Alþýðublaðið - 03.01.1956, Blaðsíða 4

4 '<-■
Alþýðublaéið
Þriðjudagur 3. janúar ISSjS
Útgcfandl: Alþýðuflok\uri*».
Ritstjóri: Helgí Scemundssou.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmunisson Og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir,
Ritstjórnarsímar: 49Q1 og 4902.
Auglýsingasími: 4906.
Afgreiðslustmi: 4900.
Alþýðuprentsmiðjan, Hverflsgðtu S—16.
rÁs\riftarverð 151)0 á mánuðl. t Uustsðiu ljffl.
Á FJÖRUmi
ÞAÐ ER SIÐUR, að for-
sætisráðherrann ávarpi þjóð-
ina á gamlárskvöld. Ólafur
Thors rækti þá skyldu að
>essu sinni, og mun ræðu
hans lengi minnzt að endem-
um. Forsætisráðherrann stóð
á fjörunni, virti fyrir sér
strandaða þjóðarskútuna og
reyndi að afsaka sjálfan sig
eins og barn, sem þrætir fyr-
ir mistök. Boðskapur forsæt-
isráðherrans var eitthvað á
þessa lund: Strandið er ekki
mér að kenna. Ég sagði ykk-
ur þetta allt fyrir, en þið vild
uð endilega, að ég sigldi skip
inu yfir brim og boða, unz
það sæti fast. Þið hefðuð átt
að fara að ráðum mínum í
fyrra, þá stæði ég ekki sem
strandkapteinn hér á fjör-
unni. Ég veit ágætlega hvern
ig á að sigla þjóðarskútunni
í tvísýnu veðri og þungum
sjó, en hásetarnir taka af
mér ráðin, og því fer sem fer.
Látið mig fá skipið mitt aft-
ur, og ég skal sýna ykkur,
hvað ég kann og get.
Kannski er mannlegt af
Ólafi Thors að afsaka sig
með þessum hætti, en stór-
mannlegt er það ekki. Skip-
stjóranum ber að ákveða
stefnu og hraða fleytunnar.
Hans er ábyrgðin, ef illa fer,
en þökkin og sóminn, ef vel
tekst. Ólafi þýðir ekkert að
skella skuldina á hásetana.
Hann kann ekki að stjórna,
þegar á reynir. Þess vegna
strandar hann skipinu í
hvert skipti sem honum er
trúað fyrir stýrinu. Og slík-
um manni stoðar lítt að slá
um sig á fjörunni og látast
vera sjógarpur. Reynslan
hafur dæmt Ólaf Thors óhæf
an til skipsstjórnarinnar.
Islendingar ættu að geta
horft bjartsýnir og stór-
huga til framtíðarinnar.
Möguleikar landsins eru
mikiir og augljósir. Fólkið
í landinu vinnur hörðum
höndum ár og eindaga,
frainleiðir meira en nokkur
annar sambæriiegur mann-
hópur í veröldinni, einn
fiskar á við þrjá, svo að
vitnað sé til höfuðatvinnu-
vegar okkar fram að þessu.
Samt blasir sú staðreynd
við, að fiskiskipaflotinn er
stöðvaður og grundvölíur
afkomu okkar og efnahags
kominn að hruni einu sinni
enn. Hvers vegna? Ástæðan
er óstjórn og ofstjórn, sem
Ólafur Thors ber ábyrgð á
í umboði stærsta stjórn-
málaflokks landsins. Stjórn
arfarinu er ábótavant, en
ekki þjóðinni. Skipstjórinn
er fljótfær og óvitur, þó að
hásetarnir kunni ágætlega
til verka. Þess vegna verð-
ur að fela nýjum manni
stýrið, ef skipið næst aftur
út. Ólafur Thors er bezt
kominn á fjörunni.
Annars er þessi aðferð, að
valdamennirnir kenni öðr-
um um mistök sín og yfir-
sjónir, glöggt einkenni stjórn
málabaráttunnar í dag.
Bjarni Benediktsson dóms-
málaráðherra greip til henn
ar í áramótagrein sinni Morg
unblaðinu og Sjálfstseðis-
flokknum til handa. Hann
kennir Landsbanka íslands
um þann afgang verðbólg-
unnar, sem ráðherranum
finnst óskynsamlegt að færa
á reikning verkalýðshreyf-
ingarinnar! Slíkt nær engri
átt. Alþingi og ríkisstjórn
eru þeir aðilar, sem eiga að
marka Iandsstjórnarstefn-
una. Og þeim stoðar ekkert
að saka aðra um ófarirnar,
þegar skipið er strandað.
Auðvitað er það margra
verk, að verðbólgan er hér
að færa allt í kaf. En meg-
inorsök óheillaþróunarinnar
er ofstjórn og óstjórn lands-
feðranna. Þeir ættu að líta
sjálfum sér nær í stað þess
að temja sér tilburði Bjarna
Benediktssonar og Olafs
Thors. Þjóðin tekur ekkert
mark á þvílíkum fíflalátum.
Ólafur Thors er ef til vill
svo skaplaus, að hann sætti
sig við það hlutskipti að
standa á fjörunni um sér-
hver áramót með strandaða
þjóðarskútuna í baksýn, en
íslendingar eru löngu orðnir
þreyttir á þeirri frammistöðu
skipstjórans. Þess vegna er
tímabært að verja honum
stýrið, ef skipið næst út og
lagt verður í nýja sjóferð.
Auðvitað er vandi að stýra
og stjórna fyrst álpazt hefur
verið á hættuslóðir. En þeim,
sem hefur strandað skipinu
hvað eftir annað, verður ekki
treyst til giftusamlegrar for-
ustu í framtíðinni. Ólafur
ætti í mesta lagi að fá tæki-
færi til að deila kjörum við
hásetana. En sæmst væri að
skilja hann eftir í Iandi.
Bœkur og höfundar
TIMARITIÐ BIRTINGUR er
orðið ársgamalt og sannar ágæt
lega þá fræðikenningu, ýáð
fyrsti dagur ævinnar sé börn-
um hættulegastur. Það fetaði
sig hægt áfram í upphafi veg-
ferðarinnar, en hefur vaxið að
þreki og áræði. Maður gleðst
af því, að fulltrúar ungu kyn-
slóðarinnar á íslenzku lista-
mannaþingi skuli hafa komið
sér upp þessu málgagni og
reynzt menn til að halda í því
lífinu. Hér eftir virðist ein-
sýnt, að Birtingur deyi fremur
af slysförum en úr leiðindum.
Af efni tímaritsins skal þetta
nefnt: Hörður Ágústsson hefur
ritað grein um byggingarlist í
svo mikilli alvöru, að undirrit-
aður varð miður sín við lestur-
inn. Kvæði Arturs Lundkvists,
Ur Sýrenusöng, er áhrifamikið
og sviptigið listaverk í þýðingu
Hannesar Sigfússonar. Ljóð
Jóns Óskars og Jóns úr Vör eru
hógvær og fíngerður skáldskap
ur. Samtalið við Stein Steinarr
um „Ljóð ungra skálda“ er
skemmtilega bersögult, og út-
gefendur Birtings urðu vissu-
lega menn að meiri við að birta
það í tímaritinu, því að sjálf-
sagt hefur sumum þeirra runn
ið í skap af minna tilefni. Þýð-
ingarnar á ljóðum Diktoniusar
eru öllum aðilum til nokkurs
sóma. Ritgerðir Arturs Lund-
kvists eru ærið fagnaðarefni,
þó að hann sé handahraður að
velja og hafna, því að enginn
efar vitsmuni haiis eða þekk-
ingu. Langlokan um Halldór
Kiljan Laxness eftir Lars-Gör-
an Eriksson er furðulpgur sam-
setningur, sem ráðlegast mun
að reyna að gleyma, þótt erfitt
sé. Grein Magnúsár Magnús-
sonar um Albert heitinn Ein-
stein sýnist skilmerkileg, en
minnir dálítið á trénaða rófu.
Hugleiðing Björns Th. Björns-
sonar vegna sýningar Kjarvals
vekur til umhugsunar fremur
en skilnings á list meistarans,
en gaman væri, ef draumur
Björns ætti fyrir sér að rætast.
Ágripið af evrópskri listasögu
væri betur búið, en þetta er
víst bara byrjunin. Jóhannes
Helgi skrifar af þróttmiklum
skapsmunum um fjöregg í
tröllahöndum, og maður hlýtur
að vera honum sammála, þrátt
fyrir öfgarnar, þó að sumt væri
kannski betur ósagt. Thor Vil-
hjálmsson sýnir menningu
Austurlanda þakkarverða rækt
arsemi. Hann er stórhrifinn af
leiklist Kínverja, sem hefur
meðal annars það til síns ágæt-
is að vera sýnu eldri en Thors-
ættin, þó að hún væri rakin
eitthvað austur á bóginn, en
það er önnur saga. Smásögurn-
ar gleymast um leið og þær
eru lesnar, svo að fæst orð hafa
minnsta ábyrgð. Yfirlitsgrein-
arnar um málverkasýningarnar
falla manni vel í geð, og Geir
Kristjánsson fer kurteislega af
stað sem leikdómari. Einar
Bragi hefur fengið kast vegna
skáldskapar Sigurðar Einarsson
ar og finnst Holtsklerkurinn ó-
frómur! Undirritaður er sakað-
ur um að una því, að Sigurður
stæli Jónas Hallgrímsson. Af-
sökunin verður aðeins sú, að
Helgi Sæmundsson ættfærir
ekki kvæði Sigurðar til Jónas-
ar, hvort heldur höfundur
Haustljóðs á vori 1951 biður
svo eða skipar. Þar mun Jón-
as Hallgrímsson harðast leik-
ínn lífs og liðinn og var honum
þó rnargt mótdrægt um dagana.
. Thor Viíhjálmsson fer með
aðalhlutverkið í Birtingsleikn-
um, talar mest og hefur hæst.
Maðurinn er ungur og frakkur
eins og hann ætli sér Nóbels-
verðlaunin, og margt bendir til
þess, að hann eigi þroska og
sjálfstæði í vændum. Skoðanir
hans eru ekki frumlegar, en
Thor segir þær eins og' hans sé
mátturinn og dýrðin. Trú háns
flytur naumast fjöll, en hún
ætti að geta hækkað kögunar-
hólinn. Hér er átt við þáttinn í
Birtingi, sem hét í fyrstu Þank
ar um eitt og annað sem úfar
mættu af rísa, en varð svo að
Syrpu. Stephani G. þótti orðið
Ijótt og taldi það dregið af
sorpi, en Thor rís karlmannlega
undir nafninu. Raunar eru sum
ar ályktanir hans ósköp um-
deilanlegar. Hann skrifar um
úthlutun listamannalaunanna í
fljótræði, þó að undirritaður
megi sæmilega við una. Það
skal samt látið kyrrt liggj'a um
sinn, en vissulega væri tíma-
bært að ræða úthlutun lista-
mannalaunanna opinberlega í
von um árangur, sem yrði and-
legu lífi á Islandi að einhverju
gagni í framtíðinni, og færi vel
á því, ef Birtingur freistaði
slíks. Hitt er verra, þegar Krist
mann Guðmundsson á að vera
lélegur rithöfundur vegna þess .
hvað Hollendingum gangi bölv-
anlega að bera fram nafn hans.!
Fleirum myndi hætt, ef sá mæli!
kvarði ætti að ráða úrslitum. j
Reiðilestur Thors Vilhjálms-
sonar um heimsbókmenntasög-
una verður naumast öðrum til
skemmtunar en Bjarna frá Hof
teigi, sem þyrfti þó meiri gleði
til hamingju, ef hann væri ekki
jafn andlega sjálfbjarga og 1
raun ber vitni. Auk þess er
hæpið, að skáldfrægð Gunnars
Gunnarssonar stafi lífshætta af
s.amanburðinum við Laxness,
því að hann er mikill höfundur
víðar en á Ncrðurlöndum. Birt
ingur má ekki komast á for-
heimskunarstigið í afstöðu til
skálda og listamanna. Gunnar
þótti frambærilegur vonbiðill
Nóbelsverðlaunanna fyrir ald-
arfjórðungi, og hann hefur ekk
ert minnkað af vexti Laxness
síðan, þó að hitt sé satt og rétt,
að sænsku gullpeningarnir hafi
lent á réttum stað hérlendis,
I.oks væri æskilegt, að Thor
temdi sér listrænni vinnubrögð
í skrifum um Vilhjálm Þ. Gísla
son framvegis, því að skammir
þurfa að spretta af mikilli í-
þrótt, ef þær eiga að verða bók-
menntir.
Ritdómarnir í síðasta hefti
Birtings gætu orðið efni í aðra
grein. Hér skal ósagt látið. hver
ritdómarinn muni gáfaðastur,
en Jón úr Vör fær siðmenning-
arverðlaunin. Annars mun
þykja ástæða til, að vikið sé
nokkrum orðum að ritsmíð
Hannesar Sigfússonar um Ijóða
þýðingarnar „Á hnotskógi1.
Helgi Hálfdanarson er þar lát-
inn gjalda þess, að undirritaður
unni honum sannmælis. Hann-
es segir orðrétt: „Ég vil taka
það fram að mér hefði aldrei
dottið í hug að beita sleggj-
unni, ef fleipur Helga Sæ-
mundssonar hefði ekki eggjað
mig til .þess. Þessi umsögn er
fremur hugsuð sem andmæli
við fullyrðingu en eiginlegur
ritdómur.“ Þetta með sleggjuna
orkar ef til vill tvímælis. Er
Hannes kannski að gefa í skyn,
að umsögn hans sé sleggjudóm
(Frh. á 7. síðu.)
Gullhrúðkaup vestan hafs
_ MERKISHJÓNIN Guðný
Árnadóttir, Sveinssonar stór-
bónda í Argyle og Gunnar
Matthíasson, Jochumssonar
skálds, ao Inglewood í Los An-
geles, áttu gullbrúðkaup þann
29. október s.l. og var þess
minnzt með veglegu hófi, sem
vinir þeirra efndu til. Var þar
saman komið hátt á annað
hundrað manns og fór sam-
kvæmið hið bezta fram. Segir í
Lögbergi að beinlínis hafi Ijóm-
að af hinum glæsilegu hiónum,
þar sem þau sátu við háborðið
ásamt börnum sínum, tengda-
börnum og barnabörnum.
■ Þau hjón eiga marga vini hér
á landi, bæði þá sem þau hafa
tekið með frábærri gestrisni, er
þeir voru á ferð vestur þar og
sem kynnzt hafa Gunnari, er
hann hefur komið hingað í
heimsókn. Gunnar er slíkur
maður. að hann vinnur hug
allra fyrir glæsimennsku sína,
garpsskap og gáfur, og íslenzk-
ari er hann flestum þeim, sem
aldrei hafa að heiman farið.
Þess er sérstaklega getið í
Lögbergi, að mikið hafi verið
sungið í samkvæmi þessu, og
mun Gunnari hafa fallið bað
vel, þar eð hann var orðlagður
söngmaður á yngri árum og eins
og kunnugt er er Þóra Matthías
son. hin vinsæla söngkona, er
var hér á ferð með Gunnari í
fyrra, dóttir þeirra hjóna. Með-
al söngvara í samkvæminu,
auk hennar, er einkum getið
Hönnu Bjarnadóttur úr Reykja
vík, sem nú dvelzt við söngnám
’ í Los Angeles, og orð á því haft
hve mjög hún hafi hrifið gesti
jmeð söng sínum. Þá voru og
j margar ræður haldnar og kvæði
, flutt til heiðurs gullbrúðkaups-
' hjónunum.
, Hjónin Guðný Árnaclóttir og
Gunnar Matthíasson.
I bréfi til kunningja síns hér
fyrir skömmu kveðst Gunnar
vera hinn ernasti og þau hjón
bæði, og biðja þau innilega að
heilsa öllum. vinum sínum og
kunningjum hér. „Ég rétti
, höndina til ykkar yfir hafið,“
segir hann, er hann minnist á
myndina, sem tekin var af
þeim hjónum í gullbrúðkaup-
inu. Mundi og margur vina
| hans gjarna hafa viljað mega
jtaka í hönd hans og óska þeim
jhjónum til hamingju á þessum
■ heiðursdegi þeirra. _ .,