Alþýðublaðið - 13.03.1957, Side 7

Miðvikudagur 13. marz 1957
Alþýgubla5»B
Eggert G. Þorsteinsson;
Fræðsíustörfum hefur ekki verið
sýnd sú rækt sem skyldi
í HIN.U UMDEILDA „komm Hafnarfiröi í febrúar 1906.
únistaávarpi“ þeirra Karl Marx Nokkrum árum eftir stofnun
og Fricdriks Engels, sem talin þessara félaga, éða árið 1915
er hin fyrtsta sósiafistastcí'na eru fyrstu pólitísku samtök
sem birtist opinbcrlega er Iögð alþýðunnar mynduð — Jafn-
j aðarmannafélagiö á Akurevri,
sama ár nær fyrsti frambjóð-
GREIN SU, scm hér birtist er kaflar ur i'yrirlcstri,
scm Eggcrt G. Þorsteinsson, formaður Múrarafélags
Reykiavíkur. flntti á fræðslunámskeiði Félags ungra
jafnaðarmanna í Hafnarfirði 1. marz s. 1. í fyrirlestrinum ' í
rakti h inn sögu og þróun verkalýðshreyfingarinnar á Is-
landi og grrði grei'i fyrir helztu vandamá'um. sem að
ins hefðu ekki verið endurskipulögð enn hér á landi í
sam'ícn'i við kröfur tímans, og að fræðslustarfið innan
vcrkalj ðshrcyfingarinnar hefði verið vanrækt.
' sér lakasta þætti stjórnmála-
) deilnanna og unnið sín nauð-
i synjastörf af festu og einurð.
Þar rneð myndu þessar sam-
komur ísienzkrar alþýðu, aft-
ur ná sinni fyrri reisn.
i Auk þeirra ágalla, sem ég'
: hef þegar talið uon og knýia
á um breytta skipulagshætti
samtakanna, má og bsnda á
hinar breyttu bardagaaðferðir
atvinnurekenda.

Eggert G. Þorsteinsson
á það megináherzla, að laun-
þegar í öllum þjóðfélagsstétt-
um sameinist og myndi sín eig-
in samtök til sóknar og varnar
í lífsbaráftu sinni. Áður en
megir.stefna - , fvommúnista-
ávarpsins“ varð lýðum ljóst,
hafði flest viðleitni hinna und-
irokuðu stétta almennings til
þess að ná betri lífskjörum ver
ið brotin á bak aftur af aftur-
haldsöflum þeirra tíma. Því
verður að telja ávarpið fyrsta
boðbera allrar þeirrar baráttu
sem alþýða manna um heim all
an hefur síðan háð fyrir jafn-
rétti sínu, á borð við aðra
þjóðfélagsmeðlimi. Undir
merki ávarpsins hefur barátt-
an þróazt sámfara nýjungum
samtíðarinnar og beinzt inn á
æ fleiri svið þjóðlífsins.
Á síðari hluta 19. aldar gríp-
ur stéttarmeðvitundin hugi
norrænnar alþýðu og stéttarfé
lög eru stofnuð í fjölmörgum
starfsgreinum. Til Islands ber-
ast þessir straumar frelsis og
hugdirfsku, fyrst með ungum
mönnum, sem dvalizt höfðu í
hinu félagslega byltingarróti á
Norðurlöndum og þó sérstak-
lega Danmörku, má þar fremst-
an telia Ólaf Friðriksson. Hvert
félagið á fætur öðru er slofn-
að. — Sóknin er hafin — Þann-
ig verða aldamótin 1900 á sinn
hátt ljóma slegin í hinni ó-
skráðu sögu fti'agslegra um-
bóta á íslandi. Árið 1883 er
talandi tákn sinnar samtíðar
fyrir þær sakir að þá er ,,skip-
stjóra- og útgerðarmannafélag
ið stofnað“ til þess að stöðva
,,heimtufrekju“ háseta. Prent-
arafélagið er stofnað 4. apríl
1897. Verkalýðs- og sjómanna
félagið Báran er stofnað í nóv.
fjarðar 1. maí 1897. 26. janú-
ar 1906 er Verkamannafélagið
Dagsbrún í Reykjavík stofnað.
Verkamannafélagið Hlíf í
andi þessa félags (og þar með
Alþýðuflokksins) kosningu í
bæjarstjórn Akureyrar, en
það var Erlingur Friðjónsson.
12. marz 1916 er svo Alþýðu-
samband íslands og Alþýðu-
flokkurinn stofnað — lands-
samtökin hefja starf sitt.
Fyrsti áfanginn í baráttunni
fyrir rétti sínum til myndunar
félagssamtaka, hafði borið ár-
angur.
SICIPULAG SAMTAKANNA.
Erlendir fulltrúar, frá sam-
tökum verkaljrðsfélaga, sem
hingað liafa komið, hafa mjög
undrast það, hvernig íslenzk
verkalýðssamtök hafi getað
náð slíkum árangri, sem raun
ber þó vitni um, jafnlítið og
gert hefur verið til þess að
endurskipuleggja þau sam-
kvæmt reynslu annarra þjóða.
Það má raunar með sanni
segja að uppbygging verka-
lýðssamtakanna hafi ekkert
breyzt frá því að þeim í upp-
hafi voru sett lög og reglur.
Á sama tíma hefur meðlima-
fjöldi samtakanna auk-
ist úr nokkrum tugum upp i
það að vera nú nálega 30 þús-
und manns. — Það þarf ekki
glöggskyggnan mann til
þess að sjá að vsð svo búið
geta meðlimir samtakanna
ekki unað. Allir hinir stríð-
andi aðiljar innan samtak-
anna viðurkenna og nauðsyn
þess að skipulagi samtakanna
verði breytt, en til þess þarf
% hluta atkvæða á Alþýðu-
sambandsþingum og alltaf
hefur einhver hópur manna
verið til þess að koma í veg
fyrir slíkar tilraunir og haft
þau rök ein á móti að það hafi
ekki verið svona breyting
sem þeir vildu, heldur á ein-
hvern annan veg.
Þessi um þau bil 30 þús-
und meðlimir Alþýðusam-
bandsins skiptast á milli 150
verkalýðsfélaga jsem te’jlr
allt frá 18 meðlimum upp í á
4 þúsund en stærsta félagið
er Verkamannafélagið Dags-
brún í Reykjavík. Þá er þó
Landssamband Wörubifreiða-
stjóra og Samband mat-
reiðslu og framreiðslumanna
hvort um sig talið eitt félag.
Öllum ætti að vera Ijóst hve
miklum erfiðleikum það er háð
að veita öllum þessum fjölda
sambandsfélaga þá þjónustu og
fyrirgreiðslu, sem þau þurfa og
vilja hafa, til þess að veru-
legs árangurs megi af störfum
þeirra vænta.
Annað hvort ár er svo hald-
ið Alþýðusambandsþing. Náði
fulltrúatala þess hámarki á síð
asta þingi þess s. 1. en þar voru
j samankomnir 330 fulltrúar.
; Iiver réttsýnn maður hlýtur
j og að viðurkenna. að á þsssum
j sambandsbingum »" réttur ein-
t staklingsins eða smærri aðilja,
að mestu fvrir borð borinn.
Gangur mála er sá á þessum
þingum, sem standa í 5—7 daga
j að minnsta kosti 3 dagar af
hverjum 5 fnrq í nóliUsk. á+ök
um réttmæti þingsetu einstakra
! fulltrúa o. s. frv. Hin raunveru
. legu hagsmunamál. sem fyrir
koma, venjulega lítið undirbú-
in, eru svo afgr'’ir'4 í fliótu
bragði og verða alltof oft papp-
írsgagnið eitt.
SKIPTA A.S.Í.
Hvernig á þá úr þessu að
að bæta? Við eigum að skipta
Alþýðusambandinu upp í fag
grcinar eða starfsgreinasam-
bönd, ég nefni t. d. Sió-
mannasamband — Verka-
mannasamband — Ið isvcina-
samband og bifrciðastióra-
sambaml. Fé!agasamHö id
þcssi skyldu liafa þ.ví hlut-
verki að gegna að si-ina
hvert um sig sínum sérstöku
liagsmunamálum og, hé’du
ráðstefnur eða þing sín á eins
til tveggja ára frcsti.
Þessi starfsgreinaþing gætu
i síðan undirbúið hin veigameiri
! mál sinna stétta undir allsherj-
arþing Alþýðusambandsins
i sem þá væri e. t. v. ekki nauð-
syn á að halda nema á 4 ára
I fresti og þar mætti þá einnig,
í öllum að skaðlausu, fækka full
trúum til mikilla muna.
Með þessu móti ættu sam-
: bandsþingin að geta bægt frá
Á hinum síðari árum hafa
starfshættir samtakanna tekið
miklum breytingum, ýmist
vegna utanaðkomandi áhrifa.
Kjarabaráttan þefur tek.ið stór
felldum breytingum, fyrst og
fremst vegna stóraukinnar í-
hlutuna- ríkisvaldsins. Áður
fvrr háði viðkomandi verka-
lýðsfélag og atvinnurekendur
baráttu sína án veruiegrar i-
hlutiyiar annars staðar frá. a.
m.k. ekki oninberlega. Þegar
atvinnurekendum bótti albýðu
samtökunum um of hafa vaxið
ásmegin, efldu b°ir samtök sín
og lögðu háar fjársektir við því
að ekki yrði útaf lögum og regl-
um þeirra brugðið.
Af þessum staðrevndum má
okkur vera lióst að verði ekki
undinn bráður bugur að því, að
mæta þessum breyttu aðstæð-
um er voðinn vís. Það hvílir
því mikil ábyrgð á herðum
þeirra manna, sem neita þess-
um staðreyndum af flokks-
pólitískum stundarhagnaði ein
um eða öðrum viðlíka hvötum.
(Frh. á 11. síðu.)
KVIKMYNDAÞAIIUR
ROCK AND ROLL nýjungar.
Bill Haley og halastjörnur
iians eru nú löngu orðin
leimsfrægt fyrirtæki, mynd-
in sem sýnd er um þessar
nundir í Stjörnubíó, mun þó
;iga hvað mestan þátt i að
;era hann frægan hér á landi.
Jolumbia hefir nú nýlega
sent frá sér nýja mynd með
péssari hljómsveit. „Don’t
[Cnock the Roclc1, sem Pict-
Liregoer gefur þó aðeins tvær
sljörnur (góð).
Efni myndar þessarar mun
vera sem vænta má frekar
þunnt en hver ætlast nú orð-
ið til þess að efni sé í kvik-
myndum, það er úrelt, kvik-
myndahúsin eru orðin sama-
staöur fyrir tónlistarunnend-
,ir 20. aldarinnar, þangað
fara þeir til að hlíða á tón-
ieika við sitt hæfi með alls-
iconar öslcri og „húllum hæ“
:kki hvað síst hjá áhorfend-
im.
I þessari nýju mynd er ekki
rninna um læti en í „Rock
u’ound the Clock“ og sama
riðiið á kontrabassanum og
fettur og brettur.
Annars fór ég í vikunni til
,að hlusta á myndinna „Rock
;round the Clock" í Stjörnu-
:')íó, eða öllu heldur á áhorf-
endur, því að þegar beztu
lögin eru leikin, er svo mik-
ill hávaði í þeim að hverjum
og einum, sem ætlar að hej'ra
lögin væri ráðlegra að kaupa
þau á plötu og hlusta heima
ajá sér en að fara í bíó. Ég
já þarna og heyrði allt sem
ég hafði búist við, nema hvað
áhorfendur létu ekki eftir sér
jð dansa. Það var sungið,
iiskrað, klappað og ruggað í
sætunum, en bióið er nýtt og
bekkir sterkir ,svo að ekkert
í „Stríð og Friður", Ingrid
Bergmann í „Anastasiu“,
Grace ’ furstafrú í „Svanur-
inn“ og Bettý Lou Keim í
„Uppreisn æskufólksins".
Beztu leikararnir munu
vera: Anthony Perkins í
„Vinsamlegar fortölur“, Kirk
Douglas í ,,Lífslöngun“, Yul
Brynner í „Konugnurinn og
Alltaf gengur jafn mikið á fyrir Bill Haley.
Caroll Baker,
ný kynbomba?
lét undan. Hávaðinn var sem
jé svo geysilegur, að mér
tókst vart að heyra í hljóm-
sveitinni sem lék í mj'ndinni
liverju sinni. Þetta var á 5-
sýningu og á 4. sýningardegi
svo að hafi svona gengið á
ölum undangengnum sýning-
um má telja að við höfum
cignast allfjölmenna „rugg og
veltukynslóð“ hér á landi, því
jð alltaf var uppselt.
OSCAR VERÐLAUN
í VÆNÐUM.
Nú fer brátt að líða að út-
lilutun Oscarverðlaunanna,
þó því seinkaði að þessu sinni
og hafa allmargir komið til
greyna að hreppa hnossið. Al-
mennt mun álitið að sem
oezta leikkona muni valin
Carrol Baker fyrir leik sinn
i myndinni „Baby Doll“, sem
vakið hefur almenna athygli
fyrir ósiðsemi. Næstar henni
munu vera; Audrey Hepburn
ég“ og Paul Newman í „Ein-
hVerjum þar efra geðjast að
mér“,
Beztar í aukahlutverkum
verða: Eileen Hackart í „Hið
illa sæði“, sama í „Einhverj-
um þar efra geöjast að mér“,
Phyllis Love í „Vinsamlegar
Eortölur", Dorothy Malone í
„Ritað í vindinn," og Betty
Lou Keim í „Viltu árin“.
Beztir í aukahlutverkum
verða: Anthony Perkins í
„Vinsamlegar fortölur“,
Tenry Jones í „Hið illa sæði“,
ilobert Stack. í „Ritað í vind-
inn“, Paul Ford í „Tehús Á-
gústmánans" og Harold .1.
,3tone í „Einhverjum þar efra
geðjast að mér“.
Þarna er eingöngu um am-
eriska möguleikana að ræða,
en vonir standa til að fleiri
en ameríkuménn fái Óscar-
verðlaunin að þessu sinni.
Caroll Baker, ný kynbomba?