Alþýðublaðið - 20.01.1957, Blaðsíða 5

Sstnnudagur 28. janúar 195T
AlþýfEtibfaing
Fiskur sendur óunninn til útlanda
UM MARGRA ÁRA SKEIÐ
liefur ekki verið jafn lítil at-
vinna í frystihúsunum hér í
bæ og nú. — í nóvembermán-
uði voru meðaltekjur þeirra
jfcvenna, sem vinna í frystihús-
'unum alltaf þegar vinna er fyr-
ár hendi, um kr. 2000.00 eða
liðlega helmingur þess, er þær
xnyndu hafa þegar unnið er með
íullum afköstum. I desemtaer-
mánuði var vinnan enn minni,
eða um 11—1200 kr. og ekkert
að gera milli jóla og nýárs. Það
sem af er þessum mánuði, eða
til 10. þ.m., voru tekjur verka-
livenna í frystihúsunum sirka
400 kr.
Atvinnuleysi það, sem verka-
konur í frvstihúsunum eiga nú
við að stríða, stafar einvörð-
ungu af því, að meg.inhluti tog-
aranna hafa að undanförnu
Eiglt með aflann óunninn á er-
lenda markaði og virðist ekk-
ert draga úr þeim siglingum.
Þess eru jafnvel dæmi að vél-
bátar séu einnig farnir að sigla
Tneð óunninn afla. t.d. fór taát-
ur nú nýlega hlaðinn ýsu til
Bretlands, var hér um að ræða
bát, sem annars hefur lagt afla
sinn upp hjá opinberu fyrirtæki
,hér í bæ. — Ekki verður séð
hvað hefði átt að vera því til
fyrirstöðu að þessi bátur legði
afla sinn upp hér.
Þótt hér hafi aðeins verið
talað um atvinnuleysi meðal
verkakvenna. þá er það og stað
reynd, að atvinnúskortur þessi
(nær einnig til verkamanna í
. frystihúsunum, þótt það sé
lekki jafnmikið og meðal verka-
kvenna,
Þess verður að vænta að rík-
isstjórnin, sem á sínum tíma
gaf fyrirheit um fulla atvinnu.
og lýsti því einnig vfir, að
ákveðið hefði verið að aðeins
L? hluti togaranna fengju að
sigla með afla sinn óunninn,
standi við þessi fvrirheit sín.
Enda er það eina leiðin til þess
að trvggja þvj fólki, sem vinn-
ur í frystihúsunum, fulla'
vinnu.
Verkakona.

■ iiiiiiftiiiiiiiiiin
uiiiiitmiiiiiiimi
UfvarpsMHur
ÞJÓBLEGT ÉTVARP
ÞEGAR rituð verður íslenzk
raenningarsaga tuttugustu ald-
arinnar, verður væntanlega
ekki gleymt veigamiklum þætti
■útvarpsins í íslenzkri þjóðmenn
ángu, einkum á öðrum þriðjungi
aldarinnar. Hitt er óvíst, að son
lim síðari kynsióða verði full-
Jjóst, hve geysisterkur og af-
tírifaríkur sá þáttur hefur ver-
ið, t. d. í því að tónmennta þjóð-
jna, og þá eigi síöur því að varð
veita eftir mætti þjóðlegan
menningararf í umróti órólegra
tíma. Breytingarnar í menning-
arháttum og atvinnulífi þjóðar-
innar hafa verið furðulega örar
©g djúptækar, svo jafnvel að
þjóðerni og tungu hefur stund-
um og sums staðar stafað hætta
af. Hefði hið nýja menningar-
fæki, útvarpið, orðið óþjóðlegt,
éíslenzkt, hefði enn skæðari
háski vofað yfir.
En útvarpið var á verði þegar
í stað. Ekki er hkgt með nokk-
’urri sanngirni að bera því á
torýn, að það hafi brugðizt
skyldu sinni gagnvart íslenzkri
tungu og þjóðerni. Löngum
hafa góðir ráðsmenn verið fyrir
framan hjá útvarpinu, sem stað-
ið hafa föstum fótum í íslenzk-
um jarðvegi og aldrei viljað j
slaka á fyllstu kröfum um ís-
lenzkt út.varp og þjóðlegt. Má
bar gjarnan nefna fyrstan Helga
Hjörvar, sem aldrei hefur hvik-
að hænufet frá slíkum kröfum
<og stundum orðið að berjast
hart. Þótt stundum þyki kenna j
nokkurrar sundurgerðar í stíl
©g flutningi hans sjálfs, er hann
hinn mesti smekkmaður á ís-
lénzkt mál og glöggur á það,
sem verðmætt er í þjóðlegum
fræðum, eldri og yngri. Jóni Ey-
þórssyni var líka mjög sýnt um
hina þjóðlegu og alþýðlegu hlið
útvarpsins, meðan hann starf-
aði þar, og tókst snemma bezt
. að viðhalaa lifandi sambendi út-
varpsins og hins almenna hiust-
anda. Þótt þessara tveggja sé að
eins getið hér, hafa auðvitáð
margir lagt hér hönd að góðu
verki.
ÍSLENDINGASÖGURNAR
Tveir dagskrárliðir eru það
einkum, sem helgaðir hafa verið
bjóðlegum fræðum á undanförn
sm árum, og er svo enn. Annar
er lestur Islendingasagna. Ár-
angur hans hefur áreiðanlega
orðið mikill og giftusamlegur.
Um það er engum blöðum að
fletta, að unga fólkið er svo að í
kalla steinhætt að lesa íslend-
ingasögurnar. Hins vegar er mér
það vel kunnugt úr kennslu-
starfi, að unglingar hlusta tölu-
vert á Islendingasagnalestur út-
varpsins og gezt vel að. Til þessa
lesturs heíur líka löngum valizt
afbragðsmaður, sem lagt hefur
mikla alúð við hann: dr. Einar
Ólafur Sveinsson. Prúður og hóf
samlegur flutningur þessa há-
menntaða fræðimanns hefur
borið vott um ást hans og virð-
ingu fyrir viðfangsefninu og
unnið sögunum okkar tignarsess
í útvarpsdagskránni. Lestur ís-
lendingasagnanna má því ekki
niður falla. Iíann á að vera fast
ur liður um aldur og ævi. Nógu
er af að taka.
Hinn dagskrárliðurinn, sem
mjög hefur verið helgaður þjóð
legum, alþýðlegum fræðum er
KVÖLDVÖKURNAR
Þær hafa oft verið prýðilega
fjölbreyttar og skemmtilegar,
ætlaðar í upphafi eins konar arf'
takar kvöldvaknanna í gömlu
baðstofunum. Ég er ekki fjarri
því, að minni rækt hafi verið
lögð við kvöldvökurnar nú i
seinni tíð. En það má ekki
verða. Altaf er til nóg kvöld-
vökuefni og enn gerast nýjar
þjóðsögur, og mikið er alltaf
skrifað um liðna tíð og menn og
háttu þeirra. Atburðir síðustu
tíma geta líka vel fallið inn í
umgerð útvarpskvöldvökunnar.
Ekki veit ég t. d. tilvaldara
kvöldvökuefni en suma frásögu
þætti Jónasar Árnasonar, enda
þótt þeir séu glænýir og segi frá
bráðlifandi fólki.
FERÐALAG
OSCARS CLAUSENS
Undanfarið hefur Öscar Clau-
sen verið að rifja upp minning-
ar um ferðalag vestúr í Dölum
fyrir hálfri öld. Vona ég, að
mér fyrirgefist það, gömlum
Dalamánninum, þótt ég >sinnist
á þessa þætti sérstaklega, því
að þeím, sem kunnugir eru
vestrá, hlýtur að þykja gaman
. . (Frh. á 7. síðu.)
(JMPREY BOGART
25 DESEMBER árið 1900
fæddist í New York City
sveinbarn, sem síðar var
vatni ausið og nef'nt. Hum-
prey, fo-eldrar hans báru
ættarnafnið Bogart og varð
það einnig hans, sem að lílt-
um lætur. Það var ekki neitt
sérsakiega mikið um að vera,
þegar sveinninn íæddist um-
fram það sem alltaf er við
barnsfæ.ðingar og fáum, ef
nokkrum, datt í hug að hann
ætti eftir að verða einn af
hinum frægustu kvikmynda-
leikurum tuttugusíu aldar-
innar. Þaðan af síður kom
nokkrúrn til hugar að hann
mundi látast úr krabbameini
í hálsi árið 1957, þá 56 ára
að aldri.
Bogart tók virkan þátt í
heimsstyrjöldinni fyrri og
var þó ungur að árum, en að
afloknum skelfingúm þess
stríðs snéri hann sér að leik-
listinni. Fram til 1930 kom
hann iðulega fram í leikhús-
um á Broadway og lék þar
einna helst hlutverk hvers
konar glæframanna.
Árið 1930 hefst hraðferð
hans til heimsfrægðar á hinu
hvíta tjaldi. Hann tekur
þarna eins og annars staðar
helzt að sér glæpahlutverk
og hlutverk þeirra, er bitrir
eru út í tilveruna og bíta
þá frá sér. Þó fara hlutverk
hans að breytast upp úr 1940
og fær hann þá meira af hlut

Ava Gardner leikur á móti
Bogart í „Berfættu greifa-
frúnni“.
verkum harðsoðinna ame-
ríkumanna, sem hafa hrjúft
yfirborð, en eru gjarnan
mestu góðmenni inni fyrir.
Hann gerist í mörgum af
hlutverkum sínum túlkandi
þeirra, er hefja vilja smæl-
ingjana til æðra tilverustigs
en hann túlkar hið andstæða
engu vér.
Það er sag't um Bogart að
undir innblæstri hins rétta
stjórnanda (sennilega átt við
John Huston) gæti hann
vissulega framkvæmt stór-
virki, sem enga ættu sér
líka.
Hversu hrottaleg sem hlut
verk Humpreys voru á svið-
inu var daglegt líf hans á
allt annan veg. Kona hans,
Laureen. Bacall, ber honum
það orð, að hann hafi ekki
aðeins verið góðrnenni og
umgengnisþýður, heldur al-
veg sérstaklega smekkvís í
að velja sér og færa kjóla af
„Svefninn langi“, „Hvenær
myrti frú Carrol“, ,,Dagur
hefndarinnar“, „Tokyo Joe“,
,,Á einmanalegum stað“,
„Sabrina“, „Deadline USÁ“.
Svo fáum við að sjá hann í
Tripolíbíó á næstunní í úr-
valsmyndinni „Berfætta
grevfafrúi.n“, sem áreiðan-
Hér sjást Bogarthjónin með son sinn ungan, eins og sagt
er hér í þættinum er hann núna orðínn 7 ára gamall.
réttri stærð og þeim sniðum
og gerðum, er henni féllu
bezt.
Ennfremur segir hún um
hann, að hann hafi vitað ná-
kvæmlega hvenær hann ætti
að taka stjórnartauma heim-
ilisins í sínar hendur, en
hann vissi líka hvenær slaka
átti á og gefa henni lausan
tauminn. Það fannst henni
ágætt, því að annars hefði
hún neyðzt til að hrifsa hann
til sín.
Diana Dors var fvrir
skömmu í Holb’wood. sem
frægt er orðið. Hún hitti þá
Borgart-hjónin os segir um
það, að sér hafi þótt Hum-
prey ljótur og svolalegur,
virkilega orðið fjwir von-
brigðum með hann. Það var
út af fyrir sig ekki að undra
því að hann var þá orðinn
mjög sjúkur og var farinn
að nota áfengi mikið til að
halda sér uppi.
Þau Laureen eiga einn son
um sjö ára gamlan, sem var
augasteinn foreldra sinna.
Hann heitir Stephen Hum-
prey Borgart. Hver veit
nema hann eigi eftir að
hefja á ný merki föður síns.
Dóttir áttu þau einnig, Les-
lie, sem er fædd 6. janúar
1952.
Humprey Bogart hefur
verið fremur afkastamikill í
kvikmyndaheiminum. Má
nefna af myndum hans,
„Þrír óboðnir gestir“, „Ein-
tóm lýgi“, „Drottning Af-
ríku“, „Lifðu hratt — dey
ungur“, „Þrír menn leita
gulls“. „Einn gegn öllum“,
Casablanka11, „Upp ána“,
„Grýtti skógurinn", „öng-
stræti“, „Englar með óhreint
andlit“, „Skýli brotamanna“,
„Sigur yfir myrkrinu", „Þeir
sem áttu afturkvæmt“, „Þeir
aáa á níutíu", „Riddarafálk-
inn“, „Arásin á Panama“,
..Skinalest á norðuratlants-
hafi“. ,,Sahara“, „.Föður-
landsl.ausír“, „Illt ástand",
lega margir munu sjá ekki
sízþ.vegna dauða hans. Einn-
ig mun Tjarnarbíó bráðlega
taka upp sýningar á mynd-
inni „Við erum engir englr
ar“.
Sem sagt það hefur fækk-
að um eina stjörnu á himni
kvikmvndanna og það ekki
neina smástjörnu. — Allir
sannir kvikmyndaunnendur
munu sakna hans, sérstak-
lega þar sem hann hvarf
helzt til fljótt ag sjónarsvið-
inu fvrir þeim bölvaldi, er
heggur nú æ stærri skörð í
mannkynið og þá vðulega
fólk er manni virðist eiga
ólokið löngum æviferli og
miklu starfí.
S
S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
\
s
s
s
s
•S
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s ■
s
V
s
V
s
s
s
s
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
. s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
:S
S
V:
i
i
s
s
s
ÞRÁTT fyrir dauða James
Dean fær hann ennþá bréf
svo hundruðum skiptir frá
aðdáendum sinum.
Félagið, sem hann vann
hjá, fær auk þess fjölda
bréfa og hver sá skriffinnur.
er á í fórum sínum sínum
sögu af honum, er ekki hef-
ur áður verið birt, getur
fengið of fjár fyrir hana.
Skyldi verða sama sagan
með Bogart?
Humphrey og La Lollo í
myndmni „Eintóm íygi“,
sem sýnd var í Bæjarbíó ?55,