Alþýðublaðið - 06.04.1955, Qupperneq 5

MiSvikudagur 6. apríl 1955
ALÞÝÐUBLAÐI0
»
'HÚSNÆÐISMÁLJN hafa,
eins og að líkum lætur, verið
eitt helzta vandamál Vestur-
Þýzkalands síðan slríði lauk.
Fyrir stríð voru 10,G milljónir
íbuða í Vestur-Þýzkalandi. Af
iþeim eyðilögðust 2.2 milljónir
í stríðinu eða fimmiungur allra
íbúða í landinu. En, jafnframt
fjölgaði íbúunum um 22%. Fyr
ir stríð komu 1,2 menn að með
altali á hvert íbúðarherbergi,
en 1950 urðu tveir menn að
ibúa i hverju herbergi að með-
altali. Meira tjón varð á íbúð-
arhúsnæði í Þýzkalandi en í
öðrum löndum Vestur-Evrópu.
1 Hollandi og á Ítalíu eyðilagð
ist 4% íbúðarhúsnæðis. í Frakk
landi 3% og í Belgíu og Bret-
landi 2%.;
, 400.000.000 m3 AF GRJÓTI
Auk- þeirrá ibúða, sem eyði-
lögðust, skemmdust 2ti millj-
ón íbúða meira eða minna fyr-
ir utan allt tjónið, sem varð á
leiðslum. Það var því ekkert
smáverkefni, sem hér beið. Á-
ætlað hefur verið, að steinarn-
ir og mölin, sem lá við rúsl-
irnar 1945, hafi numið 400
milljón rúmmetra. í þeim voru
17 milljarðar heilla tígulsteina.
sem húseigendur hirtu úr rúst-
iunum og notuðu aftur.
Fyrstu tvö árin eítlr stríð-
ið var mjög lítið bvggt nema
til svelta, þar eð bændurnir
höfðu helzt skilyrði til þess að
ráða til sín byggingarmenn og
kauþa byggingareíni með því
að greiða með matvælum. En
síðan 1948 hefur mikið verið
foyggt og í sívaxandi mæli. Frá
styrjaldarlokum og til ársloka
1953 höfðu verið byggðar 1,9
anilljón íbúðir. 1953 voru byggð
ar 515.000 íbúðlr, og var það
meira að meðaltali á íbúa en
á nokkru öðru landi, að Ástralíu
frátalinni.
OPINBER AÐSTOÐ VIÐ
óperuhús, en leiksýniingar á
| vegum borgarinnar fara enn
Sjíriam í bráðabirgðahúsnæði,
jauk þess sem leikið er á ýms-
um minni leiksviðum. í binu
; endurbyggfja leikhúsi er eili.t
! stærsta leiðsvið Evrópu og tvö
falt hringsvið, þ.e. eitt geysi-
■ slórt og annað mi.hna framar-
j lega á hinu, svo að skllyrði 151
ifjölbreytni í leiksviðsútbúnaSi
eru geysimikil. Nú fyrir
skömmu var einnlg afráðið að
| endurbyggja gamla óperuhús-’
ið, þótt af því slandi ekkert
nema útveggir og há Iré, sem,
vaxið hafa innl f rústunum,
s .eygi lim sitt út um gluggana..
t
f
Sambyggingar, byggðar af borgarstjórninnf í Köln handa fólki, sem fJutt hafði inn í loft-
varnabyrgi.
Gylfi Þ. Gíslason Frá Vestur-Þýzkalandi.
Húsnæðismál í hrundum borgum.
j íbúðunum. Skattahlunnindin
I e.ru fólgin í því, að íbúðirnar
<eru undanþegnar fasteigna-
■ s-kattl lil sveitarfélaga í 10 ár
' og í því, að þeir, sem veita
jvaxtalaus lán eða styrkja hús-
byggingar annarra, mega und-
ir vissum kringumstæðum
draga þessar upphæðir frá tekj
um sínum við s'katlaframtal.
Auk þess mega húsbyggjendur
éraga allt að 50% hinna ýmsu
útgjaldategunda við eigln hús-
byggingu frá tekjum sínum
sem aukaafskriftir í 12 ár, og
eru þessi hlunnindi ekki bund-
in við neina lágmarksstærð í-
búða, og engar leigutakmark-
anir eru á slíkum íbúðum.
byggj a en íbúðir. Verksmiðjur
j höfðu og eyðllagzt og hvers
|konar v i ð sk'i p tah ú sn æ ð i
skemmzt. Samgönguskilyrði
höfðu og spillzt gífuriega, skól
jar, sjúkrahús, gistihús og menn
ingarstofnanir, svo sem leikhús
eyðilagzt í stórurn stíl. Á öll-
um þessum sviðum hefur verið
mikið um framkvæmdir. Sem
|
! dæmi má geta þess, að í öllum
hinum stærri borgum hefur
verið komið upp a.m.k. einu
slóru leJkhúsi. í Frnnkfurt am
Main var t.d. fyrir stríð óperu-
hús og leikhús, auk minni leik
sviða í byggingum, sem ekki
höfðu verlð reistar sem leik-
hús. Bæði þessi stórhýsi brunnu
svo að segja til kaidra kola £
siríðinu. Leikhúsið var skömmu
eflir stríð endurbyggt sem
Knaftspyrnufélagið Þrótíur t
Úti-æfing verður í kvöld M.
6,30 á Háskólavejlinum fyrir
mejstara, I. og II. flokk.
Mætið stundvíslega í búningg
herberginu á íþróttave.linum.
Frímann.
Skíðaferðir um páskahelgina
verða eins og hér segsr:
Miðvikudag kj. 2 og kl. 8 e.h.
Skírdag kl. 10 árd. og kl. 1 e,h,
Föstud. langa 10 árd. og kJ.
1 e,h,
Laugardag k]. 2 og kl. 6 e.h.
Páskadag kl. 10 og kl. 1 e.h.
Ánnan pás'kad. kl. 10 árd.
Afgr. hjá BSR sími 1720
Skíðafélögin.
IBUÐARBYGGINGAR.
Skipla má byggingarstarf-
seminni í þrjá flokka; 1) Þær
'byggingar, sem njóta opinbers
styrks 2) Þær byggingar, sem
njóia skattahlunninda og 3)
í>ær byggingar, sern eru alger-
lega kostaðar af einslakling-
um og njó.ta engra hlunninda.
Hin opinbera aðstoð við íbúð-
arhúsabyggingar er fyrst og
fremst a\'luð alþýðu manna,
og er bundin við ákveðið
■tekjumark. Er aðstoðin fólgin
í veitingu lána með lágum
vöxtum. Stærð íbúðanna er
takmörkuð, og ekki má leiga
í þeim fara frarn úr vissu
marki. Yfirvöld hafa rétt til
þess að ráðstafa þeim, ef eig-
andi þarf ekki að nola íbúðina
sjálfur, og leigjendur eru vernd
aðir gegn ástæðulausri upp-
sögn. — Til þess að um skatta-
hlunnindi við íbúðarbyggingar
geti verið að ræða, má íbúðin
heldur ekki fara fram úr vissri
stærð. Leiga í þeim er einnig
háð takmörkunum, en aftur á
móti hafa yfirvöld engan ráð-
stöfunarrétt yfir þeim, og leigj
endur njóta þar ekki sams kon
ar verndar og í fyrr nefndu
FJÁRÖFLUNIN.
Mjög er fróðlegt að athuga,
hvernig fjár hefur verið aflað
til þessarar miklu byggingar-
starfsemi. Um það bil 30% fjár
ins hefur verið aflað á fjár-
magnsmarkaðnum, þ.e. hjá veð
lánastofnunum, sparisjóðum
og tryggingarfélögum. Opin-
berir aðilar, þ.e. ríki, lönd og
sveitarfélög hafa liins vegar
lagt fram 45% heildarkostnað-
arins, en afganguxinn hefur
verið eigið fé byggjendanna,
lán vinnuveilenda, fyrirfram-
greiðslur ’leigjenda o.s.frv. Á
árunum 1951 og 1952 er talið,
að ekki minna en 1 milljarður
marka hafi verið lagður í bygg
ingar á þennan síðast nefnda
hátt, og hafa skattahlunnindin
án efa ált mikinti þátt í því,
að svo miklu fé skuli hafa ver-
ið varið til bygginga með þessu
móti. Undanfarin ár hefur um
það bil * 1 *5 hluti allrar fjárfest-
ingar í Vest ur-Þýzkalandi
gengið til íbúðarhúsabygginga.
NÝJAR VERKSMIÐJUR
OG MENNINGARSTOFN-
ANIR.
En fleira hefur þurft að
Söhillerleikhúsið í Berjín
Minningarorð:
Helgi Sveinsson fyrrv.
HELGI SVEINSSON, fyrr- Jónsdóttur, alþingismanns á
verandi bankastjóri., lézt að Gautlöndum. Var með þeim
heimili sínu hér í bænum hinn'mikið ástríki og heiinili þeirra
26. marz s.l. í dag verður hans (brátt rómað fyrir gestrisni,
minnzt við kveðjuathöfn í dóm glaðværð og skörungsskap.
kirkjunni. en síðan verður lík j
hans flutt til ísafjarðar til
greftrunar. Þar átci hann heim
ili í nærfellt 30 ár, þar starf-
aði hann sín beztu manndóms-
ár, þar var eiginkona hans lögð
til hinztu hvílu og þar kaus
hann sér legstað við hennar
hllð. j
Helgi Sveinsson var afburða
maður, enda góðrar ættar.
Hann var fæddur að Slaðar-
bakka í Miðfirði 25. október
1868. Faðir hans var sr. Sveinn
Skúlason alþinglsmaður og rit
stjóri, þjóðkunnur fræðimað-
ur og sijórnmálaskörungur.
Móðir hans var Guðný Einars-
dóltir, snikkara í Reykjavík,
en hann var bróðá- síra Árna
Heigasonar prófasts í Görðum.
Helgi stundaði jiám í Lat-
ínuskólann í Reykjavík og
hugðist ljúka studentsprófi
inflúenzuvorið. Af því varð þó
eig'. Vegna farsót l.arinnar var
stúdentspróf fellt niður þetta
ár. Hvarf þá Helgi frá námi,
enda snerist hugur hans þá að
öðrum viðfangsefnum. Mun
hann þá þegar hafa fest auga
á konuefni 0.5 því ekki þótt
fýsilegt að hefja langskóla-
nám, þar sem faðir hans var þá
fallinn frá og efni engin.
Skömmu síðar fluttist Helg'i
til ísafjarðar. Stundaði hann
þar kennslustörf fyrst, en rsð-
ist síðan sem bókhaldari til
Tangsverzlunar, sem þá mun
hafa verið stærsta eða annað
stærsta' verzlunarfyrirtæki þar
um slóðir. Árið 1896 kvæntist
hann heitmey sinni, Kristjönu
Helgi Sveinsson.
Ekki mun það hafa verið
Helga að skapi að ílengjast í
þjónuslu erlendrar selstöðu-
verzlunar. Hann var maður
hins nýja tíma. Verzlunin átti
^að vera fyrir fólkið, en fólkið
ekki fyrir verzlunina. Hann
■ var þá þegar ákveðinn þind-
.indismaður, en Tangsverzlun
seldi áfengi. Upp úr aldamót
unum gekkst þvi Helgi fyrir
'stofnun kaupfélags á ísafirði
og gerðist forstöðumaður þess
og eini starfsmaður. Mun mörg
um hafa þótt gæta lítillar for-
sjár og fyrirhyggju í þessari
ráðabreytni hins linga og efni-
lega heimilisföður. að hverfa
frá öruggu star.fi hjá fjársterku
fyrirtækj og taka að sér for-
stöðu veikburða félags eigna-
lausra manna, er skyldi keppa
við hinar gömlu og grónu sel-
slöðuverzlanir og segja þelmi
stríð á htndur.
En einmitt þessi ráðabreytoi
sýnir ljóslega einn ríkasta þáíl
inn í skapgerð Helga Sveins-
sonar, kjark hans og trú hans
á vilja og getu fólksins til þess
með samtökum sínum að taka
verzlunina í eigln hendur. Hér
var verk við hans hæfi, að
þessu vildi hann vinna. Mál-
staðurinn var fyrir öllu, því
hikaði hann ekki við að brenna
brýmar að bakí sér.
Þrátt fyrir atorku Helga og
ósérhlífni, gekk kaupfélagir.'U
erfiðlega. Leikurinn var of 6-
jafn. Félaginu vafð ofraun aS
etja kappi við kaupmennina.
Þeir höfðu gnægð fjár, kaup-
félagið var févana, félagsmenn
voru fáir og flestir óvanir si.k
um samtökum.
Árið 1904 stofnaði íslands-
banki útibú á ísafirði. Tofte
bankastjóri kom þá til ísa-
fjarðar til að velja útþússtjóra.
Varl Helgi Sve'msson fyrir
valinu. Sýnir það vel, hvert
álit hann þá þegar hafði unniS
sér með dugnaði sínum og skör
ungsskap. Gegndi líelgi banka
istjórastsþí'nu síðan óisbÍHð í
18 ár, til ársins 1922, er hanm
fluttist til Reykjavíkur. Árin
1923—1924 tók haiin að sér tU
bráðabirgða forstöðu útbús
Landsbankans á Eskifirði, en
upp frá því fékkst hann við-
fasteignasölu hér i Reykjavlk,.
meðan starfskraftar entust.
1. t
Helgj Sveinsson var óvenju-
legur hæfileikamaður, skarp-
gáfaður, hugkvæmur, málsnjall
og hin mesta hamhleypa til
starfa. Hlóðust því á hann trúm
aðarstörf, auk hankastjóra-
starfsins. Hann var bæjarfull-
Framhald á 7, siftu