Alþýðublaðið - 28.07.1955, Blaðsíða 5

Pimmíudagur’“ 28. júlí 19:55
ALÞYDUBLAÐIÐ
Allen W. Dulles:
UNDANFARIN ár höfum
við gert okkur of miklar vonir
um sundurþykkju á meðal
valdamanna í Rússlandi og ann
arra einvaldslanda. Þótt- þess-
ar vonir hafi ef til- Viíl Verið
ótímabærar, eru þær ekki svo
fráleitar. Ef við horfum tengra
fram í tímann þá munum við
koma auga á þann möguleika
að miklar breytingar kunni að
eiga sér stað á hinu rússneska þar sem sannanirnar liggja aug
stjórnarkerfi. Hér er það, sem ljósar fyrir. Hinar kommúnist-
hin aukna menntun, kemur til ísku kenningar eru fljótar að
með að hafa mikil áhrif. j hrynja, þegar þær reka sig á
Það er margt, sem bendir í staðreyndir. Þetta hefur stund-
þessa átt. Eins og ég hefi áður um komið valdamönnum Rúss-
sagt þá eru náttúruvísindin að lands í hin mestu vandræði.
losna úr viðjum hinna komm- Okkur er öllum kunnugt um
únistísku kenninga. Áherzla sú, blekkingar þær, sem ráða-
sem lögð hefur verið á að út-jmenn í Rússlandi beita hinni
skrifa góða vísindamenn og rússnesku þjóð, einkum þegar
verkfræðinga, hefur leitt til þeir umskrifa söguheimildir og
þess að minni tími hefur verið leiðrétta fræðikenningar til
varið til kennslu í hinum | að þjóna sinni lund. Það er
kommúnistísku fræðum. Þó að nú farið að halla undan fæti
grein:
Hversvegna eru valdhafar
Rússlands t vanda staddir!
verkfræðistúdentinn þurfi enn
að sækja tíma, þar sem kenn-
ingar Marx og Lenins eru
kenndar, þá getur hann nú í
vaxandi mæli, ef hann er efni
í góðan verkfræðing, komist
hjá að taka þátt í hinni komm
únistísku starfsemi nema að
nafninu til.
KENNINGAR LYSENKOS
Á síðari árum hefur töluvert
borið á því að þetta frelsi næði
einnig til annarra fræðigreina
einkum líffræðinnar og vís-
inda, er varða landbúnaðinn.
Lysenko er nú ekki lengur
neitt átrúnaðargoð. Ég geri ráð
fyrir Malenkov og þess Vegna
hafa rússnesku dagblöðin hætt
að minnast á helstu trúnaðar-
stöður, sem Malenkov var fal-
ið að gegna meðan á stýrjöld-
inni stóð, en í hans stað er
Krusjeff hafður í hávegum. Og
nú eru aagar Bería taldir;
nafn hans má hvergi sjást og
allra sízt í skýrslum háskól-
ans, og nú verður hann, látinn,
að taka á sig ábyrgðina af gjörð
um Stalins og Molotoffs gagn-
vart Júgóslavíu árið 1948.
RÚSSNESKA
ALFRÆÐIORÐABÓKIN
Stundum eru slík atvik
fyrir að það sé af þeirri ein-næsta hlægileg. í endurútgáfu
földu ástæðu að kenningar J hinnar rússnesku alfræðiorða-
hans reyndust villandi, þegar | bókar árið 1955, er Beria getið
átti að nota þær sem grundvöll. samfleytt á fjórum síðum og
að nýrri landbúnaðaráætlun. j honum lýst sem „eins af for-
Þær tilraunir, sem gerðar voru J ystumönnum hinnar rússnesku
fil þess að fá fram betri af-|þjóðar“ og að hann sé „ein-
brigði af hveiti og korni, virt-J lægur lærisveinn Stalíns". Eft
ust vera í miklu ósamræmi við , ir að Beria var líflátinn, nokkr
kenningar Marxs og Lenins og um árum síðar, fengu kaupend-
að lokum fór svo, að móðir nátt ur þessarar alfræðiorðabókar
úru bar sigur úr býtum. Karl bréf frá útgáfufyrirtækinu þar
Marx hafði heldur ekki mikið sem stungið var upp á því að
vit á búskap. Nú leita Rússar fjórar fyrr nefndar síður — án
til Iowa í þessum efnum. (Iowa þess að minnst væri á nafn
er eitt frjósamasta kornhérað ^ Beria — yrði fjarlægðar með
Bandaríkjanna og einmitt um skærum eða rakvélablöðum,
þessar mundir er sendinefnd eftir atvikum, en í þeirra stað
rússneskra bænda þar í kynn- j yrði bætt við grein um Berings
isferð. Þýð.). J]n sem komið er, havið og nýrri grein um sóma-
nær þessi þróunn skammt. En 1 manninn Friedrich Wilhelm
hún er þó athyglisverð. Ef
frelsi það, sem náttúruvísindin
eru nú aðnjótandi, næði einnig
lil líffræðinnar, þá má vænta
þess að þetta frelsi kunni einn-
Ig að ná til hinna heilögu
kommúnistísku hagfræðikenn-
inga. Vissulega er það svo, að,
á hverju ári þá heldur hið
„hnignanndi“ auðvaldsskipu-
lag áfram að forðast kreppu og
jafnframt auka meira og meira
framleiðslu sína. Jafnvel hinir
harðsoðnustu rússnesku hag-
fræjiinga hljóta að draga í efa
áreiðanleik hinna kommúnist-
isku kenninga í þessum efnum.
Dæmin sanna að í menning-
armálum er hér að verða
breyting á. Rithöfundar og tón
skáld hafa orðið fyrir gagnrýni
og fordæmingu, ef þeir hafa
ekki verið á Íínunni. Þó er
greinilegt, að hér hefur orðið
nokkur breyting á síðast liðin
tvö ár. Nýlega hefur rithöf-
undum, sem áður höfðu verið
opinberlega ákærðir fyrir að
vera „smáborgaralegir“ eða
„alþjóðlegir", verið leyft að
taka til starfa á ný.
KENNINGAR KOMMÚNISTA
AÐ HRYNJA
Það er skiljanlegt að varan-
legt frelsi muni koma hægar á
sviði hagfræðivísindanna og
hinna húmanistísku fræða held
ur en í vísindalegum efnum,
Bergholz, ómerkilegs júnkara
við hirð Péturs fyrsta rússa-
keisara. Frægð sína í þessum
efnum átti júnkarinn því að
þakka, að hann var á næsta
leiti í starfrofinu við Bería.
Það getur verið að flestir'
kaupendur alfræðiorðabókar-
innar láti sér þetta lynda. Þó
eru smávægileg atvik sem þessi
einkennandi fyrir þau vánd-
ræði, sem valdamenn í Rúss-
landi verða daglega að horfast
í auku við í ört vaxandi mæli.
Okkur er kunnugt um að
það eru til hugsandi rússneskir
borgarar, sem eru farnir að sjá
í gegnurn blekkingavefinn og
hina andlegu fjötra. Og þó
kann svo að fara að hinir and-
legu fjötrar haldi áfram að
hafa sín áhrif á allan almenn-
ing. Mun þessu halda áfram
með vaxandi menntun alls al-
mennings?
MEIRI KRÖFUR
GERÐAR TIL LÍFSINS
Aukin menntun hlýtur óhjá-
kvæmilega að hafa það í för
með sér, að þeir, sem hennar
hnjóta, gera meiri kröfur til
lífsins. Æðri mennttn í Rúss-
landi hefur ætíð verið fyrir
efnafólkið, ekki einungis á
keisaratímabilinu heldur allt
fram á síðustu ár, og þess
vegna er sterk erfðarvenja
þar í landi að drengur, sem lok
ið hefur gagnfræða- eða
menntaskólanámi fari ekki í
stritvinnu að loknu námi.
Á síðustu tveim árum hafa
rússnesk blöð æ ofan í æ birt
gagnrýni um námsmenn, sem
neitað hafa að starfa í verk-
smiðjum þar eð þeir hafa talið
það fyrir neðan virðingu sína.
Eins og málum er nú komið, er
sennilegt að innan skamms
verði ekki lengur til störf
framhaldsskólanámi.
UMMÆLI
WENDELL WILLKIE
Hversu áhrif, sem rússnésk-
ir ráðamenn reyna að hafa á
skoðanir hins rússneska borg-
ara og reyna að þrengja hugs-
un hans og stjórna honum eftir
að hann hefur lokið námi, þá
mun þeim að lokum ekki takast
að koma í veg fyrir, að hann
beiti þeirri gagnrýnisgáfu, sem
þeir skópu hjá honum með því
að mennta hann. Þegar Wend-
ell Willkie heimsótti Rússland
árið 1952, þá kynnti hann sér
nokkuð skólamál landsins.
Þegar hann var í Kremlin og
ræddi við Stalin komst hann
svo að orði: „Ef þér haldið á-
fram að mennta rússnesku
þjóðina hr. Stalin, verðið þér
búnir að missa stöðuna áður
en þér vitið af“. Þessi um-
mæli virtust falla hinum rúss-
neska einræðisherra mjög vel
í geð. Ef til vill munu þessi
ummæli reynast væntanlegum
ráðamönnum Rússlands annað
en tómt grín þegar fram í
sækir.
Ráðamenn í Rússlandi verða
nú að horfast í augu við mikið
vandamál hvað snertir hin tvö
megintakmörk, sem einkenna
skólakerfi þeirra. Annars veg-
ar að skapa löghlýðna borgara
í hinu kommúnistiska þjóðfé-
lagi og hins vegar að mennta
og þjálfa fólk, sem er fært um
að takast á hendur störf
í þjóðfélagi með vaxandi
tækni. — Að nokkru leyti
voru þessi vandamál fyrir
hendi þegar valdhafar Rúss-
lands tóku þá úrslitaákvörðun
á árunum eftir 1930 að leggja
aðal áherzluna á að þjálfa
tæknimenntaða menn. í ‘fram-
tíðinni mun þetta vandamál
koma enn betur í ljós.
NEYÐAST RÚSSAR
TIL AÐ SEMJA?
Aukningin á þjálfuðu og
menntuðu fólki er aðeins að
byrja að ná hámarki og nú virð
ist sá tími kominn, að hinir
rússnesku borgarar geti horft
bjartari augum á framtíðina
og búast má við breytingum á
ýmsum sviðum. Hin aukna
menntun í landinu og sam-
skipti við umheiminn ásamt ó-
vissunni, sem ríkir á meðal
valdhafanna auk þess, sem ein-
ræðisherra situr nú ekki leng-
ur þar á valdastóli — allt stuðl
ar þetta að því að neyða Rúss-
land til þess að ná samkomu-
lagi við aðrar þjóðir.
Þegar slíkt samkomulag hef
ur tekizt er jafnframt fengin
óhjákvæmileg viðurkenning á
því að hinar rússnesku kenn-
ingar þeirra Marx og Lenins
eru ekki þær einu og sönnu,
sem ber að lifa eftir. J]f Kreml
verjar taka upp línuna ura
góða sambúð, þá hlýtur líka
lýðræði Yesturlanda að vera
leyfilegt; og ef það er leyfilegt
þar, því þá ekki líka í Rúss-
landi sjálfu? Ef villitrú Titós,
sem fyrir nokkrum árum var
ákærð af meiri grimmd heldur
en auðvaldsskipulagið, verður
nú tekin í sátt og viðurkennd,
hvernig geta þá rússneskir
valdhafar neitað leppríkjunum
í Evrópu, að hafa sína eigin
villitrú, ef þau óska eftir því?
Geta rússneskir ráðamenn
veitt þjóð sinni betri mennt-
un og jafnframt komið í veg
fyrir að hún geri frekari kröf-
ur og dragi sínar eigin ályktan
ir svipað og hér hefur verið
drepið á? Ég held að það sé
ekki gott að svara þessu ná-
kvæmlega, en það er hægt að
fullýrða það, að eftir því sem
tímar líða þá mun þrá manns-
ins eftir frelsi brjóta af sér
alla hlekki, sem á liann verða
settir.
EINHLIÐA MENNTUN
Ef til vill halda Kremlverjar
áfram fyrst um sinn að hafa
þessa skipan á menntamálurn
sínum. Það getur verið gott fyr
ir einræðisland að eiga nóg af
hálfmenntuðum mönnum,
1 mönnum með tæknlmenntun,
og kaldrifjaða vísindamenn, en
láta mannúðina sitja á hakan-
um. Sennilegt er að þau vanda-
mál munu koma fram, sem
Kremlverjar munu reyna að
leysa með aðgerðum utan Rúss
lands. En það er einnig fyrir
(Frh. á 7. síðu.)
A bökkum Hvitár féll hann dauður niður'
ÞAÐ væri synd að .segja,
að ekki gerðust ýmsir at-
burðir í sambandi við Kópa
vog. í því ibýggðarlagi eru
kosningar algengara fyrir-
bæri en nokkurs staðar ann
ars staðar á íslandi, og ýms-
ir aðrir hlutir eiga sér þar
siað, : sem ótrúiegir þættu
annars slaðar. Nú á eins og
kunnugt er að kjósa einu
sinni enn í Kópavogi á næst
unni, því að Kópavogur er
orðinn kaupstaður, og ein-
hvern næstu daga fær hann
bæjarfógeta.
OPINN BORGARFJÖRÐUR
f sambandi við hið ný-
stofnaða bæjarfógetaemb-
ætti gerðust nokkur tíðindi
nú fyrir skömmu. Meðal um
sækjenda um emhættið var
Jón Steingrímsson sýslu-
maður í Borgarnesii og varð
dómsmálaráðherrann alls
hugar feginn, því að nú sá
hann opinn Borgarfjörð fyr
ir Sjálfstæðisflokkinn og
mjög kærkomið tækifæri til
þess að skipa sýslumann í
Mýrasýslu, er jafnframt
gæti verið í kjöri fyrir Sjálf
stæðisflokkinn í héraðinu,
og þar með skyldi Andrés í
Síðumúla ekki þurfa um sar
að binda. Og hinn nýi sýslu
maður og frambjóðandi var
líka fundinn, ungur. og efrii-
legur Heimdellingur, Ásgeir
Pétursson, fulltrúi í stjórn-
arráðinu. Ásgeir er somir
Péturs heitins Magnússonár
og þar af leiðandi af GilS-
bakkaætt. Mun hann
treysta mjög á fylgi frænda
sinna í Mýrasýsiu og viri-
sældir föður síns og afa, eri
sjálfur er maðurinn hinn
vörpulegasti á vellj og fram
gjarn í bezta lagi. Skyldi nú
Pétri ,,tilraunastjóra“ kast-
að fyrir borð, enda flokkur-
inn orðinn vonlaus um, að
hann geti nokkurn tíma
unnið sýsluna.
SINNASKIPTI JÓNS
En þegar hér var komið
sögu, fóru Framsóknarmenn
að ranka við sér. Leizt þeim
ekki á blikuna, er Fram-
sóknarfjölskylda Jóns Stein
grímssonar flytti á braut,
en Heimdalla^fjölskylda
kæmi í staðinn'.' Lögðu þeir
nú fast að Jóni að hætta við
Kópavoginn og sitja kyrr á
friðstóli í Borgarnesi. Jón
var lengi tregur til, enda
mun fjölskyldan mjög
gjarnan viilja komast nær
menningarlífi' höfuðstaðar-
ins, en svo fór þó að lokum,
að harin riaát flokkshagsmun
ina meirá og afturkallaði
umsókn sína. Hafði honum
þó verið tilkyhnt, að hann
myndi fá emhættið í Kópa-
vogi eftir því sem Morgun-
blaðið skýrir frá um leið og
það harmar þessi sinna-
skipti sýslumannsins. Allt
mun því verða óbreytt í
Borgarnesi enn um sinn. Ás
geiri Péturssyni var því
sýnd veiðin en ekki gefin,
og hinn pólitíski frami hans
er heftur í bili. Dettur
manni í hug í þessu sam-
bandi hið fleyga kvæði
Gríms um Skúlaskeið, og
minna endalok hins fræga
gæðings á óvæntan endi á
pólitískum framavonum Ás-
geirs Péturssonar. „Á bökk-
um Hvítár féll hann dauður
niður.“
„GAMMÚRINN GILDI“
En sú er toótin, að Ásgeir
er enn urigur maður og get-
ur vel beðið nokkur ár þang
að til tækifæri bjóðast á ný.
Getur hann nótið mildrar
veðráttu í stjörnarráðinU,
og vafalaust mun harin
kurina að miiwa á sig, ef
hönum leiðist biðin, og
„hneggjar þár við stall með
öllum tygjúm“, svo að énn
sé vitnað í Grím. Og fyrr
eða seinna munu opnast fyr
ir „gamminum gilda“ nýir
pólitískir fjallaVegir, þar ’
sem hann gelur þreytt skeið
sitt.
■ ÞórmóSur.