Alþýðublaðið - 19.01.1955, Side 5
Miðvikudagxir 19. jan. 1955
ALÞYÐUBLAÐIÐ
5
EINS OG Ijóst kemur fram
í greinargerð Félags íslenzkra
myndlistarmanna hefir félag-
inu með bréfi frá Stokkhólmi
dags. 17 febr. 1954 borizt
fyrstu boðin um Rómarsýning
una, þá :,ófullburða hugmynd",
eins og komizt er að orði. Þó
stendur á öðrum stað í grein-
argerðinni, að tilboði ítölsku
ríkisstjórnarinnar hafi verið
svarað játandl 13. júlí í sum-
ar og staðfest skömmu síðar
af Félagi íslenzkra myndlistar
manna. Gæti þetta bent til
Joess, að nefnt Stokkhólmsbréf
liafi verið veigameira en látið i þesS voru 1947, e
er í veðrl vaka. Er því aug-
Ijóst og staðfest, að Ásgrimur
Jónsson hefir hvergi hallað
réttu máli, og mátti öllum
vera það ljóst. ,,Endanlegt
boð um samnorræna lifetsýn-
ingu í Róm lá bó ekki fyrir
fyrr en um miðjan nóvember
s.L“, segir ennfremur í grein-
argerð Félags íslenzkra mynd
listarmanna. en áðui. er sagt,
að tilboði ítölsku rlkisstjórn-
arinnar hafi verið svarað ját
andi 13. júlí. Er þetta ekki dá-
lítið einkennileg röksemdar
færsla og bending um, að hér
sé verið að æfa sig í orðaleik,
sem ekki er að skaplyndi
manna eins og Ásgríms Jóns-
sonar. Bréf um sýnínguna
Greinargerð og andsvar:
lis
ingum einstakra
fræðslustarfsemi o. fl. Stjórnir
ég þekkti
til, skipaðar e'num manni,
auk starfandi málara, er var
fulltrúi í menntamálaráðu-
neytum landanna, opinberum
safnvörðum eða öðrum fulltrú
um hins opinbera, og sýnir
það mjög gremilega. að gert
er ráð fyrir sarnstarfi við
stiórnarvöld landanna. Jafn-
1-jóst er af lögum félaganna, að
almenn þátttaka er -hugsuð þar
í samsýningum, enda deildirn
ar þannig upp byggðar. að gert
er ráð fyrir almennu samstarfi
hinna ýmsu félaga, og er mér
ekki kunnugt um, að útnefn-
ing fulltrúa í einstökum félög
um fari þar eftir almennri
höfðatölu, enda erfitt að koma
slíkum ;,lýðræðishugmvndum“
barst Nýja myndiist.arfélaginu á framfæri í listum, þar sem
ekki fyrr en 6. des. s.l. ems
og áður er vikið að, og engar
formlegar umiræður áttu sér
stað milli félaganna.
Norræna listbandalagi.ð hef-
margir eru kallaðir en fáir út-
valdir.
Ekki er mér kunnugt um,
hvort stjórn Norræna list-
bandalagsins veit hvernig mál
málara, 1 bandalagið var síofnað. Eru | mál
það tilmæli okkar, að stjórn
Félags íslenzkra myndlistar- j
ma-nna upplýsi hvort svo er. |
Að öðru leyti leyfi ég mér að
vísa til bréfs okkar til mennta
málaráðiherra dágs. 28i apríl
1953, og samrit var sent af til
F.Í.M., en sem er of langt til
að birta hér, þar sem varað
er við því. að það félag fari
eitt með umboð Norræna list-
bandalagsins, og gangstætt
væri því, sem er á hinum
Norðurlöndunum og lögum
bandalagsins.
Félag íslenzkra mvndlistar-
manna flaggar mjög >með
fjölda meðlima sinna, enda
vekur Ásgrímur Jónsson at-
hygli á því í bréfi sínu, að það
félag sé fjölmennara. Nýja
myndlistarfélagið hefir átt
kost á að fjölga meðlimum
en félagið er stofnað
seu
Drengilegar
eru. engan veginn komin
á þann veltvang, að þau
orðin ,,viðkvæm
og hreinskilnar umræður eru
rétta leiðin. Þeir aðilar, sem
hér ræða saman, eru margir
hverjir persónulegir vinir og
félagar, og því ástæðulaust að
óttast, að út af þessum nauð-
synlegu umræðum
fjandsamlegar déilur
aðilar gæta -hófs
grímur Jónsson
bréfi.
Rómaborg. Það er engin fram
tíðarlausn þó að í stjórn Félags
isl. myndlistarmanr.a séu í
svipinn ýmsir drengilegir
menn, sem sýnt haía það lítil-
læti að telja sig fúsa til að
skipa sjálfir einn fulltrúa frá
1 okkar félagi í sýningarnefnd,
! sem var.la. virðist þó einu sinni
löglegt eítir því sem fram kem
: ur í greinargerð félagsins.
Samskonar háttvísi hafa þeir
og sýnt gagnvart einum utan-
: félagsmanna og er vonándi, að
. ekki verði tekið hart á því,
enda fara þeir ekki dult með
ábyrgðartilfinningu sína gagn
vart umbjóðendunum ytra, og
finnst ýmsum, að hún mætti
öllum að skaðlausu einnig ná
nokkru nánar til eldri félaga
þeirra iiér heima.
Eina hugsanlega framtíðar-
spinnist lausnin, sem viðunandi er fvr
ef báðir ir þjóðina. sem kemur til með
eins og Ás- að bera kostnaðinn við allar
Terði í sínu meiriháttar sýningar erlendis,
j er að fulltrúar viðurkenndra,
Nýja myndlistafélagið <
með áðurnefndu bréfi
tál
ir víðtæku menningarhlut- ,um er hér hátlað, þær breyt-
verki að gegna á Norðurlönd , ingar, sem orðið hafa í samtök
um með sam'<jýn,ingum, kýn- 'um málaranna hér frá því að
Handrifin í Svíþjóð
ALÞÝÐUBLAÐINU hefur
foorizt eftirfarandi athugasemd
frá utanríkismálaráður.þytinu
vegna skrlfa í ..Yettvangi dags
ins“ um íslenzku handritin í
Svíþjóð og ummæli Helga P.
Briem sendiherra varðandi
það mál:
Hr. ritstjóri,
í „VETTVANGI DAGSINS“
í Alþýðublaðlnu 9. janúar s.l.
segir svo:
„Helgi Briem sendiherra lét
í blaðaviðtali í Svíþjóð fyrir
alllöngu þau orð falla, að ís-
lendingar mundu engar kröf-
ur gera á hendur Svíum um
skil á handritunum". Er síðar
veitzt að ríkisstjórninni fyrir
að fyriskipa ekki sendiherran
um að afturkalla þessi ummæli
eða hreinlega afneita teendi-
herranum.
Ummæli þessi munu byggð
á bréfi, sem Helgi P. Briem
sendiherra ritaðí ritstjóra
Svenska Dagbladet og birt var
í því blað: 14. marz í fyrra.
Var foréfið ritað í því skyni
að mótmæla röngum upplýs-
íngum frá Kaupmannahafnar-
fréttaritara þess blaðs um
handritadeilu Dana og Íslend-
inga. Var útdráttur úr þessu
svari sendlherra birtur með
fréttatilkynningu utanríkis-
ráðuneyti.sins 25. marz 1954,
sbr. hjáP.gt afrit af fréttatil-
kynningunn'. Orðrétt segir
sendiherra þar (um handrit
sænskum söfnum):
„íslendingar viðurkenna, að
þessi handrit í sænskum söfn
um hafa verið kevpt, enda
hafa þeir aldrei krafizt afhend
ingar þeirra“.
Það er því ijóst, að sendi-
herra hefur eigi skýrt frá öðru
en því, sem allir vita. þ. e. að
engar kröfur hafa verið gerð
ar á hendur Svíum um afhend
smum
með því markmiði að meðlim | óviðunandi sé, að tveir ur
ir þess taki, helzt arlega. þátt hópi stærstu málara okkar,
í samsýníngum þess með nýj-
um myndum, er sanni, að fé-
lagsmenn séu í raun og veru
starfandi málarar, er óihikað
leggi verk sín undir dóm al-
nöfn meðlima sinna og mun
ingu handrita úr sænskum
söfnum. Ástæðulaust er að
gera sendiherra upp önnur
orð en hau; er hann hefur.skrif
að, og áfellast síðan ríkisstjórn
i'na fyrir að veita honum ekki
ávítur þar fyrir.
FRÉTT ATILK YNNINGIN.
Svenska Dagbladet birti
sunnudaginn 14. marz s. 1. ieið
réttingu og gremargerð um
handritamálið frá dr. Helga' verið til albingis um opinber-
P. Briem, sendiherra. Tilefnið an fjárstyrk lil þess að standa
1 undir kostnaði við þátttöku ís-
mennings. Þetta hlýtur líka ’ eitt að hafa kosið að ganga úr
að vera skllyrði fyrir inntöku, félagi því, sem þó fer áfram
í félagið, auk þess að allir með.með umboð Norræna listbanda
limir félagsins samþykki inn- jlagsins, og ólíklegt að á meðan
tökubeiðnina. Nýja myndlls'ta! svo stendur, að alþingi veiti
félagið hefir birt opinberlega styrk til sýninganna á vegum
Félags ísl. myndlistarmanna
halda því áfram. Væri æski- án sérstakra skilyrða, eins og
legt, að Félag ísl. myndlistar líka hefir komið rnjög greini-
manna gerði slíkt hið sama, jlega í ljós með samþykktinni
og er það eina sönnun þess, að (um styrk til sýningarinnar
í félögunum séu ekki „gervi-
meðlimir“.
Félag ísl. myndlistarmanna
virðist telja óhepnilegt, að
bessi mál séu rædd ooinber-
lega. En þar sem leitað hefir
erg^ starfandi málara og hins opin
bera, fari með umboð Nor-
og
eins og tíðk
azi hjá hinum Norðurlanda-
þjóðunum. Hvort þeir 10
menn, sem nú skipa Nýja
1 myndlistafélagið og félagið
Óháðir listamenn, ættu þar 3
á móti 12 frá Félagi ísl. mynd
listarmanna skal ckki deilt
hér. Ef til vill verður hægara
að átta sig á því, er birt hefir
verið opinberlega meðlimaskrá
skrá Félags ísl. myndlistar-
manna eins og hin félögin
hafa gert.
Frá því er sagt, að Jóhannes
Kjarval og Tómas Guðmunds
son, formaður Bandalags ís-
lenzkra listamanna, hafi brugð
izt' vel við málaleitunum um
meðmæli með umsókn um
styrk til sýningarinnar. Er það
varla meira en hver og einn
annar mundi hafa gert, ger-
andi ráð fyrir. að samkomu-
lag yrðj um val myndanna,
Framhald á 7. síðu.
menntamálaráðherra, dags. i r£en listbandalagsins og skipi
28. apríl 1953, tilraun til þess syningarnefndD.
að leysa eitt af höfuðvanda-
málum þessara tveggja félaga,
nefnilega þátttöku þeirra í
Norræna listbandalaginu. Það
mun tæplega orka tvímælis í
augum réttsýnna manna og
greinargóðra um listmál, að
að
í'
Ásgrímur Jónsson og Jón Stef
ánsson, séu útilokaðir frá af-
skiptum um þátttöku í opin
I berum sýningum erlendis á
líslenzkri málaralist, fyrir það
var það, að Kaupmannahafnar
fréttaritari blaðsins hafði lát-
ið þess getið í frétum af gangi
málsins frá Kaupmannahöfn,
að lagalegur rétur Dana til
handritanna væ.ri ótýíræður
og að margir álitu siðferðileg
an rétt þeirra engu minni.
Einnig hefði fréttaritarinn
kveðið svo að orði, að hin dýr
mætu 'handrit væru réttmæt
eign háskólans danska.
(Frh. á 7. síðu.)
lands í sýningunni. er hún
ekki leneur e'nkamál málar-
anna. Almenning'ir í þessu
, landi, sem féð leggur fram á
kröfu á að fá að fyigjast með
málunum. Og raunar hvort
sem kostuð er af opinheru fé
eða ekki. Frá hendi Nýja
mvndlistafélagsins fer hér
ekkert á milli mála, sem ó-
æskilegt er. að íslenzkir blaða
lesendur fylgist með. Þessi
FYRIRSPU-RN
fil Ólafs Björnssonar prófessors.
ÞÉR HAFIÐ í bréfi til ríkisstjórnarinnar bent
henni á, að í kennslubók í íslandssögu handa börnum
eftir mig væru nokkrar staðhæfingar þess eðlis, að þær
myndu spilla góðri sambúð Dana og íslendinga. Að
vonum leggið þér til við stjórnina að fjarlægja þessa
kennslubók frá börnum landsins.
Nú vildi ég fara þess á leit við yður, herra pró.
fessor, að þér tilgreinið á opinberum vettvangi í hverju
hætta liggur fyrir börnin og samfoúð Dana og íslendinga
af pessu sögukveri. Jafnframt ættuð þér að gefa kennslu.
höfundum nokkra leiðbeiningu um hversu ber að skrifa
námsbækur um þjóðarsöguna.
Jónas Jónsson fiá Hriflu.
Alþjóðamális Esperanío
og Samenuðu þjóðirnar
SKÖÖMU eftir heimsstyrj-
öldlna síðari fór fram víða um
lönd söfnun undirskrifta, þar
sem skorað var á hin nýstofn-
uðu samtök Sameinuðu þjóð-
anna að beita sér fyrir víð-
tækri notkun albjóðamálsins
esperantos á alþjóðavetþyangi.
Árangur þelrrar undirskrifta-
söfnunar varð ágætur í mörg
um löndum. og hér varð hann
sá, að á 5. þúsund einstakling-
ar og fél«gssamtök með um 30
þúsund félagsmönnum skrif-
uðu undir áskorunina.
Áskorunin var undirrituð af
ium einn'i milljón einstaklinga
og félagssamtökum 16 milljóna
manna og afihent í aðalstöðv-
um Sameinuðu þjóðanna í
Lake Success við hátíðlega at-
höfn sumarið 1950. Síðan var
málfð afjhent MennJhgar- og
vfsinda^toífínunfinrj', UNESCO
og tekið til umræðu á þingi
stofnunarinnar, sem nú er ný-
lokið í Montevideo í Úrúgvaj.
ÁLYKTUN ÞINGSINS.
Á þinginu urðu málalyktir
þær, að 10. des. s.l. var sam-
þykkt eftirfarandi ályktun
með 30 atkvæðum, en mótat-
kvæoi voru 5:
„Þingið hefur rætt skýrslu
aðalritarans um hina alþjóð-
legu áskorun nm esperanto og
1) sér þann árangur, sem
náðst hefur með esperato á
vettvangi alþjóðlegra menn-
ingarsamskipta og tii að færa
þjóðir heims hverja nær ann-
arri,
2) viðurkennir, að árangur
þessi sé í samræmi við tilgang
og hugsjónir stofnunarinnar,
3) leggur fyrir aðalritarann
að fylgjast með áframhaldandi
þróun esperantos í vísindum,
menntum og menn’ngu og að
vinna í þeim tilgangi með Al-
menna esperantosarnbandinu í
þeim málefnum, er báðar stofn
anir varða,
4) veitir því athygl'i, að ým-
is þátttökuríki hafa lýst yfir
því, að þau séu reiðubúin að
taka úpp eða auka kennslu í
esperanto í skólum sínum og
æðri menntastofnunum og bið
ur. þess'i þátttökuríki að veita
aðalritaranum stöðu,tar upp-
lýsingar um þann árangur,
sem næst á þessurn vettvangi.“
Áður hafði þingið samþykkt
að veita Almenna esperanto-
sambandinu (Universala Espe
ranto-Asoc'io) réttindi ráðgjaf
stofnunar gagnvart Menningar
og vísindastofnunir/ii.
Nánari fregnir hafa ekki
borizt ennþá, en eftir þessu að
dæma má í náinni framtíð
búast við frekari fréttum. a£
framgangi alþjóðamálsins. j