmis um áforif þessara kvæða, Kaplaskjólsvegi. Ennfremur var
að eitt sinn heyrði ég Árna . viðkomustaður vagnanna í
heitinn Sigurðsson fríkirkju- i Sörlaskjóli austanverðu, íærð-
prest lesa upp á samkomu kvæð I ur á Ægissíðu. Hinir nýju við-
ið um Döfoeln. Hann flutti það komustaðir á Nesvegi og Kapla
bókarlaust af þrótti og ríkri skjólsvegi voru báðir á ber-
innlifun. Og áður en hann hóf svæði og báðir í moldarflögum
flutninginn, sagði hann frá því, (þótt síðan foafi verið borinn
að fá kvæði hefðu haft á sig þar sandur ofan í). Auk þess
sterkari áhrif, eða væru sér i var girðing við viðkomustað-
kærari. ) inn á Nesvegi, svo þar var mjög
Um „Sögur herlæknisins" ^ þröngt. Þá stóð og langur vír
má hiklaust fullyrða, að fáar upp úr jörðu þar, ó? þurfti að
þýddar sögur hafi verið jafn ' gæta sín á að rífa ekki föt sín
almenn eign íslenzkrar alþýðu, | Fólk va.r að vonum mjög óá-
til sjávar og sveita, eða notið | nægt með þessa ráðstöfun, en
jafn mikillar hvlli. Þessar var þó látið kyrrt liggja um
hetjusögur, — einkum „Blá- hríð. Þegar leið að hausti var
beir dáðu, og vildu I'íkja eiftir,
heldur og hið siðferðilega. Og
því var það, fyrir verk finnsku
lenzka tungu. og skóp finnsku
þióðinni þannig aðdáun og vin..
s’f'y- ,me0aR ísl'andinga. Og
um leið mesmm við vera hinum'
finnsku ská'ldum: og finnsku1
þióðinni þaVklá+ir fyrir bá hvö.t'
og þann siðferðislec'a s.tvrk, er
við sóttum í kvæði þeirra og
sagnir, þegar okkm- reið mest'
á. Þau upneldisáhrif verða
seint metin eins og vert er.
Bjarnheiður Ingpórsdóttir:
Bréf til 249 í búa í Skjðlunu
hringt til forstjóra S.V.R. og
hann spurður um ástæðuna
fyrir þessari breyíingu. Kvað
hann þetta hafa verið gert eft-
ir beiðni húseiganda við Faxa-
skjól. Var foann þá spurður
hvaða ástæður þeir bæru fram
fyrdr baiðni1 sinnF. Svarað'i foann
því til, að þeim þætti rykast
svo nxkið í garða sína og börn-
um stafaði hætta af ferðum
vagnanna um Faxaskjól. Ekki
töldum við þetta frambærilegar
ástæð'ur, þar sem alls staðar í
bænum væru garðar og alls-
staðar börn. Þótti okkur lítil
mannlund í því að bægja voð-
anum frá eigin dyrum yfir að
dyrum nágrannans. Allir kunn
ugir vita að umferð bsrna er
margfallt meiri um Nesveg en
Faxaskjól.
standa skjálfandi úti á Nesvegi
og bíða eftir strætisvagni. Er
forstjórinn var að því spurður
hvort ekki myndi vera hægt að
fá þessu breytt aftur, svaraði'
hann með nokkrum þótta, að
viðkomu.staðurinn yrði ekki
færður aftur í Faxaskjól. Við
nánari athugun kom í ljós, að'
flestir húseigandur við Faxa-
skjól eiga eigin bíla og nota
því mjög lítið strætisvagna. —
Þótti okkur þá, sem einnig
mætti taka tillit til vilja þess
fólks, sem vinnu sinnar vegna
þarf að nota vagnana daglega,
og seint í nóvemlhermánuði var
áskorun okkar send bæjarráði.
Var foún undirrituð af 249
manns.
Bæjarráð sendi forstjóra SVR.
áskorunina til umsag.nar. —
'Forstjórinn féllst á, að í þess Snemma í janú'ar var merkis-
um efhum væri ekki hægt að
taka tillit til þess, hvort börn
væru mörg eða fá. Hinsvegar
hefur foonum víst fundist á-
stæða til að taka iillit til þess,
fove mikið rykaðist i garða foús-
eigendanna. Mörgum finnst þó
eins lítið til um þessa ástæðu
eins og forstjóranum fýinst lít-
ið um að láta hundruð manna
staur SVR tekin af Kaplaskjóls
vegi og settur niður við Faxa-
skjól. Samdægurs var staurinn
tekin þaðan og settur við Nes-
veg. Fórum við nú, tvær kon-
ur, á fund borgarstjóra og bár-
um upp fyrir honum vand-
kvæði okkar. Hafði þá enn eigi
borizt greinargerð frá forstjóra
Framfoald á 7. síðu.