Alþýðublaðið - 06.11.1954, Page 4

4
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Laiigardagur 6. nóvember IS54
Útgefandi: Albýðuflokkurinn. ÁbyrgSarmaður: Haraldur GuSmunds-
son. Ritnefnd: Benedikt Gröndal, Jón P. Emils, Magnús Ástmarsson,
Óskar Hallgrímsson. Fréttaritstjóri: Sigvaldi Hiálmarsson. Meðritstjóri:
Helgi Sæmundsson. Blaðamenn: Loftur Guðmundsson og Björgvin
Guðmundsson. Auglýsingastjóri: Emma Möller. Ritstjómarsfmar: 4901
og 4902. Auglýsingasími: 4906. Afgreiðslusími: 4900. Alþýðuprent-
emiðjan, Hvg. 8—10. Áskriftarverð 15,00 á mán. í lausasolu: 1,00.
VIÐ FYRSTU UMRÆÐU
fjárlaganna var því mjög á
Joftj haldið í ræíum fulltrúa
stjómairflokkanna, að almenn
velmogun í landinu hefði al-
drei verið slík sem nú. Fjár-
hagsleg geta almennings aldrei
meiri og framkvæmdir og fjár
festing einstaklinga aldrei því
Jík. Nokkrum dögum síðar
bregður samt tsvo skyndilp'ga
við, að fulltrúar þessara sörnu
flokka leggja fram, hvor í sínu
la;íi, frumvörp og tillögur á
alþingi um atvinnujöfnun. í
geinargerð fyrir þessum ágætu
tillögum sínum. er dregin upp
Iiin raunverulega mynd þess
neyðarástands, sem ríkir í öll-
um Iandshlutum að einum und
anskildum, — Suð-Vesturlandi.
Hvað hafði skeð? Höfðu þess
Ir sömu fulltrúar fengið ein-
hverja nýja vitrun í þessum
efniun, eða höf'ðu háttvirtir
kjósendur látið til sín heyra?
Þegar fyrrnefndar ræður
voru fluttar virðist sem hin al-
menna velmegun í Reykjavík
hafi takmarkað svo sjóndeild-
arhring stjórnarliðsins, að það
hafi nauðugt viljugt orðið að
viðurkemia þær staðreyndir
eftir á, að þúsundir manna
foyggju við algjört öryggisleysi
I atvinnumáíumj á Norður-,
Austur- og VesturJandi. Þegar
þeir síðan fóru a'ð Icita í til-
lögu um frumvarpsefni flokka
sinna fannst engin tillaga um
nein atvinnu- eða öryggismál
almennings. Þess vegna var
nauðsynlegt að bæta úr því.
Þessu munu blöð stjórnar-
flokkanna svara á þann veg, að
ríkisstjórnin hafi samkvæmt
tillögu alþingis skipað nefnd
til þess að gera tillögur um
jafnvægi í byggð landsins. En
höfuðástæðan að þessari nefnd
arskipun og tillögum þing-
manna stjórnarliðsins er þó
þær tillögur, sem þingmenn
Alþýðuflokksins hafa borið
fram á undanförnum þingum
um hvers konar atvinnujöfn-
un, og nú á síðustu þingum,
með einn þingmann Framsókn
arflokksins, Eirík Þorsteins-
son, sem meðflutningsmann að
frumvarpi um ríkisútgerð tog
ara til atvinnujöfnunar.
Þessari stefnu Álþýðuflokks
ins hefur sífellt verið að vaxa
fylgi meðal alþingismanna og
ekki síður maðal almennings
utan þings. Nokkrir þingmenn
stjórnarflokkanna hafa lýst
því yfir, að þeir væru þessum
tillögum Alþýðuflokksins sam
mála og myndu íylgja þeim.
En til þess að forða því „hræði
lega slysi“ að tillögur Alþýðu-
flokksins yrðu samþykktar,
voru ekki nema tvær leiðir, —
að láta þær ekki eiga aftur-
kvæmt úr nefndum. Sú J*ei’ð
hefur nú verið reyncl tií þraut-
ar og þykir óstætt á henni Ieng
ur. Þess vegna er tekin upp
hin síðari leið, að ílytja málin
sjálfir lítið eða elikert breytí.
i
I Þetta undanhald síiórnar-
flokkanna ætti þó að geta orð-
ið íbúum hinnar dreiíðu hyggð
ar til góðs og vissulcga er það
aðailatri/ð, Híinu eiiga iþessir
aðilar erfitt með að leyna, að
undanhald og kjóscndáótti skín
út úr þessum tillögum þeirra.
Alþýðuflokkurinn unir hins
vegar vel við sína aðsíöðu, og
mun einliuga fylgja tMlögum
þes'sum í trausti þess, að þær
séu af heilindum fram komnar.
Vtan úr heimi:
Salazar - einræðisherra
Kosningarnar í Bandaríkjunum
FULLTRUAKJÓRI til deilda
Bandaríkjaþings er lokið og hin
endanlega niðurstaða þess nú
fengin.
Demókratar hafa sigrað í
þessari kosningahríð, en repú-
blikanar undir forystu Eisen-
howers hafa bcðið þungt áfall.
Frétíariturum ber saman um,
að repúblikanar Iiafa af
fremsta megni reynt að hag-
nýta sér hinar persónulegu vin
sældir forsetans og þanníg
bjargað því, sem- unnt var af
fylgi flokksins.
í allmörgum kjördæmum
var þó sigur demókrata mjög
naumiur, t. d. í New York var
munurinn a’ðeins 9000 atkvæði
af um 5 milljónum greiddra at-
kvæða og á nokkrum stöðum
hefur verið krafizt enduríaln-
ingar,* vegna þess, hve mismun
uriiin var IftHl. Kosningá-hríð-
in var með harðasta móti, en
pólitískur áhugi almennings
virtist með minn-ita móti, og
kom hin mikla kosningaþátt-
taka, er fram kom á kjördegi
því mjög á óvart.
Meðal frjálsra þjóða heims
fagnað, þó að ekki sé talið lík-
logt að þau boði neina vc-nt-
Ietra stefnnbreytingu í utanrík
ismálutn. Úrslitin sýna á ótví-!
ræðau hátt, að almcnningur í!
Randaríkjunum aðhyllist EKKI
stc-fnu einangrunarsinna eða
fylgismanna Mac Carthys. En
þa-r er almennt tali’o, að öfga-
stefna Mac C-arthys hafi átt
einna drýgstan þátt í óförum
repúblikana. Bandariska þjóð-
in kýa áfram samstöðu mcð
frjálsum Iýðræðisþjóðum —
samstöðu án öfga og ofbeldis.
I sambandi við þessar frjálsu
Icosningar í Bandaríkjunum
verður mönnum hugsað ti!
hinna nýafstöðnu kosninga
austan járntjalds, itú síðast í
Ausdur-Þýzkalandl. Einn listi
í kjöri, allir frambjóðendur
hans NÁDU kosningu og kjör-
sóknin va-rð 98,2%. Þarf nokk-
urn að undra, þó að eina mál-
gagn slíkrar einræðisstefnu hér
á landi, Þjóðviljinn, rjúki upp
og tali um FALSAÐAR ko'sn-
ingar, negrahatui* og Ku Klux
Kian. Einhver samvizkusnef-
ill vir'Ö'ist eftir í skriffinnum
blaðsins, en hana töld'.i þó
flestir á foraut, þeirra á meðal.
Óttinn við að almenningur sjái
nú enn c-itt dæmi þess, hvað
þa-5 er, sem aðskilur frjálsan
og c-háðan heim lýðræðisþjóða
og hins vegar hlekki og kúgun
einræðisins, rr-un þó hafa ráðið
mestu um þessi skrif Þjóðvilj-
ans og er það nokkur vorkunn.
HLEDRÆGNI virðist ein-
kenna Salazar mest ásamt
festu, enda voru ummæli hans
um deilu þessa mjög einkenn-
andi fyrir hann; þau voru
virðuleg en ákveðin og gáfu
ekki tilefni til að ætla. að nein
ar frekari umræður gætu orS-
ið um málið. Að þessu loknu
dró hann sig í hlé sem fyrr. j
Salazar hefur verið einræð-
isherra í Portúgal i 26 ár og á
stjórnarárum hans hefur lítið
truflað ró Portúgals. Þar hafa
ekki verlð neinar byltingar,
engin stríð og engar stefnu-
breytingar, en þrátt fyrir þetta
er v-arla hægt að kalla Portú-
gal hamingjusamt land. í stað
þess að öðlast festu hefur það
staðnað.
FRELSARI LANDSINS?
Margir Portúgalir líta vafa-
laust á dr. Salazar sem frelsara
landsins, þar eð hann- batt endi
á stjórnmálaóreiðu í landinu.
A fyrsta fjórðungi þessarar
aldar steypti hver byltingin af
annarri veikum og siðspilltum
stjórnum og álit Portúgals úl
á við og fjármál landsins fóru
síversnandi.
Árið 1926 tók herforingja-
klíka við stjórn landsins, en
komst þá að raun um, að þeir
botnuðu ekkert í fjármálum
landsins og ti-1 þess að ráða
fram úr þeim fengu herforingj
arnir ungan hagfræðiprófessor
við Connbra-háskólann til þess
að verða fjármálaráðherra.
Er Salazar hafði rannsakað
ástandið í fjármálunum, fór
han-n fram á víðtæk völd til
þess að forða gjaldþroti ríkis-
ins. Honum v-ar neitað um þau,
og hann fór aftur til háskól—
ans. Tveim árum síðar gáfust
herforingjarnir Jipp við að
reyna að ráða fram úr þeirri
ringulreið, sem fjármálin voru
í, og gengu að skilmáium Sala-
zar. Þar með var hann orðinn
einræðisherra, þótt hann tæki
sér ekki titilinn forsætisráð-
herra fyrr en 1932.
Dr. Salazar fékk komið á
fjármálaöryggi rneð þeirri
klassísku aðiferð að skera niður
útg-jöld ríkisins, hæ-kka skatta
og lækka laun. Enn þann dag
í da-g er hans aðalstarf að fá
útgjöld og tekjur ríkisins til að
standast á, en aðrar þjóðifélags
legar umibætur, svo sem hús-
næðismál og kenn-sla þess
meirihluta þjóðarinnar, sem
enn er ólæ-s og óskrifan3i,
verða að hlíta órjúfandi lög-
málum fjármálanna.
KAÞÓLIKKI
OG HAGFRÆÐINGUR
Salazar er jafn sanntrúaður
kaiþólikki eins og hann er sann
trúaður hagfræðin-gur. Það
mun hafa verið ætlun föður
hans, að Ihann yrði prestur,
þótt sú yrði nið-urstaoan, að
hann gett-gi á háskóla, en Sala-
zar er þó mjög guðrækinn mað
ur enn í dag. Iiann býr einn í
litlu húsi og reykir hvorki né
drekkur.
Stjórn hans leggur mikla á-
harzlu á trú og fjölskyldulíf —
enda var bað lengi svo, að ein-
göngu fjölslcyldufeður höfðu
kosnín-garétt. En hann er jafn-
framt gey-silegur föðurlands-
vinur. Hann hefur gert nýlend
urnar að hluta af heimaland-
inu, öll ríkisstjórnarár hans
hefur verið unnið að þróun
þeirra, og til nýlendnanna í
VEGNA atburða þeirra, ér
áttu sér stað seinni hluta,
sumars í portúgölsku ný-
lendunum í Indlandi, sem
vilja fá að sameinasf Ind-
landi, þykir Aiþýðublaðinu
rétt a'ð geta að nokkru elzta
og Iítt þekktasta einræðis-
herrans í Evrópu, dr. Oli-
veira Sa-Jazar, einræðis-
herra Portúgals.
Oliveira Salazar.
Afríku er stöðugur straumur
Portúgala.
Menntun og uppeldi hinna
innfæddu íbúa nýlendnanna er
næstum því öll í höndum ka-
þól-skra skóla. Yfiiiýst stefna
þeirra er að gera íbúana að góð
um kaþólskurn og portúgölsk-
um borgurum. í Indlandi er
fjöldi fólks, sem er portúgalskt
að öllu öðru leyti en kjmþætti.
í Afríku eru þeir hins vegar
fáir, sem ná þessu stigi — í
Mozamiblqúe innan við 5000 af
5 500 000.
Yfirleitt eru Portúgalar
mjög „föðurlegir“ við hina inn
fæddu. Verkfall í -Lourengo
Marques árið 1951 endaði með
því, að allir lelðtogarnir voru
fluttir til fangaeyjar. Það hafa
ekki orðið fleiri verkföll!
I
EKKI STJÓRN FJÓLDANS
| Stolt. Salazars yfir Portúgal
virðist ekki hafa aukið álit
hans á Portúgölum. Er hann
var eitt sinn beðinn um að út-
skýra hvers vegna hann skír-
skotaði aldrei til þióðarinnar,
eins og aðrlr einræðisherrar
gera, sa-gði hann: „Stjórn okk-
ar er vinsæl, en hún er ekki
stjórn fjöldans, þar eð hann
heíur hvorki áhrif á hana né
stjórnar henni. Þetta ágæta
fól-k, sem fagnar mér í dag,
getur gert uppreisn á morgun.
Ef ég léti stjórnast af ákafa
fjöldans eða jafnvel vina
minna. væri ég ekki lengur ég
sjálfur. Og þá væri ekki heið-
arle-gt af mér aö halda áfram
að stjórna.“
Siðan Salazar tók við 1928
hefur hann talað mikið um
þörf þess að bæta lífsskdyrði
fólks í Portúgal og hafa nokkr-
ir vegir og n-okkur hús verið
byggð, nokkur sjúkrahús og
skólar opnað. Það er nokkurn
veginn vafalaust, að 'hann vill
k-oma .slíku fram, og menn
verða að ihafa hugfast, að geysi
I leg fátæ-kt þjakaði Portúgal,. er
I hann tók við völdum. En „hinn
dj-öfullegi hlátur efnahags-
legra staðreynda“, eins og
hann kallar það, hefur hvað
eftir annað komið í veg fyrír
aðgerðir hans.
E’kki voru hinar fjárhags-
legu umlbætur fyrr farnar að
bera árangur en m'tkinn vanda
bar að höntíum, þar sem var
spánska alþýðustjórn'n. Þar eð
Salazar álítur kommúnismann
vera. verk djöíulsins var hverj-
um einasta evri, sem af mátti
sjá, varið til hervæðin-gar og
Framhald á 7 síðu.
Samfal viS Jónas
w
1
EININ AF fj-örmestu yngri
læknunum vindur sér inn úr
dyrunum, þar sem við siíjum
við morgunkaf-flð, og skimar
yfir hópinn. Harrn er að leita
að manni.
„O, bölvaður, hann er þá
ekki hér“, seg'.r Jónas, því auð-
vitað var það hann Jónas, sem
kom inn á þessari fleygiferð.
„Þarna er verið að koma
með kaffið til þín", segir ein-
hver, „blessaður seztu nú, og
segðu okkur hvað er efst í huga
þínum“.
„Já, það er áuðvelt“, segir
hinn aðsúgsmlklí lækn-ir, „því
það, sem er efst í huga mér
nú, er það sem. við fíeykvíking
ar vanalega höfum undir ilj-
unum“.
,,'Nú, eru það þá íleppar?“
,,'Nei, engar spjarir hér“, seg
'r k-omumaður, „við erum hætt
ir að nota þær, hvort ,sem. það
nú er til ill-s eða góðs. Ég á
við asfaltið í götunum, sem
sumpart er gra-fið úr jörðu, en
sumoart búið til úr olíu. En
upphaf þessa máls er það, að
bótt við íslend-ingar séum'bún-
ir að læra margt nýtt, og læra
bað vel, þá er ekki allt, sem
við erum búnír að læra nótsru
vel. Og þann’g er um asfaltið.
Við notum það við gatnagerð
hér, en sjá! Eftir r.okkra mán-
uði er þarna komin hola við
holu. En úti á flugvell' er gata,
sem lögð var fyrir tveim ár-
um, og hún er enn eins slétt
og nafni minn -rag”i forðum að
Hólmurlnn í Skagafirði væri,
þó vera megi, að ekki sé hægt
að spegla sig í henni. En nú
spyr ég, hvað er aS hjá okk-
ur? Er asfaltið ekki nógu heitt
þegar iþað er lát.'ð á gótnrnar,
eða of heitt?' Eða nötum við
ekki nógu góða tegund? Það er '
kvíðavænlegt, þegar maður loks
er -búinn að fá nóíhæ-fa bifreiðj
að smá hrista hana í sunduc
á þessum götum. sem eru á.
götum hér. Tóvr.ð þið eftir,
hvað ég sagði? Hefði ég talað
um. göt á götum. beo-ar ég átti
heima í Húnavatnssýslu, þá-
hefði áreiðanlega einhver kveð
ið um það. En Me--aðir. hugs-
ið ekki um. bað. en komið þessit
til verkfræðino'ævn, okkar. —
Þetta er alvörr’nál. bótt ræða
megi um þa ð ,neð dálitlu
glensi, við svora oatt kaffi. Nú
það er þá buið“.
Við litum á s+óh'nn. þar sem.
harin hafði satzt, Sætið var
autt, og við sé”rn eír.ihverja
smá hreyfingu á oftinu. Hann
hlaut að vera rokinn á dyr.
E. K. S.