Alþýðublaðið - 15.12.1955, Blaðsíða 4

Alþýðubiaðiö
Finimtadagur 15. des. 1955.
Útgtrfandl: Alþýúuflok\uri*n.
Ritstjóri: Helgi Scemundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjdlmartton.
Blaðamenn: Björgvin Guðmuniuon og
Loftur Guðmundtson.
Áuglýsingastjóri: Emilía Samúelsióttir.
Ritstjórnarsímar: 49C1 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslustml: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverfisgðtu 8—10.
’Atlfriftarverð 15j00 á mánuði. í laussuðUt 1J)0.
Handafl bandingja
Bœkur og höfundcir:
Æviniýri í afkimum Asíti
,,ASÍA HEILLAR" heitir eigi það nokkurs staðar við, má eyðimerkurinnar eins og á dög-
ferðabók, sem landkönnuðurinn
Roy Chapman Andrews hefur
skrifað, og komin er út á ís-
lenzku í þýðingu Ævars R.
Kvaran hjá forlaginu Ferða-
bókaútgáfunni. Bókin flytur
sundurlausa þætti úr ferðum
höfundar í Austur-Asíu, Kína
og MongóLíu og einnig þætti um
hvalveiðar við Japan. Frásögn-
Andrews er jafnan hröð og lif-
segja það um ævintýri land-, um Genghis líhans, einhvers
könnuða fyrr og síðar. | frægasta hermanns og foringja,
Það er bæði fróðlegt og er sögur fara af. En síðan Gen-
skemmtilegt fyrir áhugamenn ghis Kahn fór herferðir sínar
um landafræði og þjóðir, er út þvert yfir slétturnar endalausu,
kemur bók um landsvæði, sem allt til Evrópulanda, hafa Mon-
lítt eru kynnt meðal almenn- 1 golíumenn tekið Búddhatrú, trú
ings hér á landi. Margar frá- friðar og miskunnar við allt,
sagnarmyndir Andrews frá sem lifir og hrærist, og hinn nýi
Mongólíu og Kína eru glöggar siður hefur mildað hetjurnar
og athyglisverðar og sums stað- og kyrrað hugann. Samt er Mon
andi, og efnið það, sem kallað | ar ljóslifandi, en einkum eiga gólíumanninum fjarri skapi að
er í daglegu tali „spennandi“ þó Mongóliumenn athvglisverð bjóða vinstri vangann, ef högg
Á ALÞINGI sitja fimmtíu
og tveir þjóðkjörnir fulltrú-
ar, sem eiga að hugsa og tala,
setja skynsamleg lög og móta
farsæla stefnu, svo að hér
ríki heilbrigt stjórnarfar.
Þeir eru valdir samkvæmt
aðferð lýðræðisins, og allir
itjómmálaflokkarnir dásama
hugsjón þess í orði. Eigi að
síður er svo komið, að frelsi
þingmannanna reynist lítils
virði. Annaðhvort hafa þeir
smám saman afsalað sér því
í hendur flokksforustunnar
eða leiðtoga flokkanna læst
það í greipar sínar. Hugsun-
in og sjálfsákvörðunarrétt-
urinn víkur fyrir því leik-
brúðulega handafli, sem ein-
kennir Álþingi íslendinga í
æ ríkari mæli. Mikill meiri-
hluti þjóðfulltrúanna réttir
upp hendurnar eins og kippt
sé í snúru, Þess vegna hlýtur
sú spurning að vakna, hvort
blóð íslenzka stjórnarfarsins
muni ekki mengað af eitri
einræðisins.
Afgreiðsla fjárlaganna
virðist óneitanlega benda til
þessa. Morgunblaðið segir í
gær: „Aðeins breytingartil-
lögur fjárveitinganefndar
náðu samþykki“. Og Tíminn,
sem er málgagn fjármálaráð
herrans, ber sömu þróun
málanna vitni: „Allar breyt-
ingartillögur meirihluta fjár
veitinganefndar voru sam-
þykktar, en aðrar breyting-
artillögur voru ýmist felldar
eða teknar aftur til 3. um-
ræðu“. Og sannarlega dylst
ekki, að báðum blöðunum
finnst þetta harla gott.
Vel kann að vera, að meiri
hlutinn á alþingi álíti sig
það gáfaðri, hugkvæmari og
velviljaðri en minnihlutann,
að skoðanir og tillögur stjórn
arandstöðunnar eigi engan
rétt á sér. Sú afstaða er ef til
vill mannleg, þó að hæpið
sé að þinglýsa einkaleyfi á
gáfum og úrræðum. Hitt er
þó enn alvarlegra, þegar met
inn er hlutur einstakra þing
manna stjórnarflokkanna.
Eru þeir ekki dómbærari á
þarfir kjósendanna víðs veg
a um land en aðilarnir, sem
hafa þá skrifstofuvinnu á
hendi að semja fjárlagafrum
varpið ár hvert? Og eiga þeir
ekki fremur að vera hús-
bændur en þrælar fjárveit-
ingamefndarmannanna og
flokksforingjanna? Yrði
þetta fyrirkomulag ekki til
þess, ef einhver flokkurinn
hefði meirihluta á alþingi,
að einn maður réði raunveru
lega afgreiðslu fjárlaganna?
Hann kynni að vera sam-
vizkusamur og viti borinn
um fram flesta eða alla aðra,
en þar fyrir væri honum ó-
mögulegt að búa yfir slíkri
þekkingu á landshögum og
þjóðarvilja, sem hægt er að
krefjast af fimmtíu og tveim
ur kjörnum fulltrúum fólks-
ins.
Fréttir Morgunblaðsins og
Tímans í gær eru staðfesting
þess, að þingmenn stjórnar-
flokkanna hafi látið svipta
sig rétti, sem þeim ber skíl-
yrðislaust. Þeir eru ekki til
þess kjömir að hætta að
hugsa og tala og fela nefnd
eða flokksforingja að ráða
afgreiðslu fjárlaganna. Ef
þetta sjónarmið á að gilda,
þá er ástæðulaust að kosta
fimmtíu og tvo menn til að
sitja á alþingi. Ef einn greið-
ir atkvæði eins og allir og
allir sem einn, þá er senni-
lega farsælla að safna þessu
leikbrúðulega handafli í eina
krumlu. Þannig yrðu þing-
menn stjórnarflokkanna Ics-
aðir við átkanlega háðung.
íslendingar hafa ekki tek-
ið upp stjórnarfar lýðræðis-
ins til þess að láta kosningar
snúast um það, hvaða ein-
ræðisseggur eigi að hugsa
fyrir þjóðina og drottna yfir
landinu. Við veljum fimm-
tíu og tvo fulltrúa á alþing
til að héruð landsins og stétt
ir þjóðarinnar eigi þar mál-
svara. Þeir eiga að ráða yfir
hugsun sinni í afstöðu og
höndum sínum í aíkvæða-
greiðslu. Fyrirbrigði eins og
það, sem frá segir í fréttum
Morgunblaðsins og Tímans í
gær, er sprottið af djölfarót
einræðisins, þó að kallað sé
blómjurt lýðræðisins. Og ís
lendingar mega aldrei verða
svo skaplausir að þola því-
líkan ófögnuð, ef þeím er al
vara, að hér eigi að ríkia lýð
ræðið. Frjáls þjóð getur ekki
sætt sig við, að handafl band
ingja ráði úrslitum á alþingi.
Okkar innilegustu þakkir
sendum við öllum þeim, er sýndu okkur vinsemd og
virðingu með heimsóknum, gjöfum, blómum og skeyt-
um á 50 ára hjúskaparafmæli okkar, 2. desember.
Guð blessi ykkur öll.
Hólmfríður Björnsdóttir,
Sigurður Guðmundsson.
jafnvel reyfarakennt. Fer naum
ast hjá því, að lesandi telji höf-
undinn stundum mála frásögn
sína fullsterkum litum, þannig
að hin sterku áhrif, sem frá-
sögnin framkallar, hljóti að
draga úr þeim sennileikablæ,
sem er sjálfsagður í öllum góð-
um ferðasögum. Annars er því
raunar stundum haldið fram,
að sannleikurinn sé oft ósenni-
legri en nokkur skáldskapur. Og
an þátt í bókinni. Hjarðlífið, er gefið á þann hægri. Það sést
flókatjöldin og hestarnir, minn greinilega af frásögn Andrews.
ingar um forna frægð ættbálks Hvít og skynin bein, er kunna
ins, fræknleikur í orustu, frækn að vera á striálingi með fram
leikur í keppni, hispursleysi, götuslóðum sléttunnar og víðar,
orðheldni og hefndarþorsti, ef eru ekkert síður af mönnum en
einhvers er að hefna, hefur mót (skepnum, því að mannfólkið
að sögu og þróun þeirrar þjóð- jhafði þann sið til skamms tíma,
ar, sem byggir háslétturnar þar 0g sjálfsagt er hann enn við líði,
eystra. Og þótt margt hafi j að láta hluta sundur líkami
breytzt, er vídd sléttunnar, hinna dauðu, svo að gammar
kuldi vetrarins og sandbyljir
Samúð með lifandi verum
Hörður á Grund eftjr
Skúla Þorsteinsson, saga fyr
ir börn og unglinga. Mynd-
ir teiknaði Halldór Péturs-
son. Útgefandi: Barnablaðið
Æskan. Prentsmiðjan Hólar.
152 bls. Verð: 35 kr. í bandi.
í FYRRA gaf Skúli Þor-
steinsson skólastjóra á Eski-
firði út barnabókina Börnin
hlæja og hoppa. Hefur sú bók
orðið vinsæl hjá öllum, sem
kynni hafa af henni haft. Og
ekki er þessi nýja bók Skúla
síðri hinni fyrri.
Hörður á Grund skiptist í 10
kafla. Greina þeir frá skiptum
og samlífi söguhetjunnar, Harð
ar, við húsdýrin og bregða upp
myndum af lífi og viðfangsefn-
um sveitadrengs eins og þetta
var. Þarna eru fráfærur, hjá-
seta, eftirleit, hjástaða, vetrar-
ferð og margt fleira. Yfir sum-
Málfar er vandað á bókinni.
Höfundur getur þess í formála,
að ekki sé „forðazt að nota orð
og orðatiltæki, sem ekki eru á
vörum fjöldans. Því læra börn-
in málið, að það er fyrir þeim
haft“. — Af þessu kynnu em-
hverjir að ætla, að bókin væri
erfið börnum og unglingum.
Það er og rétt, að hún er ekki
smábarnabók eða hentug til að
kenna byrjendum lestur, en
orðavalið mun ekki verða bórn-
um, sem orðin eru nokkurn veg
inn læs, til tafar við lesturinn,
því að hvort tveggja er, að sam
bandið skýrir oft, hvað við er
átt, þótt stundum verði hinir
ungu lesendur sjálfsagt að íeita
sér upplýsinga um merkingu
orða hjá foreldrum sínum eða
öðrum. — og svo hitt, að setn-
ingaskipun er ljós, orðaröð ó-
þvinguð og stíll eðlilegur. Þeg
ar það bætist svo við, að frásögn
um myndunum er bjartur blær 1 in grípur víða hug lesanáans
og léttur, eins og þegar lömb föstum tökum, þá verða ein-
fæðast á vorin eða setið er hjá í stök orð ekki til trafala, en ó-
sumarsól, en aðrar bera með sjálfrátt læra börnin ný orð og
sér alvarleika lífsins, svo sem orðatiltæki, enda er til þess æti
loftsins megi nærast á þeim.
Og mongólski prinsinn, vinur
Andrews, segist enga fanga
vilja, áður en hann skipar liði
sínu til mannskæðrar orustu.
Það er annars skylt að bakka
fyrir hverja góða ferðabók. sem
út kemur á íslenzku. Einkum
er þó fengur í slíkum bókum,
sem gerast í því umhverfi. sem
lítið hefur verið um skrifað hér.
Og þau svæði eru enn allstór
o? allmörg, sem ekki er hægt
að fá glöggar heimildir um a£
íslenzkum. bókum.
S.H.
þegar góðvinurinn Gráni er sótt
ur í síðasta sinn fram á dalinn
eða þegar vetrarhörkur sverfa
að bjargþrota fé í sjálfheldu.
En alls staðar andar að lesand-
anum hlýju og samúð með öll-
um lifandi verum.
U V/Ð AHHARHÓL
azt.
Hitt er annað mál, að sum orð
í þessari bók eru önnur en ég
vandist á Vestfjörðum. Við
vestra sögðum t. d. „snöp (hvk.),
en ekki ,,snapir“ (kvk.). Skúli
talar um „rák“, þegar ég heíði
nefnt „þræðing", og fleira
mætti telja. En Skúli er Aust-
firðingur og talar og skrifar að
sjálfsögðu móðurmál sitt.
Öll útgerð bókarinnar er hin
snyrtilegasta, eins og jafnan á
11
JÓN P EMILSwt]
JngóJfsstræti 4 - Sltni 82819
flcU.(-liCtninyú\

ISLENZK 0RL06 -
útvarpsþættir
Ævars R. Kvaran.
BÓKAÚTGÁFAN NOR.ÐRI
gefur út bók, sem Ævar R.
Kvaran leikari hefur tekið sam
an og nefnist íslenzk örlög. Er
hér um að ræða þætti þá, er
Ævar hefur flutt í útvarp, og
nefndust þá úr ýmsum áttum.
Efni þáttanna eru minningar
og munnmæli um merka og sér-
kennilega menn og atburði.
Bókin er 220 blaðsíður að
stærð, prentuð í Prentverki
Odds Björnssonar á Akureyri.
„En hvað það var
skrýtið”.
BÓKAÚTGÁFAN „Gimbill“
í Reykjavík hefur gefið út hið
vinsæla barnakvæði Páls Ár-
dals, „En hvað það var skrýt-
ið“ og er það fagurlega mynd-
skreytt eftir Iialldór Péturs-
son. Prentunin er sérstaklega
vönduð og einkum hefur mvnd-
bokum Æskunnar. Letur er , , . , „ . _
, , .ln o- . prentunm tekizt með afbngð-
skyrt og prentvillur faar. 1 ,
,CI y , . , . um vel. Þessi litla bok verður
(bkemmtilegt dæmi um stafa-I , ., , .
' areiðanlega vmsæl jolagjof
víxl sá ég þar: „Sturlu“ fyrir
..Surtlu“.) Mikil bókarprýði er
að myndum Halldórs Pétursson
Það má segja hið sama um
Hörð á Grund og fyrri bók
Skúla: Börn, sem orðin eru læs,
og unglingar ættu að lesa
hana, foreldrar að ræða efni
vngri barna.
Skólapiltar é
araskútu.
smygl-
,. SKOLAPILTAR Á SMYGL
ARASKÚTU“ heitir bók, sem
hennar við börn sín og skólarn ^ komin er út á íslenzku í þýð-
ir að notfæra sér hana til þess ^ ingu Hallgríms Jónassonar.
að auka þekkingu barnanna á Þetta er drengjasaga eftir Lau-
lífsháttum foreldra sinna og for rits Suhr. Útgefandi er ísafold-
feðra, glæða ást þeirra á öllu j arprentsmiðja h.f. Bókin er
lifa^di og bæta við orðaforða prýdd myndum.
sinn. — Hafi Skúli Þorsteins- j Sagan segir frá ævintýrum
son þökk fyrir þessar bæku.r þeirra félaganna, Páls og
sxnar báðar. : Sveins, á skútu á Eýstrasalti,
rílafur Þ. Kristjánsson. ;og veltur á ýmsu fyrir þeim.