Alþýðublaðið - 31.03.1955, Qupperneq 4

ALt>ÝÐUBLAf»»
Fimmíuclagur 31. marz 1955
S
S
V
*
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s:
s
s
s
s
s
V
V
V'
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Útgefandi: Alþýðuflotyurinn.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingasijóri: Emma MöUer.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslúsími: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverjlsgötu S—10.
Áskriftarverð 15,00 á mánuði. í lausasölu ÍJÖO.
Verkfallið og Loftleiðir
NOKKUR BLAÐASKRIF
hafa orðið um Loftíeiðir og
aðslöðu þeirra í yfirstand-
andi verkfalli. Virðist Ijóst,
að það mál sé þannig vaxið,
að skjótra ráðstafana muni
þórf. Verkfallið hefur þaer
afleiðingar, aö framtíð Lofl
leiða er í algerri tvísýnu
Árangurinn, sem náðst hef-
ur í harðri samkeppni við
erlenda aðila, er í yfirvof-
andi hættu nema fljótt og
drengilega verði við brugð-
izí. . .
Um þetta mættí vissulega
skrifa langt mál, en hér skal
látið nægja að víkja fáein-
um orðum að meginairið-
inu. Það er sú slaðreynd, að
íslendingum ber skylda líl
að sameinast um. að Loít-
leiðir• getí' haldið áfram sókfi
inni á markaðri sigurbraut.
Nú eru allar horfur á, að
verk undanfarinna ára reyn
ist fyrir gýg unp.ið og er-
lendu keppinautunum verð:
auðgert að buga Loftleiðir;
Eina ráðið til að forða þeim
vandræðum er, að báðir
verkfallsaðilarn;r geri sér
grein fyrir nauðsjm þess, að
Loftleiðir losni úr vandan-
um og eigi þess kost að
halda áfram flugsamgöng-
um sínum milli landa, þrátt
fyrir vinnudeiluna. í þessu
sambandi er ekki tll neins
að skattyrðast um, hvor að-
ilinn eigi að vægja. Aðal-
atriðið er, að báðir verða að
sameinast um undanþágu
Loftleiðum til handa.
íslendingar hafa síðustu
árin komið sér upp glæsi-
.legum flugflota. Þar með er
brotið blað í sögu landsins
með líkum hætti og þegar
Eimskipafélag íslands var
stofnað forðum og íslend-
ingar hófu á ný sjálfstæðar
siglingar miþi landa. Flug-
vélarnar eru stolt okkar.
Við höfum unnið stórvirki
sem siglingaþjóð loftsins.
Erlendir keppinautar hafa
reynt a]lt, sem í þeirra valdi
hefur staðið, til- að bera
sigurorð af Loftleiðum í
miskunnarlausri s.amkeppni.
Allar þær tilraunir hafa mis
tek-zt. En nú lítur út fyrir,
að íslendingar séu af gáleysi
að brjóta það fjöregg, sem
flugsamgöngurnar eru.
Verði hér ekki skjótt og
vel við brugðizt er ástæða
til að ætla, að Loftleiðir bíði
vegrja verkfallsins.tjón, sem
ógerlegt reynist að bæta.
Það er um seinan að hefj-
ast handa um ráðstafanir,
þegar erlendu keppinautarn
ir hafa hrifsað til sín við-
skiplin,. sem, Loftleiðir
byggja , á stárfsemi sína.
Undanþága Lofíleiðum t.l
handa vegna flugsanigangn
; anna við útlönd mun hvorki
seinka né flýta verkfallinu.
En hún getur bjargað því,
að íslenzku flugsamgöngurn
ar milli.. landa verði fyrir
alvarlegu áfalli. Þess vegna
er það krafa þjóðarinnar, að
báðir deiluaðilarn.r sýni á-
byrgðartilfinningu og fram
sýni f þessu máli og sanni
það, að íslendingar kunni
að gæta hags og virðingar
út á við, þrátt fyrir ósam-
lyndi og deilur innan lands.
Verkfallið er nógu mikið
áfall, þó að það kosti ekki
eyðíleggingu íslénzku flug-
samgangnanna við útlönd í
náinni. framtíð.
Skammarleg framkoma
BÆJARSTJÓRNARÍIIALD
IÐ hefur kom;ð skammar-
lega fram við Gunnar Thor-
oddsen fjarverandi. Borgar-
stjórinn hefur á bæjarstjórn
arfundi lýst yfir, að Reykja-
víkurbær biði eftír því,
hvort Hafnarfjörður semdi
við verkalýðsfélögin í yfir-
standandi verkfalli. Gunnar
Thoroddsen fer síðan af
landi burt virðulegra erinda
og á auðvitað einskis ills
von. Um sama le-yti semur
Hafnarfjörður. En þá gerir
bæjarstjórnaríhaldíð sér lít
ið fyrir og neitar að ræða
sérsamninga höfuðstaðarins
'og verkalýðsfélaganna á
RÚMA mílu undan Land-
eyjasandi rísa fjöllóttar mó-
bergseyjar úr sæ. Þessi tign-
arlega hamraborg í ál hafs'.ns
sést langt að í fögru veðri,
bæði ulan frá hafi og af landi.
Hér getur að lít a Vestmanna-
eyjar, syðstu byggð Islands.
Lega eyjanna, og landslag
vekur að vonum . forvitni
manna. Það er næs[a undaTlegt.
að sjá þessi standberg og. mó-
Þorvaldur Sæmundsson kennari:

Fí
By§gS og saga.
bergshamra rísa • þráðbeint úr ana á Heimaey, en sú tilraun
hafi, enda verður. mörgum , bar ekki árangur.
ferðamönnum starsýnt á þetta
kynlega furðuverk n'dtúrunn-
ár. Og sú.: spurn’ng vaknar.
hver sé. myndunarsaga eýj-
anna.
Jarðfræð'ngar þgir. er helzí
I hafa , rannsakað myndunarsögu
eyjanna. svo sem þeir Þorváld-
I ur Thoroddsen. Helgi Pjeturss.
[ óg þó einkum Trausti Einars-
son. sem bezt hefur rannsakað
jarðfræði eyjanna og ritað um
það efni ágæ’a grehi í Árbók
| Ferðafélags íslands 1948. en
bók sú fjallar um Vestmanna-
eyjar, telja alli,r. að eýiarna
báejarstjórnarfundí, þó að
hans sé krafizl með lögleg-
um hætti.
Gunnar Thorcddsen gerir
áreiðanlega góða ferð til
Vesturheims. En hann mun
ekki kunna samherjum. sín-
um í bæjarstjórninni nein-
ar þakkir fyrir að hegða sér
eins og flón í fjarveru hans
og gera hann minni mann
með því að virða orð hans
að vettugi og ne ta minni-
hlutanum um rétt, sem hon
um ber tvímælalaust. Borg-
arstjórinn í Reykjavík er of
mikill maður til að sætta
sig við annan eins ósóma.
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
V
s
S;
V
s
'V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
c
yar gerð -lilraun til vatnsbor- teknar úr lölu' kaupstaða 1807.
Affur fengu þær kaop'taðar-
ré'lindi 1918. Síðan hefur ver-
ið þar bæjarfógati og bæjar-
f! ’óm. er fe- með rháiefni kaup
rlaðar'ns. Síðan 1837 hefur yer
.... i'ð eihn prestur í Evjum óg sel-
Vestma.pna.eyja er getið í :ð að Ofanleiti. Áéur.voro bar
Landnámu. Þar sog r. að vorið tyær kirkjusóknir. Árið 1827
875 haf. þrælar Hjörleifs Hróð yar c|0fnað sérsta'kt læknis-
riiárs-onar hinir ir-yu fluið tí’, embæitl 'i' Evúrm. en 1875 vóru
eyja þeirra. er þeir fáu fíl h-fs ,-,,rðar aS sérs.töku læknis-
í útsuður frá Hjörieifshöfða, ^éraði. '
eftir að þeh höfðu ve?*ð Hiör- : ,
leif os menn hans. en ræn< ko.n . Faíl nu ^nnugl .um Lua
um þéirra. fé og farkotí'. Þá'r í Ve-tmannaeyja fyrr á öld«m.
evjunum hafi svo Ineólfur Arn Fo]k ™uíl einkum hpfy.flulzt
arron og menn hms kom'ð að Þangað ur nærliggjandi heruð-
þrælunum óvörum og' drenið l,m a Súðurland,. 'Munu;íbúar
séu sérstakt edfialla^-æð'. sem >á aUa' Séu eviarnár við hjnj* ' V®r’®fl.!l,°'.“leea
myndazt hafi á þann hátt. að . írsku msnn kenndar. Þyí 'að ■ hafa.' .Vri« f w'
þærhafirisið úrhafiaðnokkru i^ir hafi verið kal:.aðir- Vesl- gfi. ^ þarþ j ögrum ^ ^
vegna upphleðslu -hrsuxva og að t ;
nokkru vegna lvftinga og um-1 Tal'ð *e~ a.ð Ve'lmann-evi
turnana á hafsbptni. | ar hatí bvgpzt se'n* á Ta
Eyiarnar eru alls f'mmtán - námsöld, ef f il v ll und.ir lok
að tölu, en langstærít þeirra ,ef, h-eripar. Er He”ió',rn'- Bá-ða1--
Heimaey, 16 km- . Er hún.fon -tahnn • ]andrám=m-ður
stærst og merkust allra evia he rra. Hann bió í Hr-ióiLöa1
Mún hann hafa yerið Vestmað
ur. og gæ’u evjampr eins hafa
verið k-nnHqr við hann og
þræ1a Hiörleifs.
Árið 1000. begar krisfni var
lögtekin hér á landi. y.«r. kiýýiá
re’st 1 VeMm-nnaeyium. ’TaVð
.......... er, að kirkja sú haf. verjð
og fjöllum girt og nokkuð vog-*fiórða eða fimm’a é.lzta kirk.ia . .... . ,. , . ,
skorin. Hæsta fjallið er Heima^hér á.landi. Þessa fyrcfuLirkiu lr ^fnt lnnlendir sem utlend-
klettur norðan haínar'.nnar, í Vestm.annaeyjuni lé'u be:r
283 metrar. Austan við miðbik reica Gissur Teilyon hinn
Heimaeyjar ,er Heigafell. fal-. hvítj os Hia’.li Skeggjason. eri
Íegt, keilumyndað eldfiall, j vor'ð 1000 komu he:r út
fornf, með allstóra gígskál í. að frá No"egi til þess að fá
toppi. MUli fjallanna er landið :krislni löefekna hér á landi.
nokkuð mishæðótt he'.ðaland pg:Höfðu beir rr.-ð sér kirkjuv'.ð. burður í Ve?|inannaeyjum.
jarðvegur alldjúnur sums;stað-. og ha*fði Ól'áfur konungur Það ár rænd.u Tyrkir (eða sjó-
ar, en vestan tíl þekur hraun. Trýggvason böðið þeim áð ræningjar frá Alg er) eyjarn-
mikinn hluta af yfivborði eýj- j reha þar kirkiu. er þe'r kæfnu ar. .Talið er, að 242 manneskj-
arinnar. í biörgum Heimaeyi-. fyrst- að landi. VáV' k'rkja ,sú ur h'afi verið hemumdar. en 36
ar verpir mik;ð af fýl og lunéa, reist. á svonefndri Hörgaeyti; | hafi fallið fyrir vopnum ræn-
og í úteyjum. sem allar er.u há-. Ve-'tmannaevja- voru hænda ingjanna. íbúar eyjanna munu
ar og sæbrattar, er ógrynni a{. e!gn fram-á 12. öld. en þá kom- bá hafa verið. um 500. Komust
fugli. ' . j-ust-þær í éigu Skálhollsstóls og; hinir undan- ræningjunurp og
Helzfi ókost.ur eýjanna er voru í haris'sieú bar lil í byrj- leyndust í hellum og.-hömrum.
vatnsskorturinn, en. v.egna þess ’un 15. aldar. Komust þær bá í Mun.n fæst'r þe'irra. er her-
,hve móbergið er rifið og. klpí-; eiau konung' ög' v'oru síðan la';dd'r voru. • hafa' átt aftur-
ið, hripar allt . rigningarvatn konungseign öldum'seman. Nú kvæmt''til æltjarðar sinnar.
niður og kemur hvergi fram á e'rU evjarnar ríkiseign að und-! Þegar manntalið var tekið
eyjunni’ sjálfri. að heltíð; geti . aník'lihni h'nni fo*nu verzhm- hér á landi 1703. voru íbúar í
Verða eyjabúar því að sleýpájárlóð ei-nokunárjnnar, Garðin- Ve-fmannaeyjum 318. en fjöl-
brurina við hús sín og safna í urn. sem er í einkaeign. | skvldur 56. Uin aldamólin
þá rignlngarvalni af húsþök-1 Vestmrinnaeyiar fengu kaup 1800 var íbúatala* eyjanna kom
unum. Fyrir nokkrum árum slaðarréttmdi 1787, en voru in niður í 173, enda hafðj'-lang
v:ð ísland. Hún er ein byggð
af Vestmannaeyjum og hefur
■svo verið frá landnámsöld. Á
henni norðanverð"! slendur
Vestmannaeyjakaup.rtaður með
um 4000 íbúa. Ræktað land á
Heimaey er lalið vera um 205
hektarar. Heimaav er hömrum
?r1"gum lándsins. Hafið , og
H. biö'-g'n hafa æl<ð vér'ð gjöful.
enda nro-u'eviarnar öldum s’am
ph..nokkurs konar mft'búr' yald
hyfanra. f vS;vá1hollsb’sk-
ira en síðar Danskonurga, og
Ánpkunarkaupmarina. Á 15.
öld urðu h""*i átök um vfirráð
ev.janna milli Dana og Englend
inga. svo sean kunnúst er. Þess
ber þó . að geta, að eyjaþúar
munu á bessum öldum, sem
aðrir landsmenn.. hafa b.orið
sk-'rðan hluf frá borð . bó1 f all
1 vel aflaði=t. har eð valdhafarn-
ir icfnt innlendir senr
ir. lé'u jafnan gre’par sópa;um
|afrakslur eyjanna. Einnig mun
einangrun eyianna hafa ált
d'-hivan þátl í hinn'. lágu íbúa-
tölu þar.
1 Árið 1627 gerðút válegur at-
?|
Utbreiðið Alþyðublaðið
Vestmannaeyjakaupstaður með Iijeikakle/t og Yztaklett í baksýn. Ljósm.; Þorst. Jósepss'OU