Alþýðublaðið - 20.01.1955, Blaðsíða 5

Fimmtudagur 20. jan. 1955
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
s
ÁRIÐ 1954 er liðið í skaut
aldanna. Á marga lund var ár-
ferðl þess eitt hið sérkennileg
asla, sem komið hefir um langt
skeið. Veturinn mildur og snjó
léttur með afbrigðum. Vor
kom snemma og var óvenju
■þurrt og stillt. Sumarið eitt
hið kaldasta, sem komið hefir
lengi, og mátti kaila með ó-
dæmum frosthörkur þær, er
gengu um land allt um miðjan
september. Seinni hluti sum-
ars óþurrkasamur um norð-
austurhluta landsins, en vetur
inn loks fram til áramóta mild
ur og snjóléttur víðast á land
inu. Enda þótt spreitutíð væri
að ýmsu óhagstæð sakir þurrka
og rigningar torvelduðu mjög
heyskap síðari hluta sumars,
mun þó heyfengur víðast góð
ur og sýnir það ljósast, að land
búnaður vor þokast óðum nær
og nær því marki að verða sem
óháðastur veðráttuhni. Óhætt
er að fullyrða, að ef veðrátta
sú, sem drottnaði nér norðan-
og austanlands5 hefði gengið
yfir fyrir 40—50 árum, hefði
af henni leitt grasbrest og stór
dkemmdlr hjinna litlu heyja,
er öfluðust. Þetta er ánægju-
leg staðreynd, sem vert er að
minnast.
Þorskafli hefir víða við land
ið verið ágætur, en síldin hér
norðanlands brugðizt enn og í
ýmsum verstöðvum ny'íðra og
vestra hefir þorskafli verið
rýr. Er athyglisvert, að sú
aukning afla, sem hin nýja
landhelgislína hefir fært Sunn
lendingum, lætur enn bíða
verulega eftir sér hér nyrðra.
og Vestfirðingar kvarta yfir
því, að eins og landhelgislínan
liggur nú, valdi vikkpn land-
helginnar jafnvel tjóni, og
krefjast þess. að hún verði
færð lengra út. Ekki er ósenni
legt. að hið sama gildi fyrir
ISIorðurland, að fiskigangan
norður sé raunverulega stöðv
uð fyrir Vestfjörðum. Er hér
um að ræða alvarlegt mál, sem
krefst athugunar og úrlausn-
ar.
HAGSTÆTT ÁR, EN . ..
Þegar á allt er lit-ð, verður
því naumast neitað, að hið
liðna ár hefir verið undirstöðu
atvinnuvegum þjóðarinnar,
landbúnaði og fiskiveiðum,
hagstætt. Einnig hefir atvinna
verið næg í landinu og í sum
um landshlutum og starfsgrein
um meira að segja skortur á
vinnuafli, svo að inn hafa ver
ið fluttir erlendir sjómenn.
En þegar vér skyggnumst nær
í þeim málum kemur í ljójt, að
eitthvað er bogið við þetta allt
saman. Sjávarútvegurinn er
rekinn með tapi, stórfé er var
ið úr ríkissjóði honum til
styrktar og landsmenn skatt-
■lagðir gífurlega með bátagjald
eyri og hvað þau heita öll þau
foellibrögð fjármálamannanna,
sem skattþegnarnir eru beittir
til að reita af þeim fé til styrkt
ar framleiðslunni, að sagt er.
Fyrir nokkrum árum boðuðu
núverandi stjórnarflokkar að
lausn allra vandamála væri
gengislækkun, síðar var lausn
in frjáls innflutningur og verzl
un. hvort tveggja hefir verið
reynt, en samt sígtir endalaust
á ógæfuhlið. Vöruskiptajöfnuð
ur óhagstæður, sem hundruð-
milljóna skiptir á ári hverju,
og framleiðsluatvinnuvegirnar
kvarta meira og meira. Kjör
launþega fara versnandi, sakir
síminnkandi kaupmáttar laun
ana. En hafa þá eng:r grætt?
Jú vissulega. í höfuðstað lands
ins er stétt kaupahéðna, brask
ara og heildsala, sem rakað
hafa saman ævintýragróða á
þessum árum, og rikisstjórnin
Steindór Steindórsson:
HUGLEIÐING VID A
hefir verið verkfæri í hendi
þessara manna, verkfærið,
sem malað hafa gullið í lófa
þeirra. Og nú er meira að segja
svo komið; að þessir stórfisk-
ar viðskiptalífsins eru að koma
smáverzluninni á kné. Svo
langt er þetta öíugstreymi
gengið, að formaður annars
sljórnarflokksins segir í ára-
mótagrein sinni: „Eini atvinnu
reksturinn, sem biómgast, er
milliliðastarfsemi. ákaflega
margbreytileg, enda fer mikið
af gjaldeyri þjóðarinnar án
tafar igegnum þessa gull-
kvörn“. Það mun engum bland
ast hugur um, sem líta vill
með sánngirnl á málin, að
þessi gullkvörn milliliða og
braskara er það, sem malar
smám saman grundvöllinn und
an atvinnuvegum þjóðarinnar
og skapar óheillndi og spill-
ingu þjóðlífs vors.
ÖFUGSTREVMI
Þess var fyrr getið, að at-
vinna hefði verið næg í land
inu. En þar gerist einnig það
öfugstreym'i; að sums staðar
er svo hatrammt atvinnuleysi.
að liggur við landauðn. Nú um
áramótin heyrum vér hvar-
vetna úr bæium og þorpum
norðanlands, að fólk strevmi
hundlruðum saman súður að
Faxaflóa í alvinnuleit. og
þetta gerisi ekki aðeins á vet
urna, heldur á sumrin líkavOg
í kjölfar þessa siglir síðan end
anlegur ’brottflutningur fólks
ins þangað, sem betur blæs.
Margoft hefir verið á þetta
bent, en engu er líkara en ráða
menn stjórnarflokkanna séu
blindir og sljóir fyrjr þessum
staðreyndum.
Olrsakir þessa öfugstrevmis
eru vitanlega margar, en tvær
eru þó þyngstar á metunum:
Síldarleýsið, sem verið íhefir
árum saman við Norðurland,
og varnarliðsvinnan á Kefla-
víkurflugvelli.
Eitt hið meira de'.lumál, sem
nú er meðal þjóðarinnar, er
varnarliðið í landinu. Ekki
skal það mál rakið í smáatrið
um, en einungis bent á. að
eins og nú standa sakir, hafa
varnarliðsframkvæmdirnar
valdið því umróti og öfug-
streymi í fjármála og athafna
íífi þjóðarinnar, að það mun
taka langan tíma að kippa
slíku í lag aftur. Það er kunn-
ugt, að hallinn á vöruskiptum
landsins við útlönd er greidd
ur með varnarliðspeningum.
Varnarliðið er sú mjólkurkýr,
sem ríkisstjórn'in lifir á, og
því ekki að undra. þótt við
ramman reip sé að draga um
að fá fram leiðrétt.ngar og
endurbætur á framkvæmd
varnarsamninganna. Auk þess
má telia fullvíst, að til sé all-
stór hópur baktjaldamanna,
sem beinlínis vinnur gegn
hverri filraun af hálfu ríkis-
valdsins til að bæta úr því,
sem áfátt er.
ENDURSKOÐUN HERVERN-
ARSAMNINGSINS
Margir eru þeir, sem krefj-
ast skýlausrar uppsagnar her
varnarsáttmálans. Fvrstir eru
þar í flokki kommúnistar og
vita allir, af hvaða rótum það
er runnið, en auk þess eru það
menn sem enga lausn eygja
aðra í því vandamáli, sem sam
búðin Við herinn hefir í för
með sér, og sem af þjóðernis-
legum ástæðum þola ekki her
inn í landinu, og telja svo kom
ið í alþjóðamálum, að hans sé
engin þörf. Ekki skal um það
dæmt hér, en þungan grun
hlýtur það að vekja um, að
ekki sé allt með felidu í þeim
efnum, hversu hatrammlega
kommúnistar berjast gegn her
setunni.
Alþýðuflokkurinn hefir hvað
eftir annað á alþ.ngi krafizt
endúrskoðunar á hervarndar-
GREIN þessi, sem birtistS
fyrir skömmu í Alþýðu-S
manninum á Akureyri, eiA
eftir Steimlór Síeindórsson ^
bæjarfulltrúa og frambjóð- ^
anda Aíþýðuflokksins þar.
Fjallar hún um ástand og
horfur um áramótin, og vík
ur greinarhöfundurinn að ^
ýmsum þeim málum, sem\
eru og verða efst á dagskrá j
með þjóðinni. S
samningunum, og ef kröfum
íslendinga í þeim efnum yrði
ekki sinnt, þá yroi samning-
um sagt upp. E n.s og sakir
standa virðist þetta færasta
leiðin út úr því öngþveiti, sem
komið er. En hafa verður það
í huga, að alvarle.gar ráðstaf-
anir verður að gera til efling
aratvinnuvegum þjóðarinnar,
um leið og varnarliðið hverfur
á brott, svo djúpa meinsemd
hafa framkvæmdir þess skap-
að í fjármálalíf og hagkerfi
vort allt saman.
AÐVÖRUN, EÐA HVAÐ?
Mörgum mun hafa hnvkkt
við, er forsætisráðherra Olaf-
ur Thors tók að boða nýja
gengislækkun í áramcf.aræðu
sinni á gamlárskveid. Átti það
víst að vera aðvörun til verka
lýðs- og annarra laiunastétta
um að krefjast ekki hærra
kaupgjalds en atvinnuvegirnir
þyldu og nú væri komið í botn
í því efni. í því sambandi er
rétt að minnasl þess. að frá
því fyrsta. að verkalýður lands
ins hóf baráttu sína fyrir bætt
um kjörum. hefir svarið alltaf
verið hið sama. að atvinnuveg
irnir þyldu ekki hærri kaup-
gre'ðslur. Reynslan hefir löngu
afsannað þetta. En það er ann
að, sem atvinnuvegirnir ekki
bola, og það er sú stétt milli-
liða og braskara. sem me’’g'ýg
ur atvinnuveg'.na. verkalýðinn
og bióðina alla. Það eru skjól
stæðingar og fylgn'menn for-
sætisráðlherrqins íiálfs, sem
eru að slig'a þjóðma og setia
hana á heliarþrörn með óhófi
sínu og eyðslu. Það eru þeir,
sem gengislækkunin var gerð
fvrir á sínum tíma, og fvrir
bá verður hún enn gerð en
ekki atvinnuvegina, og því síð
ur launastéttirnar.
Það er löngu sannað mál, að
eng'n stefna í fjármálum og
launamálum er launbegum
hagfelldari en lækkuð dvrtíð.
og að kaupmátlur launa þeirra
=é nokkurn vesinn tryggður.
Hvarvetna um heim þar sem
málum þessum er stiórnað af
sanngirni og viti, er þess gætt
eft'.r meeni. Ráðamenn íslands
hafa farið aðra leið. Auðstétt
landsins með Siálfstæðisflokk
inn i broddi fylkingar hefir
leiiast við af fremsta megni
. að gera að engu hveria þá
j kjarabót, sem launastéttirnar
. hafa fengið. Og þannig verður
j það. þangað til öllum launa-
stéttum landsins skilst, að þær
Utan úr heimi:
NÚ í VIKULOKIN tekur ný
ríkisstjórn við völdum í Nor-
egi. Hún er Alþýðuflokks-
stjórn eins og sú, sem frá fór,
en mannaskipti verða allmikil.
Breytingin kemur naumast á
óvart þeim, sem fylgzt hafa.
með norskum stjórnmálum
undanfarið, og hún stafar
ekki af deilum innan norska
Alþýðuflokksins ems og þó
hefur verið reynt að gefa í
skyn í sumum íslenkum blöð-
um, sennilega af ókunnugleik.
, Einar Gerhardsen sagði af
sér sem forsætisráðherra 1952.
Ástæðan var sú, að hann kaus
að helga sig flokksstarfinu j
meira en honum hafði verið
auðið eftir að hann gerðist for
sætisráðherra. Þetta gaf góða
raun fyrir flokkinn. Norskir
jafnaðarmenn unnu fræ\úleg-
an sigur í síðustu kosningum
undir forustu Gerhardsens. Síð
an hefur verið vitað mál, að
Gerhardsen yrði aítur forsæt-
isráðherra og að jafnframt
myndu gerðar nokkrar aðrar
breytingar á norsku ríkis-
stjórninni. Tilgangurinn er
meðal annars sá að gefa nýj-
um og óþreyttum starfskröft
um kost á að reyna sig. Ráð-
herralistinn, sem boðaður hef
Oscar Torp.
ur verið, ber glöggt.vitni þessa.
Alþýðublaðið mun itynna nýju
ráðherrana í Noregi nánar,
þegar stjórnin hefur tekið við
eftir helgina. Að þessu sinni
verður hins vegar gerð greln
fyrir breytingunni með því að
birta hér samtal, sem Arbeid-
erbladet í Osló átti 15. janúar
við fráfarandi forsætisráð-
herra, Oscar Torp.
hljóta að vinna saman, og að
þær verði að vera ráðandi um
stjórnmál . landsins. En ,það
verða þær ekki, nema með efl
ingu Alþýðuflokksins.
Fyrir ár'amótin fengu opin-
berir starfsmenn ioks nokkra
launauppbót, en svo mjög hef
ir ko.stí þefrra venð þrengt
undanfarin ár, að þeir voru
komnir langt aftur fyrir aðra
sambærilega starfsmenn. Ekki
voru samt uppbæturnar höfð
inglega mældar. Fleira hefir
komið fram á s.l. árum, sem
aivarlega horfið fyrir starfs-
mönnum ríkisins. Hlutdrægni
í embættisveitingum magnast
óðum, þótt yfir hafi teki.ð á
s.l. ári. Menn eru valdir í trún
aðarstöður eftir stjórnmála-
skoðunum en hvorki hæfni né
starfsaldri. Má segja að ugg-
vænlega horfi fyrir ríkinu, ef
haldið verður afram á þeirri
braut, bæði að iauna starfs-
menn þess ver en aðrar sam
bærilegar launastéttir, og
sýna jafnfullkomið ábyrgðar-
leysi um val manna í stöður
og þráfaldlega hefir gerzt og
mest hin síðustu árin. Er öm-
urlegt til þess að vita, að stétt
arsamtök opinberra starfs-
manna séu svo veik, að þau
skuli láta bjóða sér þetta þegj
andi og hljóðalaust.
HEIÐNABERGISVISTIN
ÞREYTANDI
Fátt mun hafa vakið meíri
athygli í stjórnmátaheiminum
íslenzka nú um áramótin en
áramótagrein Hermanns Jón-
assonar, sem birzt hefir bæði
í Tímanum og Deg:. Af henni
er sýnt, að formaður Ffam-
sóknarflokksins er orðinn
þreyttur á vistinm í Heiðna-
bergi íhaldsins og hann er ó-
myrkur í máli um, hvert
stefna núverandi ríkisstjórnar
og þess braskaralýðs, sem
henni ræður, muni leiða. Og
það mun heldur enginn, sem
horfir heilskyggnum augum á
ástandlð, efast um, að lýsing
Framhald á 7. síðu.
I NORE
I — Hverjar eru orsakir stjórn
arbreytingarinnar? spyr blað-
ið.
„Það er engin sérstök orsök“
svarar Torp. „Nokkrir ráðherr
anna hafa látið í Ijós ósk um
að vera leystir frá störfum,
Ekki vegna sundurþykkju eða
átaka innan stjórnarinnar —
samvinnan hefur verið með
miklum ágætum — en starfið
aftur á móti hvílt svo þungt á
einstökum ráðherrum, að það
verð.ur ofraun á löngum tíma“.
— Þér hafið sjálfur átt sæti
í stjórninni langt áraskeið?
„Já, ég hef verið ráðherra
hvíldarlaust í nær tuttugu ár
og forsætisráðherra síðustu
þrjú árin. Áður en ég tók við
stjórnarforustunni var ég for-
maður þingflokksins 5 þrjú ár.
Ég var -formaður Alþýðuflokks
ins frá 1923 til 1940. Ég þykist
því hafa innt .af hendi þegn-
skylduna í þjónustu flokks-
ins og þjóðarinnar. Mér fannst
rétt að draga mig í hlé fyrst
breytingar urðu í stjórninni,
svo að flokkurinn hefði óbundn
ar hendur um endurskipulagn
ingu hennar“.
— Hefur verið mik'ill ágrein
ingur ;í Alþýðuflokknum um
stefnu stjórnarinnar?
(Frh. á 7. síðu.) ;