Alþýðublaðið - 05.04.1957, Side 6

»tbýgut>la»H
Föstudagur 5. apríl 1957.
Útgefandi: Alþýðuflokkurinn.
Ritstjóri: Helgi Sæmundsson.
Fréttastjóri: Sigvaldi Hjálmarsson.
Blaðamenn: Biörgvin Guðmunddsson og
Loftur Guðmundsson.
Augiýsxngastjóri: Emilía Samúeisdóttir.
Ritstjórnarsímar: 4901 og 4902.
Afgreiðsiusímí: 4900.
Prentsmiðja Alþýðublaðsins, Hverfisgötu 8—10.
Freuchen og handritin
s
í
i
s
s
s
s
s
I
• V
s
V
s
,s
fl
,s
:S
s
'S
;s
;s
S
s
HEíGAÐ er kominn
danski rithöfundurinn og
landkönnuðurinn Peter
Freuchen, víðkunnur maður,
sem nýtur mikilla vinsælda
í .ættlandi sínu. Hann túlk-
ar löngum skoðanir sínar af-
dráttarlaust, enda hreinskil-
inn og bersögull. Orð hans
vekja því jafnan ærna at-
hygli. Og dvölina á íslandi að
þessu sinni byrjar hann með
því að láta í ljós álit sitt á
handritamálinu. Það mun
þykja góðum tíðindum sæta.
Freuchen ræðir málið um-
búðalaust eins og hans var
von og vísa. Alþýðublaðið
hefur orðrétt eftir honum í
frásögn sinni í gær:
„Eg veit, að það má allt-
af finna einhverja laga-
stafi, — en það er sannfær-
ing mín, að meira beri að
meta það, sem dýpst gildi
hefur í samskiptum manna
og þjóða; handritin eru
ykkar dýrgripir; þið hafið
samið sögurnar og skrifað;
þær eru snar þáttur í ykk-
ur og ykkar menningu, og
þess vegna eiga þau að vera
hér, en ekki hjá okkur“.
Og ennfremur segir svo
Freuehen: „Ég hef haft
mikið saman við vjsinda-
menn að sælda á ævi niinni,
og cg kannast við þá. Þeir
vilja ná í allt til varðveizlu
í söfnum, og halda því svo
þar. En ég get sagt ykkur
eina sögu. Þjóðverjar höfðu
á bmtt úr Danmörku minn-
ismerki nokkurt, Istedljón-
ið; það fannst síðar ein-
hvers staðar í grennd við
Berlín og var flutt heim
aftur. Þá var þjóðarfögn-
uður í Danmörku, og Ðan-
ir. mættu því gerst vita hve
dýrmætur ykkur er slíkur
menningarfjársjóður sem
handritin“.
Hér er vikið að þeim að-
alatriðum, sem mestu máli
skipta. Lagasjónarmiðið
ræður hér naumast úrslit-
um og ekki heldur sérstaða
danskra vísindamanna. Sið-
ferðislega eiga íslendingar
handritin vegna þeirra stað-
reynda, sem Peter Freuchen
bendir á og skilur svo vel
og drengilega. Og á grund-
velli þessa er bézt fyrir báða
aðila að leysa handritamál-
ið.
Istedljónið var Dönum
kært — það var þeim tákn
og endurminning. En vissu-
lega eru handritin íslending-
um margfalt meira virði.
Þau koma í staðinn fyrir
eldgamla og merkilega forn-
gripi annarra þjóða, dýrar
hallir og önnur mannvirki
liðinna sögualda. Þau eru
heimild og sönnunargögn
um þá menningu, sem við
eigum þjóðartilveru okkar
að þakka. íslendingar hafa
varðveitt hana einir nor-
rænna þjóða. Þess vegna
eiga handritin sögtilega og
siðferðislega heima á ís-
landi. Og þeir eru margir í
Danmörku, sem líta hand-
ritamálið sömu auguni og
Peter Freuchen. Það sker úr
uni menningu og drenglund
Dana. Og þess vegna munu
handritin flytjast aftur heim
til íslands — fyrr eða síðar.
Úrslit skákeinvígisins
SKÁKEÍNVÍGI Friðriks
Ólafssonar og Hermans
Pilniks er lokið með sigri
hins fyrmefnda, en sá at-
hurður hefur vakið mikla at-
hygli íiér í bæ og víðs vegar
um lands. Þúsundir hafa
fylgzt með úrslitum hverrar
skákar í eftirvæntingu eins
og um stórviðburð væri að
ræða. Það sýnir bezt áhuga
íslendinga í þessu efni.
Úrslit einvígisins eru nýr
sigur fyrir Friðrik Ólafsson.
Pilnik er viðurkenndur skák
maður á heimsmælikvarða.
Það þarf því ærið til að
vinna slíkan kappa. Þetta
hefur Friðrik nú tekizt öðru
sinni. Þar með hefur enn
fengizt úr því skorið, hver
geta hans og kunnátta er orð
in. Ungur maður, sem þegar
nær þvílíkum árangri, getur
horft björtum augum til
íramtíðarinnar.
Vissulega er ástæða til að
óska Friðriki til hamingju
og þakka jafnframt Pilnik
hans þátt í einvíginu. Hér
var þannig barizt, að báðum
varð til sóma.
Áskriflasímsr blaðsins
erti 4^00 og 4901.
Einar Bragi: Regn í maí. Ljóð.
Hörður Ágústsson gerði teikn
ingar og kápu og sá um útlit
hókarinnar. Helgafell. Vík-
ingsprent. Reykjavík í febr-
úar 1957.
EINAR BRAGI er hagorður
á borð við sum alþýðuskáldin
í gamla daga. Þegar hann yrkir
að hefðbundnum hætti ríms og
stuðla, raðast orðin hvert að
öðru eins og barn hlaði upp
kubbum, en svo hættir skáldið
kannski í miðju verki, og þá
kemst niðurstaðan auðvitað
aldrei til skila. Nú hefur Einar
Bragi gengið til móts við atóm-
skáldin og vinnubrögð þeirra,
þó að hann sé hálfur í afstöð-
unni, því að kvæði upp á gamla
móðinn rekast öðru hvoru í rétt
ina. Og gildi atómskáldskapar-
ins segir hér til sín. Aðferð hans
gerir hagyrðinginn Einar Braga
að skáldi. Undirrituðum þykir
vænt um að geta tilkynnt þjóð-
inni þau tíðindi, að þrjú kvæð-
in í „Regn í maí“ virðast líf-
vænleg, en tvö þeirra eru atóm-
Ijóð og hið þriðja laust mál,
sem hefur á sér listrænt yfir-
bragð.
Þetta er kver með þrettán
kvæðum, þar af fimm svoköll-
uðnm prósaljóðum, sem enginn
veit, hvað skulu heita á ís-
lenzku. Þau líkjast einna helzt
því, sem hugkvæmir og sam-
vizkusamir blaðamenn skrifa
undir myndir. En hvað um það:
Orðin falla skemmtilega hvert
að öðru, samlíkingarnar hæfa
í mark, og skáldið bregður upp
minnisstæðum svipmyndum.
Bezt er Dar.skvæði, en öll
gleðja þau fremur en hryggja,
og ekkert á vanþóknun skilið.
Þávíkr sögunniaðkvæðunum.
Einar I agi er vandvirkur á
smámun'. ra, því að hann reynir
löngum ao breyta aukaatriðum
Ijóða sinna, cnda þótt sú við-
Ieitni lagi aldrei það, sem máli
skiptir. Svo fer hér eins og jafn-
an áður. Þrjú kvæðin birtust
áður í „Ljóðum ungra. skálda“.
Breytingarnar eru þessar: Man-
söngur kallast nú Con amore,
tvípunkti er hætt við, sviga
sleppt, tvær ljóðlínur felldar
burt og einu orðasambandi hag-
j rætt; Vorþula heitir hér Vor
! ljóð, og' tveir tvípunktar eru
fjarlægðir: Rauð þula gegnir
að þessu sinni nafninu Andante,
og ein Ijóðlína kemur ekki í
leitirnar. — en víst hefði meira
til þurft, þar eð þessar aðgerð-
ir ráða engum úrslitum, kvæð-
in eru ekki nógu góður skáld-
skapur,' þó að Andante muni
nærri sanni. Hins vegar kvnn-
ir Einar Bragi tvö ný kvæði,
sem hljóta að teljast skáldskap-
ur og staðfesta þá fornuogspak-
legu kenningu, að lengi skal
manninn reyna. Þau heita Hægt
og Spunakonur og eru ekki að-
eins langbezt af því, sem höf-
undur þeirra hefur ort, heldur
ljóðaunnendum athyglisverður
og fagnaðarríkur viðburður.
Undirritaður sér ekki betur en
hér sé ástæða til að taka ofan
í viðurkenningarskyni.
Hægt er svona:
Hægt
herpist snaran
að hálsinum mjóa
og heiðarfuglinn
hefur upp rödd sína
í angist
þá kyrrist háreysti
heimsins um stund
mennirnir hlýða
undrandi á sönginn
og efna í nýjar
snörur.
Spunakonur eru stærra
vandasamara fyrirtæki,
heppnast ágætlega:
og
en
TJr Ijósi haustmána, hélu
og hvítum kvöldskýjum spinnur
tíðin silfraðar hærur
henni er situr ein
með sauðgráar kembur í skautl
og skammdegisvökuna þreyir
við suðandi rokk unz
söngur ans hljóðnar
og systurnar fagnandi nema
í næturkyrrðinni boð um höf;
berið nú spunann fram.
Sá, sem þánnig yrkir, getur
orðið hlutgengt skáld, ef atóm-
ljóðin eiga framtíð fyrir sér.
Undirritaður vonar að svo,
verði, því að Einar Bragi er alls
góðs maklegur. Maðurinn hef-
ur þreytt ærna baráttu og unn-
ið fyrstu sigra.
„Regn í maí“ telst Helgafelli
til mikils sóma. Myndir Harðar
Ágústssonar reynast kverinu
sérkennilegt og geðþekkt
skraut. Svona ætti að gefa út
margar bækur á íslandi.
Helgi Sæmundsson.
FILTER
INSÁRÁRNiR
komnir
Sölufurninn
víð Arnarhól