Alþýðublaðið - 22.12.1955, Qupperneq 4

Alþýðublaftið
Fimmtudagvir 22. des. 1955
Útgcfandi: AIþýðuflokþurinn.
Ritstjóri: Hélgi Sczmundsto*.
Tréuastjóri: Sigvaldi Hjálmarssom.
BiaSamenn: Björgvin Guðmundsson og
Loftur Guðmundsson.
'Auglýsingastjóri: Emilia Samáclsdótiir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Auglýsingastmi: 4906.
Afgretðslusíml: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverflsgðtu S—10.
'Ásþriftarverð I5fl0 á mánuðl. í lausasðlu lflO.
Betra seint en aldrei
TÍMINN víkur í forustu-
grein sinni í gær hressilega
að Morgunblaðinu og Sjálf-
stæðisflokknum. Tilefnið er
sú niðurstaða Morgunblaðs-
ins á dögunum, að óheilla-
öflum tortryggninnar og úlf-
úðarinnar verði að útrýma.
Etáðið, sem Tíminn hefur
fram að færa, hefur ekki
verið á dagskrá stjórnarsam-
vinnunnar undanfarin ár, en
eigi að síður tímabær sann-
leikur: „Tvímælalaust það,
að ýmsar stéttir telja sig vera
útundan við skiptingu þjóð-
arteknanna, en hins vegar
beri aðrar meira úr býtum
en þeim réttilega ber“, segir
málgagn Framsóknarflokks-
ins um ágreiningsatriðið. Og
síðan fylgir sú ályktun, að
hér sé komið að kjarna máls-
ins.
Þetta er augljós sannleik-
ur. Stéttabaráttan og þjóð-
málaátökin standa um þessi
atriði. Svó er ekki aðeins um
sjávarútveginn, sem Tíminn
leggur megináherzlu á þessu
sinni. Yissulega er rétt, að
„ýmsir aðilar græði óeðli-
lega í sambandi við fiskverzl
unina, að frystihúsin á afla-
mestu verstöðvunum hagnist
óeðlilega og fleiri milliliðir
græði mikið í sambandi við
útgerðina“. Naumast verða
heldur skiptar skoðanir
frjálslyndra manna um
áframhaldið í röksemda-
færslu Tímans: „Þess vegna
ætti það að vera eitt megin-
/erkefnið við lausn útgerð-
armálanna að þessu sinni að
ieitast við að koma rekstrar-
málum útgerðarinnar í það
horf, að hægt verði að sigr-
ast á þessari skaðlegu tor-
tryggni og úlfúð. Slíkt end-
urbótaverk kann að vísu að
reynast svo umfangsmikið,
að ekki sé tími og aðstaða til
að vinna það til fullnustu
áður en flotinn þarf að hefja
veiðar að þessu sinni. En hins
vegar ætti að mega leggja
grundvöll að varanlegri
lausn þess“.
Hér er ýmislegt gefið í
skyn, enda segir Tíminn að
lokum: „Flokkur, sem fyrst
Bœkur og höfundar:
og’ fremst þjónar milliliðum
og gróðamönnum, er til fárra
hluta ólíklegri en að vilja
vinna að þjóðfélagslegum
endurbótum, en draga úr tor-
tryggni og úlfúð“. Þetta mun
eiga að skilja á þá lund, að
Sjálfstæðisflokkurinn sé
hvorki fær um að tryggja
rekstur sjávarútvegsins né
útrýma úlfúðinni og tor-
tryggninni í þjóðfélaginu.
Tíminn hefur áttað sig á
þeirri staðreynd, að sam-
starfsmenn Framsóknarfl.
séu ósamstarfshæfir. Sú upp-
götvun hefur tekið nokkuð
langan tíma, en betra er
seint en aldrei. Vissulega er
mögulegt að stunda fiskveið
ar frá íslandi. Sjómenn okk-
ar erti mestu aflaklær ver-
aldarinnar. Fiskimiðin um-
hverfis landið hafa einnig
þótt afbragðsgóð tiL þessa.
Samt hefur svo til tekizt, að
sjávarútvegurinn er kominn
á vonarvöl. Ástæðan liggur
öllum í augum uppi. Tíminn
játar hana í forustugrein
sinni í gær og segir satt og
rétt frá. Hún er óstjórnin og
ofstjórnin, sem Sjálfstæðis-
flokkurinn ber ábyrgð á og
teiðir til úlfúðar og tor-
tryggni auk þess sem hún
kallar gjaldþrot og hörmung
ar yfir þjóðina.
•En meðal annarra orða: Er
skki tími til kominn, að
Framsóknarflokkurinn fylgi
eftir þessu rökstudda áliti
Tímans með því að segja skil
ið við þann flokk, sem „fyrst
og fremst þjónar milliliðum
og gróðamönnum" ? Hann er
sannarlega „til fárra hluta
ólíklegri en að vilja vinna að
þjóðfélagslegum endurbót-
um, er draga úr tortryggn-
inni og úlfúðinni“. Þetta er
ekki giftusamlegur vitnis-
burður. En hitt er heldur
ekki gott til afspurnar að
hafa gerzt samsekur ósóman
um. Tíminn þyrfti þess
vegna að vinna þann sigur á
heimavígstöðvunum að losa
Framsóknarflokkinn úr
þeim félagsskap, sem hann
er nú í og öllum aðilum reyn
ist til óþurftar.
Geríst áskrifendur blaðslns.
Alþýðublaðið
Ólafur Davíðsson: Ég læt
allt fjúka. Sendibréf og
dagbókarbrot frá skólaár-
unum. Reykjavík, ísafold-
arprentsmiðja h.f. 1955.
í STÓRFRÓÐLEGUM endur
minningum Jakobs Líndals, I
sem ég skráði að méstu eftir rit
uðum heimildum hans síðustu
árin, sem hann lifði, segir ó-
gleymanlega skemmtilega sögu
af Ólafi Davíðssyni. Það var |
morguninn eftir að bruninn j
mikli varð í Möðruvallaskóla,
en Jakob var þá nemandi þar, 1
en Ólafur kennari. Megninu af
-því, sem tekizt hafði að bjarga
af bókum og munum nemenda
og kennara, var komið fyrir í
kirkjunni til bráðabirgða, og
þar sváfu flestir piltanna um
nóttina, og sumir kennara, þar
á meðal Ólafur. Kalt var í
kirkjunni um nóttina og áttu
menn þar hrollsama vist. í lýs-
ingu um morguninn er Ólafur
kominn á kreik, en Jakob kúr-
ir í fleti sínu, þaðan sem hann
má gerla sjá, hvað fram fer í
kirkjunni. Ólafur tekur að tína
bækur sínar, handrit og skjöl
út úr bóka- og fatahrúgurn,
sem lágu þar um allt. Hann
tínir í tvær hrúgur, prentaðar
bækur í aðra, handrit sín, upp-
köst og rituð gögn í hina. Og
sem hann þykist hafa gengið úr
skugga um, að hann eigi ekki
meira í vændum úr dyngjum
þeim, er þar lágu, gengur hann
nokkrum sinnum í kringum
handritahrúguna, gefur henni
hornauga og tautar: „Tu, tu!
Ekki er nú hátt risið á hunda-
þúfunni!“ En úr þessari hunda-
þúfu vannst honum bókin um
galdramál á Islandi, ritið um
Islenzkar þulur, vikivaka og
skemmtanir og fjölmargt. ann-
að, bætir Jakob við. En sagan
lýsir þeim báðum skemmtilega,
Jakob og Ólafi. Annar engum
manni líkur um glögga athygli,
en Ólafur öllum ólíkur, nema
sjálfum sér, hvað sem að hönd-
um ber. Hitt mun aldrei neinn
hafa fengið að vita, hvað eða
hversu mikið dýrmætra gagna
Ólafur missti í brunanum.
En þó að Ólafi Davíðssyni
kunni að hafa virzt ekki hátt
risið á lífsverki sínu, þar sem
hann stóð þenna svalkalda morg
un, yfir því sem geystur eldur
hafði leift honum af handritum
hans, þá mun engum síðari
tíma samlanda hans virðast
svo. Ólafur Davíðsson hefur
lagt ómetanlegan skerf til ís-
lenzkra þjóðfræða og menning
arsögu, og mun hlutur hans í
því efni verða æ því meira met
inn, sem lengra líður fram. Var
íslenzkri menningarsögu og
menntun það óbætanlegt tjón,
er Ólafur féll frá löngu fyrir
aldur fram. Einmitt vegna þess
hve rit Ólafs eru í tiltölulega
fárra manna höndum, og þá
eigi síður vegna þess, hve allt
of fátt er kunnugt um líf og
persónuleika þessa fjölfróða og
fluggáfaða manns, sem aldrei
gat orðið neinum líkur nema
sjálfum sér, mun öllum verða
það hið mesta gleðiefni, að nú
eru komin út bréf þau, er Ól-
afur reit föður sínum á skóla-
árunum, bæði frá Reykjavík og
Kaupmannahöfn og dagbók sú,
er hann reit á árunum 1881—
1882.
Það er í skemmstu máli um
bók þessa að segja, að hún er
með afbrigðum skemmtileg og
; um margt stórfróðleg. Dyrum
lærða skólans í Reykjavík er
þarna slegið upp á gátt og bráð
glöggur og óspilltur sveita-
drengur af Nörðurlandi leiðir
þarna fram fjölda þeirra
manna, sem bæði þá og síðar
urðu þjóðkunnir menn og á-
hrifaríkir. En einmitt vegna
þess, að bréfritarinn er Ólafur
Davíðsson og „lætur allt
fjúka“ og viðtakandi bréfanna
er hinn gáfaði faðir hans, sem
augljóst er, að Ólafur ber til
svo efalaust traust, að ekkert
hæfir í sambúð þeirra, nema
brigðulaus' hreinskilni, sjáum
vér þarna margan mætan mann
í ljósi, sem hvergi hefur á hann
skinið annars staðar, og verð-
um margs þess vísir um menn-
ingu og áldarfar, sem eigi get-
ur annars staðar að finna svo
mér sé kunnugt. Einkum á
þetta víð um hina gagnmerki-
legu dagbók Ólafs. Opinská er
hún og djörf, en harla fróðleg
um það, hvernig úrvalið af
gáfumönnum þeirrar kýnslóð-
ar, er Ólafur Davíðsson heyrði,
jleitaðist við að brjóta lífsgátur
I og vandamál sinnar tíðar til
mergjar. Og ekki sízt um það,
hver þau vandarnál voru, og
hvar samvizka þeirrar tíðar brá
við og kveinkaði sér.
Finnur Sigmundsson lands-
bókavörður, sem gefið hefur út
, þessa skemmtilegu bók af sinni
’ alkunnu smekkvísi og ná-
kvæmni, er eigi sá Fáfnir, er
lig'gi á gulli sínu og unni eng-
um af að njóta. Þvert á móti
hefur hann gefið oss hverja
bókina annarri ágætari og
merkilegri, sem hann hefur
dregið fram í ljós dagsins úr
I bréfaskrínum Landsbókasafns
j ins og aukið skýringum og ýms
J um merkum fróðleik. Þetta vil
ég taka rækilega fram og
þakka, einmitt af því, að mér
er það efalaust mál, að bókin.
„Ég læt allt fjúka“ hefði orðið
ennþá betri og girnilegri til
fróðleiks, ef hún hefði verið
aukin bréfum séra Davíðs til
Ólafs, þeim er þessum tíma
(Frh. á 7; síðu.i
Eiginmenn!
Gleðjið konuna
0 :
og kaupið gjafakort í Verzl. Kjólinn. Get-
ur þá frúin sjálf valið sér kjól, kápu, kjóla-
tau og margt fleira — og allir ánægðir..
Verzl. Kjólli
Þingholtsstræti 3.
Til jóiagjafa:
s
V
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
Á
s
s
V
s
s
V
s
s...
s
s
s
c
S ■
V
s
s
s
I,
s
s
s
V
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
:v.
s
s
s
s
s
s
í miklu úrvali.
Náttkjólar
Undirkjólar
Krínólíntpils
Millipils
Sokkar
Slæður
(með vír og án).
Blússur
Peysur
Hanzkar
frá kr. 22,00 —* <
alls konar
kjólatau.
Kjólar.
Til jóla seljum við nokkur stykki af kjólum
mjög ódýrt.
VerzL Kjólli
Þingholtsstræti 3.
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
S
s
s
s
s
s
s
s
■ s
s
s
■ s
V
s