Alþýðublaðið - 15.03.1955, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ÞriðjitdagiU" 15. marz 1355
Útgefandi: Alþýðuflo\\urinn.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingasljóri: Emma Möller.
Ritstjómarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslusími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgötu 8—10.
'Asþriftarverð 15,00 á mánuði. I lausasölu ljOO.
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
$
s
s
s
s
S
s
s
s
)
s
s
s
s
s
i
s
s
s
s
s
s
s
s
b
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S TRANDKAPTEINNINN
ÓLAFUR THORS er strand-
kafteinninn í íslenzkum
.stjórnmálum. Hverju sinni,
sem honum er trúað fyrir
stjórnveli þjóðarskútunnar,
sigkr hann farkostinum upp
í Breiðamerkursand erfið
leika 0£ öngþveitis. Hlut-
skipti hans er að kveðja sér
hljóðs eflir stuttan valda-
feril og tilkynna þjóðinni,
að ' skútan hafi tekið niðri
eða sé þegar strönduð. Ólaf
skortir ekki tilburðina og
mannalætin við stýrið, en
hann þekkir ekki á áttavit-
ann og siglir í blindni fyrir
hyggjuleysisins og ævintýra
mennskunnar í þá ált, sem
sízt skyldi. Og hann lætur
aldrei vítin sér að varnaði
verða. Þess vegna er hrak-
fallasaga hans sííeilt að end-
urtaka sig.
Nú er enn eltt strandið
framundan. Ólafur Thors
hefur boðað þjcðinni, að
hætta nýrrar gengislækk-
unar .sé yfirvofandi. Verk-
fallsalda rís framundan og
er í þann veginn að skella
yfir landið. Ævintýramaður
inn við stjórnvölinn veit
ekki sitt rjúkandi ráð og
varð að láta glópsku sína í
áramótaræðu t:l þjóðarinn-
ar. En þegar hann er spurð-
ur þess,hvort ekki hefði ver
ið ráðlegt að athuga dýpi og
sjólag áður en komið var
upp í sand, segir ábyrgðar-
leysið til sín. Ólafur Thors
Fáfróður ráðherra
MORGUNBLAÐIÐ stað-
hæfir á'sunnudag, að Bjarni
Benediktsson dómsmálaráð-
herra hafi brennandi áhuga
á því, að allir okurkarlar
hljóti makleg málagjöld.
Færi betur að satt væri.
Bjarni Benediktsson hef-
ur lýst því yfir á alþingi, að
hann viti ekki um neina
okurstarfsemi og telji enga
von til, að hann verði slíks
vísari. Ráðherrann er þann-
ig sýnu fáfróðar; en almenn
ingur. Einfeldni ráðherrans
skal látin liggja milli hluta.
En hefur hann gert nokkrar
ráðstafanir til þess að hafa
upp á okurkörlunum? Er
dómsmálaráðherrann eins
fáfróður og einfaldur og
fullyrðir á alþingi, að hann
hafi ekki verið að tala um
neitt strand í áramótaræðu
sinni og þetta sé allt í lag.i.
Strandkafteinninn neitar
staðreyndum og ímyndar
sér, að feigðarflan hans sé
aðeins vondur draumur.
Ólafur Thors verður fyr-
ir miklum vonbrigðum, ef
hann lætur biekkjast af
slíkri ímyndun. Þjóðarskút-
an hefur tekið niðri undir
stjórn bans, og strandinu
verður ekki forðað. Helm-
ingur yfirmanna vill ganga
úr br.únni og reyna að bjarga
sér um borð í annað skip.
Framsóknarflokkurinn lýsir
því sem neyðarúrræði að
þurfa að sigla með Ólafi
Thors. Feigðarflanið er geig
vænlegt í augum allra nema
Benjamíns Eiríkssonar og
Ólafs Björnssonar. Þe'.r
telja mesta heidaráð að
hleypa upp í sandinn og
ennþá hærra en í_ síðasta
strandi!
Það er sannarlega skiljan-
legt, að Framsóknarflokkn-
um líði illa um borð í skipi,
sem Ólafur Thors stýrir og
siglir í strand. En hann gat
sagt þetta fyrir. Sjóferðir
Ólafs enda alltaf á einn og
sama veg. Hann er okkar
strandkafteinn. Og hann er
víst e'ni strandkafteinninn
í veraldarsögunni, sem þyk-
ist maður að me'ri eftir að
hafa brotið skip sitt.
hann vill vera láta? Stafar
ékki fréttaleysi stjórnarvald
anna af því, að þau v.ilja ekki
vita um okurstarfsemi þá,
sem áreiðanlega á sér stað
og setur sinn svip á þjóð-
lífið?
Dómsmplaráðherrann ætíi
að íhuga alla möguleika á
því að hafa hendur í hári
okurkarlanna og lát'a vera
að lýsa yfir sakleysi þeirra
þangað til viðhlítandi rann-
sókn hefur farið fram og
leitt í ljós manngæði þeirra
aðila, sem almenningur neyð
ist til að knékrjúpa fyrir,
þegar hurðir lánsstofnan-
anna eru hrokknar í lás að
baki þeim, sem ganga bón-'
leiðir til þeirra búða.
Gerist áskrifendur blaðsins.
Talið við afgreiðsluna. — Sími 4900
Alþýðublaðið
NAFN-G. D. 'H. Coles pró-
fessors er jafnaðarmönnum, —
einnig utan Bretlands, — ekkl
með öllu ókunnug!;, þar eð
hann hefur samið fjölmargar
bækur um jafnaðarstefnuna og
haft mikil áhrif fyrif fræðileg-
ar skýringar og rök varðandi
markrnið hennar og fram-
kvæmd. Auk þess hefur hann
samið bækur um hagfræðilee
efni, sögu verkalýðshreyfmgar
innár og önnur skyld eíni. Þá
hefur hann og skrifað nokkrar
skáldsögur, þeirra á meðal
leynilögreglusögur, sem hafa
verið mikið lesnar. Að undan-
förnu hefur hann ritað nokkr-
ar greinar í blöð og límarit,
sem sýna, að hann er stefnu
brezka jafnaðarmanaaclokksins
ekki að öllu leyt; samþvkkur,
og í grein, sem birtist í janú-
arhefti blaðsins ,,Nev/ States-
man and Nation“, gerir hann
tilraun til að gera upp reikn-
ingana og spá framtíðarhorf-
um.
í grein þessari gætir mik-
illar svartsýni, enda þótt hann
reyni að spá góðu :im endan-
leg úrslit. — og það svo, 3ð
hann virðisl láta raunsæis-
sjónarmið þar að nokkru levti
lönd og leið. En þrátt fyrir
svartsýnina er gagnrýni hans
á jafnaðarstefnunni í dag vel
þess virði, að henni sé gaumur
gefinn.
ÞJÖÐLEG EÐA
ALÞJÓÐLEG?
í upphafi greinarinnar spyr
Cole, hvort verkalýðshreyfing
in sé nú þjóðleg eða alþjóðleg
hreyfing. Segir hann, að slík
spurning mundi hafa hneybsl-
að framámenn verkalýðshreyf
ingarinanr fyrir svo sem
mannsaldri síðan, — og ef til
vill elur hann með sér veika
von um, að hún kunni að
hneyksla einhvern enn þann
dag í dag. En hann hikar ekki
við að svara spurningunni
sjálfur á þann hátt, að verka-
lýðshreyfingin sé orðin þjóð-
leg í lýðræðisríkjunum. A
hann þar fyrst og fremst við
verkalýðsflokkinn brezka og
verkalýðsílokkana á Norður-
löndunum, þar sem þessir
flokkar marka stjórnarstefn-
una að einhverju eða mesíu
leyti.
Að sjálfsögðu telur hann, að
þessi straumhvörf eigi upp-
runa sinn að rekja til ársins
1914, þegar andspyrna hinnar
alþjóðlegu verkaiýðshreyfing-
ar gegn heimsslyrjöldinni
rann út í sandinn. Þelta kveð-
ur Cole þó aðeins rökrétta af-
leiðingu þess, að í vestrænum
löndum hafi verkalýðshreyf-
ingin tekið upp svæðisbundna
stjórnmálabaráttu um atkvæði
og fulltrúasæti á þingum,
stefnu sinni til sigurs. Þangað
til höfðu þeir talað og sungið
um byltingu, en það hafi haft
litla raunhæfa þýðingu, eftir
að baráttan færðist yfir á þing
ræðislegt orustusvið og var
háð með þingræðislegum vopn
um.
Árið 1914 náði hernaðar-
hrifningin bókstaflega tökum
á verkalýð Frakklands, Þýzka
lands og í öðrum löndum, sem
gerðust styrjaldaraðilar. Eng-
inn lýðræðislegur flokkur eða
lýðræðislegur sljórnmálamað-
ur gat spyrnt þar við fótum
með öðru móti en að það hefði
af sér leUt svo mikið atkvæða-
tap, að jafngilti atjórnmála-
legu sjálfsmorði.
En einmitt sú slaðreynd, að

• GREIN þessi, sem er e-f/iió
^ Edvard Buil og jiýdd úr Ar- '
^ bcóderbladeti í Osló, fjallam
^ um kenningar brezka jafn- ■
V, aðarmannsnis og bagfræð- ^
\ ingsms D. H. Cole, en hann^
S hefur skrifað miklð um i,
S þjóðfélagsrnál og sett framS
S ýmsar athygh'sverðar enS
'í umdeildar skoðanir. Bull er S
^ ekki Cole sammála urn öll i1
^ atriðí', en gremin gerir ]os- /
^ endunum ljós aðalatríðin í •
^ kenningum lians og markar:
^ afsföðu Bulls til þeirra. Er^
\ sennílegf, Ú5 þessi' sjónar-
\ mið þyki' athýglisverð ogi,
\ Iærdómsrík hér ei'ns og í \
S nágrannalöndunum og þyk- S
S ?r Alþýðublaðmu þessS
^ vegna ásíæða t/1 að komaS
^ greininm' á framfæri. ^
j Vi
verkalýðshreyfingin í lýðræð-
isríkjunum er lilneydd að aka
seglum með lillit; til kjósend-
anna fyrst og fremst, f.élur
Cole meginorsök þess, að hin
vestræna verkalýðshreyfing
berjist nú ekki framar fyrir
eiginlegum sósíalisma. Tak-
mark sósíalismans sé ekki
fyrst og fremst velmegunar-
ríki, eins og stefnt sé að að
skapa bæði á Bret’íandi og á
Norðurlöndum. þar eð velmeg-
unin í þessum löndum byggist
einkum á auðsköpun einstak-
lingsframtaksins. Sósíalismi sé
fólginn í efnahagslegum iöfn-
uði eða því, sem áður var vana
lega kallað „stéttlaust þjóðfé-
lag“. Og takmark sósíaiismans
sé ekki að skapa slíkan jöfnuð
með einni einstakri þjóð. held-
ur hvarvetna í heiminum. ,,Sós
íalisminn er alþjóðlegur, mann
úðlegur gleðiboðskapur“.
Þennan alþjóðlega efnahags-
lega jöfnuð leggur Cole síðan
lil grundvallar frekari rök-
semdafærslu sinni. Samkvæmt
hans skilnlngi er mjög vafa-
samt, hvort unnt sé að vinna
meirihluta kjósenda til fylgis
við þjóðlegan sósíalisma“, það
er að segja, efnahagslegan jöfn
uð með einhverri einstakri
þjóð, — ef til vill revn'.st kjós-
endur yfirleitt ekki sjá æðra
takmark heldur en „velmegun-
arríkið11. Hins vegar sé með
öllu óhugsandi að. vinna meiri-
hluta kjósenda af vel mennl-
aðri þjóð til fylgis v ð „alþióð
legan sósíalisma“, — .jöfn
skipti meðal allra og jafnan
réft öllum til handa, hvað arð
og auðlindir sneríir, án nokk-
urra sérréttinda til handa viS-
komandi þjóð. Menn séu ekk;
þannig gerðir, að þeir reynist
fúsir til að skerða súi eigin lífs
kjör einhverjum fjarlægum
bióðum og framandi til hags-
bóta.
SANNIR JAFNAÐARMENN
FYLGISSNAUÐIR
Fyrir bragðið telur Cole
nokkurn veglnn vist, að hinir
sönnu jafnaðarmenn verði ali.t
af í minnihluta. Og slíkir jafn-
aðarmenn geii nú ekki lengur
látið sér nægja að scvðja hina
þjóðlegu verkalýðsílokka í sin
um eigin löndum, þar eð engin
sanngirni sé að æíla, að stjórn
málabarátta slíkra flokka leiði
nær enaanlegu takmarki hins
alþjóðlega sósíalisma. Þvert á
móti hljóti stjórnmálamennirrx
ir í velmegúnarríkjunum, til
hvaða flokks sem þeir teljast,
að keppa hverir við annan f
því að lofa sem mestum hags-
bótum kjósendurn t.H handa,
og hver sá flokkur, sem hafði
við orð að rýra líískjör almenn
ings, yrði ekki annað en áþrifa
laus sértrúarflokkur.
„RIDDARAREGLA“
Cole telur því óhjákvæmi-
legt fyrir hina fáu, sönnu jafn
I aSarmenn, að þeir bindist ^am
Stökum, er ekki séu neinum
I landamærum háð, og stofni
með sér eins konar sósíalist-
iska ,,riddarareglu“. í því sam
bandi minnir hann á hve mik-
ið áhriíavald hið fámenna ,,Fa
bian Society“ hafi baft irrnan
brezku verkalýðsuryeflng'arinn
1 ar, þar eð félagssk'apuririn
hafi megnað að gagnsýra hana
1 anda sínum. þótt meðlimirnir
væru næsla fáir. Cole gerir sér
vonir um, að ,,riddararegla“
hans gæti náð svipuðu áhrifa-
. valdi með sama hætti meðal
evróplsku verkalýðsflokkanna,
og leyst þá að einhverju leyti
í úr þeim þjóðlegu fjötrum, sem
'þeir eru nú bundnir í.
J Hvort Cole sjálfur ætlar sér
að hafa raunverulega forgöogu
um stofnun slíkrar riddara-
1 reglu skal ósagt lálið, enda
skiptir það ef til vill ekki svo
miklu máli. Hann kveðst vera
orðmn of gamal til að taka
nema óverulegan þátt í barátt-
unni héðan af, — hann er fædd
ur árið 1889. Og öll þessi ridd-
araregluhugmynd hans virðist
;þess utan svo óraunhæf. að
jhún getur varla talizt líkleg
I lil að hafa mikil áhrif. Hitt er
þýðingarmeira, að ræða rök
|með og móti því, hvort verka-
lýðshreyfingin sé á réttri leið,
eða hafi farið að einhverju
leyti afvega.
VAFASAMAR
NIÐURSTÖÐUR
Ég hygg, að sum rök Cole
séu nokkuð vafasöm. Það er til
dæmis nokkrum vafa bundið.
hvort hægt er að draga skýr
landamæri milli velmegunar-
ríkisins og sósíalisma, eins og
Cole gerir, jafnvel þegar hann
ræðir um „þjóðlegan sósíal-
isma“. Rélt er það að vísu, að
réttur einkaframiaksins í. vel-
megunarríkinu veitir að'lum
rélt til einkahagnaðar. og að
einmilt þetta er verulegur þátt
ur í hagkerfi slíkra ríkja. Þó
er dregið til muna úr áhrifum
einkarekstursins með sköltum,
svo að ekki er framar um rík-
Framhald á 7. síðu.
GÖTI

er að tyggja góðan harðfisk og geta rdað
taugarnar.
Harðfiskurinn fæst í næstu mat-
vörubúð.
Harðf isksalan