Alþýðublaðið - 13.03.1957, Qupperneq 6

6
AíþýBublaglg
Miðvikudagur 13. marz 1957
S
s
s
s
V
s
s
•S
s
V
V
V
V
s
S-
s
s
V
V
s
s
s
s
s
s
V
V
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
,s
s
s
s
•V
s
s
s
s
s
s
s
s
V
s
s
$
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Björgvin Guðmunddsson og
Loftur Guðmundsson.
Auglýsingastjóri: Emilía Samúelsdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Afgreiðslusími: 4900.
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
íslenzk stórborg
Sjálfstæðisflokkurinn hefur ekki verið ábyrgur flokkur, -
hvorki í utanríkismálum, efnahagsmáium, framkvæmd-
um né þingstörfum.
FUL-LTRÚI Alþýðuflokks-
,ins í bæjarstjórn hreyfði
mjög athyglisverðu máli,
þegar hann gerði tillögu um
fjölgun bæjarfulltrúa. —
Reykjavík hefur vaxið svo
og breytzt á síðustu árum, að
stjórn borgarinnar er marg-
falt umfangs- og ábyrgðar-
meiri. en hún áður var. Eru
. bæjarmál yfirleitt þess eðlis,
að þau breytast verulega eft-
ir stærð viðkomandi byggð-
ar, ekki sízt þegar komið er
að mörkum stórborgarinnar.
Má segja, að Reykjavík sé nú
á þeim mörkum, ekki aðeins
vegna íbúafjöldans, sem
þætti varla mikill í stærri
löndum, heldur sökum þéss
að hér fer fram öll starfsemi
höfuðborgar og hér er menn-
ingarlíf, viðskipti og lífskjör
meiri og betri en venjulega í
jafnstórum bæjum.
Gömlu göturnar í Reykja
vík duga ekki óbreyttar í
Reykjavík nútímans. Ekki
heldur gömlu húsin, gamla
símstöðin, gamla rafmagns-
kerfið, gömlu brunabílarn-
ir. Allt þarf að sníða við
vöxt. Og hví skyldi ekki
höfuðið þurfa að vaxa og
þroskazt með búknum?
Bæjarstjórriarkerfi Reykja
víkur er orðið úrelt. Fimm-
tán bæjarfulltrúar koma sam
an undir súð í Eimskipafé-
lagshúsinu tvisvar í mánuði.
Bæjarstjórn hefur yfirleitt
starfað þannig, að borgar-
stjórinn og þeir, sem með
honum ráða bænum, nota
hana aðeins sem múmmí-
stimpil á gerðir sínar. Kem-
ur sjaldan eða aldrei fyrir,
að meirihlutamenn sýni sjálf
stæða skoðun eða fái að taka
afstöðu til mála ópólitískt.
Svo mikill fjöldi mála liggur
að jafnaði fyrir bæjarstjórn
og svo gersamlega skipulags-
laust, að ógerningur er að
vænta þar skipulagðra eða
eðlilegra umræðna. Er þörf á
gerbreyttri skipan afgreiðslu
mála í bæjarstjórninni, ef vel
á að vera.
Alþingi vinnur mest af
sínum störfum í nefndum.
Þar er ýtarlega fjallað um
málin og leitað aðstoðar sér-
fróðra manna, þegar þess
þykir þurfa. En bæjarstjórn
hefur ekki þennan hátt á. í
henni eru til nokkrar nefnd-
ir, en flest mál, stór og smá,
eru útkljáð í bæjaráði, sem
er hin eiginlega ráðandi sam
kunda bæjarins. Sitja þar
fimmm menn og koma venju
lega saman tvisvar í viku.
Fer eins um þá og sjálfa bæj-
arstjórnina. Þeir geta varla
fjallað nægilega um málin,
þar sem mikill fjöldi ó-
skyldra atriöa liggur til af-
greisðlu á einum og sama
fundi. Afleiðing þessa verður
sú, að hinir fastráðnu yfir-
menn deildar bæjarins, sem
pólitískir borgarstjórar hafa
ráðið til starfa, ráða yfirleitt
algerlega málum bæjarins.
Þetta teknókratí hefur að
sjálfsögðu ýmsa kosti, en líka
mikla galla. Það brýtur í
bága við þá grundvallarreglu
lýðræðisins, að leikmenn,
kjörnir af borgurunum, skui:
endanlega ráða. Þeirra ráð
— hinna kjörnu bæjarfull-
trúa — hafa verið gerð
minni og minni, en ráð hins
pólitíska borgarstjóra og
flokksvélar hans innan Sjálf
stæðisflokksins, meiri og
meiri.
Það þarf ekki aðeins að
fjölga nokkuð í bæjarstjórn
Reykjavíkur, heldur gera
hana VIRKA og láta bæjar-
fulltrúa starfa í nefndum,
þannig að betur sé fjallað
um hvert niál en nú er.
Það þarf að tryggja fleiri
stéttum áhrif á bæjarmál-
in, minnka áróðursræðu-
höld á bæjarstjórnarfund-
um, en auka málefnalegt
starf bæði meirihluta og
minnihluta. Reykjavík nú-
tímans á geysileg vanda-
mál óleyst, og það má ekki
láta þunga þeirrar glímu
hvíla algerlega á herðum
launaðra starfsmanna, sem
eru undir járnhæl hús-
bónda síns, borgarstjórans,
og flokksmaskínu hans (að
þeim persónulega ólöstuð-
um að öðru leyti).
Hin fyrsta íslenzka stór-
borg verður að sníða sér
stakk eftir vexti og fá borg-
arstjórn við sitt hæ'fi — við
hæfi menntaðs og þroskaðs
bæjarfélags í lýðræðislandi.
ÁÐUR EN núverandi ríkis-
stjórn kom til valda, hafði
Sjálfstæðisflokkurinn verið í
ríkisstjórn meira en hálfan ann-
an áratug. Flokkurinn hafði
ekki aðeins átt tvo eða fleiri
ráðherra í hverri einustu sam-
steypustjórn, heldur og farið
einn með völd um skeið og
jafnvel átt menn í utanþings-
stjórn.
Allan þennan tíma hefur hin
mikla og vaxandi áróðursvél
Sjálfstæðismanna hamrað á
einu atriði öðrum fremur. ]>að
er ábyrgðartilfinning og ramt-
sæi Sjálfstæðisflokksins. Reynt
hefur vérið með allmiklum áx-
angri að fá almenning til að
trúa því, að Sjálfstæðismenn
taki jafnan ábyrga afstöðu til
mála og geri það, sem gera
þarf, jafnvel þótt óvinsælt sé.
Það mun koma því betur í
Ijós, sem stjórnartímabil Sjálf-
stæðismanna verður af meiri
gaumgæfni athugað, að þeir
eru alls ekki og hafa aldrei
verið ábyrgur flokkur. Það
má færa töluleg rök að þeirri
staðreynd, að því meiri sem
völd Sjálfstæðismanna liafa
verið, því örar hefur dýrtíðin
vaxið, og þetta er ekki tilvilj-
un. Þeir eru fullkomlega óá-
byrgir í meðferð á þeim trún-
aðarstörfum, þar sem ráðið er
lánsfjánþenslu, fjárfestingu,
verðgæzlu og öðrum þeim höf-
uðatriðum, er mest áhrif hafa
á verðbólguna. Gleggsta dæm-
ið um þetta voru loforð þeirra
um að allir mundu fá 100.000
kr. íbúðalán, og svik þeirra á
þeim loforðum með þeirri af-
leiðingu, að 2—3000 f jölskyld-
ur eru á barmi gjaldþrots um
land allt, en þjóðin tapar millj-
ónum í vexti af bundnu fé og
hálfgerðu húsnæði. Hvergi má
sjá gleggra dæmi um ábyrgð-
arlausa atkvæðahöndlun Sjálf
stæðisnranna, sem þjóðin hefði
getað forðazt með örlitlu af
heilbrigðri varkárni og skipu-
lagi.
Hið raunverulega ábyrgðar-
leysi Sjálfstæðismana hefur
komið mjög skýrt fram í stjórn-
arandstöðu þeirra. Að vísu hafa
flestir af yngri leiðtogum
þeirra, Bjarni, Jóhann, Gunnar,
Magnús og jafnvel Ingólfur (ef
nokkur telur hann til leiðtoga)
aldrei verið í stjórnarandstöðu
fyrr á þmgi, og er þeim því
vorkunn, þótt klunnalega og
önuglega .sé á haldið.
Þetta er þó ekki nægilegt til
að skýra hið algera ábyrgðar-
j leysi, serp. einkennt hefur stjórn
arandstöðu Sjálfstæðismanna.
í Skulu hér tilfærð nokkur mál-
efnadæmi, sem styðja þessa
, fullyrðingu.
ÁbyrgðarSeysi í
u ta n r í k ismá I u m.
Stórkostlegast er ábyrgðar-
leysi Sjálfstæðismanna í utan-
ríkismálum og skyldi enginn
maður trúa því, að þessi flokk-
ur sé undir stjórn manna, sem
telja sig útvalda til að stjórna
þeim málum fyrir þjóðina.
Flokkurinn hefur skipulagt
rógsherferð á hendur íslenzkri
ríkisstjórn um allan heim með
fréttasendingum áróðursmanna
sinna. Þessi herferð átti að
koma því til leiðar, að íslend-
ingar væru settir til hliðar í
NATO og helzt reknir úr banda-
laginu; að þeir fengju engin
lán annars staðar en í Sovét-
ríkjunum og ekkert væri fyrir
þeim greitt í viðskiptum. Þann-
ig átti að samfæra umheiminn
um það, að íslenzka ríkisstjórn-
in væri undir stjórn moskvu-
kommúnista. Allir geta séð,
hvernig Sjálfstæðismenn nota
' jafnvel heiður og lánstraust
þjóðar sinnar til að styðja póli-
tíska valdastreitu sína hér
heima. Þessi framkoma þeirra
stappaði nærri landráðum og
það tjón, sem þeir gerðu var
mikið og margvíslegt. Er óvíst,
að það hefði ekki orðið miklu
meira, ef þeir tveir menn, sem
farið hafa með. utanríkismálin,
hefðu ekki tekið á þeim af festu
og tekizt að eyða verulega á-
hrifum af rógsherferð Sjálf-
stæðismanna.
Hitt er augljóst af allri fram-
komu stjórnarandstöðunnar, að
hún setur flokkshagsmuni.langt
yfir þjóðarhag og er lærdóms-
ríkt fyrir marga. að. sjá fram-
komu Bjarna Benediktssonar
nú, þvílíkur landsfaðir sem
hann þóttist vera, þegar hann
fékk að ráða utanríkismálum.
Undanfarin ár hafa Sjálf-
stæðismenn jafnan haldið á
j lofti þeim söng ,að stjórnarand-
; staðan, sem verið hefur, gagn-
| rýndi allt sem gert var, en hefði
' engar aðrar tillögur fram að
færa. Nú er sá voldugi Sjálf-
stæðisflokkur í andstöðu, hefur
17 ára valdareynslu að baki,
aragrúa af embættismönnum og
fiæðimönnum í röðum sínum
og er fullur ábyrgðár að vanda.
En þessi flokkur hefur engar til-
lögur fram að færa. Ekkert
nema ábyrgðarlausan áróður.
Hitt er svo önnur hlið á mál-
unum, að Sjálfstæðismenn
kalla úrræði stjórnarinnar „í-
haldsúrræði“ en eru samt á
móti þeim. Þeir eigna sér þau,
en reyna þó að fella þau.
Ábyrgðarleysi í
efnahagsmálum.
Það er ekki nema von, að
sjálfur flokkur peningavaldsins
í landinu hafi ávallt lagt á það
mikla áherzlu, hve ábyrgur
hann sé í fjármálum ríkisins.
Þó var aldrei meira sukk á
(Frh. á 11. síðu.)

KVENNAÞÁTTUR

Ritstjóri Torfhildur Stemgrímsdóttir
AlþýðublaðiS vanlar unglinga
tll að bera blaðið til áskrifenda í þessum hverfum:
KLEPPSHOLTI
TaMð við afgreiðsluna - Sími 4900
MJOLK.
EF VIÐ drekkum 3 glös af
mjólk daglega, fáum við nægj-
anlegt kalk til eins dægurs,
eggjahvítuefni og fosfór til
hálfs dægurs og nægjanlegt
magn af vítamínum, sérstak-
iega B vítamínum, segir í nýju
hefti danska blaðsins „Doktor“,
sem eins og nafnið bendir til,
fræðir lesendur sína um alls
konar efni varðandi heilsu Og
heilbrigðishætti.
Af þessu má sjá, að mjólkin
er næringarefnarík fæðuteg-
und, enda er hún fyrsta fæða
allra spendýra, er þau eru í
þennan heim borin.
Það er þó engan veginn ráð-
Iegt að drekka of mikið af
mjólk þess vegna. og þá sízt
fyrir feitt fólk. Það má nefni-
. lega einnig fá þessi efni úr öðr-
'um fæðutegundum. Því verður
jþó ekki í móti mælt, að mjólk-
in hefur oft verið sú fæðuteg-
und, sem haldið hefur lífinu í
okkur íslendingum og þótti þá
oftast orðið hart í búi, er kýrin
var orðin geld. Var þá voðinn
vis, sérstaklega ef börn voru á
heimilinu. |
Nú er sem betur fer svo kom-
ið hér á kndi að við höfum um
nógar fæðutegundir að velja,
það ætti þó á engan hátt að
letja okkur á að borða hollan
þjóðlegan mat, en því er svo
komið að feiri og fleiri bætast
í þann hóp, sem ekki vill borða
ýmsar þær fæðutegundir, sem
áður þóttu hér herra manns-
matur. Það sem við höfum upp
úr krafsinu eru alls konar siúk-
dómar og þá ekki hvað sízt hin-'
ir svonefndu meltingarkvillar. j
Það dóu að vísu alimargir hér
áður fyrr úr „innanmeini“, en
hvað er það hjá því, sem í dag j
deyr af fólki úr hvers konar.
innanmeinum. Þá áttum við fáa, j
sem fengu magasár á unga aldri.
nú aftur á móti er magasár að .
verða allalgengt í fólki niður!
að tvítugu. Þarna er þó að vísu
ekki alltaf um magasár af völd
urn fæðu að ræða, heldur hvers
konar áhyggjur orsök þess og
þá jafnvel erfiði við störf, en
hitt er engu síður víst að holl
og rétt fæða mundi auðveldlega
hindra þessi magasár og úti-
loka þau og þá ekki síður mörg
krabbatilfellin. Því skyldi kjör-
orði okkar verða að taka upp
meira þjóðlegan mat og hollan,
grænmetisfæðu ef mögulegt er
og allan þann mat, er við eða
læknar okkar ráða okkur til að
neita til þess að viö megum
lengst halda heilsu. „Heilbrigð
sál í hraustum íkama“ er vissu
lega það, sem keppa ber að,
ekki hvað sízt á hrjóstrugu
landi eins og Islandi.
Því valdi ég þessum þætti
fyrirsögnina Mjólk, að hún er
enn þá sú fæðutegund, sem við
höldum í mestu mheiðri af
þeirn æðutegundum, er engst
haa verið lífgjafar okkar.