Alþýðublaðið - 05.05.1957, Síða 7

Sunnutlagur 5. maí 1957
A í þ ýðublaðiö

Útgefandi:
Samband ungra jafnaðarmanna.
G LÁNDIÐ
Rltstjóra'r': t'nnar Stefánsson.
Aiiðunn Guðmundsson.
HÖRMULEGA hefur til tek
ízt nieð hátíðisdag verkalýðs-
íns að þessu sinni og er á-
byrgð og ávirðing þeirra
manna mikil, sem með ein-
strengingshætti og óbilgirni
hafa splundrað reykvískum
verkalýð á hátíðisdegi hans.
Mátt hefði ætla, að verka-
lýður höfuðstaðarins hefðí
sjaldan haft meiri ástæðu
til að taka höndum sam-
an og fagna fyrsta maí, en að
þessu sinni. Viðhorf og að-
staða launþega í þjóðfélaginu
í dag er óneitanlega allt önn-
ur en verið hefur á hátíðis-
tlegi verkalýðsins um margra
ára skeið, þar sem launþegar
standa nú saman um ríkis-
stjórn landsins.
Frá fyrsta maí í fyrra hafa
©rðið straumhverf í íslenzkum
stjórnmálum, straumhvörf, er
hófust með bandalagi umbóta-
flokkanna, Framsóknarflokks-
ins og Alþýðuflokksins er til
var stofnað fyrir ári síðan.
Samvinna bænda og verka-
manna, launþega til sjávar og
sveita mun verða talið heilla-
drjúgt spor í sögu alþýðunnar.
Hvað er eðlilegra en að
framleiðendur í sveitum og
neytendur í kaupstöðum og
þorpum taki sanian höndum
um að leysa vandamál þjóð-
félagsins í stað þess að
streitast hvor á móti öðrum,
stéttir, sem saman eiga að
standa og sömu hagsmuna
hafa að gæta?
Verð landbúnaðarafurða og
laun neytenda verða að vera
í samræmi og viðurkennd
gagnkvæmt af samtökum
bænda og launþega. Þessi
samvinna umbótaflokkanna
mun verða til mikilla farsælda
ef vel verður á málum lialdið.
Að vísu tókst umbótaflokkun-
um hvorki að ná hreinum
meirihluta á þingi né meðal
þjóðarinnar í fyrstu atlögu,
enda hafa kiósendur í sumar
varla gert sér þess fulla grein
hverja möguleika bandalagið
launverulega hafði. Afleið-
ingin varð svo það neyðarúr-
ræði að láta kommúnista eiga
hlut í stjórnarmyndun, en
vissulega er það innantómur ó
hróður hiá íhaldsmönnum að
telia hlut þeirra mestan
stjórnarflokkanna. — Ríkis-
stjórnin hefur komið mörgu
góðu til leiðar og íslenzk al-
þýðuæska hefur ekki orðið
fyrir vonbrigðum með henn-
ar störf.
Aðgerðir hennar í húsnæð-
ísmálum, með skyldusparn-
aði unga fólksins. togarakaup
og aukin framlög til rækt-
unarmála munu gera æskunni
léttara að leggja út í lífsbar-
áttuna.
Verkamenn og launþegar
um allt land hafa einnig á-
stæðu til að fagna breyttum
stjórnarháttum, þó að mörg
mál eigi enn eftir að komast í
framkvæmd. Það hefði því
ekki verið óeðlilegt þó að
launþegar hefðu getað sam-
einazt um kröfur í Reykjavík
1. maí. Helztu ágreiningsmál-
in hefði mátt leggja til hlið'ar
til þess að full samstaða næð-
íst. Efnahagsöngþveitið er
það vandamál, sem stjórnin
fyrst og fremst tók sér fyrir
L Framhald á 8. síðu.
Ræft við Evvind Erisndsson, for-
mann Félags iðnnsma á Seífossi
EÝVINDUR ERLENDSSON, formaður Félags iðnnema á
Selfossi, er fæddur 14. febrúar 1937, og er því rúmb'ga tvítug-
ur að ahlri. Ilartn lauk landsprófi á Laugarvatri vorið 1952. en
gerðist nemi í húsgagnasmíði hiá Kaupfélagi Árnesinga á S~l-
fossi há unt haustið. Formaður FÍS hefur hann verið frá því í
febrúar 1956. — Tíðindamaður síðunnar liitfi Eyvind að máli
fyrir nokkru og ræddi J>á við hann um starfsemi iðnnemásam-
takanna og félagslíf iðnnema á Selfossi.
— GETUR ÞÚ ekki sagt okk-
ur í stuttu máli frá starfsemi
iðnnemasamtakanna og hvaða
hlutverki þau gegna?
— Fljótsagt nei! 1 stuttu
svari verður ekki gerð nema ó-
fullkomin greih fyrir því starfi,
sem unnið er. Ég get aðeins gef-
ið smá hugmynd um helztu við-
fangsefnin. Iðnnemafélögin eru
samtök nema ,til þess að gæta
þess, að meistarar gangi ekki
á gerða samninga við þá, að
lögum og reglugerðum um nám,
sé framfylgt og að nemar fái
kaup sér til lífsviðurværis.
En þó öllu fremur vinna að
því, að bæta iðnfræðsluna og
auka hæfni væntanlegra iðnað-
armanna. Við álítum, að til
menntunar þeirra, sem eiga í
framtíðinni að halda farar-
tækjum landsmanna gangandi,
byggja skip þeirra, hús, orku-
ver og önnur mannvirki, megi
miklu kosta, svo að ekki borgi
sig. Sá kostnaður.má vera mik-
ill, ef hann á að fara fram úr
því tjóni, sem hæfnisskortur
iðnnemanna getur valdið og hef
ur valdið í íslenzkri mannvirkja
gerð.
Eyvindur Erlendsson.
— Hvert er álit þitt á núgild-
andi iðnrfæðslulöggjöf og fram-
kvæmd hennar?
— Það er nú svo, að þrátt fyr-
ir ýmis lög og reglur um iðn-
fræðslu, hafa meistarar í flest-
um tilfellum nýtt nemendur
sína eftir eigin höfði, og þá oft-
ast með það eitt fyrir augum, að
vinna þeirri gefi ssm mest í
aðra hönd, án þess að yfirstjó n
iðnfr'æðslunnar hafi fengið við
ráðið eða gsrt ráðstafanir, sem
fyrirbvggðu slíkt. Nú eru reynd
ar komnar út reglur náms, sem
segja til um, hvað nemar skuli
læra og gera auk þess ráð fvrir
eftirliti með námi. Iðnnemar
binda miklar vonir við þetta eft
irlit, sé því framfvlvt af eliu og
dugnaði, en ég tel að iðnf. æðslu
ráð. s'em fer með stiórn þessa-a
mála. hafi því miður yfirleilt
skort þessa eiginleika.
Og ég hygg, að viftunandi
iðnfræðsla fáist aldrei. i'yrr en
verklega námið verður að |
mestu leyti skipulagt otr rekið I
á vegum skólanna. Meistárar j
geta alla tíð skotizt á bak við
reglur og eftirlit og notað nem
endur eftir sem áður fyrir
•gróðramyllur, í stað þess að
kenna þeim, sem vilja læra,
og þeir eru margir.
Auk þess hafa þeir flestir
enga hæfileika eða menntun til
þess, því að það er annað að
vera fær iðnaðarmaður eða góð-
ur leiðbeinandi. Þetta er ein
þeirra röksemda, sem styðja
hugmyndina um fjölmenna
verknámsskóla með sérmennt-
aða kennara, en þær eru marg-
ar, en skal þó sleppt hér, enda
margraktar í Iðnnemanum og
víðar. Verknámsskólar eru okk-
ar aðalmál í dag.
— Styðja iðnaðarmenn ykk-
ur í þessu máli?
— Já og nei! Satt að segja
hygg ég, að þeir hafi margir
hverjir ekki gert sér fullkomna
grein fýrir þessu máli. Þeir
eldri vilja fara varlega í sakirn-
ar og einblína ginrnan a þann
árangur, sem náðst hefur frá
ararganga kommúnista 1. maí
1. maí 1957 mun er tímar
líða verða minnzt sem þátta-
skila í sögu verkalýðshreyfing-
arinnar á íslandi. Hlutverki
kommúnista innan þeirra er
hér með lokið, þeir hafa sungið
sitt síðasta vers. Engum manni,
er leit göngu þeirra um miðbæ
höfuðstaðarins 1. maí gat dul-
izt, að þar voru feigir menn á
ferð. Það voru ekki vinnulúnir
verkamenn, iðnaðarmenn né
verksmiðjufólk, sem þar fór um
stræti undir rauðum fánum.
Öldruðum verkamönnum, er
staðið hafa í fylkingarbrjósti
verkalýðsbaráttunnar og í eld-
inum síðustu áratugi, en stóðu
nú á gangstéttunum, var það
ekki sársaukalaust að horfa upp
á slíka niðurlægingu og sví-
virðu, sem samtökum þeirra
var gerð með göngunni þeirri.
Þau voru ef til vill ekki mörg
orðin, sem þykkjuþungir verka
rnenn sögðu, er þeir sneru heim
á þessum ,,hátíðisdegi sínum“,
en vera má að margir hafi hugs
að líkt og' sá er sagði, að þessi
útfararganga skyldi ekki
gleymd við næstu Dagsbiúnar-
kosningar.
í fararbroddi líkfylgdarinnar
var einmitt fyrrverandi formað
ur Iðju, Björn Bjarnason. Má
það heita táknrænt fyrir göng-
una, hann hefur þegar fengið
nábjargirnar hjá félagi verk-
smiðjufólks og var það einkar
smekklegt að hann og hans
færu þar í fararbroddi.
Við hliðina á fyrrverandi for
manni Iðju fór Eðvarð nokkur
Sigurðsson, ritari Dagsbrúnar.
Var það einnig vel til fundið að
hann fylgdi á eftir Birni. Þeir
hafa lengi átt samleið og verka-
menn munu sjá um að þeir geti
áður en næsti hátíðisdagur
verkamanna rennur upp átt
enn nánari samleið í ferli sín-
um innan verkalýðssamtak-
anna. Fylking Dagsbrúnar-
verkamanna í göngunni benti
til að sú tilgáta sé ekki ósenni-
leg, því að undir fána félagsins
skipuðu sér sex menn, nákvæm-
lega sex karlmenn þegar kom-
ið var niður Bankastrætið, eins
og sjá má á myndum.
Aðeins þrír félagsfánar voru
bornir í útfarargöngu kommún-
ista. Auk Dagsbrúnar urðu tvö
félög til að stimpla sig komm-
únistum, það voru Félag járn-
íðnaðarmanna og Þvottakvenna
félagið Freyja. Óbreytt félags-
fólk innan þessara samtaka
mun ef að líkum lætur ekki
láta hjá líða að minna stjórnir
félaga sinna á daginn þann
arna þegar næst verður gengið .
að kjörborðinu. Undir merkjum j
Freyju voru ekki fleiri en sem j
svarar stjórninni, en nokkuð
fleiri járniðnaðarmenn létu
hafa sig í gönguna undir for-
ustu Snorra Jónssonar.
Þar með er talinn sá verka-
lýður, sem þátt tók í líkfylgd
kommúnismans. Eftir þennan
dag þarf ekki frekar vitnanna
við um algert fylgishrun kom-
múnista innan verkalýðsfélag-
anna í Reykjavík. Meginþorri
félaganna neitaði að taka þátt í
hátíðahöldunum með kommún-
istum og félagsfólkið vildi ekki
stíga skref í þeirra samfylgd,
ekki einu sinni verkafólkið inn
an félaga, sem kommúnistar
hafa enn á valdi sínu, eins og
gleggst má sjá af viðbrögðum
Dagsbrúnarmanna.
Hverjir báru þá skrautleg'a
borða og rauða fána í göng-
unni? Það má sjá af myndum.
Þar voru á ferð forustumenn
Framhald á 9. síðu.
því að ekkert raunverulegt iðn-
nám var til, og láta sér nægja
að gleðjast yfir honum, eins og
mönnum er títt, er þeir gaml-
ast og þverr framfarahugur. En
ég segi, að enda þótt mikilsverð
um áfanga sé náð, er tindurinn
enn þá óklifinn. Þróunin heldur
áfram á öllum sviðum, og iðn-
menntunin, sem er undirstaða
allra verklegra framkvæmda,
má sízt dragast aftur úr. Ann-
a:s lizt iðnaðarmönnum yfir-
lsit vel á verknámsskólahug-
myndina, og enginn ber á móti
því, að þeir séu eitt af því, sem
koma skal. Diður í eðlilegri
þróun.
— Á hvern hátt vinnið þið að
þessum baráttumálum ykkar?
—-Við gerum okkar úrbóta-
tillögur og komum þeim á fram
færi, einkum í málgagni sam-
takanna, Iðnnemanum. Þá reyn
um við að gera okkur grein fyr-
ir undittektunum og þeirri
gagnrýni, sem þær verða fyrir
og vinna þeim fylgi samkvæmt
því.
Yfirstjórn þessara mála er í
höndum stjórnar I. N. S. í., en
auk þess hafa sambandsfélögin
mismunandi verkefni eftir
heimkynnum sínum. Einkum
eru þau tengiliður nemanna á
staðnum, en I. N. S. í. aftur
tengiliður félaganna.
— í hverju hafa félagsstörf
iðnnema á Selfossi helzt verið
fólgin?
— Fyrst má telja, að gæta
þeirra launa, sem nemar eiga
að fá, og fylgjast með því að
nemar vinni ekki störf, sem
standa o.tan þeirra iðngreina,
taka við kærumálum og jafna
þau. M. a. reis deila í sumar út
af kaupi nema fyrir vinnu við
brunarústir, en stjórn félagsins
tók að sér að leysa deiluna með
aðstoð lögfræðings iðnnema-
sambandsins. Einnig er ætíð
kvartað yfir ófullnægjandi
kennslu, og höfum við þá geng-
izt í að iðnfræðsluráð sendi full-
trúa sinn austur til eftirlits, og
vonumst við eftir honum sem
bráðast.
Þá hefur félagið stuðlað að
gagnkvæmri kynningu nem-
enda úr öllum landshlutum, og.
í þeim tilgangi heimsóttu nemar
af Akranesi Selfoss fyrir
skemmstu, og tókum við á móti
þeim hér.
Félagið hefur haldið spila-
kvöld með stuttu millibili í
vetur, og þess er skemmzt að
minnast, að iðnnemar gerðus't
aðilar að uppfærslu sjónleiks-
ins „Nirfillinn", eftir Moliére.
í vetur og standa sýningar á.
honum enn.
— Þið bindið ykkur sem sagt
ekki algjörlega við kaup- og
kjaramál, eftir þessu að dæms?
— Nei, en heilbrigt skemmt-
analíf og fagrar listir eru tæki
til að stytta fólki stundir og
aúðga andann. Slíkt er einn
vegurinn til hamingjusams lífs,
ekki síður fyrir iðnnema en
aðra. Með því að styrkja slíkt
starf eru sköpuð meiri verð-
mæti en J>au, sem talin verða í
krónum og aurum. Og þau eru
eftirsóknarverðust.
A. G.